|
| |
| |
| |
| |
In Siberien.
(1644.)
Twee reizigers, te peerd gezeten, stapten haestig op de boorden der rivier, de Kolyma, in het noord-oostsche gedeelte van Siberien. Hunne uitrusting was die welke men nog gewoonlyk by de inwoonders dier streken, gedurende den verschrikkelyken winter, aentreft. Een wambas, met mauwen en dubbele borststukken met vossenvel gevoederd, voorzien, bedekte hun onderkleedsel. Hunne voeten en beenen waren voorzien van zachte rennenvellen, en met stevels of torbassy van de zelfde stof bedekt. Hunne kniën waren insgelyks met vellen omkleed, waeraen men den naem van Nakolemniki gegeven heeft. Dit alles was nog bedekt met de Kukhlanka of overkleed, welk bestond uit eene soort van zak met mauwen, uit dubbel rennenvel vervaerdigd en met eene kleine hoofdkap voorzien.
Het was een afgryslyk weder. Een scherpsnydende wind huilde verschriklyk door de vlakte en joeg de dikke vlokken sneeuw welke dwarlend op den grond nedervielen, in het koud versteven aengezigt der reizigers. De rivier golfde verschrikkelyk, en het geklots der ys- | |
| |
klompen welke zy in haren loop voortdreef, mengde zich treurig met het bange gehuil des winds.
- ‘Meester, sprak de oudste onzer reizigers, ik begin te vreezen dat wy nog voor dezen nacht geene schuilplaets zullen ontmoeten.’
- ‘Dan hebben wy nogmaels onze gewoonlyke ruststede, myn brave Mehuhl. Het zal ons immers nooit aen grond mangelen.’
- ‘Dit is wel waer, meester, maer wy konden ons ligt morgen onder den sneeuw begraven vinden: zie eens hoe dik hy nederstuift; en wat meer is, ik begin oud te worden, meester, en heb wel graeg eene min harde rustplaets om myne styve leden uittestrekken. Het is nu toch al vyf dagen dat de sneeuw ons bedde is; en......’
- ‘En wat! wat!.... My dunkt Mehuhl dat gy begint lust te krygen om een Sybariten leven aentenemen. Een Kozak is nooit oud genoeg om de koude of de vermoeidheid te mogen vreezen.’
De oude Mehuhl bezag zyn meester met schele oogen, mompelde eenige woorden binnensmonds en neep den toom zyns paerds met bitsigheid in zyne handen. De jongere reiziger bemerkte deze ongeduldigheid en een ligte grimlach beliep zyne wezenstrekken. Hy voegde zich digter by zynen bediende en hem vriendelyk op de schoudren kloppende, sprak hy met eene zachte stem: ‘heb geduld myn goede Mehuhl; myn voorgevoelen zegt my dat wy voor den avond eene wooning zullen ontdekken; en gy weet dat myn voorgevoelen my nog nooit bedrogen heeft.’
Mehuhl scheen door deze woorden een weinig bevre- | |
| |
digd en sprak niet meer. Na beide eene halve uer sprakeloos gereden te hebben, kwam de jongeling eensklaps met een bly gelaet by den ouden Mehuhl: ‘vriend’ sprak hy driftig, ‘ziet gy daer in de verte die puntachtige hoogte niet; het is eene wooning; in een kwartier uers zyn wy veilig.’ Mehuhl opende zyne oogen zoo wyd hy kon, doch zag niets.
- ‘Zegt gy de waerheid meester?’ sprak hy.
- ‘De enkele waerheid, myn brave.’
- ‘He wel, ik zie niets,’ zegde de ouderling op eenen droeven toon, en eene traen rolde biggelend op zyne koude wangen. Hy werd gewaer dat zyn scherpziende oog zyne kracht begon te verliezen en dit pynigde hem. De jongeling voelde zich het hart geraekt, wanneer hy die innige droefheid des ouderlings bespeurde. Hy greep hem de hand, en hem dezelve hartelyk drukkende, sprak hy: ‘bedroef u niet, myn waerde vriend, zoo lang ik leef hebt gy geene oogen noodig. Het is op myne beurt voor u te zien en te waken.’
De goede Mehuhl kon niet antwoorden.
De jongeling had zich niet bedrogen; want een weinig later klopten zy beide aen de herbergzame yurt welke hy zynen bediende had aengewezen. Een ouderling opende aenstonds, en zonder hun de minste vraeg toetestieren, smeekte hy hen binnen te treden. De twee reizigers stapten van hunne paerden, gaven dezelve eenig voedzel, en lieten hen in de vlakke lucht, los ronddwalen; welverzekerd dat zy zich niet uit het bereik zouden begeven hebben. Een talryk huisgezin bevond zich in de yurt of hutte. Deze was samengesteld uit dunne balken welke zich in pyramide verhieven en
| |
| |
met aerde overdekt waren. Hier en daer waren eenige gaten, tot venster verstrekkende, gemaekt, waerin men ligte schalen ys instede van ruiten geplaetst had. Breede planken welke in den dag tot zitbanken en des nachts tot ruststeden dienden, waren rond de muren geslagen. In het midden der yurt bevond zich de schouval of aerdstede welke zich tot boven het dak verheft en des winters dag en nacht brandt. Zoo dra onze reizigers binnengetreden waren, haestte men zich hen van hunne bovenkleederen te ontlasten, en hen voor het koesterend vuer te brengen. Mehuhl en zyne jonge meester gaven hunne hartelyke erkentenis in weinige woorden te kennen, en haesteden zich by het vuer te voegen. Namate Mehuhl's lidmaten hunne zwakheid by de koesterende warmte herwonnen, begon hy ook zyne spraek terug te krygen, en weldra had hy met de bewooners der yurt kennis gemaekt. Zyn meester integendeel bleef spraekloos by het vuer zitten, en scheen in diepe gedachten verzonken. De ouderling welke onze reizigers zoo gulhartig ontvangen had, deed nu een teeken en eenige meisjes hadden weldra den avonddisch opgediend. Deze was samengesteld uit eenige stukken gezouten paerdenvleesch, eenige kruiken olie en een groot gedeelte gestolt vet. Het nageregt bestond uit eenige beziën welke de vrouwen tydens den zomer in die streken gaen plukken, en welke men by middel van bevriezing bewaerd. Op de aenvraeg des ouderlings schaerden zich allen rond den disch en onze reizigers waren geenszins de laetste om eer aen het avondmael te doen. De oude bediende begon nu zyne natuerlyke blygeestigheid ten vollen terugtekrygen en had weldra
| |
| |
ieders toegenegenheid gewonnen. Allen luisterden nauwkeuriglyk op de verhalen welke de oude Mehuhl hun onder het eten deed. Hy vertelde hun hoe hy in zyne jongheid de beren najoeg; in welke gevaren hy zich meermalen reeds bevonden had; en dan nog de zeden en gebruiken der kozakken, zyne landgenoten. En dit alles met een zekere soort van eenvoudigheid en klaerheid, welken het den aenhoorderen als tastend voor oogen bragt. Zoo hy nu en dan de blikken op zynen meester niet geslagen had, welke nog altyd spraek- en roerloos gebleven was, zou hy zeker nog lang zyne verhalen getrokken hebben; doch die stilzwygenheid kwam hem zoo vreemd voor dat hy daer in eene zekere soort van afkeur dacht te ontdekken, en besloot dat het den jongeling onaengenaem moest voorkomen. Dit was echter zoo niet; want schoon deze laetste niet de minste aendacht aen de vertellingen zyns bediende maekte, wenschte hy nogtans dat deze nog lang in dezelve mogt voortgaen. Eene zoete en ter zelfder tyd eene knellende gewaerwordiging, deed zich in zynen geest gevoelen; en zoo niet allen met drift op Mehuhl geluisterd hadden, zouden zy ligt gezien hebben welke strakke en gevoelvolle blikken onze jonge reiziger op Zuhlim, de dochter des ouderlings gevestigd hield. Iedermael dat het meisje hare blikken opsloeg, zag zy het oog des jongelings op haer gevestigd en voelde in hare ziel eene zekere schaemte en onsteltenis, welke haer dwongen heure blikken aftewenden. Echter verhief zy meermalen hare groote blauwe oogen en niet moeilyk was het te zien dat haer hart ook niet koel was, en ook ligt een teder gevoel voor den jongeling moest opgevat hebben.
| |
| |
Wanneer de stilte in de vergadering teruggebragt was, begon men weldra den slaeplust te gevoelen, en men haestte zich onze twee reizigers eene der afgeschutte legersteden aentebieden.
Weinige stonden later heerschte de zachte slaep over de gansche yurt. Drie persoonen slechts, bragten den nacht om zoo te zeggen in waekzaemheid over.
| |
II.
Geene landstreek, hoe weinig ook door de Natuer begunstigd; hoe ongenadig door de luchtgesteltenis behandeld, of de liefde doet er hare heerschappy gevoelen en geeft er zegevierend hare bevelen uit. De Afrikaen onder de gloende stralen der zonne gebukt, gevoelt nog sterker den brand der liefde, en de yskoude welke den inwoonder van Siberien beknelt, is niet magtig dien brandenden drift in zyn hart uittedooven. Allen hooren de stem der almagtige liefde; allen buigen zich voor haer, en overal vindt men bloemen en loover om haer eene kroon te vlechten en haer optesieren.
De jonge meisjes van den Kolymsk, waer ons verhael plaets grypt, zyn ook niet ongevoelig aen de inspraek der liefde, en de ligtveerdigheid en het genoegen om den mannen te believen, hebben ook niet weinig heerschap op hare harten. Een harer grootste en geliefkoosdste bezigheden, is alle dag te gaen water schep- | |
| |
pen aen de rivier waer men eene opening in het ys maekt, en waer de jonge beminden en verliefden hunne minnares afwachten en, tot een liefdeteeken, hare kruiken volputten en soms ook wel voor haer naer huis dragen. Eene dusdanige dienstbewyzing wordt aenzien als eene volle liefdeverklaring; en wanneer het meisje zulks toelaet, kan de jongeling verzekerd zyn, dat zyne liefde beantwoord is. Zoo als de andere meisjes der omstreken, liet Zuhlim nooit naer, by de rivier hare kruiken te gaen vullen en altyd was zy verzekerd er een goed aental dienstvaerdigen aentetreffen. Eene echter, Zuchnitz, welke in het zelfde huisgezin en met haer was opgevoed geweest, overtrof allen de anderen in oplettenheid en dienstvaerdigheid voor de schoone Zuhlim, en werd zelfs openbaerlyk voor haren minnaer erkent. Het onbedreve meisje, zonder voor den jongeling eenen warmen drift te voeden, verdroeg zyne dienstbaerheid met eene liefdryke en toegevende welwilligheid, en voedde zonder achterdocht de liefde des jongelings. Haer hart had nog nooit eenen sterken drift gekend, en slechts van den avond dat de jonge vreemdeling in haer huisgezin getreden was, had zy haren geest als door eene strael eensklaps verlicht gezien en het gevoel der liefde in haren zuiveren boezem voelen kloppen. Dan slechts werd zy gewaer welke kracht de aenblik eens mans op het hart der vrouw heeft en welke driften er in het vrouwenhart kunnen woelen. Dan zag zy wat verschil er tusschen die liefde was en het, om zoo te zeggen zusterlyk gevoel; dat zy voor Zuchnitz had opgevat. Dit alles schokte geweldig den boezem der jonge maegd; en zy was al te jong en
| |
| |
te ongeveinsd voordat de liefde niet haestiglyk groote schreden in haer hart gemaekt zou hebben. Ook gaf zy zich ten vollen en zonder nadenken aen hare tedere gevoelens over.
Des morgends, in het wederkeeren van de rivier, en terwyl Zuchnitz nevens hare zyde ging en de waterkruiken droeg, sprak zy geen enkel woord en scheen als in diepe gepeinzen weggezonken. Hare tred was haestig en ongestadig en men zag gemakkelyk dat zy reeds wenschte weder in de hut en in het gezelschap der vreemdelingen te zyn. Reeds meermalen had Zuchnitz haer eenige vragen toegestuerd welke zonder antwoord gebleven waren, zoodanig was het meisje in gedachten verslonden.
- ‘Zuhlim!’ schreeuwde eensklaps de jongeling, en zette zyne kruiken in den sneeuw neder.
- ‘Eh! wel! myn vriend, wat wilt gy?’ Vroeg het meisje, als uit eenen droom ontwakende.
- ‘Wat ik wil Zuhlim? Wat ik wil?..... Dat gy my uitlegget waerom gy zoo mymrend voortstapt?.... Waerom gy my niet antwoordt, wanneer ik u eene vraeg doe?.....’
- ‘Wel ik weet het niet......’ Was 's meisjes koel en onverschillig antwoord. ‘My dunkt dat ik reeds zou willen in onze Yurt zyn.’
- ‘En waerom, Zuhlim?... Anders zyt gy zoo haestig niet?.....’
- ‘Ik weet niet!’ sprak nogmaels het meisje, en een ligte blos vertoonde zich op hare wangen.
- ‘Ik wel!’ zegde de jongeling op eenen grimmenden toon. ‘Ik weet het niet dan te goed. Of denkt gy,
| |
| |
listig meisje, dat ik gister avond niet alles opgemerkt heb; dat ik niet gezien heb, met welke tederheid en hoe dikwyls gy uwe blikken op den jongen reiziger geslagen hebt en hoe die vervloekte vreemdeling zyne oogen van u niet afgewend heeft!’
- ‘Spreek zoo niet Zuchnitz!.....’
- ‘Gy mint hem meisje! ik heb het gezien! niet dan te klaer heb ik het gezien!... En hy ook, hy mint u!’
Het meisje stond als verslagen. In eens zag zy haer geheim bekend; in eens was het gedacht waer mede haer geest zich had beziggehouden, als geschonden en onder de koude opmerking vernield. Zy bezag nu eensklaps den jongeling in wiens oogen er op dit oogenblik meer gramschap en fierheid, dan wel liefde te lezen stond. Naest dit wezen bragt hare inbeelding dit van den vreemdeling en de vergelyking kon niet dan ten nadeele van den ongelukkigen Zuchnitz verstrekken. De vreemdeling had in zyne fiere houding en zyne edele mannentrekken iets teders, en iets aenminnigs, daer integendeel Zuchnitz slechts een ruw en barsch aengezigt bezat, waerop tedere gevoelens zich niet dan spottend zouden hebben kunnen vertoonen. Het meisje bevroedde dit op dit oogenblik, en dan zelfs, wanneer zy ooit liefde voor den laetsten had kunnen voeden, zou die vergelyking alleen zyn ongelukkig lot beslist hebben. Doch, wy hebben het reeds te kennen gegeven; de liefde van Zuhlim was slechts eene zusterlyke vriendschap waeraen zich de ongelukkige jongeling misgrepen had.
Het laetste woord welke Zuchnitz gesproken had: ‘en hy ook, hy mint u!’ hadden eenen byzonderen
| |
| |
indruk op het meisje gedaen. ‘Gelooft gy waerlyk dat hy my bemint, Zuchnitz?’ vroeg zy met eene kinderlyke blydschap. Zuchnitz beet van spyt en woede op zyne lippen, viel in verwenschingen tegen den reiziger uit; zwoer hem eenen eeuwigen haet; betigte het meisje van valscheid, van liefdeschending en bedriegery, en schreeuwde dat hy zich op haer en hem zou gewroken hebben. Het meisje was dermate verschrikt, wanneer zy deze uitbuldering hoorde, dat zy zich eensklaps op de vlugt begaf en de laetste vloeken van wraek, welke de indrift vervoerde Zuchnitz haer nawierp, niet meer hoorde.
Wanneer zy in de Yurt trad, had onze reiziger weldra aen hare verslagenheid bemerkt dat er iets buitengewoons moest omgegaen zyn. Hy nam deze gelegenheid waer om met haer in gesprek te treden, en vroeg haer de rede harer ontsteltenis.
Wy zullen niet trachten deze samenspraek aen onze lezeren overteschryven: zy was zoo eenvoudig en zoo gevoelryk dat het verhael derzelve niet dan koud zou kunnen voorkomen. Genoeg dat men wete dat, wanneer de jongeling, wien de grootste gevaren nog nooit hadden kunnen doen schrikken, wiens oog nog voor niemands blik had moeten nedervallen en wiens woord aen allen, eerbied en onderwerping kon inboezemen, dat die jongeling beefde en stamelde, wanneer hy dit eenvoudig en weerloos meisje het woord toestuerde; dat voor het eerste mael mogelyk hem de blos op de wangen kwam, wanneer de jonge schoone hem antwoordde; en dat zyne oogen zich naer den grond wendden, wanneer zy, op dien stond, den blik des meisjes
| |
| |
ontvingen. Deze laetste legde het alles op de eenvoudigste wyze uit en hare liefde bleef aen het aldoorziende oog des jongelings niet verborgen.
Nog denzelfden dag zwoeren zy elkaer geheimlyk eeuwige trouw en liefde.
| |
III.
Onze twee reizigers bleven eenen geruimen tyd by het gastlievend huisgezin. Mehuhl had zich de vriend van allen weten te maken, en zyn jonge meester had insgelyks alle de harten tot zich getrokken. Hunne tegenwoordigheid baerde dus niets dan genoegen, en de brave en gulhartige bewooners der Yurt vreesden slechts het oogenblik dat de reizigers hen zouden verlaten hebben. Eene echter was van een ander gevoelen en verborg met moeite den haet welken hem de vreemdelingen inboezemden. Deze was Zuchnitz. Nooit had er een teder en zuiver gevoelen in zyn hart gewoond, en de liefde welke hy de jonge Zuhlim toedroeg, kwam slechts voort uit eene soort van afgunst en begeerte om zynen wil kunnen opteleggen aen een meisje welke, als Zuhlim, zoo vele aenbidders bezat. Met dusdanige gevoelens kon zyne haet niet onvoldaen blyven en moest zeker een verschriklyk uitwerksel hebben. Ook wachtte hy alleenlyk eenen voordeeligen oogenblik af, om aen denzelven ten vollen te voldoen.
| |
| |
Op eenen morgen dat de zon zegevierend tegen de dikke nevelwolken worstelde en eenige stralen op de bevrozene aerde nederschoot, vond zich onze jonge reiziger uitgelokt om eene wandeling in de omstreken te doen, en verzocht zyne lieve Zuhlim en haren ouden vader hem wel te willen vergezellen. In een oogenblik had men de sneeuwslede uitgerust. Deze was van binnen geheel met rennevellen uitgekleed en met twee banken voorzien. Zes zwaerlyvige honden waren drieen drie in dezelve gespannen. De honden van Siberien hebben veel gemeins met de wolven voor wat hunnen uitwendigen vorm aengaet, Hunne snuit is spitsachtig, hunne ooren regt en hunnen staert lang en digt met hair bewassen. Velen echter hebben het hair heel kort, en byna allen verschillen in kleur. Verwonderlyk is het te zien met welke aendachtigheid zy op de stem huns meesters letten, en hoe niets dan dezelve bekwaem is, hen van hunnen weg te doen afwyken. En deze hoedanigheid is van het grootste nut; want de minste beweging kan de slede omwerpen en de reizigers in gevaer stellen.
Mehuhl en de oude vader van Zuhlim plaetsten zich op de voorbank. Zuhlim en de jongeling hadden zich van achter nedergezet. Bovenmate aenminnelyk was het teder meisje, wanneer men haer dus, naest haren minnaer, in de slede zag nederzitten. Een klein haire mutsje bedekte haer schoone hoofd, wiens blonde lokken golvend op den hals nederrolden; een bruine keurs met rosachtig vel omboord, omvatte hare maegdenleden en liet al het fyn en het tenger van haren middel zien. De tevredenheid stond als op haer engelen aen- | |
| |
zigt te lezen, en de zuivere liefdeblikken welken zy meermalen op haren beminden wierp, toonden genoeg hoe ver hunne liefde reeds gevorderd was. De jongeling was niet min teder, en zyn gelaet droeg het klaerblykendste teeken der innige vergenoegdheid welke zyn hart bestroomde en hem gelukkig maekte.
De ouderling wilde eerst het sleeptuig bestieren, doch de brave en dienstvaerdige Mehuhl wilde zulks niet toelaten. Met behendigheid greep hy den toom vast en de slede vloog met de grootste snelheid over de sneeuwbaen. Reeds hadden zy eenen geruimen weg afgelegd, en vlogen naest de bergen en diepe kolken welke de baen omringden. De jonge vreemdeling wierp nu het oog op zyne geliefde Zuhlim; dan weder sloeg hy zyne blikken op de ontzachelyke natuer welke hare verbazende schoonheid, daer zoo rykelyk aen hunne oogen ontrolde; en het gevoel der liefde en de bewondering der natuergewrochten hadden zynen geest als van de aerde opgenomen, en deden hem in eene gedroomde wereld zweven. Eensklaps, terwyl de slede naest eenen vervaerlyken, diepen kolk heensnelde, hoorde men eene scherpe stem welke de honden tot zich riep. Deze, welke de stem voor die van hunnen gewoonelyken geleider herkenden, aerzelden geen oogenblik zich tot dezelve te wenden en zonder nog op den toom achttegeven, liepen zy verward tot den afgrond. Mehuhl deed zyn uiterste geweld om de honden intehouden; doch vruchteloos. De slede sloeg om op den boord des afgronds en storte krakend in de vervaerlyke diepte neder. Eene hartverscheurende kreet klom uit de diepte en de sneeuwkolk ontving drie ly- | |
| |
ken. De buitengewoone tegenwoordigheid van geest des jongelings had hem alleen gered. Op den boord des afgronds was hy uit de slede gesprongen en had nog getracht zyne teergeliefde Zuhlim aen den dood te onttrekken; doch zyne pogingen waren vruchteloos geweest. Met moeite klampte hy zich zelven aen de ysklompen des boords vast en zag de ouderling, zyne brave Mehuhl en zyne teergeliefde Zuhlim in den afgrond nederstorten. Hy hoorde hunne kreten en hy voelde zich de ziel als verscheurd. Een oogenblik had hy het gedacht hen natespringen en zich met hen aen den dood overtegeven; doch terwyl hy in de diepte staerde, zag hy eensklaps onder zyne voeten het verschrikkelyk aenzigt van Zuchnitz, welke hem op
eenen helschen toon toeriep: ‘zoo wreek ik myne bespotte liefde! zoo wreek ik my, verachtelyke vreemdeling!’ De jongeling voelde nu zyn bloed kokend worden, en in woede ontstoken, liet hy zich een weinig lager ryzen en gaf eenen zulkdanigen stamp op het hoofd van Zuchnitz dat deze zielbrakend en vloekend den afgrond instorte. Juichend zag de jongeling hem van ysklomp tot ysklomp neêrvallen, hem de leden kraken en in het diepste des kolks in den sneeuw wegstuiven. Nu kroop de jongeling stil en spraekloos tot op den boord der diepte en daer ontsproot een stroom van tranen aen zyn benepen oogen ‘Myne Zuhlim!’ riep hy, ‘myne geliefde Zuhlim, Myn brave Mehuhl!’ en zyne stem versmoorde in tranen van liefde en woede. Lang bleef hy op den boord des sneeuwkolks weenen; lang bleef hy raedloos voor hetgeen hem te doen stond; doch eindelyk regtte hy zich op en keerde tot de Yurt
| |
| |
weder, waer hy aen de inwoonderen het droevig ongeval verhaelde. Samen beweenden zy de dood hunner geliefde vrienden; samen vloekten zy de gedachtenis van den verraderlyken Zuchnitz. De jonge vreemdeling bleef in hun midden en regtte een gesticht op, welk nog onder den naem van Nishnei - Kolymsk bestaet.
Onze jongeling was de vermaerde kozaksche reiziger Michiel-Staduhkin.
p.f. van kerckhoven.
Antwerpen, 1840.
|
|
Auteursrechtvrij
