Ontmoeting. Jaargang 7

[p. 244]

‘Het huis de werelt’ (Fragment)
J. van Doorne

De volgende morgen was er de brief. Ank legde hem naast zijn bord in de zon. Met paarse inkt was het adres op de lage, brede enveloppe gezet. Háár hand. Haar krachtig, steil schrift. Maarten stak de brief in zijn binnenzak en at uiterlijk rustig door, maar hij verkeerde in grote spanning. Met moeite kwam zijn bord leeg en Ank, die hem anders altijd tot eten aanzette, deed of ze niet merkte, dat hij het bij één boterham liet. Maarten wist niet, dat hij zó hevig naar enig teken van haar verlangd had. Hij stelde het lezen uit. Op kantoor zou hij het doen.

Maar op kantoor durfde hij het eerste uur de brief niet open te maken. Verscheidene malen nam hij hem uit zijn zak, las het adres en stak hem daarna weer weg. Hij trachtte zichzelf wijs te maken, dat hij geen tijd had; dat hij de brief toch zeker rustig moest kunnen lezen. Hij ging de fabriek in en had opeens heel veel te bespreken met de bedrijfsleider. Tenslotte dwaalde hij naar de achterste bijgebouwen; hier waren de cokes-opslagplaatsen en hier werden het oud ijzer, het afval en de ijzerkrullen gestort tussen lage stenen muurtjes. Maarten deed de achterdeur open en stond buiten. De zon scheen hem fel in het gezicht. Het terrein grensde hier aan de spoorbaan; achter de spoordijk lag de polder, wijd en diep en leeg. Het was doodstil om Maarten heen. Nu en dan drong een hoog en hel geluid uit de fabriek tot hem door; het gezoem van de motoren was zwak te horen, maar het verstoorde de stilte niet. Maarten stond een ogenblik met dichte ogen en opgeheven gezicht naar de zon toe. Toen nam hij de brief en maakte hem open.

Lieve Maarten. Eindelijk kan ik je schrijven. Ik heb lang nagedacht voor ik deze brief begon; denk daarom niet, dat ik niet meen wat ik je zeggen ga. Wij moeten elkander vergeten, het is het beste voor ons beiden. Mijn leven is voorgoed geschonden, ik kan je niet als gelijke tegemoet treden. Ik dank je voor de enkele uren van groot geluk, die je me geschonken hebt, ik zal ze nooit vergeten, netzomin als ik jou ooit vergeten zal. Maar ik kan niet, wil je dat van mij geloven? Denk niet, dat ik wanhopig ben: ik ben in zekere zin gelukkig. Vergeet niet, dat de dreiging er niet meer is. Alle moeite is wel vergeefs geweest, maar ik heb in ieder geval rust. Ik zal boete doen voor mijn lafheid, ik heb geen recht op het geluk, dat ik eens hoopte met jou te beleven. Groet Ank zeer hartelijk van mij. Vaarwel. God zegene jullie beiden.

Dat was het. De letters waren opvallend groot; bijna vier kantjes had Nine nodig gehad om haar ‘vaarwel’ mede te delen. Maarten vouwde de brief weer op en stak hem in de omslag. Turend naar de verte bleef hij eert poos staan. Langzaam werd hij zich ervan bewust, dat hij nog hoop gekoesterd had. Zij was zijn leven. De eenzaamheid van zijn hart drong tot hem door.

[p. 245]

Een naderende trein bracht hem tot de werkelijkheid terug. Hij nam de brief weer op en keek naar het poststempel. Amsterdam. Daar zou ze wel niet zijn; vermoedelijk had ze hem daar alleen maar op de bus gedaan. Haar moeder wist wel waar ze was, maar die zou het niet zeggen. Had het allemaal wel zin? Wat deed het er allemaal toe! En plotseling besefte hij, dat zijn geluk door Nine werd opgeofferd aan haar trots. Ze kon zijn gelijke niet zijn. Bedoelde ze misschien, dat ze zijn meerdere niet kon zijn? Hij dacht het zonder wrangheid, hij had ook haar trots lief; trots hóórde bij haar. Maar pijn deed het wel. Nine en hij, zij waren verbonden in hun liefde, maar zij waren alleen in hun pijn. En toch, dacht hij, zal ik vechten. Ik zal haar een antwoord geven. Ze is niet logisch. Lieve Maarten, we moeten elkaar vergeten. Ik zal de uren van geluk nooit vergeten, net zomin als ik jou vergeten zal.

Om twaalf uur ging hij naar de krant en vroeg of hij nog voor die avond een advertentie opgeven kon. Ja, dat kon nog. Maarten legde de getypte tekst neer voor het meisje dat hem tewoord stond. ‘Hiermede maken wij bekend, dat wij besloten hebben, over korte tijd in het huwelijk te treden. M. Biezenakker, N.J.N. Bouritius’. Het meisje keek verwonderd. Ze kent Nines geschiedenis, dacht Maarten. Iedereen kent hier alles van iedereen in deze kleine stad. Hij koos uit een modellenboek het type dat hij hebben wilde en betaalde.

's Middags raakte hij somber gestemd. Wat gaf het allemaal? Nine zou van haar moeder de krant wel toegestuurd krijgen, hij zou een exemplaar aan de oude mevrouw sturen. Maar ze zou niet reageren. Ze zou daarvoor te trots zijn. Goed, hij was ook trots. Hij wilde er voor uit komen, dat hij haar liefhad, dat hij haar gevraagd had. Hij zou het van de daken willen schreeuwen, hij zou het iedereen willen zeggen. Met moeite deed hij zijn werk.

Om half vijf belde Ank op. ‘Paps, bent u daar? Ik bel maar even, ik vind het verschrikkelijk jongensachtig van u, dwaas gewoon. Helemaal niks voor een procuratiehouder van een zich snel uitbreidende N.V. Maar ik houd héél, héél veel van u...’ De hoorn werd opgehangen. Anks stem had een tedere klank gehad, een klank, die hij er nog nooit eerder in gehoord had. Ze had hem als gelijke opgebeld, dàt was het. Als verliefde, als vrouw. Het gaf Maarten een warm gevoel. Het paradijs, dacht hij, het paradijs brengt ons dicht bij elkaar. Het is de moeite waard, een gek in andermans ogen te zijn, wanneer het er om gaat, het geluk te belijden.

Toen hij die avond thuis kwam, begreep hij, dat iedereen in het huis het al wist. Mevrouw van der Velde, die voor het raam zat te verstellen, groette hem zeer nadrukkelijk. Ank legde hem uit, dat ze er de anderen maar op attent had gemaakt, ze had liever, dat mevrouw er zó achter kwam, dan dat ze de advertentie 's avonds na het eten zou lezen, of dat een ander er haar op wijzen zou. ‘En dan moet u eens horen. Anna Titia vraagt of u en ik vanavond bij haar eten. Ze heeft de hele middag gekokkereld, ze wil het zo vreselijk graag. Nee, niet om die advertentie. Die heeft ze natuurlijk ook gelezen. Maar ze is er in geslaagd, een contractje

[p. 246]

af te sluiten voor een declamatie-avond in de kleine Doelenzaal. En dat wil ze vieren. 't Is laat in het seizoen, maar 't is toch een succes voor haar. Ik heb maar gezegd, dat we kwamen. Doe het maar, anders moet u alleen eten, ik kan haar natuurlijk niet met al dat eten laten zitten’.

‘Nee. Dat begrijp ik, maar mijn hoofd staat er niet naar. Hoe zit het? Heeft ze nog een vriend?’

‘Nee. Dat is weer af gegaan. Hoor nu eens’. Ank ging tegenover haar vader staan. ‘Wees nu eens héél lief en ga mee. Je moet je naasten liefhebben. Wij hebben elkaar en...’ Ank bloosde. ‘En onze liefde’, vervolgde ze. ‘Dat mag ik toch wel zeggen? Zij heeft niets, helemaal niets. En praat dan vanavond eens met haar over kunst of voor mijn part over politiek. Ze weet heus wel dat u in de kerkeraad zit en zo...’ Teder legde Ank even haar blonde meisjeshoofd tegen haar vader aan en Maarten bedacht ontroerd, dat hij nu toch heus een beetje plaatsvervanger was. Er was zóveel zachtheid in Anks gebaar!

Hij gaf haar een zoen en beloofde te komen.

Terwijl hij zich verkleedde, dacht hij over Anks woorden na. ‘Wij hebben elkaar en wij hebben onze liefde. Wat een wonderlijk woord was dat geweest. Onze liefde. Kon Anna Titia dan ook niet zulk een liefde hebben? Wist Ank misschien meer van Anna af dan hij veronderstelde? Het zou best kunnen. In ieder geval had Ank begrepen, dat zijn liefde voor Nine na al wat er gebeurd was, toch een kostbaar bezit voor hem was. Ja, een kostbaar bezit, zoals het paradijs een kostbaar, nee, het kostbaarste bezit is dat een mens heeft. En toch heeft hij het niet.