Ons Erfdeel. Jaargang 43

[p. 642]

[Ons Erfdeel, 43ste jaargang, november-december, nummer 5]

De Caenorhabditis elegans in de verschillende fasen van zijn ontwikkeling - Foto Wim van Criekinge, Devgen, Gent.

[p. 643]

Het Nederlands in de 21e eeuw

Hugo Brandt Corstius

werd geboren in 1935 in Eindhoven. Volgde colleges wiskunde, filosofie en algemene taalkunde te Amsterdam en promoveerde over computertaalkunde. Hij is schrijver en wiskundige.
Adres: Corellistraat 14,
NL-1077 HD Amsterdam

Taalgenoten!

Wie buiten de muren Nederlands mag doceren, komt nog eens ergens. Tien jaar geleden sprak ik uw Amerikaanse collega's toe op de, nog steeds zeer calvinistische, campus van Grand Rapids, Michigan.

En nu sta ik in de kerk van Sint Jan de Doper in Leuven. Hier ontmoette vijfhonderd jaar geleden een onbekende landgenoot, Erasmus, mijn oud-stadgenoot Adriaan die het nog tot paus zou schoppen. Erasmus zucht in de Gemeensame Tsamenspraken: ‘Wat hebben wij nu in Leuven te doen waar so veel verckens tegen ons gnorten (gnorten = knorren, latijn obgrunniunt)’. Maar in 1639 roept Van Born: ‘Loven is een oude bloem, Jeuhgdoms was, en wijsheydts roem’.

Dat heb ik uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal, dat Leuven 422 keer noemt en dat, bijvoorbeeld, in het Leuven van een eeuw geleden de volgende woorden situeert: 1904: Hij is naar Leuven gaan voozen (Claes, vozen = stemmen). 1906: De stadsarchivaris heeft de heer Van der Lubbe vervolgd wegens letterdiefte (= plagiaat). 1907: Hoe dikkens moet gij vertijperen rijende langs de ijzeren weg naar Leuven (vertijperen = overstappen). Je kunt, hoe oud je ook bent, elke dag weer iets over het Nederlands leren!

Taalgenoten! U bent expat, om dat aardige woord maar te gebruiken, of in ieder geval: u verkeert veel temidden van ex-pats. Waar Nederlands wordt gedoceerd, daar zijn groepjes Nederlandse ex-pats, die graag, en veel, en getalenteerd, over hun patria klagen. Toen ik in 1983 een jaar in Minneapolis verbleef heb ik zo'n ex-pat, die al een halve eeuw niet meer in Holland was geweest, en die klaagde dat van zijn belastinggeld de Hollandse abortus en euthanasie werden betaald, toegebeten: ‘Nee, van mijn belastinggeld en ik geef het er graag voor’.

Veel klagen zij over de verloedering, de versloffing, de achteruitgang van het Nederlands zoals zij zich dat uit vroeger jaren herinneren. Op een avond in

[p. 644]

1991 zette ik voet aan wal in Curacao en werd onmiddellijk besprongen door een schrijver met een grote hoed, Boelie van Leeuwen, die een hoofdartikel uit de Nieuwe Rotterdamse Courant meedroeg waarin alle woorden door felle rode strepen onleesbaar waren gemaakt: ‘Kunt u daar niets tegen doen?’

Maar wat zij niet weten, die klagers buiten Nederland, is dat het ook in Nederland, en ik neem aan in België niet minder, één grote klaagzang is. Charivarius kon zijn onbegrijpelijke afkeer van vanaf en vanuit tenminste nog welsprekend en grappig onder woorden brengen. Maar wie, om een voorbeeld te noemen, leest hoe Jan Kuitenbrouwer deze weken klaagt over woordcompressie (alsof die niet in alle talen en alle tijden wordt uitgeoefend op woorden en zelfs zinnetjes die je veel gebruikt) en over de verkeerde uitspraak van de r of de g, die verstijft van zoveel onkunde en domheid. Asjeblieft en astublief, dat zijn toch prachtige zinscomprimaties, waar onze leerlingen veel van kunnen opsteken.

Het is nu al zover dat het, helaas ook in het beschaafde Nederland voorkomende, racisme zijn weg naar de oppervlakte vindt door het klagen over het Nederlands van die jeugdigen die de pech hebben dat hun ouders niet in Batavia of Amsterdam maar in Turkije of Marokko geboren werden, alsof niet altijd en overal jeugdigen er een eer in scheppen een eigen taaltje te maken waar de ouderen zich aan ergeren.

Er is, laat ik het maar direct verklappen, over de Nederlandse taal niets te klagen. Nooit in de geschiedenis is er door zoveel mensen Nederlands gesproken als nu. En dat komt niet eens door onze vruchtbaarheid, maar door onze immigranten. Kon je vroeger in bepaalde Franse dorpjes zomers veel Hollands horen van vakantiegangers, nu klinken onze klanken de hele zomer in menig Turks of Berbers dorp, van vakantiegangers in hun oude land.

Taalgenoten! Het oudste gevonden Nederlands kent u allemaal, het werd door een Vlaming in Engeland in een boek geschreven.

Abent omnes volucres nidos inceptos nisi ego et tu quid expectamus nunc
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidanwe nu

De Smet meende dat de Nederlandse eerste pennenvrucht een kerkelijke oorsprong had - de auteur was inderdaad een monnik, want hij kon schrijven. Van Ginneken hield het voor liefdesverlangen - de auteur was waarschijnlijk jong, want je werd toen niet oud. Maar Caron heeft het bij het rechte eind als hij het als taalspel diagnosticeert. Wist u trouwens dat het woord taalspel nergens in het WNT - niet bij de samenstellingen met taal-, maar ook verder nergens - voorkomt?

Ik wil Carons diagnose nog verrijken: volgens mij gaat het hier niet alleen om een kunstige parallellie tussen Latijn en Nederlands, maar ook om een pan-

[p. 645]

gram, waar alle letters in gebruikt worden, zoals schrijf machine probeerders die tikken. Wie de zinnen onder elkaar ziet merkt op dat ze even lang zijn.

Het oudste Nederlands was dus een taalspel. En het nieuwste Nederlands ook. Kinderen van immigranten hebben een uiterst creatieve kijk op het Nederlands.

Jacomine Nortier heeft in Utrecht de straattaal van jeugdigen bestudeerd zoals René Appel dat in Amsterdam doet. Op het schoolplein en in de tram (allo's fietsen minder en dus kan ik ze heerlijk afluisteren in tram en bus, waar ze vaak naar elkaar moeten roepen) hoor je de fraaiste vondsten. Nortier beschrijft de geheimtaal met de omgedraaide lettergrepen, dat veel lijkt op het Franse Verlan, en natuurlijk op de geheimtaal van de IJmuidense vissers. Zolang er kinderen geboren worden, zal het Nederlands nooit in saaiheid en verveling sterven.

Het Algemeen Beschaafd Nederlands, dat verdwijnt. Jan Stroop zei het acht jaar geleden al: de dialecten convergeren en geven op wat ze van elkaar scheidt, terwijl de standaardtaal divergeert door steeds meer elementen uit allerlei-lecten, niet alleen dia-maar ook socio-, op te nemen. Het Algemeen Beschaafd was altijd een abstractie, een arrogante abstractie, zoals de officiële mode, de euro en het huwelijk dat zijn. Veel mensen denken dat dialecten afgedwaalde, versleten, foutieve afleidingen zijn van het ABN. Maar het is natuurlijk andersom: er waren talen die wij dialecten noemen, al lang voor er een ABN werd gepostuleerd. Dat zei Stroop in 1992 toen men werkelijk dacht dat het Verenigd Europa zijn intree ging doen. Nu denken we dat 2002 het beslissende jaar is. Laat ons hopen dat er altijd zo'n jaartal in de toekomst ligt.

Taalgenoten, Laat Honderd Nederlandsen Bloeien! Ik noem ze op:

Er is Kaaps en Paaps,

Zaans en Lijnbaans

Maarns en Baarns,

Vlaams en Haags,

Plaáát en Antilliaans.

Er is Popie en Jopie,

Pop-taal en N.O.S.-spraak,

Pijptaal en neusspraak,

P-taal en buikspraak,

Pottentaal en Potentaal,

Rap en Pep.

Er is Stadsfries en verliefds,

Rimburgs en Limburgs,

Kwetter en Tetter,

Turbo en disco,

Uitheems en Boheems.

[p. 646]

Er is Berbice en Sabaans, om maar twee eilanden in De West te noemen

Er is Jiddisj en Jordaans,

petjok en Marols,

Westvloms en Zeeuwsvloms,

Mokums en Mestrèchts.

Er is Normaal (= Achterhoeks-Twents) en Cairo (Als Edgar nog leeft),

Er is jeugdtaal en misjmasj,

Bekakt en Bargoens,

Veluws en Alzheims,

Urks en Murks,

Yups en Tubbietups

Er is Afrikaans en Moffrikaans,

Opperlands en Opsterlands,

Vrouwentaal en nichtentaal, nicht is de vertaling van het Franse tante, niet het Duits voor niet,

dieventaal en doventaal,

Namibisch en Koeterwaals.

Er is Javindo en Surinaams,

Bommeltaal en Kamagurks,

Kalverstraats en Kudelstaarts,

Skepi Dutch en Double Dutch,

Black Dutch en Yellow Dutch.

Er is adeltaal en bajestaal,

Kolummerlands en Laagwatersrands,

Antwerps en Rjottejdams

Kokkiaans en Hegeliaans.

Er is gezinstaal en Jagerstaal,

Voetbaltaal en Boekentaal,

Welzijnstaal en Hosseltaal,

Acteurstaal en verpleegsterstaal.

Soldatentaal, wordt zeldzaam, en mannentaal mag eigenlijk ook niet.

Er is Hypercorrect en dronkemanstaal,

Ubach-Overworms en Groenstraatbargoens,

Neger-Hollands en Pseudo-Oud-Hollands,

Hooghaarlemmerdijks en Westwellingswerfs,

De Tale Kanaän en Belgisch Beschaafd.

Nederlands is de geheimtaal van travestieten in Djakarta,

van scholieren in Duinkerke,

van kunsthistorici in Kyoto,

van scheepsbouwers in Sint-Petersburg,

van tabakstelers in Sumatra,

van historici in Yale.

[p. 647]

En dan heb ik me tot honderd Nederlandsen beperkt. Want het aantal dialecten wordt bepaald door het aantal dialectonderzoekers. Stel, u bent burgemeester van Bimburg. Bimburg? Nooit van gehoord! Daar moet u als burgemeester wat aan doen. U geeft een forse studiebeurs aan een van Bimburgs slimme zonen. En zie: Vijf jaar later ligt er een dikke dissertatie over het Bimburgs op de bibliotheken van alle universiteiten ter wereld en op het internet. Bimburgs in het kader van het Limburgs, of in oppositie tot het Bimbelebonts.

Soms vrees ik dat de dialectologen het te bruin bakken. Neem het woord zonen. Je zou denken: twee keuzes voor de beginmedeklinker, z en s, twee klinkers, een oo of een eu, dan komt altijd dezelfde n en tenslotte een meervoudsuitgang en of s. Dat geeft 2 x 2 x 2 = 8 mogelijkheden, en die zijn er ook allemaal.

Naast zonen heb je zoons in Hulst, zeunen in Goes, zöns in Winterswijk (Wénteswiks), zuuns in Urk, soanen in Friesland, soons in Amsterdam, seunen in 't Bildt, sins op West-Terschelling. In Hasselt zijn het zeen, en in Katwijk aan Zee: jonges.

Dan kan de geneticus-columnist Plasterk wel in het Buitenhof geestig gaan bewijzen dat Fries geen taal is, omdat, zo redeneert hij, wij hem verstaan als hij een stukje Fries voorleest, maar daar is natuurlijk niets mee bewezen.

Raar dat een bioloog, die aan al die miljoenen nauwelijks te onderscheiden bloempjes aparte namen wil geven, nu Fries en Nederlands op één hoop gooit. Dat komt omdat hij meent dat talen er zijn voor de communicatie. Ja, daarvoor is één taal natuurlijk het beste. Maar de toren van Babel bewijst dat wij naast communicatie nog iets heel anders met taal willen: fijn in ons eigen kringetje praten, anders praten dan in het buurdorp, lekker talen leren, ons vermeien in de verscheienheid der talen en taaltjes, zoals een bioloog geniet tussen zijn bloemen.

Vlamingen! Hou toch op u te schamen voor uw vorm van Nederlands. Denk niet dat wij daar om lachen. Ik lachte Johan Anthierens, God heeft zijn ziel, uit, toen hij mij vroeg om voor zijn prachtblad De Zwijger elke week de fouten van het vorige nummer te bespreken.

Nederlanders! Hou toch op met u kwaad te maken over elk nieuw woord. Doei (dat ik in 1950 al verrast in Noord-Holland hoorde) was erg fout, en is nu alweer ingehaald. Cornelis Verhoeven heeft in zijn Herinneringen aan mijn moedertaal ontroerend geschreven over zijn taaljeugd in Brabant, maar hij vergist zich deerlijk - Deerlijk, stadje van de hongersnood van Conscience, met de onvergetelijke zin:

Mijn man en mijn klein Siesken zijn gisteren nacht van honger gestorven;
hunne lijken liggen nog onbegraven in onze woning.

[p. 648]

Verhoeven vergist zich deerlijk als hij klaagt dat het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke woorden ‘later bij willekeurig decreet afgeschaft is’. Nee, Doctor Cornelis, de ministers zouden zulke decreten wel willen uitvaardigen (in de constitutie van de Taalunie stond aan van kelijk dat die de spelling en de syntaxis zou gaan regelen, normaliseren en voorschrijven, maar de syntaxis is onopvallend geloosd, en zelfs de spelling is niet voor eeuwig vastgesteld), maar de ministers weten dat ze niet gehoorzaamd zouden worden.

Eerst, Cornelis Verhoeven, verdwenen ten Noorden van Noord-Brabant (Ja, Nederlanders noemen grootmoedig, of juist irredentisch, onze Zuidelijke Provincie Noord-Brabant), eerst verdwenen in Noord-Noord-Brabant de geslachten, en daarna kwam er een minister met een onnodig decreet.

Verhoeven is trots dat hij dat verschil tussen de seksen vanzelf weet, maar dat is hier in Leuven niets bijzonders. Ik weet ook van elk Nederlands woord of het met de of het gaat, maar ik ben daar niet trots op.

Geen autoriteit kan een woord uit een taal verwijderen. Mussolini probeerde het met Lei, het Italiaanse U en Stalin met mijnheer, maar zo gauw hun politieken sneefden, bleken die woorden kerngezond te zijn gebleven. Enkelen kunnen een woord invoeren: Simon Stevin schonk ons wiskunde, Pieter Corneliszoon Hooft verzoekschrift, Hugo de Groot roerende goederen, Multatuli buitennissigheid, koot & Bie doemdenken en Wim T. Schippers gekte.

Taalgenoten! De menselijke spraak is een prachtige uitvinding, zoals de vogelspraak dat is, maar zij heeft tekortkomingen zoals de vogeltalen die hebben: je kan alleen spreken tot iemand die dichtbij is, en tot iemand die er op hetzelfde ogenblik is. Je geluiden zijn in een oorzwenk vervlogen. Mensen die verder in de ruimte of tijd staan bereik je niet met spraak. Daar werd wat op gevonden: het schrift. De mieren doen het met geur, wij kozen het gezicht.

5000 jaar geleden kwam het schrift, een pracht-uitvinding, maar met tekortkomingen: je kan een brief maar één keer opschrijven, dus je hebt slaven of monniken nodig om meer exemplaren te maken. Daar werd wat op gevonden: de boekdrukkunst.

Het boek werd 500 jaar geleden in dit deel van de wereld geperfectioneerd. Het boek is een pracht-uitvinding, maar het heeft een tekortkoming, die het van taal, en schrift, heeft geërfd: alles staat lineair achter elkaar, terwijl je vaak middenin een boek zou willen kijken, bijvoorbeeld naar de 422 voorkomers van Leuven in het WNT, of naar een zin waarvan alle woorden de letter n bevatten - zie de zin die ik daareven van Conscience aanhaalde. Daar werd wat voor uitgevonden:

De computer of de compactdisc of hoe de toekomstige en definitieve elektronische vorm van boek, schrift, taal, ook zal heten. Mij beviel het woord compactdisc omdat we nu eindelijk een woord hadden van elf letters met een c in het

[p. 649]

midden en cees aan de beide uiteinden. Zo'n elfletterwoord als abracadabra bestond voor alle letters (verlovbriev, weeduwvrouw schreef Huygens) maar niet voor l en c. In 1934 maakte Lips de lipssleutel, met ellen aan de uiteinden en een l in het midden en nu hebben we de compactdisc.

De laatste uitvinding heeft weer nadelen: het moeten meesjouwen van de hardware. Die zal in ons lijf worden ingebouwd en in 2100 bezitten we met een chipje achter het oor de ideale taal, met ingebouwde telefoon, voorlezer, antwoordmachine, dicteermachine, boekdrukker, en cd-lezer.

Taalgenoten! Kent u het wurmpje Caenorhabditis elegans?

Het is een heel klein wormpje, dat u niet kunt doodtrappen, want het schuilt genoeglijk in de miniscule spleetjes van uw voet of schoenzool. Het bezit weliswaar een mond en een gat, maar slechts duizend cellen. En al die cellen zijn precies bekend! Het wurmpje C. elegans heeft geen enkel belang, maar de biologen hebben het dier uitverkozen om hem eens heel precies, tot de laatste chromosoom van de kleinste teen, en tot in zijn intiemste gewoontes van liefhebben en eten, te beschrijven.

Kent u het werelddeel IJsland? Veel ijs, veel land, veel stoom, veel lava, maar geen enkele kikker, trein, boom, vlinder, soldaat, en geen letter z. De IJslanders. vormen een homogeen volk - weinigen willen daar heen emigreren -, met stevige bijbels waar voorin hun hele voorgeslacht in is opgeschreven. Zij hebben geen bomen, maar wel stambomen. Nu heeft een Amerikaans consortium van geleerden en zakenlui voorgesteld om van alle IJslanders het DNA te bepalen en van de begraven IJslanders ook. Niet omdat IJslanders zo bijzonder zijn, maar omdat het voor DNA-geleerden nuttig is zo'n compleet eiland genetisch in de vingers te hebben.

Nuttig, misschien, voor biologie en geneeskunde, zulke complete beschrijvingen. Maar ik heb een ander voorstel. Wat zou het mooi zijn als de gezamenlijke wereld-linguistiek er toe zou kunnen komen om eens één taal geheel te beschrijven. Niet alleen een grammatica en een woordenboek en een uitspraakcd-tje, maar compleet, met alle elfletterwoorden van een bepaald type, met alle lettergreeppatronen, met alle syntactische patronen, met elk gebruik in literatuur en document van elk woord, door de gehele tijd en de gehele ruimte heen, met alle - onlogische variaties, met alle ‘fouten’ en eigenaardigheden.

Dat is een onderneming die op een eeuw valt te schatten en het zal dus noodzakelijk zijn om ons tot een enkele taal te beperken. Welke taal zullen we nemen? Net zoals bij C. elegans is er een zekere willekeur, maar de kleinheid was daar een voordeel, en net zoals bij IJsland kan er een bepaalde voorkeur zijn vanwege de verleidelijke overzichtelijkheid. Welke taal zullen we nemen als exemplarische, totaal te beschrijven taal? Laat mij hier een objectief antwoord op geven.

Het kan natuurlijk geen zeer grote taal zijn, als Chinees of Engels of Spaans

[p. 650]

of Hindi. Die zijn tezeer versplinterd, en gunnen elkaar bovendien het licht in de ogen niet. Ook de kleine talen, negenennegentig procent van de zesduizend talen op aarde, vallen af. Ze zijn incompleet, hebben vaak geen schriftelijke getuigenissen, of er zijn eenvoudig te weinig sprekers van.

We komen tenslotte uit op een paar talen die ieder door zo'n 25 miljoen sprekers gesproken worden, en die ieder zo'n eeuw of acht bestaan. Om praktische redenen willen we een taal die al een groot woordenboek heeft, en een grote grammatica, en een grote literatuur. Er is maar één kandidaat die hieraan voldoet: u raadt het... maar ik kwam er via een strikt objectieve redenering. Misschien had ik over het hele voorstel mijn mond gehouden als de keus op Hongaars of Fins was gevallen.

Het WNT heeft veel tekortkomingen, maar vergelijk het eens met de ons omringende talen:

de Grand Robert in het Zuiden heeft tien delen, 10.000 pagina's, tien miljoen woorden Franse tekst.

de Oxford English Dictionary in het Westen heeft twintig delen, 20.000 pagina's, twintig miljoen woorden Engelse tekst.

Het Deutsches Wörterbuch van de broeders Grimm in het Oosten heeft dertig delen, 30.000 pagina's, dertig miljoen woorden Duitse tekst, maar het Woordenboek der Nederlandse Taal heeft 40 delen, 40.000 pagina's, veertig miljoen woorden tekst. Iedereen ter wereld zal nu begrijpen dat, zoals de C. Elegans het ideale wormpje was om een levend wezen te beschrijven, en zoals IJsland het ideale land was om de genen der bevolking te beschrijven, het Nederlands de ideale taal is om uitputtend en totaal te beschrijven.

Taalgenoten! Is, als straks mijn voorstel door de linguïstische wereld is geaccepteerd, de toekomst van het Nederlands verzekerd? Welnee, daar heeft het niets mee te maken. Latijn en Grieks zijn ook gedurende eeuwen, zo volledig als het kon, bestudeerd, maar niemand spreekt die klassieke talen meer, al denken Italianen en Grieken misschien van wel.

C. Elegans kan, beschreven of niet, door een virusje uitgemoord worden, IJsland kan met al zijn genetische bewoners in een vulkaankrater verdwijnen, dus totaal beschrijving is geen garantie op eeuwig voortbestaan.

Een eeuw geleden zei Oscar Wilde dat het moeilijk is om te voorspellen, vooral als het om de toekomst gaat. Velen hebben hem dat, zonder bronvermelding, nagezegd. Maar de toekomst van het Nederlands in de nu begonnen eeuw is niet moeilijk te voorspellen.

In het jaar 2100 zal misschien de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek niet meer bestaan, en de monarchie, en de verkoudheid, en de biefstuk en de zonnebril, en u en ik, maar ik denk dat behalve deze kerk, ook de Nederlandse taal zeker nog zal bestaan. Die taal zal door meer sprekers gesproken worden dan thans het geval is. Dat komt niet door onze vruchtbaarheid maar door

[p. 651]

de niet-opdrogende stroom van immigranten. Kwamen al die immigranten uit één land, dan zou het gevaar bestaan dat zij hun taal tot de taal van Nederland maken. Maar hoe moeten Koerden, Marokkanen, Surinamers en Kroaten elkaar verstaan? Toch zeker door de Nederlandse taal!

Er zijn Nederlanders die heel verontwaardigd roepen dat wie in Nederland wil wonen, onze taal moet leren. Je kan ze horen denken: daar zijn ze te stom voor. Alsof Berbers en Turks makkelijker zijn dan Nederlands! Maar de nieuwe inwoners van Nederland zullen, om aan elkaar te kunnen verdienen, en om hun kinderen een goede baan te laten krijgen, vanzelf, uitzichzelf Nederlands leren, zoals de opeenvolgende golven immigranten dat in de Verenigde Staten hebben gedaan.

Zeker: wij zullen tweetalig of zelfs drietalig worden, maar daar is niets tegen. Hetzelfde wonder dat maakt dat een baby in een paar jaar zijn moedertaal beheerst, maakt dat dezelfde baby in een paar jaar twee of drie talen beheerst. We zien dat al in Californië met de hispaanse immigranten en we zien het in India.

Erasmus sprak hier vijfhonderd jaar geleden liefst Latijn. In 1800 sprak de heersende klasse Frans. In 1900 dreigde Duits de overhand te krijgen en nu vreest men voor het Engels. De Engelse dreiging is nu 55 jaar oud, en verder dan hooguit duizend uit het Engels overgenomen woorden heeft het niet geleid. Hoeveel duizenden woorden namen wij al niet over uit het Frans, het Antwerps, het Duits, het Jiddisch en het Maleis? De structuur van het Nederlands, de klanksystematiek, de morfologie en de syntaxis, en de massa van de woordvoorraad is niet wezenlijk veranderd. Dat houden we nog met gemak een eeuw vol.

Natuurlijk zal in de hogere regionen van Europa één taal het als bestuurstaal gaan winnen. Velen wedden op Engels, maar vlak Duits en Frans, en mogelijk Russisch, niet uit. Vaak kun je horen dat in die ontwikkeling het Hollands zal afzakken tot een taaltje voor het gezin, de kroeg, de straat, de lagere school, de poëzie, de liefde. Alsof dat niet precies de plekken zijn waar het echte leven zich afspeelt! Tot over honderd jaar, taalgenoten, dan zult u zien dat ik gelijk heb.

Tekst van de rede die H. Brandt Corstius op 1 september 2000 te Leuven uitsprak voor de neerlandici extra muros.