Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 8

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 131]

Brieven uit Parijs.

De reaktie duurt voort. Clemenceau, die zich tot dienstknecht heeft gemaakt van de groote kapitalisten, spant zich in om hun tegenstrevers tot zwijgen te brengen en maakt daarvoor gebruik van de politie en van het gerecht. In de laatste maanden heeft hij een aanval gewaagd op de Guerre Sociale en op de Confédération générale du Travail.

Het blad van Hervé is het eenige dat zich duidelijk en flink uitspreekt over den oorlog en het militarisme, het eenige dat ronduit, brutaal-weg, zegt wat de oorlog is, wat het doel is der koloniale ondernemingen. In l'Humanité, het officieel orgaan der socialistische partij, gebruikt men zekere vormen, spaart men de soldaten, doet men moeite om niet voor onvaderlandslievende menschen door te gaan, drukt men artiekels over de hervorming van het leger - alsof het leger een te hervormen ding ware. - Hervé en zijne medewerkers zijn waarlijk hinderend; op dit oogenblik vooral, nu de groote zakenbrouwers in Marokko nieuwe winstbronnen hopen te vinden en niet vreezen met dit doel Frankrijk in eene zaak te betrekken die de ergste gevolgen zou kunnen naslepen. Zoo de Marokkokwestie verwikkelingen in Europa meebracht, dan zou het Fransche volk vaderlandslievend moeten optrekken, om de belangen van die enkele kapitalisten te verdedigen en het zou gevaarlijk voor vermelde kapitalisten zijn, indien het volk hun op het goede oogenblik den dienst weigerde. Ook mag men niet de minste toegevendheid toonen tegenover Hervé & C^º en heeft de jury Hervé

[p. 132]

tot 1 jaar gevang, Merle, de gerant van het blad, en Almereyda, ieder tot 2 jaar gevang veroordeeld. Alle drie hebben de moedigste houding aangenomen tegenover het gerecht en hebben niet het minst de waarheden verzacht die zij geschreven hadden. Merle heeft een der verstommendste dokumenten voorgebracht: de lijst der sommen opgestreken door de verschillende groote dagbladen van Frankrijk aan de winketten van het ‘Crédit Lyonnais’ gedurende eene maand (zie n^r 11 van de Guerre Sociale, 26 Februari - 3 Maart, bevattende het zeer belangrijke verslag over het proces). Wie nog aan de oprechtheid van de zienswijzen uitgesproken in de burgerlijke dagbladen gelooft bij zoo tastbare bewijzen is meer dan half stompzinnig; ook begrijpt men dat de kapitalisten alle moeite doen om lieden uit den weg te ruimen, die de oogen der naïefsten onder de mannen van het volk kunnen openen.

Ongeveer tezelfdertijd kwam het proces aangedaan aan den staf van de Confédération Générale du Travail voor een aanplakbiljet, den vorigen zomer afgekondigd en getiteld: ‘Gouvernement d'assassins’, en dat een aanklacht was tegen de slachtingen verleden jaar bevolen met het inzicht de onlusten, in het Zuiden door de wijnkrisis veroorzaakt, te beteugelen. Van de 77 onderteekenaars van het aanplakbiljet werden enkel 12 voor het gerecht gedaagd, en deze 12 werden willekeurig uitgekozen, met bepaalde inzichten, zooals de advokaat-generaal het onvoorzichtig genoeg bekende: ‘Wij hebben slechts de leiders willen nemen en de kleine garnaal verwaarloozen.’ Deze leiders, waaronder Pouget, Griffuelles, Delesalle, Monatte, enz. dienen vermeld, slaagden er in zich te doen vrijspreken; en zij waren deze vrijspraak verschuldigd

[p. 133]

zoowel aan de opvallende onbehendigheid van den advokaat-generaal als aan hun eigen vaardigheid: zij wachtten zich propaganda te maken en theoriën uiteen te doen, zij hielden zich strikt aan de bewoordingen der beschuldiging; Griffuelhes alleen sprak breedvoerig en de anderen stelden zich voor het grootste gedeelte tevreden zich bij zijne woorden aan te sluiten. Een hunner advokaten, M. Bonzon, liet de groote wateren zijner welsprekendheid stroomen en gebruikte, ten einde de jury te ontroeren, de middelen waartoe men in krimineele zaken zijne toevlucht neemt. De vrijspraak is stellig eene nederlaag voor Clemenceau, die dit proces op touw had gesteld, maar zij heeft niet de dracht, die zekere vrijgesprokenen en niet weinig socialisten haar willen toeschrijven. De kleine burgers, die de meerderheid der jury's vormen, zijn nog op lange na niet bekeerd tot het antimilitarisme en men moet niet gelooven dat zij geneigd zijn in alle gevallen de onnoodige slachtingen onder de werklieden te geeselen en den opstand der soldaten goed te keuren. De veroordeelingen uitgesproken tegen de strijders van de Guerre Sociale leveren hiervan een klaar bewijs. De leiders der Confédération du Générale du Travail hebben zich enkel in bijzonder gunstige omstandigheden bevonden en hebben behendig op het goede oogenblik water in hun wijn kunnen doen. Zij hebben aan de handen hunner tegenstrevers weten te ontsnappen, maar mogen er zich niet op roemen eene ware zegepraal te hebben behaald.

In alle geval zijn het syndikalisme langs de eene zijde en het antimilitarisme aan de andere zijde, de twee meest te vreezen krachten voor de kapitalistische maatschappij, en zij zullen hardnekkig en zonder genade door haar bestreden worden. Reeds twee malen heeft Clemenceau

[p. 134]

getracht de Confédération Générale du Travail te treffen, en de val van het ministerie zou enkel een kortdurigen wapenstilstand voor gevolg hebben, want al de ministeries, welke ook, zullen zich niet kunnen rechthouden zoo zij niet de groote kapitalisten verdedigen; en voor deze zullen de revolutionnaire werkliedenvereenigingen altijd de vijanden zijn.

In dezen strijd voor de vervorming der maatschappij zijn er oogenblikken van geestdrift en oogenblikken van ijver-verslapping; en men mag zich niet ontduiken, dat Frankrijk een dier oogenblikken van verslapping doorleeft. De brutaliteiten van Clemenceau veroorzaken geen enkele reaktiebeweging: in het parlement verdraagt de meerderheid zonder morren de schoppen van den meester. De vervolgingen tegen de leiders uitgevaardigd, de aanslagen op de vrije gedachte, de buitengewone macht waarover de politie beschikt, dit alles ontroert het publiek bijna niet. De ministers mogen, ieder in zijn departement, willekeurig handelen zonder levendig verzet uit te lokken, en zij maken van die vrijheid druk gebruik. Heeft generaal Picquart, een der helden der Dreyfuszaak, onlangs niet een officier verplaatst, wijl deze de hand had gedrukt van Hervé aan wien men hem onvoorzien had voorgesteld? Hervé is geen mensch meer en het is een plicht zich grof tegenover hem te toonen, het is een vergrijp zich tegenover hem te toonen binnen de grenzen der dagelijksche beleefdheid! Welnu, deze kolossale en belachelijke onrechtvaardigheid van den minister van oorlog is bijna onopgemerkt voorbijgaan.

Er heerscht een soort apathie, een vermoeienis waarvan men moeilijk de diepe oorzaken kan vatten. En in

[p. 135]

plaats van zich te vereenigen om deze algemeene onverschilligheid te overwinnen, verslijten de vertegenwoordigers der meest vooruitstrevende richtingen hun tijd met ijle theoretische diskussies, waarachter zich heel dikwijls persoonlijke vijandschap verscholen houdt. Bijna nooit heerscht er onder hen goede verstandhouding voor eene algemeene zaak; de verschillende groepen, de verschillende bladen leven nevens elkander zonder voeling te krijgen; zij schijnen het bestaan van elkander niet te vermoeden of zoo zij van elkander spreken, dan is het in de meeste gevallen om elkander te beknibbelen. In plaats van elkander te versterken en te volledigen, blijven de syndikalistische beweging en de anarchistische beweging min of meer vreemd aan elkander en treden zij afzonderlijk op. De verdedigers van iedere theorie beweren dat deze theorie op zich zelf alleen voldoende is (het is de geijkte formule), ieder gelooft te bezitten den waren, den eenigen sleutel der sociale kwestie. En dàn, wanneer het noodig zijn zou de kapitalistische wereld langs twintig zijden te gelijk aan te vallen (en men zou dan nog niet zeker zijn haar dadelijk te vernielen) dàn verklaart iedere partij dat hàre wijze van aanvallen de echte is. Een overmaat van theoriën langs de eene zijde en eene soort van vijandelijkheid en van naijver tusschen de verschillende denkwijzen langs de andere zijde, komen er dus toe de individueele pogingen te verlammen, de doelmatigheid der gemeenschappelijke handelingen te verminderen.

Jacques Mesnil.

Parijs, 3 Maart, 1908.