Geoffrey Parker en de Nederlandse Opstand.
Geoffrey Parker blijkt een zeer produktief historicus te zijn. Na zijn baanbrekend werk The army of Ftanders and the Spanish road 1567-1659 van 1972 deed hij achter elkaar belangrijke studies in boekvorm en in tijdschriften het licht zien. Dit alles heeft hem binnen enkele jaren tot een vooraanstaande figuur in de historische wereld gemaakt, en het is daarom verheugend van zijn boek The Dutch revolt hier een uitgave als paperback te mogen aankondigen (vgl. het artikel Opstand en Republiek in Britse ogen, in Ons Erfdeel, 1978, nr. 5, blz. 709-716). Parker heeft nu bovendien een tiental artikelen bijeengebracht en uitgegeven onder de titel Spain and the Netherlands 1559-1659. Met deze bundeling kan ieder die zich met de geschiedenis der Nederlanden van deze tijd bezig houdt gelukkig zijn. De teksten zijn ongewijzigd afgedrukt, maar de auteur heeft er een algemene inleiding (met lezenswaardige opmerkingen over kwantitatieve geschiedenis) en inleidingen bij de afzonderlijke stukken aan toegevoegd. De artikelen zelf zijn in drie groepen onderverdeeld. De eerste groep geeft drie studies over de Europese context van de Nederlandse opstand. Daarvan verdient vooral het eerste vermelding als een van de interessantste stukken in deze bundel: het gaat in op een thema dat de schrijver ook al in zijn boeken heeft aangeroerd, nl. de omstandigheid dat de Spaanse inspanningen in de Nederlanden op kritieke momenten steeds werden ondermijnd doordat de hulpmiddelen ook elders (bijv. tegen Frankrijk) moesten worden aangewend. Daarbij waren de Nederlanden in de Spaanse wereldpolitiek nooit probleem nummer één.
De tweede groep geeft vier studies over de militaire context van de opstand. We mogen hier vooral wijzen op Parkers bekende opvatting dat van een echte ‘militaire revolutie’ in de zestiende eeuw geen sprake was, en dat de enige werkelijke verandering bestond in een toename van de grootte van de legers en derhalve van de kosten van hun onderhoud. Een klein stuk vermeit zich in de mogelijke gevolgen, ware de Armada van 1588 geland. De laatste groep biedt studies over de verhouding tussen Spanje en de Nederlanden, en gaat in op de corruptie van een hoge bestuursambtenaar, op de vraag wie onder de aartshertogen de beslissingen nam en op de economische kosten van de opstand. Niet alle hier verzamelde opstellen zijn natuurlijk even belangrijk, maar zoals hopelijk uit dit overzicht blijkt is dit boek als geheel toch een ‘must’ voor wie het tijdperk van de Nederlandse opstand bestudeert.
H. van der Hoeven.
Geoffrey Parker, The Dutch revolt, Harmondsworth: Penguin Books, 1979 Pelican reeks; 1e uitgave 1977).
Geoffrey Parker, Spain and the Netherlands, 1959-1659. Ten studies, London: Fontana/Collins, 1979 (Zowel gebonden als in paperback leverbaar).
Auteursrechtelijk beschermd