Ons Erfdeel. Jaargang 6

[p. 82]

Aantekeningen en verslagen

XV^e Frans-Vlaamse kultuurdag te Waregem

Als voorzitter van 't inrichtend komitee kon André Demedts op zondagmorgen 26 augustus jl. enkele honderden bezoekers aan de Frans-Vlaamse dag in Waregem welkom heten. Hieronder bevonden zich 'n aantal prominente Zuidvlamingen en vertegenwoordigers van belangrijke kulturele organisaties, o.a. van de Kultuurraad voor Vlaanderen en 't Algemeen Nederlands Verbond.

Voor de vijftiende maal ging deze dag reeds door. Het aanmoedigend telegram van de Belgische minister voor kultuur, Z.E.R. van Elslande, symboliseert heel treffend wat er in dit anderhalve decennium bereikt werd: de aktie voor Frans-Vlaanderen heeft bij velen in ons kultuurgebied erkenning en steun gevonden. Maar André Demedts is er de man niet naar om lang stil te staan bij 't verleden: speciaal de jongeren onder zijn gehoor riep hij op zich in de toekomst te beijveren voor de kulturele integratie van Frans-Vlaanderen in de Nederlanden.

Daarna was het woord aan de bekende Frans-Vlaamse leraar en publicist Albert Deveyer uit Hazebroek, die zijn toespraak over het Zuidvlaamse volk vooraf liet gaan door enkele niet mis te verstane opmerkingen. Hij pleitte voor 'n taktvolle aktie en merkte op dat bepaalde nieuwe strijdmetoden, door de Vlamingen in België toegepast, in Frans-Vlaanderen niet begrepen worden. Voorzichtig optreden heeft 'n dubbel voordeel: men verzekert zich daardoor van de medewerking der Frans-Vlamingen zelf én voorkomt 'n vijandige houding van de Franse autoriteiten. ‘De Franse universitaire kringen doen alsof wij niet bestaan, maar wij ijveren ervoor het Vlaamse element te doen erkennen.’ Door stug volhouden kan men op de duur van resultaten verzekerd zijn! Van onderdrukking der Vlamingen in Frankrijk is geen sprake: het gaat erom een muur van onwetendheid en onverschilligheid te doorbreken.

Hierna begon Albert Deveyer zijn met zwier voorgedragen rede; gedeeltelijk in 't Frans, voor 'n deel in 'n met moderne ABN-woorden doorspekt Westvlaams. Hij schetste 't beeld van de Vlaming in allerlei sektoren van z'n persoonlijk en openbaar leven. Bekend om z'n werklust en zin voor orde, wordt de Vlaamse arbeider, landbouwer, hoofdarbeider en onderwijsman in Frankrijk alom gerespekteerd; de belangrijke funkties die hij bekleedt, bewijzen 't! Dit belet hem echter niet aan de Vlaamse tradities vast te houden; de laatste tijd valt er op dit gebied 'n onmiskenbare heropleving te konstateren. Albert Deveyer stak zijn sympatie hiervoor niet onder stoelen of banken en beëindigde zijn rede dan ook met 'n pleidooi voor de handhaving en opbloei van 't Nederlands in Noord-Frankrijk.

André Demedts had vervolgens 'n gesprek met de tachtigjarige C. Rousseeu die verhaalde hoe hij, samen met andere leden van de groep ‘Pro Westlandia’, precies 'n halve eeuw geleden in Frans-Vlaanderen optrad. Mevr. Francis Lepage zong daarna 'n volkslied, dat destijds door haar vader in Frans-Vlaanderen ontdekt werd. De morgenzitting werd besloten met het voorlezen uit eigen werk door de Frans-Vlaamse dichters Louis Lippens en Dr. Charles Dereu en door lezing van enkele in het Nederlands vertaalde gedichten van deze auteurs en van Em. Looten door Antoon Van der Plaetse en Willy Spillebeen.

De middag begon met de lezing van 't jaarverslag door Jozef Declercq. Zelfs zij die de beweging van nabij volgen, moeten verbaasd geweest zijn over de omvangrijke aktiviteiten die er in 1961-'62 ontplooid werden.

Kan. Lescroart, die zou spreken over ‘De herleving van de Vlaamse taal in Frankrijk’, kon zelf niet aanwezig zijn. De tekst van z'n rede werd daarom voorgelezen door Kan. M. Deswarte. Het besef dat er over de grens, die gerespekteerd moet worden, één en dezelfde kultuur leeft, was er 't tema van.

‘Het landschap bij Stijn Streuvels’ was 't onderwerp van de poëtische beschouwing die Kan. Deswarte zelf hield. Hij situeerde Streuvels in de wereldliteratuur, trachtte het karakter van z'n werk te typeren door 'n vergelijking met de Franse auteur Jean Giono en met Nederlandse schilders en wees vooral op Streuvels als de onsterfelijke beschrijver van de mens in het Vlaamse landschap, dat ook het landschap van Frans-Vlaanderen is. Deklamaties door leerlingen der Nederlandse kursussen illustreerden deze lezing.

'n Aardig beeld van hoe er in Frans-Vlaanderen voor de Nederlandse kultuur gewerkt wordt, kregen de aanwezigen door 't optreden van toneelspelers uit Roesbrugge-Haringe. Ze vertolkten fragmenten uit ‘Karel de Blauwer’, waarmee ze 'n groot aantal keren in Frans-Vlaanderen optraden.

Na 'n doorvoeld slotwoord van André Demedts, die de kulturele verbondenheid van alle Nederlands sprekenden benadrukte, werd deze dag op de traditionele wijze besloten met het zingen der volksliederen.

F. Niessen

[p. 83]

Vlaamse dag te Ekelsbeke in Frans-Vlaanderen

Sedert enkele jaren organiseert Pastoor Georges Decalf uit Ekelsbeke een Vlaams openluchtfeest in de parken van het middeleeuws kasteel. Dit feest is dit jaar uitgegroeid tot een ‘Vlaamse dag’ toen Pastoor Decalf op zondag 2 september jl. in de zaal Vandersluys méér dan honderd Frans-Vlamingen en evenveel Noord- en Zuidnederlanders begroette voor de lezingen die achtereenvolgens door Kan. Deken Verdonck uit Steenvoorde en hemzelf zouden worden gehouden.

Kan. J. Verdonck sprak over ‘Onze Taal’. Hij deed het beurtelings in het Frans en het Nederlands. Vooraleer de historische groei van het Nederlands te schetsen, betoogde hij met klem dat er eigenlijk geen ‘Vlaamse taal’ bestaat, maar dat het ‘Vlaams’ een dialekt is van het Nederlands en dat de kultuur van de 250.000 Vlaamssprekende Frans-Vlamingen deze is van de 17 miljoen Nederlandssprekenden. Voor sommige Frans-Vlamingen klonk dit verhelderend en nieuw en het deed biezonder veel goed dat dit in Frans-Vlaanderen, door een rasechte Fransvlaming werd benadrukt. Deken Verdonck betreurde ook dat er in Frans-Vlaanderen geen Nederlands wordt onderwezen en hij sprak de hoop uit dat daarin spoedig verandering zou komen, want een goede kennis van de Nederlandse moedertaal is de Fransvlamingen ook in een eenwordend Europa van groot nut. Om de rijkdom van de Fransvlaamse volkstaal te illustreren beëindigde Kan. Verdonck zijn uiteenzetting over ‘Onze Taal’ met een prachtig verhaal, vol sprankelende Fransvlaamse humor.

Pastoor Decalf en de heren Joos en Rommelaere, eveneens uit Ekelsbeke, lazen en interpreteerden vervolgens een aantal spreekwoorden uit Frans-VIaanderen. Ook al is de woordenschat van de Frans-Vlaming heel beperkt, de taal is er echter nog zeer levendig.

Ten slotte bedankte André Demedts, die samen met Luc Verbeke deze Vlaamse dag heeft geïnspireerd, de zeer talrijke aanwezigen en vroeg om daadwerkelijke ondersteuning van dit initiatief.

Na de bijeenkomst, die anderhalf uur duurde, begaven de aanwezigen zich naar het kasteel voor een bezoek aan de tentoonstelling van oud gleiswerk en Vlaamse interieurs. Ondertussen begon het openluchtfeest met de medewerking van het ‘Ter Duinenkoor’ uit Koksijde en de balletgroep uit Ekelsbeke.

Het sukses van de ‘Vlaamse dag’ te Ekelsbeke is een gunstig teken voor de toekomst. Pastoor Decalf en zijn medewerkers verdienen onze dank en gelukwensen. We hopen dat ze deze dag tot een traditie uitbouwen. Het zou alle vrienden van Frans-Vlaanderen biezonder verheugen.

J. Deleu

Over en voor Frans-Vlaanderen

★ In de dagbladen ‘Het Volk’ en ‘De Standaard’ van 30 aug. jl. verschenen artikelen, respektievelijk van Fred Germonprez en J. Van Belle, over de Nederlandse taalleergangen in Frans-Vlaanderen.

★ In het juli-augustusnummer van ‘Neerlandia’, orgaan van het A.N.V., verscheen het tweede deel van Luc Verbeke's artikel ‘Vlaamse werking in en voor Frans- of Zuid-Vlaanderen in het verleden en nu’. Het overzicht behandelde de periode vanaf de Eerste Wereldoorlog tot heden.

★ In het ‘Ontwerp-Werkprogramma 1963’ van de Nederlandse K.V.P. werd als punt 6 van het kultuurpolitieke programma opgenomen:

‘Bevordering van de internationale kulturele betrekkingen, allereerst in het ressort van eenzelfde taal- en kultuurgemeenschap (Vlaanderen, Noord-Frankrijk), onder meer door het sluiten van kulturele verdragen, het aktief deelnemen aan het internationaal organisatieleven op dit gebied en de uitwisseling van docenten en studenten’ (blz. 34).

Dit bewijst o.m. dat het bewustzijn van de aanwezigheid van kultuurgenoten in Frans-Vlaanderen ook in ruimere kring in Nederland levendig is geworden.

★ In ‘De Standaard’ van 19 sept. jl. verscheen een indrukwekkend artikel over Duinkerke, nu en in het verleden. Het werd geschreven door F.P.

★ De Nederlandse kritikus Piet Calis interviewde Jozef Deleu over ‘Ons Erfdeel’ en de aktie voor Frans-Vlaanderen. Het uitvoerige stuk verscheen in de Nederlandse krant ‘De Gooi- en Eemlander’ van 25 augustus jl.

★ In ‘Dietsche Warande en Belfort’ van augustus-september 1962 verscheen een kort overzicht van de werking voor en in Frans-Vlaanderen geschreven door André Demedts.

★ In het Franse literaire tijdschrift ‘Athena’ van augustus 1962 dat in Amiens wordt uitgegeven, verscheen onder de titel ‘Zonder Partijdigheid... La langue Néerlandaise’, een zeer opbouwend artikel over de waarde en de betekenis van het Nederlands in het geheel van de Germanistiek. Het artikel werd door hoofdredakteur Robert Verlon geschreven.

★ André Demedts heeft twee voordrachten gehouden over Frans-Vlaanderen: op 8 oktober te Assenede en op 21 oktober te Kortrijk voor het Jong-Davidsfonds.

[p. 84]

★ Het tweemaandelijks programma ‘De Stem van Frans-Vlaanderen’, verzorgd door de Gewestelijke Omroep West-Vlaanderen van de B.R.T., was op woensdag 3 oktober jl. gewijd aan het Frans-Vlaamse dorp Ekelsbeke. De uitzending stond o.l.v. Pastoor Georges Decalf. De heren Assebard en Gadeyne spraken over hun gemeente en vertelden een schat van biezonderheden. Er werden liederen gezongen door D. Rommelaere en R. Laforse en door het plaatselijk koor. De gehele uitzending getuigde opnieuw van het levendig Vlaams karakter van de Westhoek.

★ Een nieuwe Nederlandse kursus in Frans-Vlaanderen! Het is een gebeurtenis van het allergrootste belang omdat het onderwijs het eigenlijke knelpunt is in Frans-Vlaanderen. E.H. André Geldof, leraar aan het ‘Institution Saint Jean’ te Dowaai is zojuist begonnen met een Nederlandse kursus. Het aantal leerlingen is vrij beperkt. Samen met de dynamische leraar hopen wij dat zijn vijf leerlingen talrijke anderen zullen aanzetten om ook hun moedertaal systematisch te gaan leren.

★ In het heemkundig tijdschrift ‘Bachten de Kupe’ dat talrijke medewerkers en lezers telt in Frans-Vlaanderen en te Nieuwpoort wordt uitgegeven voor de gehele Westhoek (Belgische en Noord-Franse), verscheen in het oktobernummer '62 een merkwaardig artikel van J.M. Gantois over ‘De Rijselse Volksprent’. Het artikel toont eens te meer aan hoezeer zelfs nog het grotendeels verfranste Rijsel trouw blijft aan oud-Nederlandse gebruiken.

★ In de ‘Jeugduitzending’ van de Vlaamse TV van donderdag 11 oktober 1962 werden de burgemeesters van de Vlaamse gemeenten Ieper en Westouter en van de Frans-Vlaamse gemeente Boeschepe geïnterviewd over hun streek. Burgemeester Decamper van Boeschepe vertelde o.m. over het Vlaamse karakter van zijn gemeente. Hij zei ook dat het Nederlands dialekt nog de voertaal is van de meeste inwoners van Frans-Vlaanderen. Deze eenvoudige getuigenis bevestigt andermaal de werkelijkheid.

★ De vraag naar ‘een goede tweetalige mannelijke bediende’ voor een in Frans-Vlaanderen (Gyvelde) gelegen firma in het Westvlaams weekblad ‘Het Wekelijks Nieuws’ van 19 oktober jl. verschenen, stelt de noodzaak en het praktisch nut van onderwijs in het Nederlands in Frans-Vlaanderen andermaal scherp in het licht. De Fransvlamingen hebben er alle belang bij de Nederlandse kultuurtaal te leren en het inrichten van Nederlandse kursussen te bevorderen.

★ Bij de Davidsfondsafdeling ‘Roesbrugge-Haringe’ in West-Vlaanderen zijn voor het ogenblik 6 Fransvlamingen aangesloten. Het ziet er naar uit dat hun aantal nog zal toenemen. Het zou een prachtige zaak zijn indien alle langs de grens gelegen afdelingen van het Davidsfonds een inspanning zouden doen om Fransvlaamse leden aan te werven.

★ Door bemiddeling van het Algemeen Nederlands Verbond (Den Haag) schonk het Prins Bernhardfonds in 1962 een bedrag van f 3.000 (45.000 F) voor het bekostigen van de Nederlandse leergangen in Frans-Vlaanderen. Het bedrag werd aan het Frans-Vlaams komitee van Waregem overgemaakt en voor de Nederlandse lessen gebruikt.

★ In ‘Neerlandia’, het maandblad van het A.N.V., verscheen in het oktobernummer jl. het derde en laatste artikel over ‘Vlaamse werking in en voor Frans-Vlaanderen in het verleden en nu’, geschreven door Luc Verbeke, sekretaris van Frans-Vlaams komitee van Waregem. Het artikel biedt een overwicht van wat er tot op heden zoal gedaan werd vanuit Noord- en Zuid-Nederland ten voordele van onze kultuur in Frans-Vlaanderen. Hetzelfde artikel werd in ‘De Westvlaamse Bazuin’ van oktober-november opgenomen.

★ In de ‘Kulturele Kring’ van De Panne is de Fransvlaamse dichter Emmanuel Looten uit Sint-Winoksbergen op 16 november jl. opgetreden met een lezing onder de titel ‘Feu, foi, Flandres’.

★ In het ‘Collèege Notre Dame des Dunes’ te Duinkerke is E.H. Etienne Deswarte begonnen met een Nederlandse kursus. Er zijn reeds 12 leerlingen. Dit is een geheel nieuwe kursus. Momenteel wordt reeds op zes plaatsen Nederlands onderwezen en het ziet er naar uit dat er binnenkort nog een paar kursussen zullen bijkomen. Dit is veruit het belangrijkste bewijs dat de Fransvlamingen nog belangstelling hebben voor hun moedertaal.

Uit het jaarverslag over de werking voor Frans-Vlaanderen

Naast de vele aktiviteiten in en voor Frans-Vlaanderen die reeds in ‘Ons Erfdeel’ werden vermeld of besproken, werd er in het jaarverslag van de XV^e Fransvlaamse Kultuurdag te Waregem, voorgedragen door J. Declercq, eveneens melding gemaakt van verschillende nieuwe verwezenlijkingen.

★ Dr. Jan Hardeman verzorgde tijdens de zomermaanden een drietal voordrachten over Frans-Vlaanderen voor studenten.

★ Maurits Verhaest uit Lendelede verzorgde drie voordrachten over Frans-Vlaanderen, respectievelijk voor de Boekenklub te Wevelgem en tweemaal voor de studenten van Izegem. Tevens leidde hij 15 groepen in Frans-Vlaanderen rond.

[p. 85]

★ Op initiatief van de ‘Werkgroep Nederland’ hadden in Frans-Vlaanderen twee Vlaamse Volksfeesten plaats: op 14 juli te Boeschepe in samenwerking met de Katholieke Volkskunstfederatie Antwerpen en op 5 augustus te Godewaertsvelde met deelname van een K.S.A.-muziekkapel en een V.K.S.J.-dansgroep. Beide feesten werden een succes.

★ Door bemiddeling van ‘Werkgroep Nederland’ waren dit seizoen 540 jongeren uit Vlaanderen en Nederland, tijdens 17 perioden, op kamp in Frans-Vlaanderen. In het totaal waren er meer dan 3.000 overnachtingen in Frans-Vlaanderen!

★ De toneelvereniging ‘De Jonge Troostverwachters’ uit Roesbrugge-Haringe, onder leiding van de heer Depuydt, gaf tijdens het jongste seizoen vier opvoeringen in Frans-Vlaanderen van ‘Karel de Blauwer’ van Leroy. De opvoeringen hadden plaats te Steenvoorde, Ekelsbeke, Sint-Jans-Cappel en Houtkerke.

★ In het Franse dagblad ‘La Croix du Nord’ verschenen reeds herhaaldelijk artikels waaruit de sympathie voor de Fransvlaamse werking bleek. Zo verscheen er deze zomer een artikel, waarin gepleit wordt voor deelname aan de ingerichte Nederlandse vakantieleergangen. Verder verschijnt ook ieder jaar een uitvoerig verslag over de Fransvlaamse kultuurdag te Waregem.

Rechtzetting

‘Het bestuur van de “Vereniging van Vlaamse Letterkundigen” verzoekt ons mede te delen dat, in tegenstelling met wat in het artikel van J. Declercq in nr 1 van de 6e jaargang, blz. 72, wordt beweerd, door de Vereniging aan Ilita geen enkele opdracht werd gegeven, en dat er dus nog veel minder sprake kan zijn van enige samenwerking. De Vereniging zou immers afbreuk doen aan haar vaste gedragslijnen, door dergelijke opdrachten te geven aan private instellingen. Tot haar juiste verhoudingen herleid komt de zaak hierop neer, dat de Direkteur van Ilita persoonlijk aan de Voorzitter van de Vereniging heeft aangeboden, hem eventueel de inlichtingen over te maken die hij zou kunnen bekomen betreffende de kulturele aktiviteit van onze ambassades, vooral in verband met het Vlaamse boek. Deze aangelegenheid wordt namelijk op dit ogenblik door de Vereniging onderzocht.’

In verband hiermee stelt de redaktie voorop dat J. Declercq aan de hand van door de direktie van Ilita verstrekte informatie zijn aantekeningen heeft geschreven. De Direkteur van Ilita heeft na het verschijnen van Declercq's aantekening laten weten dat hij de informatie ‘vermoedelijk niet duidelijk genoeg heeft gehouden’. Bekommerd om een objektieve voorlichting meent de redaktie dit eerlijkheidshalve te moeten meedelen.