De Noordstar. Jaargang 2

[p. 161]

Overzigten van verschenen werken.

Antigonus of de Volksklagten door Th. Van Ryswyck. Antwerpen by de Gebroeders De Wever, Engelsche Borze. - 1841.

Ziedaer den tytel waeronder de heer Van Ryswyck onlangs een dichtstukje heeft doen verschynen, in drie paragrafen, met voor- en nazang en voorwoord en aenteekeningen en errata verrykt.

Eer wy tot de verzen overgaen, zal het niet onnoodig zyn eenige woorden over het voorberigt te zeggen. Want zoo het, volgens het opschrift door den schryver aen het hoofd zyns voorwoords geplaetst, waer is dat een boek dat zonder eenig voorberigt in de wereld treed, wel iets heeft van iemand die zich in eenen vriendenkring nederzet zonder iemand der aenwezige te groeten,^(*) zal het ook niet onwaer zyn te beweren dat uit de wyze waerop men zich in een gezelschap aenbiedt, ligt de geheele maetschappelyke mensch kan beoordeeld worden; en nog, dat men den schryver uit zyn voorwoord kan kennen. De heer Van Ryswyck verhaelt ons dan dat dit gedicht al lang in zyn hoofd heeft gehangen;^(**) doch dat hy altyd uitstelde hetzelve het licht

(*) Zie voorwoordje.

(**) idem.

[p. 162]

te doen zien, eensdeels omdat M. Messchert hetzelfde onderwerp reeds had behandeld, anderdeels uit hoofde der flauwe waerschynlykheid die op het verhael rust, of waerop het verhael rust, zoo als de schryver mogelyk heeft willen zeggen. Doch voorledenen winter vatte hy op nieuw moed.... En op weinige avonden was het stuk aeneengelymd...... Zoo de lezers, zegt ten slotte de H. Van Ryswyck, dees dichtje eene plaets vergunnen nevens myne vroegere voortbrengsels, dan ben ik al weêr te vrede; ook in weerwil het blaffen der recencenten; want met hen doe ik als Jupiter met de smeekbeden en verzuchtingen der Aerdbewooners. Toen de wysgeer Menippus hem vroeg, of hy dit gesnor zoo gansche dagen uitstond en aenhoorde. - Och neen! antwoordde de Donderaer:

Als zy te hevig razen;
Gebied ik aen den zuiden wind,
De klagten die hy aardig vindt,
Maar naar de Maan te blazen.^(*)

Zoo men ziet, schynt zich de heer Van Ryswyck niet het minste over de recensiën te bekreunen. Het is er nogtans geheel anders mede gelegen. Toen wy in een onzer vorige nummers het werk getyteld: Eppenstein van den zelfden schryver hebben beoordeeld, heeft de heer V.R. verre van de Zuiden wind dit alles maer naer de Maen te laten blazen, integendeel hemel en aerde zoeken by een te trekken om zich over onze beoordeeling te wreken. Onze recensie werd niet gelogenstraft; dit was onmogelyk; mits wy, zoo als altyd, enkel regtveerdig geweest waren en zelfs nog ontallyke feilen over het hoofd hadden gezien. Niemand stond op om het werk van den heer V.R. te verdedigen; verre van daer een ander maendblad^(**) gaf er ook een overzigt van en ging in zynen blaem nog veel verder dan wy, zonder nogtans in het minste onregtvaerdig te worden.

Wat gebeurde er nu. Onmogelyk was het de recensie der Noordstar aenteraken, niemand gevoelde zich sterk genoeg om

(*) Van Oosterwyk Bruyn. Jupiter en de gebeden.

(**) Zie de Middelaer. V aflevering. bladz: 265. - Eerste jaergang.

[p. 163]

de waerheid voor leugenen te kunnen doen doorgaen, en willens of onwillens moest men de stem der regtveerdigheid ongestoord laten blyven doorklinken. Men wierp zich dan met eene belachelyke woede op het Tydschrift, op de medewerkers aen hetzelve en bezonder op den schryver des overzigts die nu, juist van pas, een gedicht had uitgegeven. Dit werd de prooi. Oogenblikkelyk werden er in onze stad en elders kleine dagbladjes die met den geest van den heer V.R. overeenstemden, overweldigd en deze krielden van rammelende lasterschriften, waerin men het bedoelde gedicht^(*) behekelde, by middel van onbeschaemde veranderingen van woorden en volzinnen. Dit was nog niet genoeg. De heer V.R. stuerde nog eene hekeling naer een letterkundig tydschrift buiten onze stad, en de hekeling werd geweigerd om dat het eene onregtveerdige en smadelyke hekeling was. Ja tot in Holland toe werden eerbiedweerdige mannen, welke wy uit menschlievendheid niet zullen noemen, bedrogen en aengepord om te lasteren. Aen al zulke aenvallen, begrypt de lezer ligt, werd niet geantwoord.

Zoo dit alles aen onze lezeren nog niet genoeg doet kennen op welke wyze onze antwerpsche Jupiter (Van Ryswyck-Jupiter!) de recensenten naer de Maen zendt, zullen wy hun de zoutvolle lasterversjes en geestryke aenteekeningen, die in het gewrocht welk wy heden onder het oog hebben, gedrukt staen, eens overschryven:

Bladz: 5, in den voorzang, leest men:

Maer wat ziet men ook heden al

Niet in het licht verschynen?

Men kwam toen tot der leezren straf
Met geene Diederikken af,

Noch dolle Gozewynen.

De aenteekening op deze plaets: bladz: 69.

‘Diederik (van Gallifort) de voornaemste persoon die in een

(*) Gozewyn, Graef van Stryen - een dichtkundig verhael uit de middeleeuwen door P.F. Van Kerckhoven.

[p. 164]

langwylig en koud dichtstuk (indien het zoo mag heeten) voorkomt. Onder den tytel van, De Kruisvaerder, verscheen het by brokken in een maendwerk: zyn opstelder was De Laet; nevens wiens voortbrengsel men Gozewyn, Graef van Stryen mag plaetsen; een berymd verhael door Van Kerckhoven uitgegeven, die even als zyn bovenstaende rymelmakker.

Rima malgré Minerve

Et, de son lourd marteau martela le Flamand.

De hemel beware ons voor meer van hunne schoonigheden.’

Verder bladz: 10, in den zelfden zang:

‘Maek dat ik nimmer storie schryf

Als 't moet historie wezen;

Maek dat hy, die myn boekje vat,
Het nimmer als de Noordstar schat

Noch slaep voelt onder 't lezen.’

En de aenteekening hierop, bladz: 70.

‘De Noordstar, tydschrift vol letteren enz: dat hier ter stede maendelyksch wordt uitgegeven; en waerin de kritiek door laster wordt vervangen, de rede voor de verwaendheid vlucht, en de opbouw der litteratuer, voor gekke loftuitingen harer afstellers plaets maekt. Onder vele zoutelooze rymelbrokken die er in voorkomen, vindt men er een tot lof van Napoleon (?) waerin de schrikmonarck by eene Itaelsche zon wordt vergeleken. Wat verder vindt men het woordje storie voor historie; enz: Zoo dat de maker er van, nooit eene gunstige plaets in de storiebladeren der Nederlandsche letteren te verhopen heeft. Behalve de bydragen van Conscience, en van nog een, of twee andere schryvers die er in voorkomen; is dit werk aen jeugdige beoefenaers der moederspraek niet aen te pryzen.’

‘Errata - (er is er eene) op bladz: 70 staet vol letteren: lees voor letteren enz.’

Welnu, lieve lezer, nu ziet gy klaer dat onze Jupiter zich weinig aen de recensenten gelegen laet; dat hy er zich niet mede ophoudt; en hunne opmerkingen zoo maer naer de Maen zendt. Ja genoeg hebt gy uit de aengehaelde regels kunnen verstaen,

[p. 165]

dat de heer V.R. een duifje zonder gal is en die aenteekeningen zonder haet of nyd geschreven heeft. Men kenne hieruit den schryver.

Zal nu de handelwyze van den heer V.R. ten onzen opzigte, eenig uitwerksel op het onderhavig overzigt hebben? Zal zy ons verschrikken? Zal zy ons verbitteren? - Neen! de regtveerdigheid blyft onze gids en niets kan ons dezelve doen verlaten. Onze baen is geteekend: opbouw der letterkunde, geene valsche rigting willen wy. Regt aen de goede schryvers willen wy doen wedervaren; ieder zyne plaets aenwyzen, en niet toelaten dat iemand der letterkunde schade zou toebrengen, met eenen trap te beklimmen die hem niet toekomt, iets waer door men een valsch en slecht gedacht van de waerde en toestand onzer waerlyk goede schryvers zoude geven.

Gaen wy dan tot het gedicht over. Zoo als wy reeds gezegd hebben, is het verdeeld in voorzang, nazang en drie paragrafen. De voorzang bevat... Het is moeilyk dit met een woord te zeggen. Het zal later tusschen het overig doorloopen. Het eerste paragraf spreekt van het bestuer van Antigonus. Door Antigoon moet men Napoleon verstaen. Het tweede paragraf is de regering van koning Willem: Willem is de Dominé; het Belgisch volk is de Kat. Het derde is de huidige regering van Leopold. Van den nazang zullen wy later gewagen. - Zeggen dat de heer V.R. noch de overheersching van Napoleon, noch de regering van Willem, noch het hedendaegsch bestuer verstaet, zou door het tegenwoordig gedicht te bewyzen zyn; doch zulks is overbodig. Het zou toonen zyn dat een blinde niet kan zien, dat een zonder vleugelen niet kan vliegen. Het zou veronderstellen zyn dat de heer V.R. gedachten over geschiedenis kan hebben, en reeds lang is het bewezen dat wy geene verstandige bemerkingen, geene redenering, geen gezond oordeel in de voortbrengsels van dien schryver mogen zoeken. Reeds lang weten wy dat er geene enkele strael van onderrigting, van zedelykheid in zyne gewrochten te ontdekken is. Wy zullen ons dan met het onderzoek dier hoofdvereischte niet bezighouden, vermits zy by onzen schryver nooit te vinden is. En om van het nietbestaen dier hoofdvereischte

[p. 166]

overtuigd te zyn, behoeft men slechts de Antigoon eens te overlezen. De minst gevorderde zal van ons gezegde overtuigd wezen. Ja, dan zelfs, wanneer er in hetzelve een gedacht opgesloten geweest ware, zou dit met den nazang gansch te niet zyn gedaen. Zie hier wat de schryver zegt, na de verschillige klagten des volks te hebben aengehaeld:

Bladz. 57.       ‘Ja, 't volk was van den vroegsten tyd,

Gewoon zich te beklagen;

En of het aen d'ellende kleeft,

En of het in de weelde leeft,

Het jammert al zyn dagen.

Bladz. 57.       En nimmer, hoe verlicht het wordt,

Zal het dit eenmael weten;

..............

Dan, wordt de Koning weêr te ryk,

Door 't volk te veel te straven;

Daer kan de Vorst de volkstael niet....

Hoort, menschen, broeders! hebt geduld,

Want rede kan niet baten;....

Bladz. 59.       De dood alleen, 't erbarmend graf

Zal ons van 't wee genezen:....

Want hier zal't altoos eender zyn,

Hoe 't lot zich ook moog draeijen;

Het voorgeslacht was nooit te vreên,

En telkens, vindt de klein zoon reên,

Om grootvaêr na te kraeijen.

Zoo hier uit iets optemaken is, is het dan niet dat het het best zou zyn, nooit te klagen, nooit te spreken? De heer V.R. is dan wel verdwaeld voor de Vlaemsche tael te willen medekampen? De Vlamingen zyn dan, volgens hem, wel dwaes van te klagen over de nationaliteit die men van hunnen bodem zoekt aftetrekken! Van hunne krachten intespannen om den verderflyken geest der Franschen uit het land te weren, en hun best te doen, opdat de harten hunner medevaderlanders er niet erger mede besmet worden. Zy zouden dan maer moeten zeggen: ‘De dood alleen

[p. 167]

't erbarmend graf, zal ons van 't wee genezen?.... Gelukkig dat de ware vaderlanders zoo niet denken; en wy willen ook wel gelooven, dat de heer V.R. zelf niet doet zoo als hy zegt. Doch onnoodig is het ons langer hiermede bezig te houden. Wy gaen zien of wy innerlyke waerde in het stuk kunnen ontdekken. Ten dien einde, stellen wy ons de volgende vragen voor: 1^o. Heeft het werk van den heer V.R. waerde van eigenvinding? 2^o. Is het waerlyk komisch, is het kluchtig? en 3^o. Heeft het letterkundige waerde, of beter is het in goede tael, in goed Nederduitsch geschreven?

Wat de eigene vinding betreft, deze kunnen wy er niet in aentreffen. Voor eerst de anekdoot van Druon Antigoon is aen ieder bekend, de kleinste straetjongen van Antwerpen weet ze te verhalen; andere dichters hebben het sprookje bezongen, en niet zonder rede mag onze schryver voor het dichtstukje van M. Messchert bevreesd zyn. Fakkelvuer verdooft het keerslicht. Doch de heer V.R. zegt het een ander kleedje aengetrokken te hebben. Dit is waer; maer hy heeft het er vormloos door gemaekt. Flauwe, gemeene, zoutlooze koddigheden en kluchtwoorden maken geenen vorm uit. Het zyn klaterbellen die het sprookje van den heer V.R. ontleend heeft, om als een zot voortekomen. Is mogelyk de dwaesheid een vorm? En wil de heer V.R. ons dwaesheden voor kluchtigheden doen opnemen? Want, komen wy tot het tweede punt en zien wy of er waerlyk komisch zout in het stukje te vinden is.

Niet moeilyk zal het den oordeelkundigen lezer vallen te zien welk komisch dat van onzen schryver is, en dan te oordeelen of dit wel het ware komisch, het echt kluchtige is. Dit van den heer V.R. bestaet in de gemeene volksgezegden, die welke men nooit geschreven ziet, welke men zelfs in beschaefde gezelschappen niet hoort, in platten rym te durven nederschryven. De lezer is gansch verwonderd deze dingen gedrukt te zien en hy lacht... Waerom?... Niet om den geest die er inopgesloten ligt; maer om de nieuwigheid die men durft bestaen. Hy lacht, zoo als hy lachen zou, wanneer men hem eenen door het modder gesleepten hond of kat, zou voorbrengen. Zou dit echt

[p. 168]

kluchtig zyn? ô Neen, zoo min als de volgende dingen van onzen schryver:

Bladz. 2.       Neen, niet om d'oudheid van 't papier

Noch om den styl van schryven;

Maer om der vaedren heldenmoed,

Kookt hem het snellervloeiend bloed.

En lager.

En 't krachtig woord van voorgeslacht

Heeft ook zoo al een weinig magt

In dezen tyd gekregen.

Dit is lage spotterny, geen komisch.

Bladz. 3.       Het tydperk van Romein en Griek,

Was maer niet half zoo romantiek

Als dat der middeleeuwen........

Bladz. 4.       Van wevers die een hell'baerd slag

Herdoopten in een goedendag

En hem den Franschman gunden....

Bladz. 7.       Voorhenen, lyk ik boven zeî,

Toen ging de linnewevery.

(Wy moeten alles weten.)

En dit alles stelt de heer V.R. in spot voor; de heldaftigheid onzer voorvaders boezemt hem spot in; het ongelukkig verval van een der bloeijendste takken onzer nyverheid boezemt hem spot in?.... Ziehier de afschildering van Napoleon:

Bladz. 12.       Hy was oorspronkelyk, naer men meent,

Van 't eiland der Cyclopen

Van waer hy kael en arm als Job;

Slechts met een vilten stormhoed op,

Naer Neêrland kwam geloopen....

Bladz. 13.       En van geboorte als aengezet,

Tot stroopen en vernielen;.... enz:

[p. 169]

Welnu, lezer, hoe vindt gy onze antwerpsche schryver? Kan hy niet rond weg met de groote mannen omgaen? Kost het hem moeite eenen grooten man te beoordeelen: maer toch, wanneer men zich met een Jupiter gelyk stelt en zich zelven een Donderaer noemt, valt daer niets op aentemerken, dan is men zegvry.

Is de volgende spreuk mogelyk kluchtig:

Bladz. 17.       ‘Wy zyn allang de kluisters moê

En houdt g'uw bakhuis thans niet toe.’

Bladz. 23.       Dit maekt de visch zoo bliksems duer,

‘Dat: wie eens zalm kon koopen,

Thans voor de broek uit een platdys,

En dit aen schrikbren hoogen prys

De Vischmarkt rond moet loopen.’

Dit noemen wy straettael, niets anders.

Ontallyk zouden wy onze aenhalingen kunnen vermenigvuldigen; doch wy zouden byna het geheel werkje moeten overschryven en dus te langdradig worden. Het aengehaelde zal reeds voor den lezer voldoende wezen, om te erkennen op welke hoogte zulke kluchtigheden mogen geschat worden, en welk de geest is die er in opgesloten ligt. Niet beter kunnen wy deze koddigheden vergelyken dan met die welke men soms uit den mond eens onbeschofte hoort komen, welke met de hatelykste domheid, alles tracht in spot te stellen, met alles schertst en voor, uitslag, slechts met zyne eigene verdwaesdheid doet lachen en zich op het hoogste doet verachten. Gaen wy tot de derde vraeg over: heeft het letterkundige waerde of is het in goede tael, goed Nederduitsch geschreven?

Zonder ons met de kleine onachtzaemheden of feilen van spelling of dichtmaet optehouden, zullen wy alleenlyk spreken van taelfouten en onletterkundige volzinnen waervan het werk opgepropt is. Onnoodig is het hierover lang te spreken. Wy gaen slechts eene kleine achtereenvolging dier dingen geven en de lezer laten oordeelen, aen welke tael, de geschrevene, of de platte straettael, dezelve toehooren.

[p. 170]

Bladz. 1. ‘Leest men al vele heldendaen; treft men al wondre zaken aen. - (2) Voelt zich verrukt op ieder blad. - (3) Wat over liggen schreeuwen. - (5) Daer heeft ons eeuw geen rieken aen. - (8) Dat Engelsch vee is toch een plaeg. - Wat lag ik nu ook weder van die Engelschen te droomen. - (18) En houdt g'uw bakhuis thans niet toe. - (21) En in de Schelde goeijen. - (23) Men kan geen pyp meer smooren. - Zoo leven niet gebeden. - Thans voor de broek uit een platdys. - (28) Waerachtig het zyn zonden! - (30) Zeg, zyt gy 't leven nog niet moe? - (32) al niemedal beduidde. - (34) En er zich smeerde van ons vet. - (35) En al wie niet te luy en was. - En zich ordentelyk gedroeg. Die was op tien jaer binnen. - (37) Ja lig maer niet te mallen. - (42) Hun buren even min kontent. - (44) Daer hielp geen appeleren. - (46) Den bliksem geven van de wet. - (50) 't Is niet meer uit te zweeten. - Waer halen wy te vreten? - (51) Dan zien z'u als een hondsvod aen. -

Die stichtende litanie zouden wy nog oneindig kunnen vergrooten, zoo wy niet vreesden de ooren onzer lezers te kwetsen en de bladen onzes Tydschrifts er door te besmeuren. Doch het is genoeg en wy denken onze vragen volkomen beantwoord en getoond te hebben dat er in het werk van den heer V.R. noch eigene vinding, noch echt komisch, noch taelkunde te vinden is. Wat zal nu het oordeel wezen dat wy over de Antigonus moeten stryken?

- Wy gelooven niet te dwalen met te zeggen dat het eene rammelende aeneenschakeling van versjes is, waer de antwerpsche straettael al de weerde van uitmaekt. Het is een gedichtje dat ten hoogste in eene kroeg met vermaek kan gelezen worden, en dat nog in eene kroeg te Antwerpen, want buiten onze stad zyn er andere gemeene onbeschoftheden en spreuken, en worden de antwerpsche niet meer verstaen. Dingen van zulken aerd zyn goed om in eenen volksalmanak van vier centen (men vergeve ons de uitdrukking) opgenomen te worden; maer verdienen den naem van letterkundig werk niet. De lezer nogtans mag ze gerust eene plaets naest de andere gewrochten van den heer V.R. zoo als deze het hoopt, verleenen: de verzameling zal er niet door ontsierd worden.

[p. 171]

Maer toch, zal men mogelyk vragen, is er dan niets goeds in het werk van den heer V.R. te vinden? - ô Ja, er zyn hier en daer goede dingen in: byvoorbeeld.

Bladz. 6.       ‘Men heeft het beedlen zelfs verboôn,

Opdat de laetsten muzenzoon

Van honger zou kreveren.’

Schoon wat gemeen en op onze dagen niet meer toepasselyk, is dit niet onaerdig, en zoo Boileau nog leefde en by de lezing tegenwoordig was, zou hy ligt zynen hoed afnemen om een zyner oude kinderen te groeten. - Men kent de anekdoot van Piron. - Nog iets:

Bladz. 7.       ‘Dus heb ik uit een vreemd geschrift,

Een oud verhael genomen;

Dat ik herweven ga in dicht,

Om dat het waerdig is in 't licht,

Of aen den dag te komen.’

Zoo Huygens, de vermaerde Hollandsche puntdichter hier was, zou hy ligt het voorbeeld van Boileau volgen en zyn herweefd gedacht, schoon wat gemarteld, met minzaemheid groeten.

- De episode van de Kat, of Kater en de Dominé is redelyk wel behandeld en het Orangismus dat er in doorstraelt, komt juist van pas. Jammer dat het zoo lang in het hoofd van den heer V.R. is blyven hangen. Wie weet of er het land niet zou door veranderd geworden zyn en of er de goude eeuw op het aerdryk niet door teruggebragt ware? Wie weet wat het werk eens Jupiters, eens Donderaers had kunnen te weeg brengen?....

Doch antwoorden wy ernstig op de voorgestelde vraeg en zeggen wy dat er zeker hier en daer eenige goede gezegden, geene gedachten nogtans, in het werk van den heer V.R. opgesloten liggen. Die gezegden echter nog zyn zoo raer, dat men ze nauwlyks bespeurt en dezelve met de grootste nauwkeurigheid en geduld moet opzoeken. Zoo dat wy byna met eenen ouden dichter zouden mogen zeggen:

[p. 172]

 

‘Wie lust heeft hier iets schoon te ontdekken,

 

Hy zoeke er naer; ik vind het niet.’

Indien het ons nu geoorloofd ware eenen raed aen onzen schryver te geven, zouden wy hem zeggen dat hy eerst zyne rymader eenen geruimen tyd zou trachten toetehouden, en niet meer schryven voor dat hy ernstige studiën gedaen hebbe om zynen geest een weinig te openen, en zyn verstand een weinig te ontwikkelen. Dan neme hy de pen weder op en hy schryve hetgeen hem best bevalt; want gemak van schryven bezit hy; en dan slechts is er hoop dat hy der Vlaemsche letterkunde van eenig nut zal kunnen worden. Tot hier toe heeft hy haer ongelukkig niets dan nadeel toegebragt.

- De Gallomanie of de verfranschte Belg - oorspronkelyk vaudeville in een bedryf door Karel Ondereet. voor de eerste mael te Gent vertoond den 11 July 1841. Gent, algemeenen boekwinkel van H. Hoste Marjolynstraet N^o. 24. -

Bewonderensweerdig is het te zien hoe sedert eenige maenden de lust tot het vervaerdigen van tooneelwerken heeft toegenomen. Achtervolgens hebben wy zien verschynen de Keizer Karel van den heer Van Peene, Everaerd en Suzanna door den zelfden schryver: de Gallomanie door Karel Ondereet; Jaek van Artevelde ligt onder de pers te Gent. En Lodewyk van Male door den heer Amatus Liebaert, is te Oostende verschenen. De erfgenaem van Manchester, en Johanna van Vlaenderen twee vrye navolgingen, worden te Antwerpen gedrukt; en eene

[p. 173]

verzameling van vier oorspronkelyke tooneelstukjes, inhoudende Hoon en wraek, Karlina, Van Dyck te Saventhem en Meester Spinael, is aengekondigd.

Dat de uitgaef dier tooneelstukjes veel goed zal te weeg brengen, is onbetwistbaer. Het Vlaemsch tooneel zal hierdoor in staet gesteld worden om een weinig van alle hare verouderde overzettingen aftezien, en nieuwe, oorspronkelyke Vlaemsche stukjes op het tooneel te voeren. Iets nogtans dat wy in 't algemeen op de uitgekomene tooneelstukjes hebben optemerken, is het veronachtzamen van zuivere tael en spelling. Te veel dialekt wordt er in gebruikt. De Gallomanie van den heer Ondereet, waer wy ons gaen mede bezighouden, is hiervan ook niet geheel vrytespreken. Ons dunkens is het stukje van den heer Ondereet van eene hoofdvereischte ontbloot, te weten, van belang. Inderwaerheid wat is de geschiedenis? - De heer Goethals, rentenier te Gent, heeft eenen neef die hy naer Brussel zendt en tot Notaris bestemt. De jonge heer wordt te Brussel verliefd, en om zich in het huis zyner beminde intedringen, verlaet hy zyn meester, geeft zich uit voor Franschman en doet zich hier door by den vader des meisjes (een Fransquillon,) als klerk aennemen. De heer Matthys te Brussel heeft aen een Franschman, den heer Blaguenville, eene somme van twee duizend franken geleend, en de Franschman trekt er meê weg. Dit is de eenige les die de heer Matthys ontvangt; want de liefde van den jongen Gentenaer en Coralie, op Fransquillonismus gebouwd, loopt op het beste, dat is, zegepralend ten einde.

Wat de kleine omstandigheden aengaet, deze zyn wel behandeld en op menigvuldige plaetsen schynt er de bloote natuer zeer wel door. Met genoegen zien wy deze spreuk van Mynheer Mathys: bladz: 22.

‘Ha! dat moet men bekennen, niets gelykt aen de fransche politesse! Ook heeft Madame de Blaguenville my reeds verscheiden malen Complimenten over myne wellevendheid gemaekt. Nog laest zeide zy my: Mon cher Monsieur Matthys, vous n'êtes pas Flamand du tout. - En dan, zy hebben eene manier om u het een of ander plaisir te verzoeken, dat het onmogelyk is om

[p. 174]

hun iets te refuserer. Zoo kwam, verledene week, Mynheer de Blaguenville my vinden: Mon cher, zeide hy, j'ai besoin d'un petit service.... - Parlez, Monsieur de Blaguenville! - J'ai besoin d'une Couple de mille francs, et je ne suis pas en fonds; comme vous êtes, mon meilleur ami, c'est à vous que je m'adresse de préférence. Wys wy eens den middel om aen zoo een man iets te refuseren.’

In eenige gezegden schynen ons de bastaerdwoorden niet te goed uitgekozen en onnatuerlyk geplaetst. Zulkdanige zyn: bladz. 21. ‘En effet die heer heeft my ook geënsorceleerd, toen hy de eerste mael met zyne dame in onze logie kwam, gy souveneert er u nog wel van... Welke beleefdheid welke urbaniteit!.... à la minute zeide hy my dat hy parisien was.’

Bladz. 33. ‘En hoe zult gy my doen verstaen dat men door het Vlaemsch te protegeren het bonheur van de Vlamingen zou te weeg brengen?.... Om de natie te policeren?..’

Bladz. 38. ‘Tusschen my en uwen neveu te annuleren.’ enz.

De Coupletten laten ook veel te wenschen over.

Verders valt er weinig op het voortbrengsel van den heer Ondereet aentemerken. Beter had hy gedaen, gelooven wy, zoo hy het onderwerp uitgestrekter had behandeld. Een zulke schoone tytel vereischte dit. Wy hopen ten slotte dat de Gallomanie het laetste tooneelstukje niet zal wezen dat het Vlaemsche schouwburg aen den heer Ondereet zal verschuldigd zyn.

de bestierder, p.f. van kerckhoven.