Hendrik de Man en Cyriel Verschaeve.
Cyriel Verschaeve heeft lange tijd in het teken gestaan van twee uitersten: kritiekloze ophemeling aan de ene kant en ongenuanceerde afwijzing en zelfs verguizing aan de andere kant. Het is de laatste jaren stiller geworden rond deze figuur. Met Hendrik de Man ligt het net andersom: de belangstelling voor zijn persoon gaat in stijgende lijn naarmate we verder verwijderd staan van de Tweede Wereldoorlog.
Arthur de Bruyne heeft voor dit boek twee artikelenreeksen bewerkt die in 't Pallieterke verschenen. Waarom Hendrik de Man en Cyriel Verschaeve samen in één boek? Omdat beiden in meerdere of in mindere mate bij de kollaboratie betrokken waren en in ballingschap stierven? Omdat men, zo schrijft Maurits van Haegendoren in een woord vooraf, niet buiten die twee figuren kan om van de Vlaamse en socialistische beweging iets te begrijpen. Ik zou het beperken tot de Vlaamse Beweging in het verleden. Maurits van Haegendoren roept hiermee verwachtingen op die eigenlijk niet ingelost worden door het boek.
‘De Bruyne schreef mij dat het hem niet om een analitische biografie te doen is maar om lektuur’, verklaart M. van Haegendoren nog. Dat is het inderdaad: vlot leesbare lektuur. Arthur de Bruyne benadert beide figuren met veel simpatie, van het begin tot het einde, tot in hun vergissingen, en dat allemaal zonder enige kritische kommentaar. Jonge mensen die hier voor het eerst met Verschaeve kennis maken kunnen van deze biografie alleen maar de indruk overhouden dat Verschaeve een ontzettend naïef man is geweest. Het kan ook moeilijk anders met dit levensverhaal waarvan de grote helft gewijd is aan Verschaeve na 1940.
Ik stel me de vraag of beide figuren tenvolle kunnen begrepen worden door een biografie in kroniekstijl vol pittige anekdoten i.p.v. analize en situering. Worden vooroordelen daardoor niet nog versterkt? Dat ware jammer. Beide figuren verdienen beter.
Erik Vandewalle
Hendrik de Man / Cyriel Verschaeve, door Arthur de Bruyne. 300 blz., 1969, reeks Westpockets nr. 4-5, uitgave van de Vlaamse Vrienden van de Westhoek, Maskenslaan 33, De Panne. Prijs: 100 BF.
Auteursrechtelijk beschermd