Ontmoeting. Jaargang 7

[p. 305]

[Ontmoeting 1954, nummer 11]

C. Rijnsdorp zestig jaar

Deze maand wordt C. Rijnsdorp zestig jaar. Voor ons van Ontmoeting is dat een aanleiding hem ‘in het zonnetje’ te zetten. Zelf is hij nooit in dat zonnetje gaan zitten, het ligt hem niet dat te doen, zelfs niet op een geoorloofde, sympathieke manier. Hij is een bescheiden man, die voor zichzelf geen tam-tam maakt en zich ongemakkelijk zou voelen als anderen de trommel voor hem zouden roeren. Het is dan ook niet onze bedoeling hem te plagen met dit ons stukje. Wij

[p. 306]

schrijven het omdat het nodig is, omdat het ons een behoefte is hem op vriendschappelijke wijze te eren. Hij is het waard, als vriend en als voortrekker in de Protestantse cultuurjungle.

Er zijn er onder ons die veel met Rijnsdorp gepraat hebben en veel met hem ondervonden hebben. Zij kennen hem van ontmoetingen oog-in-oog en - kan het anders? - zij en hij werden vrienden. Er zijn er ook onder ons die hem maar zelden persoonlijk, oog-in-oog ontmoet hebben en ontmoeten. Zij kennen hem uit zijn werk en - kan het anders? - kwamen zo tot hem in vriendenrelatie. Want Rijnsdorp is altijd zelf, helemaal, ten voeten uit ‘aanwezig’ in zijn schrifturen. Hij die dit stukje namens de redactie opstelt herinnert zich hoe hij Rijnsdorp voor het eerst zag en sprak, jaren nadat hij Koningskinderen en Eldert Holier gelezen had, en daarbij geen ogenblik het gevoel had dat het toen een allereerste ontmoeting was. Hij dacht: Ja, dat is 'em, van Koningskinderen en van Eldert Holier, ik ken hem, ‘het klopt’. Diezelfde Rijnsdorp treedt ook naar voren uit de essays: een Calvinist met het echt-Calvinistische besef van begenadigd te zijn ondanks de tekorten, een besef dat niet alleen eigen persoon geldt, maar dat hem ook gold als karakteristiek met name voor het cultureel aspect in Nederlands Protestantenkring. Wij zien niet hoeveel wij hebben ontvangen en achten veel van wat wij hebben een ongeoorloofd bezit en nochtans ontvangen wij steeds meer en wordt onze onachtzaamheid steeds weer vergeven. Dit is het wat Rijnsdorp bewoog en beweegt tot de onafgebroken, ernstige ijver waarmee hij in onze kring aandacht vroeg en vraagt voor de door ons jammerlijk miskende cultuurwaarden der kunsten en de kunsten wilde doen bekend worden als expressiemiddelen ook voor de christen. Zijn romans getuigen stuk voor stuk van zijn drang de Nederlandse litteratuur te verrijken met een aantal werken die de neerslag zijn van het denken, het voelen en het geloven van de Nederlandse Calvinist. Bovendien schuwde hij het experiment niet en wilde hij daardoor zijn medestrijders stimuleren. In Eldert Holier werd het experiment nadrukkelijk en opzettelijk aangevat. Dat dit werk nog steeds vraagt om een indringende beschouwing, bewijst hoezeer het als ‘bezit’ onder ons te gering wordt geacht. Wij hopen dit in Ontmoeting binnen niet te lange tijd goed te kunnen maken. Deze roman mag gelden als één der eerste experimentele werkstukken die ooit uit de kring der Protestants Christelijke litteratoren is voortgekomen, lang vóór het alom gonsde van experimenteel gerucht.

In zijn essays en critieken toont Rijnsdorp zich de milde, ruimhartige, allerminst bekrompen en vooral wel beginselvaste beschou-

[p. 307]

wer van al wat zich in ons land op litterair gebied afspeelt. Hij ziet de totaliteit van onze letterkundige wereld, zowel de niet-geestverwante als de wel-geest-verwante sector. En dat is een verdienste, die men in de hem niet-geestverwante litteratuur-beschouwer maar zelden roemen kan. Een geestelijk tegenstander vond in hem altijd de oprechte, ridderlijke bestrijder, die bij alle verwerping, indien enigszins mogelijk, steeds ook de aanvaardbare elementen in het bestreden object wilde opsporen en eerlijk blij was als hij die ook vond. Voor zijn geestverwanten toonde en toont hij zich in zijn beschouwingen steeds een onthuller van zekere schone waarden en een wijs overreder tot het gebruik en de genieting daarvan. Voor de jongeren in zijn kring was hij door zijn visie en houding een stimulerende figuur en, al zijn zij het zich lang niet altijd bewust, hij is dat nòg. Want hij wist zich lenig te houden en is steeds in staat gebleven de ontwikkeling van het culturele leven in ons land ‘bij te houden’ en zijn grote verdienste is het dat hij er ‘wegen en grenzen’ in blijft onderscheiden en zó nog steeds kan optreden als wegwijzer voor de jongeren die zijn kring voortbracht. Men leze toch vooral niet alleen zijn voortreffelijk werk In drie Etappen maar herleze daarnaast óók de poëziekronieken die hij in Ontmoeting schreef!

Voor de opdracht, die leidde tot het ontstaan van In drie Etappen, had de Minister van O., K. en W. uit heel de kring der Protestants Christelijke litteratoren geen bevoegder en bekwamer uitvoerder kunnen kiezen. En toen negen Nederlandse litteraire en algemeenculturele tijdschriften in een gezamenlijke uitgave, Nationale Snipperdag, zich uitspraken tegen de disqualificatie van de vijfde Mei als herdenkingsdag der bevrijding, was het Rijnsdorp die onmiddellijk genoemd werd als de meest gezaghebbende en bekwame man om Ontmoeting met een essay te vertegenwoordigen. En het was niet de Ontmoeting-man die in de redactie van Nationale Snipperdag hem het eerst noemde. Zijn bijdrage werd door ‘vriend en vijand’ als één der meest waardige uit de bundel geprezen.

Wij overwogen het de jarige in de titel van dit stukje een ‘veteraan’ te noemen. Maar hij is geen oud-gediende! Gelukkig niet! Hij heeft - wij weten het - nog het één en ander te zeggen en daarom zijn wij blij, gewoon blij. En geen beter wens weten wij voor deze jarige dan deze: Wij hopen dat God je de tijd en de kans zal geven om dat wat je al zo lang op je hart hebt uit te spreken en neer te schrijven. Wij hopen dat wij met hen die je lief zijn, je vrouw en je kinderen, dat allemaal zullen mogen horen en lezen.

DE REDACTIE