Die nuwe brandwag. Tydskrif vir kuns en lettere. Jaargang 1931

[p. 60]

Die Nuwe Brandwag
Tydskrif vir Kuns en Lettere

DEEL 3. No. II. PRETORIA. MEI 1931.

Die Viering van Kultuurdag op 1 Junie, 1931.
Die noodsaaklikheid van 'n volksfees.

IN die lewe van indiwidue en volkere is daar gebeurtenisse wat hulleself met (komeetagtige) reëlmatigheid herhaal. Is dit 'n nasionale saak dan lewer dit 'n bewys dat die volk alreeds in die verlede 'n hoë mate van doelbewustheid aan die dag gelê het. Die herdenking van die verlede is die aansporing tot dade vir die toekoms. Ons geskiedkundige ewenemente word gereeld in een of ander volksfeestelikheid saamgetrek en behoorlik herdenk. Gebeurtenisse uit die Kultuurtyd van die verlede behoort op soortgelyke wyse herdenk te word, want die kultuur van 'n volk is onafskeidelik verbonde aan die geskiedenis van so'n volk. Vandaar dan ook dat die viering van Kultuurdag op 1 Junie vir Afrikaners moet dien as 'n opfrissing van wat hulle kunstenaars in die afgelope jare geskep het, en as 'n prikkel vir harder arbeid vir toekomstige jare. Op so 'n feestelikheid moet ons die besieling gaan kry wat ons brein en penne of pensele weer aan die werk gaan sit. Openbare feestelikhede wat die kulturele groei van die verlede sal weerspieël het 'n saambindende krag wat ons by 'n jong volk nooit uit die oog moet verloor nie. Daar ontvang die gewone mens voorligting en bemoediging; daar word die volkskunstenaars weer opnuut besiel om nog hoërstaande kuns voort te bring. Daar groei selfvertroue en saamhorigheidsgevoel in harte wat vroeër hierdie twee essensiële volkseienskappe nooit geken het nie.

Volk van S.A., u het die derde stadium van u ontwikkeling en stryd ingetree. U is nou 'n kultureel selfbewuste volk geword. U is nou aan die begin van u hoogste en fynste beskawing. U wapen en politieke stryd was slegs die ontginning en braaklegging van u eiendom; u kulturele stryd is die beloning van u kapitaalsuitlegging. U bou op 'n roemryke verlede wat deur min smette ontsier word. 'n Eie volksvlag of 'n onafhanklike status mag

[p. 61]

die buitewêreld die gedagte gee dat die Hollandse Afrikaner 'n taaie stoere ras is wat doelbewus op 'n punt kan afstuur en uiteindelik die doelwit kan behaal; dog uiterlike simbole is witgepleisterde grafte indien u toelaat dat u kunstenaars deur gebrek aan ondersteuning nie 'n eie suiwere Afrikaanse kuns ontwikkel nie.

In u hande, Afrikaners, lê die toekoms van u volk. Moenie patriotisme voel nie. Beoefen dit. Die kleinste daad is 'n bydrae. Die F.A.K. verg nie van u groot dade nie; hy vra juis die klein daadjies van duisende Afrikaners. As daar vanjaar in 500 dorpies 'n klein rokie opslaan dan hoor ons reeds die geknetter van 'n magtige vuur. Dis nou die welaangename tyd vir ons Kultuurstryd en indien ons deur slapheid die kanse laat verbygaan beteken dit die verydeling van 'n eeu, sy lyding en doelbewuste strewe. Berusting in wat ons sover tot stand gebring het; dweping met die arbeidsvrug van die afgelope jare sonder daadwerklike ywer in die teenwoordige, sal vir ons toekoms 'n ontsettende ramp wees.

Wie aan die feestelikhede moet deelneem.

Die F.A.K. wil tog sterk by al die verenigings pleit om die middel en laere klasse van ons volk vanjaar aktief aan die verrigtinge te laat deelneem. Verskaf die mense werk en wek sodoende selfvertroue en bekwaamheidsgevoel by dié deel op wat net altyd die gebaande weë vir bewandeling kies. Die geringste lid van 'n gemeenskap is instaat om buitengewone politieke ywer aan die dag te lê; lei dieselfde enersjie in kulturele kanale. Die gedagte van die F.A.K. is om die enkeling uit sy muftige roes wakker te skud; om almal arbeiders te maak wat saamwerk aan die voltooing van ons kultuurgebou.

Onderwysers van S.A. in u hande lê die toekoms van ons land. Die bekendheid met die verlede van u volk behoort u tot buitengewone ywer op te klop. Lê die kiem van nasietrots in die hartjies wat aan u sorg toevertrou is. Verskaf hulle die geleentheid om op praktiese wyse mee te doen aan die verrigtinge van Kultuurdag. Verskerp hulle gees deur selfwerksaamheid.

Geld die spil waarom alles draai.

Met hoe 'n groot mate van vaderlandsliefde die mens ookal geseën mag wees, en hoe groots ookal sy ideale, hulle sal nooit in dade omgesit kan word nie indien hy nie oor die middel tot verwesenliking beskik nie.

Uit persoonlike ondervinding weet die vooruitstrewende mens wat 'n sielsknaging en lyding dit is om drome te droom en gesigte te sien en voorwaar te weet dat hulle buite bereik is omdat geld te kort skiet. Daardie kniehalterspan en inhokking van die aspirerende siel is 'n foltering en langsame proses van doodwurging.

[p. 62]

Hierdie lyding word intenser omdat mens hier met die lotgevalle van 'n hele volk te doen het. 'n Volk gehard in die wapenstryd dog salig onbewus van 'n kultuurstryd wat daeliks meedoënloos sy slagoffer opeis. Hierdie hulpeloosheid wat veroorsaak word deur die te kort aan geld is benoudend angsaanjaend omdat ons bewus is dat die kanse vir ewig verbyvlieg en die volk ongemaak bly. Metterwyl vind daar ook nog 'n denasionalisering plaas deurdat die ander kultuur so magtig sterk kan inwerk. Dis om 'n nasie op die regte volksweë te kan lei wat u met aardse besittinge geseën is. Hier bied die geleentheid hom pragtig aan, en daar word nie veel van u geverg nie omdat almal hulle luttele deeltjie bydra. Moet nie op 1 Junie agteruit staan nie; ag die geringste stuiwertjie nie te min nie. Sonder geld is selfs die mees entoesiastiese hand lamgeslaan. Sal u 2/6 oorsaak wees dat hier in S.A. oor 200 jaar 'n vreemde Kultuur bloei, terwyl miskien uself, of u vader, of u grootvader hierdie land van ons help beskaaf en deur bloedsopoffering help vry maak het? Hoe moeilik die tyd ookal mag wees, ons weet dat volksliefde vader, moeder en kind sal noop om iewers 'n ietsie af te knyp vir die opbouing van die F.A.K.-Kultuurfonds.

Medeafrikaners, materialiseer u volksliefde op 1 Junie, in die vorm van 'n klein bydrae.

Vir die hartelike samewerking van elke Afrikaner in elke stad, dorp of plaas in Suid-Afrika wil die Federasiebestuur by voorbaat sy innige dank betuig.

Namens die Uitvoerende Komitee,

FEDERASIE VAN AFRIKAANSE KULTUURVERENIGINGE,

I.M. LOMBARD, Alg. Sekretaris.

Bus 3686,

Johannesburg.