Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 9

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

Sociologie

Revolutionaire en Konservatieve partijen in China

Zeer belangrijk zijn de mededeelingen, die Albert Maybon doet aangaande de verschillende partijen in China, en het loont zeker wel de moeite om degenen die de geestelijke ontwikkeling van het groote China belangrijk achten, dienaangaande op de hoogte te stellen. Na de uitlandigheid van Kang-Yoe-Wei was het bovenal Leang-Ki-tsjao, die invloed uitoefende op de intellektueelen door zijn geschriften, die doordrongen waren van de denkbeelden van Montesquieu en Rousseau. Een aantal weetgierige studenten trokken naar Tokio en Yokohama om aldaar onderricht te bekomen. De beweging werd zoo groot, dat men den verkoop zijner geschriften verbood en de studievereeniging die in 1902 te Shanghaï was opgericht, ontbond. De keizerin-weduwe zond een zoon van Prins King naar Japan, om een onderzoek in te stellen naar den geest, die daar onder de Chineesche studenten heerschte. Deze echter geraakte zelf onder den indruk der nieuwe denkbeelden en gaf een goede getuigenis omtrent die studenten.

De geheime genootschappen, die den val der Mandsjoedynastie tot leuze hebben en de Mingh-dynastie weder

[p. 47]

wilden herstellen, zaten intusschen niet stil. Zij zijn de vertegenwoordigers van de demokratische bewoners van het zuiden, die zich nooit wrijwillig hebben onderworpen. Maar eigenlijk is dit herstel maar een leuze, want zooals iemand zei: ‘wij revolutionairen, als wij zeggen: “Ts'ing wegslagen, Ming herstellen”, dan denken wij daarbij het Chineesche volk vrij te maken en het zijn eigen lot in hand geven’. Het is blijkbaar te doen om eene geheele maatschappelijke omwenteling.

Het aantal jongelieden, dat na den Russisch-Japaanschen oorlog in Japan ging studeeren, nam steeds toe. Tegen 591 in 1904, bedroeg het 2406 in 1905 en zelfs 8620 in 1906, terwijl ook een aantal Chineesche meisjes van 16 tot 24 jaar uit het zuiden naar Japan gaan om daar onderwijs te krijgen en die daardoor blijk gaven van een sterk onafhankelijkheidsgevoel.

Er bestaat volgens dien schrijver een effectieve revolutionaire partij, waarvan zekere dokter Swen-Yi-Sien, ook wel Swen-wen of in Cantonsch dialekt Sioen-Yat-Sin genoemd, de ziel uitmaakt. Hij was grootmeester van het genootschap der ‘Drie punten’ en werd zelfs in 1896 door lieden van de Chineesche legatie in Engeland opgepakt, welke avonturen hij zelf beschreef onder den titel: ‘Kidnapped in London’ (Geroofd te Londen).

Deze ontwikkelde zijn denkbeelden in een brochure, ook door Charles B. Maybon uitgegeven onder den titel: ‘La véritable solution de la Question Chinoise’ (de ware oplossing der Chineesche kwestie), en in een redevoering in 1907, te Tokio gehouden, ter herdenking van de oprichting van het blad ‘Ming pao’, die door 5000 toehoorders werd bijgewoond. Hij behandelde daarin: 1° de rassenstrijd; 2° de leer van het soevereine volk en 3° het

[p. 48]

beginsel, dat ten grondslag ligt aan het socialisme.

Wat de laatste kwestie aangaat, hij zegt dat de gelijkheid slechts een klank is, men kan de maatschappij zich niet laten ontwikkelen evenals de boomen, die op zich zelf groeien, zij breiden zich uit en hinderen elkaar. De industrie moet ter hulp komen, om voor de toenemende bevolking levensonderhoud te verschaffen en deze bevindt zich in handen van de rijken, terwijl de arbeiders afhangen van de genade der patroons. Het kapitalisme heeft zijn intrede nog niet gedaan in China. Sinds duizend jaar is de waarde van den grond dezelfde gebleven. Dit maakt een groot verschil met Europa. Maar na de omwenteling kan dit niet meer zoo blijven. Als voorbeeld haalt hij aan dat de waarde van den grond te Hong-King en Shanghaï nu reeds honderdmaal grooter is dan in het binnenland.

Nu wil Swen-Yi-Sien de grondwaarde vaststellen. Iemand bezit b.v. een stuk grond dat 1000 piasters waard is. Men kan de waarde b.v. vaststellen op 2000 piasters, zoodat als later door ontwikkeling der verkeersmiddelen, enz. die grond 10.000 piasters waard wordt, de eigenaar al heel aardig af is, wanneer hij er 2000 krijgt. Hij verdient en wordt toch niet benadeeld. Het meerdere, de 8000 piasters, behooren aan den Staat te komen, en zal dan voor het volk in het algemeen voordeel opleveren. Zoo verdwijnt het monopoliseeren van den grond, wat de rijken nu doen.

Het slot zijner rede luidde aldus: ‘Wij willen de omwenteling om onafhankelijk te worden, daar wij niet willen dat een handvol Mandsjoe's zich van alle voordeelen meester maakt; als wij de staatkundige omwenteling willen, dan is dat omdat wij niet willen, dat een enkel mensch alle voordeelen geniet; als wij de maatschappelijke omwente-

[p. 49]

ling willen, dan is dat omdat wij niet willen dat een handvol rijken het bezit van het geheele land in handen houdt. Als wij niet elk van die drie doeleinden bereiken, doen wij onrecht aan onze opvatting van het geheel. Zijn die drie doeleinden bereikt, dan zal China een schoone Staat zijn’.

Drie uitingen van den revolutionairen volksgeest hebben zich sedert geopenbaard: 1° Het boykotten van Amerikaansche handelsgoederen; 2° de beweging tegen een voorgenomen buitenlandsche leening voor den Hankow-Canton spoorweg, en 3° de beweging tegen de gemengde rechtbank te Shanghaï.

De revolutionaire partij draagt de naam van Ko-mingtang, d.w.z. de ‘bond dergenen, die het mandaat van den keizer willen intrekken, want bij de Chineezen bestaat de traditie dat de keizer zijn macht ontleent aan een opdracht des volks.

De hofpartij hoopte het gevaar te bezweren door het aannemen van westersche vormen.

De eigenlijke revolutionairen maakten zich los van Kang-Yoe-Wei en de zijnen, en in 1906 kwam het in de provincie Kiang-Si tot openlijke vijandelijkheden. De boeren, opgeruid door schaarschte van rijst, voegden zich bij het leger der opstandelingen, dat de woorden Ko-ming Kiun, het revolutionaire leger, in zijn vanen had geschreven. De geregelde troepen konden het niet bedwingen, maar het hof wist den opstand te dempen, eensdeels door de noodlijdenden te hulp te komen, anderdeels door de aanvoerders te vervolgen. De reaktie zegevierde, maar de hervormingsgezinde partij kon zich met deze gewelddadige onderdrukking niet vereenigen en raadde aan om nieuwe vrijheden toe te staan. Zoo werd men aan het hof heen- en

[p. 50]

weergeslingerd, toen de opstanden werden gevolgd door anderen, die in Mei in niet minder dan zes provincies woedden.

Peking werd ingesloten en toen heeft het hof weer het middel der hervormingen te baat genomen door twee hervormingsgezinde mannen in de regeering op te nemen. Toch werden deze in het geheim steeds tegengewerkt.

De Chineesche Staat wordt bedreigd met ondergang maar de Chineesche maatschappij bevat genoeg krachtige elementen om voort te bestaan.

Hoe het zij, een Chineesche revolutie staat voor de deur en daardoor zal het opstellen der stukken op het politieke schaakbord van het verre Oosten geheel veranderen.

Sinds dit geschreven werd, hebben er groote veranderingen plaats gevonden in China. Eerst stierf de onbeteekenende keizer, die zoo wat een ledepop was zonder eenigen invloed. Maar toen het lijk van dezen nog boven aarde stond, stierf ook de keizerin-weduwe, bekend als ‘de tante’, een zeer intelligente vrouw, die sinds eenige jaren reeds oppermachtig de schepter zwaaide over China. Aan den toestand schijnt echter nog niet veel te veranderen. De twee partijen, de konservatieve en de vooruitstrevende, strijden natuurlijk om het overwicht en nu zijn de laatste berichten, dat de man, op wie de hervormingsgezinden hun hoop gebaseerd hadden, weg is gedrongen en dit zal natuurlijk ongunstig terugwerken op die partij.

F. Domela Nieuwenhuis.