De Noordstar. Jaargang 3

[p. 44]

Nationale tael.

Het Ministerieel programma van den aenstaenden wedstryd voor de Athenaea en Collegien van het Ryk, is zoo als wy reeds hier voren gezegd hebben, een nieuw bewys der vooringenomenheid waermede het hooger bestuer tegen de tael van het grootere gedeelte der Belgen bezield is. Verleden jaer was het Nederduitsch een der vakken van den kampstryd, en er werd luisterlyk aen beantwoord. Heden wordt er echter onze tael weêr uitgesloten en het fransch alléén voorgeschreven. Eene zoo aenstootelyke partydigheid kon niet dan de aendacht der letterkundigen wakker maken, en er werden ook welhaest verscheidene eerbiedige vertoogschriften van wege onze letterkundige Genootschappen aen Z.M. den Koning ingediend.

Dat van de Antwerpsche Rederykkamer, den Olyftak, luidt als volgt:

Aen zyne Majesteit den Koning der Belgen.

Sire,

De letterkundigen van het Nederduitschsprekende gedeelte van het Ryk zagen met genoegen hunne nationale tael regt wedervaren, wanneer in den kampstryd der Athenaea en Kollegiën, van verleden jaer, dezelve in het programma werd begrepen, daer zy voorgaens was uitgesloten geweest.

De voldoende en zelfs loffelyke uitslag van dien wedstryd, alsmede de steeds toenemende yver voor onze tael en letterkunde

[p. 45]

boezemden ons de vleijendste hoop in, dat het programma van het jaer 1841 tot maetstaf zou gediend hebben voor de programmata der volgende jaren.

Des te droeviger was de indruk, Sire, dien het besluit van Uwe Majesteit van 12 Mei jongtsleden op de minnaers der nederduitsche tael en letterkunde te weeg heeft gebragt, daer op het programma van den kampstryd voor 1842 het nederduitsch niet vermeld staet, terwyl het fransch er uitdrukkelyk wordt in voorgeschreven. Wy durven niet vermoeden, Sire, dat deze uitlating eenigszins de vernedering onzer moedertael ten doel heeft, noch eenige vooringenomenheid voor de tael der kleinere helft van de Natie. De vaderlyke zorg van Uwe Majesteit voor de belangen der beide gedeelten van het Ryk, ligt dezelve te na aen het hart dan dat wy hier anders dan eene vergetelheid in zouden zien.

Onze maetschappy, Sire, die tevens de voorregten zoowel als den bloei onzer moedertael behartigt, brengt met de diepste eerbied Uwe Majesteit deze vergetelheid onder het oog met ootmoedig verzoek het herstellen derzelve te willen bevelen.

Wy nemen deze gelegenheid te baet Uwer Majesteit onze hoop te uiten dat in het aenstaende ontwerp der wet op het hooger onderwys de oefening der beide talen van België op gelyken voet zal verpligtend verklaerd worden, als een werkdadig middel om de banden der hartelyke verbroedering tusschen de twee gedeelten van België nauwer toetesluiten en den bloei der letteren te bevoordeelen.

Namens de Antwerpsche Rederykkamer.

Antwerpen 26 Mei 1842.

De Voorzitter,

(Geteek.) J. Henry Mertens.

De Sekretaris,

(Geteek.) P.F. Van Kerckhoven.

[p. 46]

Wy denken niet onaengenaem aen onze lezers te zyn met hun den uitslag van het vertoogschrift der Antwerpsche Rederykkamer in eenige woorden te doen kennen.

By biljet van 6 Juny liet zyne Majesteit de Koning weten dat het vertoogschrift tot den Minister van Binnenlandsche zaken was verzonden. Deze laetste antwoordde den 15 Juny, door tusschenkomst van den heer Gouverneur der provincie Antwerpen, dat hy de aendacht der Rederykkamer inriep op het Koninglyk besluit van 12 Mei, en het ministerieel besluit van 4 Juny, en wel bezonderlyk op de nota welke zich achter het Koninglyk besluit bevindt en op den inhoud van het 3^de paragraf, artikel 5 van het ministerieel besluit welke, volgens den heer Minister, de vraeg der maetschappy op de meest voldoende wyze moest beantwoorden.

Wy hebben het Koninglyk besluit nagegaen en in der waerheid twee notas gevonden welke wy hier overschryven.

1^o ‘Dans le Concours par écrit, les élèves pourront employer, à leur choix la langue française et la langue flamande, savoir: en rhétorique, pour le discours; en poësie, pour la narration; dans toutes les classes, pour les versions grecques et latines et dans la classe élémentaire pour la dictée et l'analyse grammaticale.’

2^o ‘Dans l'examen oral, les Concurrens pourront demander à être interrogés en langue flamande et à remplacer l'auteur français et la grammaire française par un auteur flamand et la grammaire flamande, si le programme du Collége qu'ils ont frequenté indique cette grammaire et cet auteur comme ayant été employés dans l'enseignement de leur classe.’

Het paragraf 3 van het artikel 5 luidt aldus:

‘Le sujet de Composition est redigé en flamand, s'il y a lieu, pour les élèves qui auront declaré d'avance vouloir concourir dans cette langue.’

Wy hebben ten eerste op de twee notas te zeggen dat dezelve in den moniteur by het koninglyk besluit niet gedrukt zyn geweest en niet dan veel later ter kennis van belanghebbende zyn gekomen.

Wat verder het 3^de paragraf betreft, dit kunnen wy slechts als een middel van uitvlugt beschouwen. Alles komt hier op

[p. 47]

uit, waerom het nederduitsch dat door de grootere helft der natie gesproken wordt, niet op gelyken voet met het fransch wordt gesteld; waerom wy in het programma als verpligtend vinden uitgedrukt: discours français, narration française, dictée française, analyse grammaticale française, explications d'auteurs français, grammaire française enz: en er niet een enkele tak van het nederduitsch verpligtend verklaerd wordt; waerom men zich bevredigt met alleenlyk het nederduitsch eene nota te vergunnen, en toetestaen, - indien men het wil vragen!! - zich ook in de nationale tael te mogen uitdrukken. Met een woord waerom het vlaemsch niet op gelyken voet met het fransch staet, waerom het niet verpligtend verklaerd wordt. Daerin is volgens ons alles gelegen; daerom heeft de Antwerpsche Rederykkamer, daerom hebben andere letterkundige genootschappen aen den Koning vertoogschriften ingezonden.

Op deze vragen is er, zoo men ziet, niet alleen op geene voldoende wyze, maer onzes dunkes, volstrekt niet geantwoord. Over het vraegpunt van het hooger onderwys blyft er te beslissen en tegelyk over het gedrag der vlaemschsprekende Belgen in de tegenwoordige omstandigheden. Verbroedering met onze waelsche landgenoten, willen, ja, hopen wy; doch men gedenke dat verbroedering geene voorregten duldt.

De Redactie.