Ons Erfdeel. Jaargang 28

Muziek

De muziekafdeling van de Koninklijke Bibliotheek.

De Koninklijke Bibliotheek Albert I (Keizerslaan, 4, 1000 Brussel; ingang voor het publiek: Kunstberg) werd door de Belgische regering gesticht in 1837. Haar voorgeschiedenis gaat echter terug tot de vijftiende eeuw met de hertogen van Bourgondië. Hun ‘Librye’ bestond uit een unieke verluchte handschriftenverzameling, deels met polyfone muziek.

In 1960 trok de bibliotheek dr. Bernard Huys als musicologisch medewerker aan. Mede onder zijn impuls en door zijn voorbereidend werk kon in 1965 over-gegaan worden tot de oprichting van een afzonderlijke Afdeling Muziek, waarvan hij het hoofd werd. Sinds 1969 beschikt ze over een eigen huisvesting. Hierin zijn naast de muziekpublikaties en -drukken intussen ook de muziekhandschriften van de bibliotheek ondergebracht, met uitzondering van twaalf codices op perkament, die bewaard worden in het Handschriftenkabinet. Deze documenten bevatten zestiende eeuwse polyfone muziek en zijn verlucht met miniaturen.

De muziekverzamelingen van de Koninklijke Bibliotheek komen hoofdzakelijk voort uit vorstelijk, klooster- en privébezit. Tot de werken uit vorstelijk bezit behoren o.m. de muziekmanuscripten uit de verzamelingen van de Bourgondische hertogen (1384-1482) en de Oostenrijkse vorsten (1482-1555).

Uit kloosterbezit kwamen vele liturgische handschriften in neumennotaties (neumen zijn speciale tekens voor de notatie van gregoriaans in de middeleeuwen). Hieronder bevindt zich het Antifonarium van de Blandijnberg, eind achtste eeuw, het oudste bekende manuscript met neumentekens.

Het grootste aantal muziekwerken komt uit privebezit. In 1837 werd de verzameling K. van Hulthem aangekocht, die o.m.

[p. 284]

een 250 musicologische werken

telt, waaronder belangrijke oude polyfone muziekdrukken en traktaten.

Uit de verzameling J.F. Willems werden in 1847 werken aangekocht m.b.t. het oude Nederlandse lied, en een unieke veertiendeeeuwse boekrol met meerstemmige muziek.

In 1872 werd de werelbefaamde privé-bibliotheek van F.J. Fetis, de eerste directeur van het Brusselse Conservatorium, aangekocht. Hiervan zijn vooral de verzamelingen van oude muziek en zestiende eeuwse muziektraktaten van grote waarde.

In 1877 werden op de veiling van de verzameling van Ch.E.H. de Coussemaker ca. 200 muziek-werken aangekocht, waaronder 21 handschriften en 4 wiegedrukken.

Voorts heeft de Koninklijke Bibliotheek sinds haar stichting systematisch oude muziekhandschriften en -drukken antiquarisch verworven, zoals bijv. de waardevolle verzameling zestiende eeuwse gedrukte werken met muziek van R. de Lassus, een Vlaamse toondichter wiens faam bijzonder groot was in alle Europese landen. Belangrijke verzamelingen, verworven in de laatste jaren, zijn: de muziekbibliotheek van het Collegium Musicum ‘Audi et Tace’ uit Leeuwarden, de verzamelingen Edgar Tinel, Eugene Ysaye en Henri Vieuxtemps, en de schenkingen Paul Collaer en Pierre Moulaert. Deze verzamelingen zijn vooral interessant door de aanwezigheid van diverse partituren (gedrukte en handgeschrevene), autografische brieven en andere documenten. Doordat de schenking P. Collaer mede uit een hele collectie grammofoonplaten bestond, kon de Afdeling Muziek vanaf 1972 ermee beginnen een discotheek op te zetten.

De jongste aanwinst is 25 lopende meter partituur (2/3 gedrukt en 1/3 handgeschreven) van de Brusselse St.-Michielskathedraal.

Tenslotte signaleren we de aanwezigheid van microfilms van in buitenlandse bibliotheken bewaarde zestiende- en zeventiende-eeuwse muziekdrukken uit de Nederlanden. Dit is een buitengewoon interessante aanvulling op de verzamelingen die de Koninklijke Bibliotheek rijk is.

De muziekafdeling, die kan bogen op een internationale belangstelling, is geopend van maandag t.e.m. zaterdag van 9 tot 13 en van 14 tot 17 uur. Voor de bibliotheekbezoekers ligt een handige lezersgids ter beschik-king.

J. Anaf / Wijgmaal

Geraadpleegde bronnen:

huys, b., Brussel, Koninklijke Bibliotheek, Afdeling Muziek, in Algemene Muziek Encyclopedic, dl. 2, 1980, pp. 62-64. Idem, De Afdeling Muziek, in Liber memorialis van de Koninklijke Bibliotheek, 1969, pp. 311-334.