Lezerspelgrimage
C. Rijnsdorp
Volwassen zijn.
Er is volwassenheid in engere en ruime zin. Op ongeveer 21-jarige leeftijd is men lichamelijk volwassen. Wanneer is men eigenlijk definitief volwassen? Hier moet men het begrip volwassenheid in verband brengen met een ander begrip: verantwoordelijkheid.
Verantwoordelijkheid is een beetje een vaag woord. Tegenover wat of wie men verantwoordelijk is, wordt in het midden gelaten. Bovendien zijn er graden van verantwoordelijkheid. Het is dan ook geen woord uit de Bijbelse sfeer, maar het hangt samen met de gehele manier van abstract denken en het abstract stellen van de dingen, die wij, mensen van West-Europa, met onze cultuur hebben meegekregen van de Grieks-Romeinse oudheid. De Bijbel is op dit punt terstond voor honderd procent concreet. Hij spreekt van rentmeesterschap, van rekenschap afleggen. De Schrift is dramatisch: de menselijke verantwoordelijkheid is sterk verbonden aan het schuldbegrip en de persoonlijke God. En als wij jegens onze naasten verantwoordelijk zijn, is dit om Gods wil. In de Bijbel valt al heel spoedig het woord ‘bloed’. Men is schuldig of onschuldig aan iemands bloed. Uw bloed is op uw hoofd. Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen.
Maar het woord en het begrip verantwoordelijkheid zijn ons nu eenmaal vertrouwd en er is geen bezwaar tegen ermee te werken, mits wij het laden met een inhoud, die met de leer en de geest van het Evangelie overeenkomt. En komen we dan zo op de vraag naar volwassenheid terug, dan vinden we het volgende. Er zijn drie stadia: 1. de verantwoordelijkheid overvalt ons. Een jongen, nauwelijks het puberteitsstadium te boven, moet door de dood van zijn vader plotseling als voornaamste kostwinner optreden: één voorbeeld uit vele. Iets dergelijks plaatst degene die het aangaat in een dwangpositie, maar het zegt nog niets over zijn verantwoordelijkheidsbesef. Tweede stadium: de persoon in kwestie ontvlucht althans zijn verantwoordelijkheid niet. Dit kan dus heten een begin van dragen van die verantwoordelijkheid. Of moet men van slepen spreken? We zien hier meer beproeving dan rijping en zeker nog niet de geestelijke volwassenheid, die we hier op het oog hebben. Derde stadium: men aanvaardt de verantwoordelijkheid. Prachtig! Maar uitgerekend alleen die ene, bepaalde, begrensde verantwoordelijkheid, die ons tegen wil en dank is opgelegd? Dit is nog niet de volwassenheid in haar definitieve vorm. Alleen wie inziet, dat, indien men één verantwoordelijkheid aanvaardt, men in beginsel accepteert het verantwoordelijk zijn in het algemeen, dié is op weg volwassen te worden, ook als men denkt vanuit de humaniteit. Dit is echter het einde niet. De Middelaar aanvaardde vrijwillig de verantwoordelijkheid voor daden en gezindheden, die de zijne niet waren. Hij deed dit concreet: met bloed. Aan deze bron ontspringt het christelijk verantwoordelijkheidsbesef, dat uit naastenliefde opkomt en dat niet vlucht, maar zoekt.
Auteursrechtelijk beschermd