Ons Erfdeel. Jaargang 25

[p. 306]

De Franse Nederlanden

Frans-Vlaanderen: actualiteiten.

Algemene informatie:

Niemand heeft de meest diverse problemen van het Noorden-Nauw-van-Kales wellicht meer moeten formuleren en kent ze derhalve beter dan de huidige Franse eerste minister Pierre Mauroy. Iedereen herinnert zich nog dat hij in het recente verleden ten aanzien van de toenmalige regering zo vaak de vragende partij was.

In zijn functie van eerste minister was Pierre Mauroy op 23, 24 en 25 januari 1982 deze keer zelf op officieel bezoek in zijn eigen regio. De mensen van ter plekke hoefden dit bezoek nauwelijks of niet voor te bereiden, ze konden gewoon uitkijken naar méér concrete informatie over de politiek van de nieuwe regering. En of Mauroy duidelijke taal sprak! Zijn boodschap luidde: ‘Geen beloften die niet nageleefd kunnen worden en geen geschenken!’ Zijn realiteitszin heeft Mauroy bovendien een vrij lovende pers bezorgd, zowel bij politiek gelijkdenkenden als bij politiek andersdenkenden.

Bij de Boonse vissers heeft hij een geleidelijke wijziging in de ondersteuningspolitiek van de overheid aangekondigd, maar de commercialisering van de vis blijft een probleem waar zij zelf een oplossing voor moeten zoeken. De Kalenaars - en hierbij richtte hij zich ook tot de inwoners van Bonen en Duinkerke - heeft hij van het algemeen politiek en economisch nut van een Kanaaltunnel proberen te overtuigen. De tunnel komt er meer dan waarschijnlijk en de kuststreek zal er wellicht economisch onder lijden, maar de regering zal ervoor zorgen dat het economisch verlies wordt gecompenseerd. In Lens had hij het over de toekomst van de steenkoolsector. De ontginning zal zo lang mogelijk voortgezet worden. Ook hier wou hij voor de rest geen beloften doen. Wel zal het onderzoek versterkt worden, vooral dan in verband met de vergassing van de ondergrondse steenkoollagen. Voor de Sambervallei en zijn problemen rond het staal komt eerlang een oplossing. Ook de textielsector krijgt een spoorslag van de regering... Niets van dit alles is verrassend nieuw: de basis van de regionale economie - steenkool, staal, textiel, visvangst, landbouw en chemie - zal nieuw leven worden ingeblazen. Mauroy deed herhaalde malen een beroep op de zin voor innovatie bij de ondernemers, de syndicaten en de verkozenen. De eerste minister verborg het immers niet dat de toekomst van de regio volgens hem in de ontwikkeling van de nieuwe technologieën schuilt. Het researchwerk op dit vlak veronderstelt ook een hogere beroepsvorming. Verder onderstreepte hij dat de nieuwe regering een nooit eerder geziene inspanning ten voordele van de regionale cultuur zal leveren.

Dit driedaags werkbezoek heeft de overeenstemming in de zienswijze van de nationale regering en die van de regionale instanties grotendeels bevestigd. Illustratief voor de goeie verstandhouding is het solidariteitscontract dat de 12 regionale Kamers van Koophandel met de regering gesloten hebben en dat voorziet in het creëren van 10.000 betrekkingen.

Culturele informatie:

Uit officiële cijfers blijkt dat in het Noorden-Nauw-van-Kales meer dan 80% van de leerlingen in het secundair onderwijs Engels als eerste vreemde taal kiezen. Ook de keuze van de tweede vreemde taal houdt weinig verrassends in: het Duits staat het hoogst genoteerd, gevolgd door het Spaans dat steeds sterker komt opzetten. Daarna komen het Russisch en Italiaans. Bij de leerlingen die opteren voor de ‘langues dites rares’ - niet omdat hun impact over de wereld gering is, wel omdat men het de leerlingen moeilijk maakt om voor deze talen te kiezen! - is de motivatie des te groter. Ofwel behoren zij tot een gemeenschap die deze taal spreekt, ofwel hebben zij reeds een duidelijker idee van de weg die ze in het beroepsleven zullen opgaan. In het Noorden-Nauw-van-Kales zijn er 14 middelbare instellingen die ondanks de complexiteit van de lessenroosters de moeite doen om Arabisch, 10 om Pools, 7 om Portugees, 7 om Nederlands en 2 om Hebreeuws in hun lespakket op te nemen. Voor het Nederlands, dat men in Frankrijk zeker geen vreemde taal kan noemen, is dat cijfer nog steeds bedroevend laag.

Ter voorbereiding van de debatten over de begroting van 1982 voor Onderwijs en Wetenschappen in Nederland werden door Frits Niessen, lid van de Tweede Kamer, enkele vragen gesteld in verband met de Nederlandse cultuurpolitiek ten opzichte van Frans-Vlaanderen. Een van die vragen was erop gericht wat meer te vernemen over de specifieke activiteiten die de Nederlandse regering ten voordele van het onderwijs van het Nederlands in Frans-Vlaanderen verricht. De Nederlandse minister van Onderwijs en Wetenschappen antwoordde hierop dat in samenwerking met België zoveel mogelijk steun wordt gegeven aan de docenten Nederlands in de vorm van bijscholing, beschikbaarstelling van lesmateriaal en studiebezoeken aan Nederland en België. Bovendien doen enkele Nederlandse scholen aan uitwisseling met een aantal Frans-Vlaamse scholen waar Nederlands wordt gegeven. Verder streeft Nederland er ook naar dat in Noordwest-Frankrijk jaarlijks een bijeenkomst van de docenten Nederlands wordt gehouden.

Op 27 januari 1982 overleed te

[p. 307]

Neuilly-sur-Seine de Frans-Vlaamse surrealistische schilder en decorontwerper Félix Labisse. Zijn werk sluit direct aan op de lijn van het Belgisch surrealisme, is sterk erotisch getint en valt op door zijn hallucinerende effecten. Labisse werd begraven in Dowaai, de plaats waar hij in 1905 het levenslicht aanschouwde.

Publikaties:

De vrouwen van het Noorden zijn eeuwenlang door de geschiedenis vergeten. Afgezien van een zekere, weliswaar beperkte interesse in universitaire kringen - zoals blijkt uit enkele proefschriften -, heeft het tot 1981 geduurd alvorens zij het onderwerp werden van een veelzijdig opgezette comparatieve wetenschappelijke studie die zijn weg kon vinden naar een breed lezerspubliek.

Na de mutaties in de status van de vrouw sedert de jaren 1950 en de opgang van de vrouwenbeweging sedert 1970, kon het niet anders of de historische wetenschap moest zich gaan buigen over de leefwereld van de vrouw vroeger en nu. Echt baanbrekend kunnen we het werk van het tijdschrift Revue du Nord, dat zijn speciaal juli-septembernummer van 1981 aan de vrouwen van het Noorden wijdt, derhalve niet noemen. Wel komt het tijdschrift de grote verdienste toe van de herwaardering van de vrouw naar de massa toe. L'histoire des femmes du Nord verwerkt 4 jaar studie, geleverd binnen het seminarie voor eigentijdse sociale geschiedenis van de universiteit van Rijsel III. Marcel Gillet is er de stuwende kracht. Aan de hand van 14 artikelen, geschreven door evenveel auteurs, wordt de lezer aangetoond wat de vrouw van het Noorden altijd onderscheiden heeft en nog steeds onderscheidt van de man van het Noorden en in welke opzichten zij ook origineel is ten opzichte van de vrouw in de andere Franse, ja zelfs Europese regio's. Was ons gezicht op de vrouw in het Noorden totnogtoe beperkt tot een aantal beschamende stereotypen, dan brengt L'histoire des femmes du Nord hier verandering in.

Histoire des femmes du Nord, speciaal juli-septembernummer van Revue du Nord, Lille, 1981, 321 blz.

Twee jaar geleden schreef Philippe Despriet Het historisch patrimonium van de Westhoek in Frans-Vlaanderen, een praktisch naslagwerk en tevens overzichtelijke handleiding om de materiële nalatenschap in de Frans-Vlaamse Westhoek te benaderen. Hierop heeft Despriet een aanvullend fotoboek gepubliceerd, nl. Vlaams erfgoed in de Franse Westhoek. Het bestaat uit 252 foto's telkens voorzien van een bondig commentaar, wat van het boek net iets méér maakt dan een kijkboek.

Philippe Despriet, Vlaams erfgoed in de Franse Westhoek, Uitgeverij De Wijngaert, Roeselare, 1981, 216 blz.

Naar aanleiding van het Jaar van het Patrimonium (1980) zette voorzitter Pierre Delmon van het Comité Economique et Social de la Région Nord-Pas-de-Calais er enkele specialisten ter zake toe aan om een serie brochures te redigeren die op eenvoudige wijze enkele aspecten van het regionaal patrimonium zouden belichten. De opzet was bij het grote publiek interesse te wekken voor de rijkdom en de diversiteit van het Frans-Vlaamse patrimonium.

Het geheel is inmiddels klaargekomen: vijf boekjes in een stofomslag handelen achtereenvolgens over het oorlogspatrimonium, het plattelandspatrimonium rond water en wind, het burgerlijk en religieus patrimonium, de landelijke bewoning, het industreel patrimonium. Driehonderd bladzijden in totaal.

Omdat het industrieel patrimonium tot voor kort miskend, zelfs misprezen werd, ga ik wat dieper in op de brochure van Pierre Boissé.

Zijn industriële explosie sedert de 19de eeuw en zijn indrukwekkend industrieel legaat heeft het Noorden-Nauw-van-Kales te danken aan diverse geschiedkundige factoren en aan zijn geografische ligging. Boissé pleit voor het (her)waarderen en het doen herleven van het industrieel erflatenschap. Daarom ook dat hij alvast de regionale instanties die de schuchtere stroming ten voordele van het industrieel patrimonium gestimuleerd hebben, in de bloemetjes zet. Hij toont verder aan dat het industrieel patrimonium méér is dan alleen maar wat fabrieken. Er zijn ook de woonvormen die niet altijd van de industrialisatie los te koppelen zijn, de machines, de produkten, de grafische en fotografische documenten. Vanuit deze optiek benadert Boissé de textielindustrie, het mijnwezen, de energievoorziening, de cementindustrie, de ijzerindustrie, de kantnijverheid, de bouwnijverheid, de arbeiderswoning... Kortom, materiaal genoeg om een indruk te krijgen van het vele werk dat nog ten voordele van het industrieel patrimonium in de regio moet worden geleverd.

Luc Verhaeghe.

Aspects du patrimoine régional. Le patrimoine guerrier; L'espace rural, l'eau, le vent, les voies navigables; Les aspects civils et religieux du patrimoine de la région Nord-Pas-de-Calais; L'habitat rural dans le Nord-Pas-de-Calais; Le patrimoine industriel du Nord-Pas-de-Calais, uitgegeven door het Comité Economique et Social de la Région Nord-Pas-de-Calais, Lille, 1981.