De Noordstar. Jaargang 3

[p. 172]

Overzigten van verschenen werken.

Thyl Uilenspiegel of de gefopte Bruidegoms, kluchtspel in een bedryf door H. Van Peene, vertoond voor de eerste mael te Gent, op het schouwburg der Maetschappy: Broedermin en Taelyver, den 23 January 1842. - Gent by den uitgever H. Hoste, algemeen boekhandelaer, in de Marjolynstraet, N^o 24.

De kundigheden van den heer Van Peene en de tytel welke hy voor het onderhavige stukje had uitgekozen, (Thyl Uilenspiegel) waren genoeg om ons iets goeds te doen verwachten; iets kluchtigs in den waren zin des woords; iets dat het aendenken van Thyl Uilenspiegel weerdig was. Onze verwachting, bekennen wy het, is niet te leur gesteld geweest. Het stukje heeft tot voorwerp een dier duizenden kluchten welke den vlaemschen poetsenmaker worden toegeschreven. Thyl is snyders jongen by baes Snede, een man van negen en vyftig jaer, elf maenden, vier en twintig dagen, en welke het in zyn hoofd gesteken heeft met Griselde, zyne pupil, te trouwen. Het meisje is er treurig om; want Simoen heeft reeds lang haer hartje overmeesterd. Thyl wil eene goede daed verrigten en de grap zal hem ter hulp komen. ‘By myne lieve ziel, zegt hy aen Griselde, zulk een

[p. 173]

tortelduifje van een ouden gier, zoo als baes Snede, te laten kraken, dat ware iets dat ik my nimmer zou vergeven, en ik zal u uit zynen klauwen rukken of er mynen naem by verliezen.’ Hier op komt baes Snede die zyn geluk aen Thyl wil mededeelen.

Baes Snede. Ja, jongen, kunt gy niets vermoeden?

Thyl. Neen, waerachtig niets....

Baes Snede. 't Verwondert my.... Hoe! ziet gy zoo niets vreemds, niets buitengewoons, niets raers in myn gezigt?

Thyl. Ik zie dat de bochel die op uw voorhoofd staet, geweldig gezwollen is.

Baes Snede. 't Is dat niet.... dat komt van mynen hoed. Ik zal dien doen verwyden. - Vindt gy niet dat myne wezenstrekken iets bezonders laten doorschynen; by voorbeeld eenige aendoening?

Thyl. Ezel die ik ben van u niet te kunnen begrypen. Uw jigt plaegt u weêr.... 't Is verandering van weder, baes.... Wy zullen u dezen avond in doeken leggen en goede treksels op de voeten warmen.

Baes Snede. Wel neen, jongen, het is myn jicht niet, het is de aendoening van vreugde, van blydschap die in myn gezigt doorschynt.

Thyl. (zich vermakende) 't Is ongelooflyk hoe dit een mensch kan veranderen.... Ge ziet er uit, baes, ge ziet er uit......

Baes Snede. (gevleid) He, he, schei uit, vleijer, zeg, hoe zie ik er uit, he?

Thyl. Verschriklyk leelyk, baes! Het gezigt in eengekrompen... Vast eene ondermynende en verteerende kwael.

Baes Snede. He, Thyl, wat zegt ge!... Gy doet my beven als een riet.

Thyl. (met plegtigheid hem den pols voelende) Hevige ontsteking in het bloed.... dubbel verhaestende pols.... ten minste een paerdenkoorst op 't lyf.

Baes Snede. Denkt ge dat: en hoe kan ik dan zoo vrolyk zyn?

Thyl. Een teeken van ylhoofdheid, niets anders. Vrolykheid zonder oorzaek, beginsel van krankzinnigheid.

Baes Snede. Welneen! myne vrolykheid is niet zonder oor-

[p. 174]

zaek.... oordeel zelf: ik ga... Thyl... luister wel, het is myn groot geheim... ik ga trouwen.

Thyl. Heere Jemini! schielyk een heelmeester, eene aderlating: koud water! koud water!

Baes Snede. Blyf my van het lyf! uw heelmeester en uw koud water waren genoeg om my van schrik de koorts op den rug te jagen. - Ik ga trouwen, zeg ik... trouwen in ernst.

Thyl. Ach! myn arme meester, myn arme baes Snede, raekt buiten westen....

Die poogingen van Thyl hebben geen uitwerksel en baes Snede blyft by zyn gedacht. Alvorens deze vertrekt, legt hy Thyl zyne taek op: ‘Hier hebt gy een schoon stuk laken, zegt hy, snyd my daer eens een knappen wolf uit. Dit gedaen zynde, dan hebt gy nog een fluweelen rok waeraen er nog iets te doen is. Ik heb dien binnen twee uren noodig... Zet de kraeg er rap boven op en gooi my de mouwen daer eens handig in. Maer, myn kind! gy moet fyn en met korte steken naeijen en zorgen dat men uw werk niet zie.’ Dit alles wordt door Thyl letterlyk uitgevoerd. Dat is te zeggen dat de wolf (Jas) een echte wolf met vier pooten wordt; dat de rok aen de kapstok wordt gehangen en de kraeg er boven zoo hoog mogelyk opgezet, en dat Thyl zich bezig houdt met de mouwen naer den rok te gooijen. Intusschen komt er een derde vryer van Griselde: Idomeneus, sergeant der nachtwacht, bygenaemd Teederhart. Thyl neemt voor dien windmaker eene poets te bakken, en belooft hem met Griselde te doen trouwen: hy kome slechts binnen eene halve uer terug om Griselde ten autaer te geleiden. Idomeneus gelooft er aen en vertrekt. ‘Ha! ha! gevangen! de dappere sergeant der nachtwacht, zegt Thyl, gelyk een teryntje in de vogelknip.

Troef klaveren heere!

'k Lach my heden zeker vet
Ge zult hen hooren schreeuwen

Kryg ik hen in 't net.

Te foppen een veroveraer,
Een vryer van ruim tachtig jaer.

Troef klaveren heere!

[p. 175]

Thyl is gelast geweest van baes Snede om naer de kerk alles te gaen beschikken.

Baes Snede. Welnu! hebt gy gedaen wat ik u gezegd heb.... hebt gy iemand gevonden?

Thyl. (ter zyde) Geene kat! (luid) alles is in orde.... Ik heb den pastor, den koster, den kapelaen en geheel den Sinte Crispyn aen myn koordeken.... Gy hebt maer de beste plunje aen te trekken en dan met uwe bruid aen de hand op weg op de wyze van.

Baes trouwt van uw leven niet

Of gy komt in ellende.

Baes trouwt van uw leven niet

Of gy komt in 't verdriet, enz.

Verders verklaert Thyl dat er een zendbrief van Zyne Heiligheid gekomen is. ‘Een zeer aerdige zendbrief, zegt hy, een zendbrief betrekkelyk de huwelyken, die zegt dat voortaen de bruid haren bruidegom verblind en sprakeloos tot het altaer zal geleiden.’ ‘Daer mede gaen wy nu al wy bruidegoms, zegt baes Snede, den schyn van kleine Cupidootjes hebben.’ - ‘Beet’ denkt Thyl. - De zelfde streek wordt voor Idomeneus gebruikt en deze, schoon hy hier door de schoonste helft van zyn aenzigt ziet bederven, stemt er in toe. Baes Snede is insgelyks geblind, en men legt zyne hand in die van Idomeneus en beide denken Griseldes hand te drukken. Simoen en het meisje stappen met hen ten huize uit en begeven zich ter kerke met een huwlyks kontrakt en eene toestemming van baes Snede, welke de oude onwetend geteekend heeft. Baes Snede en de nachtwacht zich, alleen en geblind, op straet bevindende, strekken ten spot aen de kleine jongens en tuimelen eindelyk gat over kop in eenen modderpoel. Woedend keeren zy weder en Thyl is op het punt van voor zyn vel te vreezen, wanneer het jong huwelyk van de kerk komt en het alles in goed orde en vriendschap terugbrengt.

Ziedaer den inhoud van het kluchtspel van den heer Van Peene, het spyt ons dat de plaets ons niet toelaet grootere too-

[p. 176]

neelen er van overteschryven; doch hetgeen wy er van gezegd hebben, zal, hopen wy, genoegzaem zyn om den lezer een gedacht van den aerd en den gang des stukjes te geven. De heer Van Peene is onvermoeilyk: een volgend stukje is reeds aengekondigd: Roosje zonder doornen, drama.

De verfranschte landmeisjes, oorspronkelijk blyspel, met zang in één bedryf, door Emm. Rosseels. Antwerpen ter drukkery van de gebroeders De Wever, Engelsche borze. 1841.

Het stukje van onzen stadgenoot speelt te Burgerhout by Antwerpen tydens de laetste beheersching der Franschen over Belgenland. Geheel de inhoud kan in eenige woorden verhaeld worden. Twee meisjes zyn verliefd elk op een franschen soldaet. Dit heeft haer de gramschap van vader en oom over het hoofd getrokken. De meisjes willen die te boven komen en terwyl zy reeds bereid zyn om hun land en ouders te verlaten, vertrekken de Franschen. Hare minnaers verlaten haer en zy zien dat zy van dezelve zyn bedrogen geweest. Beide achten zich eindelyk gelukkig de vriendschap harer familie te herkrygen en Kaetje trouwt met Pieter Worst en Lyntje met Hans Knop.

Op dit eenvoudig plan is het den heer Rosseels gelukt een tamelyk lang blyspel te vervaerdigen, en wy bekennen het gaerne, zyn stukje is van geene verdiensten ontbloot. Het karakter van Pieter Worst is wel geschetst en komische geest ontbreekt er niet in. De samenspraek tusschen Baes Mik en Kaetje, terwyl Pieter het alles door het venster naziet en afluistert, is bezonder aengenaem en kluchtig behandeld. Met genoegen zouden wy hier een of ander uittreksel overschryven; doch

[p. 177]

het stukje is dusdanig aeneengeschakeld en het komisch zit dermate in den geheelen samenhang, dat het onmogelyk zou zyn, door het lezen eens enkels tooneels, zich een goed gedacht van de weerde des gewrochts van den heer Rosseels te maken.

Wy spraken laetst van het genoegen welk wy by de vertooning des stukjes genoten hebben; nu moeten wy bekennen dat dit genoegen by de lezing der verfranschte landmeisjes niet verminderd is. Wy hebben ons te meer kunnen overtuigen dat de heer Rosseels de wetten des tooneels goed verstaet, en dit is een groot punt, waerop sommige onzer jonge tooneelschryvers niet al te nauwkeurig zyn en dikwils tegen missen. Eindigen wy met te zeggen dat de heer R. een onzer yverige schryvers is en met een weinig moeite en studie waerdiglyk de stappen van den heer Van Peene zal nagaen. Thans is hy op het punt een drama uittegeven; Alfried en Karlina. Met genoegen zien wy hetzelve te gemoet.

de bestierder p.f.v.k.