Ons Erfdeel. Jaargang 36

De Franse Nederlanden: actualiteiten

45ste Frans-Vlaamse Cultuurdag te Waregem

Op 27 september 1992 werd in Waregem de 45ste Frans-Vlaamse cultuurdag gehouden. De dag opende met een plenaire vergadering waarop een tiental Vlaamse verenigingen werden voorgesteld en publikaties voor en over Frans-Vlaanderen vermeld werden.

's Middags werden eerst de verschillende sectievergaderingen gehouden. In de sectie Onderwijs hield Rudolf van de Perre een goed gedocumenteerde lezing over ‘Frans-Vlaanderen in de poëzie’. Het ging daarbij voornamelijk over Vlaamse poëzie, met Guido Gezelle, André Demedts en Anton van Wilderode als belangrijkste auteurs. In dezelfde sectie sprak

[p. 145]

Waker Luyten over ‘Nieuwe kansen voor het onderwijs van het Nederlands’. Hij was vergezeld van de Baskische hoogleraar Jokin Apalategi, die de ontwikkeling van het Baskische onderwijssysteem in Frans-Baskenland schetste. In 1969 richtte men daar een kleuterschooltje op dat uit vier leerlingen bestond. In 1988 kwam de doorbraak. Nu zijn er zes lagere en één middelbare school waar het onderwijs volledig in het Baskisch wordt gegeven. In totaal zijn er 1000 leerlingen in het lager onderwijs en 200 in het middelbaar. Deze snelle ontwikkeling is haast volledig te danken aan particulier initiatief. In de sectie Jeugd-Geschiedenis stelde Johan van Herreweghe de herziene druk voor van de brochure Frans-Vlaanderen ooit van gehoord? Deze brochure is een uitgave van de Werkgroep de Nederlanden en heeft tot doel de leerkrachten geschiedenis aan te sporen Frans-Vlaanderen een plaats te geven binnen hun lessen. In deze sectie werd ook de video-cassette Hemel en aarde van Vlaanderen gepresenteerd door de Rijselse historicus Erik Vanneufville. Hij schreef het scenario voor deze zeventien minuten durende film, waarin een algemene impressie wordt gegeven van de geschiedenis van Frans-Vlaanderen.

Tijdens de tweede plenaire zitting werd de 6de Vital Celenprijs uitgereikt aan burgemeester J. Delobel van Belle. In 1982 ontving de (toenmalige) eerste schepen van Belle, C. Taccoen, deze prijs eveneens. Dit hoeft niet te verwonderen, want Belle is zonder twijfel de meest Vlaamse Frans-Vlaamse gemeente, waar op een zeer actieve en reële manier de Nederlandse cultuur gesteund wordt.

De grootste boekhandel ter wereld staat in Rijsel!

Op donderdag 3 december 1992 opende op de Place du Général de Gaulle in Rijsel de vernieuwde Furet du Nord officieel zijn deuren. Met een totale oppervlakte van 7000 m² is dit nu de grootste boekhandel ter wereld. Meer dan een jaar geleden werd met de verbouw gestart, maar de winkel is nooit gesloten geweest. In totaal gaat het hier om een investering van meer dan 40 miljoen Franse frank (ong. 250 miljoen BEF of ± 14 miljoen gulden).

Vanuit een indrukwekkende hall, ontworpen door de Argentijn Oswaldo Rodrigues, leiden de trappen naar de verschillende verdiepingen. Gelijkvloers vindt men de muziekafdeling, waarin meer dan 40.000 C.D.'s en platen te koop aangeboden worden. De platenafdeling beslaat 1000 m². Daarnaast is er nog een afdeling met oude boeken, een kinderafdeling van meer dan 1000 m², met ook spelletjes en strips, een afdeling met afgeprijsde nieuwe boeken enz. De totale oppervlakte aan boeken beslaat 5000 m² en er staan ongeveer 600.000 boeken in de rekken.

Deze regionale boekhandel telt nog elf andere verkooppunten in Noord-Frankrijk. De winkel in Rijsel is in zijn eentje wel goed voor 50% van de omzet die in het vorig boekjaar 303 miljoen Franse frank bedroeg (e.a. 1,8 miljard BEF of 100 miljoen gulden).

De Furet du Nord werd opgericht door de Vlaming Paul Callens, die in 1950 in Rijsel een kleine boekhandel van 50 m² had overgenomen. In 1953 vestigde de zaak zich op de Place du Général de Gaulle te Rijsel. In 1983 liet Callens de zaak over aan Christian Le Blan die een nieuwe expansiepolitiek startte. De directie van de Furet houdt nu een korte rustpauze, maar maakt inmiddels toch al plannen voor een vestiging in België.

Publikaties

In 1978 verscheen in Duinkerke het boek Vlaemsch leren van Jean-Paul Sepieter. Het was een poging om een leerboek te maken voor het aanleren van het Vlaamse dialect van Frans-Vlaanderen. Hij zag het Vlaamse dialect als een eerste stap, een aanloop, naar het Nederlands. Er is nogal wat gediscussieerd of dit nu wel de juiste werkwijze was en of het niet beter is om leerlingen onmiddellijk Nederlands te laten leren in plaats van de omweg te maken via het Vlaamse dialect. Tijdens een bepaalde periode werd het Vlaams zelfs in een achttal scholen onderwezen, maar uiteindelijk zag men in dat dit een doodlopend spoor was en dat de Nederlandse cultuurtaal met het hele Vlaamse en Nederlandse achterland zoveel meer troeven te bieden had dan het Vlaams.

Op dit ogenblik worden er nog hier en daar vrije cursussen Vlaams georganiseerd, o.a. in Duinkerke, waar Jean-Louis Marteel het doceert. Van zijn hand is een nieuw boek verschenen Cours de Flamand. Het Vlaams dan men oudders klappen. Hij is docent Engels aan de Université du Littoral (Duinkerke), studeerde Nederlands in Rijsel en is sinds 1980 de bezieler van de cursus Vlaams van het Reuzekoor te Duinkerke.

Na een korte inleiding over de uitspraak schetst de auteur in dertig lessen de voornaamste kenmerken van het Vlaamse dialect. Erik Duvosqueldt, die ook docent Engels is en ‘chargé de cours’ Nederlands aan de Universiteit van Rijsel III, vergelijkt in het laatste hoofdstuk het Vlaams met het Nederlands. Het boek, dat duidelijk gemaakt is voor gebruik in de les, met oefeningen en zeer veel concrete voorbeelden, besluit met een korte woordenlijst. De auteur heeft bij deze studie veel problemen moeten oplossen, tenslotte is het Vlaams een gesproken taal en hij heeft dus basisstructuren moeten vastleggen voor het geschreven Vlaams. In hoeverre dit een nuttige taak was en in hoeverre hij daarin ook is geslaagd, laat ik over aan de appreciatie van specialisten, maar het minste dat je van de auteur kan zeggen is: ‘Hen het evrocht lik slaven.’

Dirk van Assche

jean-louis marteel, Cours de Flamand. Het Vlaams dan men oudders klappen. Méthode d'apprentissage du dialecte des Flamands de France (Westhoek), Miroirs Éditions/Het Reuzekoor, 1992, 445 p.