|
| |
| |
| |
| |
Moed en Geduld.
I.
Op een schoone zomerdag van den jare 1834, hadden zich eenige jonge schilders van Antwerpen naer een der naburige dorpen begeven, om het kermisfeest bytewoonen. Het was min de aengename ligging der landplaets en de schoone gezigten der omringende buitengoederen die hen derwaerts lokten, dan wel de hoop van zich eens goed te kunnen vermaken, en aen hunne vrolykheid den vollen toom te kunnen geven. Reeds hadden zy een ruim gedeelte wegs afgelegd, en gingen al lachende voort, terwyl Lodewyk Van Malle, (een dezer jongelieden, die reeds het vorige jaer de kermis had bygewoond,) niet ophield hun een langdradig verhael te doen van alle de vermaken die hy aldaer genoten had, en van byzonder het karakter der dorpsbewooners aentepryzen. ‘Gy zult moeten bekennen, - zegde hy; - dat gy nergens gulhartiger menschen zult gevonden hebben; ja, hunne rondborstigheid kan ik niet genoeg aenpryzen: verre van andere buitenlieden
| |
| |
te gelyken, die steeds den stedelingen honen en twist zoeken, stellen zy, integendeel, alles in het werk om hun te behagen en hunne goedkeuring te bekomen; met een woord: gy zult er alles vinden wat het fransche liedje belooft.’
Plaisir, bon vin et femmes jolies.
- ‘Dit is te zeggen, viel Frans Van Beughem in, dat de bon vin een deerlyk gedoopt leuvens bier of nog slechter Seef zyn zal, en de femmes jolies dikke, plompe, van de zon verbrande boerenmeisjes.....’
- ‘Gy spot, Frans, - hernam Lodewyk; - welnu, ik geef my verloren zoo ik u straks niet met een dier van de zon verbrande boeren meisjes zie dansen.’
- ‘Dit is alles goed en wel, zegde een ander jongeling; maer het is in het dorp dat wy dansen moeten, en zoo wy hier blyven staen geraken wy er nooit: voorwaerts dan, myne heeren, en wat meer spoed.’
Deze raed werd goedgevonden, en na dat onze reizigers nog een kwaert uers gegaen hadden, bevonden zy zich in het door Lodewyk zoo zeer aengeprezen dorp.
Wanneer zy aldaer aenkwamen, leverde de groote plaets, - die ook wel de eenigste der gemeente was, - een zonderling en levendig schouwspel op. Rondom de kerk die in het midden derzelve gebouwd was, hadden de kramers hunne koopwaren ten toon gespreid en zagen hunne winkels met eenen grooten toeloop vereerd. Eenige schreden van daer was eene wyde tent opgeslagen, waerin men wilde menschen vertoonde. Deze bestonden namelyk uit eenen Albinos die te Luik geboren was, eene kei-vreetster die te Dinant het daglicht had gezien, en eenen Russischen reus van 9 voeten,
| |
| |
die voorheen pyper onder de 15e. afdeeling geweest was. Wat verder was een kwakzalver bezig met zyne geneesmiddelen eenieder aentepryzen, terwyl zyn getrouwe hansworst door geestige spreuken en het uitvoeren van eenige grappen de omstaenders uitlokte zich voor een paer centen, het onfeilbare tandpynpoeder of eksteroogen zalf te verschaffen. Zoo men nu hier nog byvoegt eenige liedjeszangers, die, op eene groote schildery, het leven van den eenen of anderen heiligen, of het verhael eener schrikkelyke gebeurtenis, hadden afgemaeld, en het gewoel van het volk dat zich steeds van den eenen naer den anderen kant begaf, dan zal men eene volledige kennis hebben van wat eene buiten kermis is.
Lodewyk en zyne vrienden schepten vermaek met de onderscheidene groepen van nieuwsgierigen die zich rond de liedjeszangers en de voornaemste tenten bevonden, te doorloopen, zoo wel om de verbaesdheid die op elks aenschyn te lezen stond, gade te slaen, als om de boerenmeisjes van naby te kunnen aenschouwen. En waerlyk, Van Malle had geen ongelyk gehad wanneer hy hare bevalligheid had aengeprezen, want vele onder haer zouden door hare gezonde kleuren de gemaekte schoonheid van sommige onzer stadsche juffers verdoofd hebben.
‘Wat zegt gy nu van die dikke plompe meiden?’ vroeg hy aen zyne vrienden op eenen schamperen toon.
- ‘Kom, kom; spreken wy daer niet meer over, Lodewyk; laet ons liever gaen zien of wy niet eens aen het dansen kunnen geraken.’
- ‘Aengenomen, aengenomen!’ riepen alle de jon- | |
| |
gelingen welke zich tegelyk naer eene der voornaemste herbergen rigteden en terstond achter eene tafel gingen plaets nemen.
Een groot gezelschap was daer reeds vergaderd. Niet alleen waren het de dorpelingen die de kermis hadden willen vieren, maer zelfs de bewooners der omliggende buitengoederen hadden aen derzelver vermaken willen deel nemen, en, om geene opspraek van wege de boerenmeisjes te lyden, hadden de jufvrouwen eene zeer eenvoudige kleeding aengenomen, die nog meer de schoonheid, waer mede de natuer haer begiftigd had, deed uitschitteren.
Op eenen kleinen afstand van Lodewyk en zyne vrienden bevond zich een bejaerd heer wiens deftige houding terstond een man van geboorte deed herkennen. Aen zyne zyde zat eene jonge jufvrouw die waerschynlyk zyne dochter zyn moest, en wier bevalligheid van het eerste oogenblik de oplettendheid der jonge kunstenaers tot zich had getrokken.
‘Zie daer, - zegde Frans Van Beughem, - zie daer een juffertje met welk ik straks wel eens zou willen dansen.’ Maer nauwlyks had hy deze woorden zynen mond laten ontglippen, wanneer twee boeren knapen tegelyk het meisje kwamen uitnoodigen; en, daer de eene niet voor den anderen wilde wyken, poogden zy, met geweld elkander achteruit te stooten. Het meisje dat de onnoozele oorzaek dezes twists was, zat in eene verlegenheid die ligt te begrypen is, en wist niet op welke wyze zich hier uittetrekken. Edoch, in eens had Frans het gedacht opgevat haer behulpzaem te zyn, en zich tot haer wendende, sprak hy:
| |
| |
‘Het zal u wel herinneren, mejufvrouw, dat gy my dezen dans toegezegd hebt?...’ Het meisje antwoordde niet, maer reikte hare hand den jongeling toe, terwyl haer vader een blik van goedkeuring op hem wierp, en dat de kampers, geheel onthutst, het koppel met bedrukte oogen nazagen, tot dat het in de danszael verdwenen was.
Zoodra Frans de jonge jufvrouw aen den arm genomen had, vroeg hy haer om verschooning voor den list dien hy gebruikt had om haer uittenoodigen.
- ‘Oh! gy hoeft geene verschooning te vragen, mynheer, - antwoordde het meisje; - integendeel ben ik u mynen dank verschuldigd voor de wyze op welke gy my van deze twee plompe vlegels verlost hebt.’
- ‘Dit was myn eenigst inzigt, mejufvrouw....’
- ‘Weet gy wel, mynheer, - viel zy hem in, - dat hetgene gy komt te zeggen niet zeer vleyend voor my is?’
- ‘Vergeef my dan, mejufvrouw, zulks was myne meening niet; want gelukkig, ja duizendmael gelukkig hy wie uwe liefde zal mogen verkrygen, wie in uw hart dit zuiver gevoel, dat de grootste wellust des levens uitmaekt, zal doen ontstaen.’
- ‘Oh! zwyg, zwyg, mynheer, men zou gelooven dat gy my eene liefdes verklaring doet.’
- ‘Oh! zou het my, arm schilder, betamen myn wenschen zoo hoog te sturen? Zouden myne vrienden dan niet met regt mogen zeggen: Frans Van Beughem wordt gek!’
De jongeling had deze woorden met zulken ernst gesproken dat het meisje tot in het binnenst des harte er
| |
| |
van ontroerd werd. ‘Waerom zoudt gy niet tot een hooger lot kunnen streven, zegde zy; en waerom zoudt gy u op de toekomst niet betrouwen?.... Met moed en geduld komt men alle hinderpalen te boven: moed en geduld zy dan uwe zinspreuk.’
‘Deze spreuk zal altoos de myne zyn, mejufvrouw; echter zal ik ze niet nakomen om tot rykdommen te geraken; neen, deze betracht ik niet, en over myn lot zal ik my niet beklagen zoo myne kunde my een eerlyk middel van bestaen kan aenbieden; zoo het my toelate als een nuttig burger, tot den roem en de verheerlyking van het vaderland mede te werken.’
Het gesprek had, gelyk men ziet, eene ernstige wending genomen. Elk woord uit den mond des jongen kunstenaers vallende, vond een weêrklank in 's meisjes boezem, welke door eene sterke aendoening hevig geschokt werd. Zy bewonderde den jongeling die op eenen zoo weinig gevorderden ouderdom, reeds wysheid genoeg bezat om aen de verleyende ingevingen eener ryke en krachtige inbeelding het oor te sluiten, en geene dier luchtkasteelen bouwde, die als rook verdwynen en niets nalaten dan onttoovering en bittere smart. Van dit oogenblik af was de liefde in haer hart geslopen, van dit oogenblik af minde zy den jongeling die het toeval haer zoo gunstig had doen kennen.
Intusschen was de dans afgeloopen, en, Frans, na de jongvrouw tot aen hare plaets gebragt te hebben, had afscheid van haer genomen, en was zyne vrienden, die zich nu op eene andere plaets neêrgezet hadden, gaen terugvinden.
- ‘Bravo, Frans; - riep hem Lodewyk toe zoodra
| |
| |
hy hem zag aenkomen; - bravo, jongen; gy hebt daer een heerlyke keus gedaen. Maer zeg ons, - gy hadt het er zoo druk mede, - hebt gy reeds uwe verklaring gedaen? Is zy gunstig aengenomen geworden?....’
- ‘Ik bid u, Lodewyk, laet de scherts daer; ik ben niet genegen die te dulden.’
- ‘Schoon antwoord om ons den mond te stoppen; echter zult gy my niet bedriegen, Frans; ik ben zeker dat de schoone Maria u aen het harte ligt.’
- ‘Zy heet Maria, zegt gy?....’
- ‘Voorzeker!. Hebt gy haer niet gevraegd wie zy is?’
- ‘In het geheel niet.’
- ‘Dit had ik gedacht; en, om u te verpligten, heb ik dezen last op my genomen. Zy is de dochter des ryken koopmans Van Stadeghem en woont in de....’
- ‘Genoeg, - sprak Frans; - wat baet het my dit te weten? Denkt gy dat ik gek genoeg zy, eene dwaze liefde optevatten voor een meisje dat nu reeds vergeten heeft met wien zy gedanst heeft? Om u te toonen hoe weinig zy my aen het harte ligt, stel ik voor dit huis dadelyk te verlaten. Zal dit bewys beduidend genoeg zyn, en zyt gy allen te vrede, mynheeren?’
- ‘Ja, ja!’ - antwoordden alle de jongelingen, die nu op een ander een nieuw en verschillend tafereel gingen zoeken.
Na dat zy beurtelings de byzonderste herbergen doorloopen hadden, was allengs de avond gedaeld, en werd het tyd huiswaerts te keeren. Het aftogts-lied werd door hun aengeheven, en daer zy meer dan eene myl te doen hadden, was het reeds nacht als zy de stad binnen traden.
| |
| |
Wanneer Fraus zich ter rust begaf, dacht hy niet eens meer aen Maria Van Stadeghem.
Was het ook zoo met het meisje?......
Oh! neen. De zoete slaep toefde lang hare sponde te genaken; steeds zag zy des jongelings beeltenis voor hare oogen; gedurig galmden zyne woorden in hare ooren: ‘gelukkig hy die uwe liefde zal mogen verkrygen, die in uw hart dit zuiver gevoel, dat de grootste wellust des levens uitmaekt, zal doen ontstaen!’
‘Oh! Frans, Frans! die man zult gy zyn!’ - zegde zy, - en met dit zalig gedacht sloop zy zachtjes in.
| |
II.
Wanneer men met het gedacht tot zyne jonge jaren wil wederkeeren, en zich het tydstip herinneren op hetwelk men voor de eerste mael minde, zal men moeten bekennen dat er geene gelukkigere oogenblikken in het leven gevonden worden dan degene op welke men voelt in zyn hart ontsteken dit rein en balsemend gevoel, aen hetwelk men den naem van liefde heeft gegeven. Niet die dwaze en onbezonne liefde die met ongestuimigheid den boezem doorscheurt, en vergaet zoo als den nevel, die de aerde overdekt, voor de stralen der zon moet verdwynen; maer dit zacht en kalm gevoelen dat
| |
| |
in de stilte en de eenzaemheid geboren wordt, en ook de eenzaemheid tot schuilplaets zoekt. Die liefde die alles heiligt wat zy aenraekt; die aen het geringste voorwerp, - aen eene bloem, aen een blaedje uit der welbemindes handen komende, eene onschatbare waerde geeft; die u des nachts de zoetste droomen inboezemt en gedurende den dag u met de zaligste inbeeldingen streelt.
Dusdanig was de liefde welke Maria voor Frans had opgevat, en het onschuldig meisje twyfelde geen oogenblik of dit gevoel was ook in des jongelings harte geslopen.
Gedurende de eerste dagen had zy hem met ongeduld afgewacht. Zy hoopte dat hy zich wel eens voor hare oogen zoude vertoond hebben; en, hoe gelukkig zou zy niet geweest zyn zoo zy hem slechts eenmael in het voorbygaen had kunnen zien en hem met een lachje begroeten? Maer te vergeefs stond zy geheele dagen by het venster, en liet hare oogen langs alle zyden door de straet dwalen; nimmer, nimmer zag zy den beminde verschynen.
Wel is waer, soms herinnerde zy zich de woorden die de jongeling haer toegesproken had, en waer by hy haer had doen kennen dat hy den hoogmoed niet bezat van naer de hand eener ryke erfgename uittezien; doch dan vond zy ook weêr middel om aen deze woorden eenen anderen, eenen voordeeligeren zin te geven. Het gebeurde ook nog wel dat een pynigend, een, voor haer, verschrikkend gedacht haren boezem kwam doorgrieven. Beminde Frans haer wel? Bezat zy genoeg schoonheid en bevalligheid om de liefde in zyn hart te doen ontvlammen? Dan, dan ging zy haren spiegel raed- | |
| |
plegen, en het zuivere glas antwoordde haer: ô ja, gy zyt schoon, gy zyt lieftallig genoeg om zelfs de onverschilligste te bekoren!
Zoo verliepen er twee maenden, gedurende welke Maria alle de folteringen eener vurige liefde onderstond zonder de minste derzelver vreugden te beproeven.
Wat deed Frans gedurende dezen tyd?
Verre van aen liefde te denken hield hy zich onophoudelyk en met vlyt bezig het schilderstuk te voltooyen, hetwelk hy voor de aenstaende tentoonstelling bestemde. Verscheiden malen begon hy zyn werk op nieuw, en nimmer liet hy den moed zinken tot dat hy eindelyk, over zichzelf te vrede, het tafereel uit zyne handen liet gaen, en met ongeduld het oordeel der kenners bleef afwachten.
Zelden is het eerste werk eens jongen kunstenaers een meesterstuk, en, ofschoon Frans geen meesterstuk had voortgebragt, kon men nogtans in hetzelve de kiem van een toekomend talent ontdekken dat niets dan onderstand en aenmoediging van doen had, om eens, tusschen de beste schilders onzer stad eene eervolle plaets te nemen.
Doch het lot was den jongeling niet gunstig geweest. Het toeval had gewild dat zyne schildery in een onvoordeelig daglicht was geplaetst geworden; die haer dan ook het grootste nadeel toebragt, en de oorzaek was dat zelf de beste kenners voorbytraden zonder ze nauwkeuriglyk te aenschouwen. Te vergeefs had Frans zich by het bestuer der tentoonstelling aengeboden om voor zyn doek een betere plaets aftesmeeken: men had zyn verzoek met ruwheid afgeslagen; en hoezeer het
| |
| |
den jongeling ook smartte was hy gedwongen geworden geduld te hebben.
Echter liep zyn geduld ten einde; want reeds was de laetste dag der tentoonstelling gekomen, en nog had zich geen liefhebber aengeboden om zyn stuk aftekoopen. Nogtans was het de prys van hetzelve die hem den middel moest verschaffen zyne studien te vervorderen, en hem gedurende eenige maenden te doen leven. Men zal dan ligt begrypen welke droevige folteringen het hart des jongelings benepen, en hoe zeer hy moest lyden wanneer hy dáér voor zyn tafereel neêrgezeten, hetzelve met betraende oogen aenschouwde.
‘Hoe, - sprak hy, - zoude ik my bedrogen hebben; zoude my eene andere bestemming zyn te beurt gevallen; zoude ik niet tot kunstenaer geboren zyn?.... Oh! neen, neen! dit is onmogelyk!! Wanneer ik de werken onzer groote meesters aenschouw, wanneer ik my, in verrukking, voor uwe grootsche tafereelen buige, ô Rubens! dan voel ik ook in my het heilige vuer der kunst blaken; dan voel ik ook dat ik tot grooter werken bekwaem worden zal, en dat ik my eens een verdienstelyke naem tusschen de schilders zou kunnen verwerven, zoo niet de aenmoediging my, by myne eerste stappen ontbrak.....
‘Eu nu, nu!... Welke bittere onwaking, wanneer men zulke zoete droomen vormde!... Oh! wat heb ik dan toch aen het lot misdaen dat het my zoo streng komt beproeven!!....’
Deze woorden hadden de krachten des jongelings uitgeput, en eene verslapping van geest doen volgen die hem het bewustzyn te benemen scheen, en hem belette iets te zien van hetgeen er rondom hem gebeurde.
| |
| |
Door een byzonder toeval was Maria met haren vader, juist dien dag de tentoonstelling komen bezigtigen; en na dat zy reeds een geruimen tyd de onderscheidene zalen hadden doorloopen, waren zy eindelyk tot op de plaets genaekt waer Frans zich bevond. Oh! wat gewerd het meisje wanneer zy haren beminden ontwaerde; hoe bang klopte haer het harte wanneer zy zyne trekken aenschouwde!... Maer welke droefgeestigheid was er op zyn gelaet verspreid?.... wat mogt hier van de rede zyn?....
Er is eene tael die door geene woorden uitgedrukt wordt en die nogtans zoo goed door geliefden wordt verstaen. Maria had slechts hoeven een oogslag op den jongeling te werpen, en reeds had zy de rede zyner droefheid begrepen. Ja, terwyl alle de schilderyen die degene van Frans omringden, het opschrift droegen dat zy verkocht waren, was de zyne daer van alleen uitgezonderd. Het meisje gevoelde dat dit de oorzaek zyns verdriets zyn moest, en hare vernufte geest had aenstonds een middel gevonden om den jongeling ter hulp te komen. ‘Vader, vader, - sprak zy, het tafereel van Frans aenwyzende, - zie dan toch hoe lief dit stukje getoetst, hoe schoon het ontwerp uitgevoerd is. Oh! ik bid u, vader koop het voor my, ik zou het zoo geerne bezitten.’
Hoe zeer de heer Van Stadeghem genegen was aen het verzoek zyner dochter te voldoen, kon hy echter niet nalaten haer deswegens eenige opmerkingen te maken.
- ‘Is het dan zoo slecht, vader?’ vroeg het meisje.
- ‘Oh! neen, kind lief! Nogtans ziet men dat het
| |
| |
slechts het werk van een jong schilder is, die, wel is waer, veel belooft; doch thans maer een beginneling is.
- ‘En zonder aenmoediging zal hy misschien zyne loopbaen niet kunnen vervolgen. Is het niet aen ryke lieden de kunsten te ondersteunen, en is dit niet een edel gebruik van zyn fortuin maken een jong kunstenaer onder zyne bescherming te nemen? Oh! ik smeek het u, vader, voldoe aen myn verlangen: geen geschenk zal my aengenamer zyn als hetgeen ik van u betrachte.’
- ‘Kom, kom; ik zie wel dat ik voor uwen wil zal moeten buigen, - sprak de goede vader; - volg my dan, Maria, en zien wy of het doek nog verkrygbaer is.’
Maria over haren zegeprael te vrede, volgde haren vader, doch vond in het voorbygaen den middel aen de ooren van haren welbeminde deze woorden te fluisteren: Moed en geduld!
Dit geluid deed Frans eensklaps uit zyne mymering ontwaken. Met verbaesde oogen staerde hy in het rond en zocht te ontdekken wie hem deze klanken had kunnen doen hooren: maer te vergeefs, want op de gezigten der omstaende persoonen kon hy niets dan onverschilligheid lezen. Maer wie mogt het dan zyn, die genoeg belangen in hem stelde om hem moed en betrouwen inteboezemen, gaven die hy thans zoo zeer van doen had. Het was eene vrouw die hem toegesproken had, dit had hy aen de zachtheid harer stem bemerkt...... Het scheen hem ook nog dat hy deze stem niet voor de eerste mael gehoord had; - maer waer?.. dit kon hy zich niet inbrengen.
| |
| |
Terwyl hy zich aldus het hoofd doorboorde om dit raedsel optelossen, was het sluitingsuer der tentoonstelling gekomen, en begonnen alle de persoonen die er zich in bevonden allengs de zael te ruimen. Frans wierp nog eenen vluggen blik, vol angst en vol aendoening, op zyn tafereel, en ging ook de plaets verlaten; wanneer, eensklaps, een lid van het bestuer hem op de schouder klopte en hem toesprak: ‘Mynheer Van Beughem, - ik zocht u om u een goed nieuws medetedeelen. Ik heb daer zoo even voor uw stuk een koopman gevonden; het is de heer Van Stadeghem: hy verlangt dat gy het hem op het spoedigste bezorget.’ - ‘Wat zegt gy, mynheer?.... Verkocht!.... Oh! aen u myne erkentenis; aen u myn dank!... Verkocht!... Oh! wat ben ik gelukkig!’ en zonder nog eens om den prys dien hy verkregen had, te vragen, vluchtte Frans de zael uit, en doorliep als een zinnelooze verscheide straten zonder op iets aendacht te maken of zich over iets te bekreunen.
Wanneer de lucht een weinig zynen drift gekoeld had, ging hy zich de gebeurtenissen van dien namiddag herinneren en dan scheen het voorgevallene voor hem geen raedsel meer te zyn. ‘ô Ja, - sprak hy, - nu geheugt het my! De stem welke ik gehoord hebbe, is die van Maria, van dit beminnelyk meisje welk ik op de kermis ontmoet heb. Oh! welke schoone inborst moet zy bezitten; oh! hoe zeer zal ik haer steeds beminnen!....’ En zonder het te weten had de jongeling den weg hares huizes ingeslagen, en het was slechts wanneer hy zich voor hetzelve bevond dat hy zulks ontwaerde.
| |
| |
Het scheen nogtans dat Maria zich daer aen had verwacht, want toen de gelukkige Frans aenkwam, stond zy reeds by een venster des gebouws. De jongeling groette haer eerbiediglyk, doch wanneer hy zyne oogen weêr opwaerts sloeg, was reeds het meisje verdwenen.
Des anderen daegs was het nog vroeg in den morgen wanneer Frans het schilderstuk kwam bestellen. Door drukke bezigheden opgehouden, kon de heer Van Stadeghem hem niet ontvangen, en liet deze zorg aen zyne dochter over. Doch deze, wanneer zy den jongeling zag binnen treden, werd zoo sterk aengedaen dat de krachten haer schenen te verlaten. Het oogenblik waernaer zy sedert twee maenden had gesnakt, zoo als eene slaef om de vryheid snakt, dit oogenblik was nu gekomen, en zy beefde!.. Zy beefde: want een woord van Frans kon al haer geluk benemen en alle hare droomen verydelen. Gelukkiglyk voor haer had de jongeling deze ontroering niet bemerkt. Na zich van de eerste pligtplegingen gekweten te hebben, sprak hy:
‘Ik dank het toeval, mejufvrouw, dat my een oogenblik toelaet u alleen te zien om u myne dankbaerheid te betuigen. Ik gevoel het; aen u alleen ben ik het geluk verschuldigd dat my thans overkomt....’
- ‘Gy bedriegt u, mynheer, - viel hem het meisje in; - het is myn vader....’
- ‘Oh! ontken het niet, mejufvrouw, ging Frans voort, - er is iets in myn hart dat my er de overtuiging van geeft. Was het niet uwe stem die my is komen opbeuren?... Oh! dank zy u, van betrouwen in myne toekomst gesteld te hebben! ô ja! thans gevoel ik het: myne kunst zal my eens groot maken, en het zal aen
| |
| |
u zyn dat ik zulks te danken zal hebben! Eeuwig, eeuwig zy u myne erkentenis gewyd! eeuwig zal ik u minnen, zoo als ik myne moeder beminde....’
- ‘Gy zult my minnen! gy zult my minnen!... Oh! Frans, Frans!.....’ En het meisje verborg haer aengezigt tusschen hare handen.
- ‘Wat wil dit zeggen?’ Vroeg de jongeling die met verbaesdheid op Maria nederzag.
Eensklaps scheen deze zich met meer moed te wapenen. ‘Luister, mynheer, - sprak zy, - en onderbreek myne rede niet. De wereld en gy zelf zult my misschien veroordeelen en my om myne vrymoedigheid misachten, echter dwingt my iets u myn hart te veropenbaren en u myne geheimen te ontvouwen. Luister, Frans: - sedert het oogenblik dat ik u voor het eerste mael zag, leerde ik uw karakter kennen en uwe handelwyze waerderen: sedert dit oogenblik minde ik u. Ik hoopte in uw hart ook dit gevoel te hebben doen geboren worden; echter, wanneer ik my uwe woorden herinnerde dan twyfelde ik,..... en nogtans stond ik dagelyks by het venster en wachtte u, Frans. In de kerk, op de openbare wandelplaetsen, overal zocht ik u, en nergens kon ik u ontmoeten; en ik wachtte u altoos, Frans, en gy kwaemt niet!... Deze lange afwezigheid, verre van myne liefde te verzwakken, deed dezelve nog aengroeyen. Gy begrypt dan, hoe gelukkig ik was u gisteren te zien. Spoedig had ik de oorzaek uwer droefheid geraden en ook den middel gevonden dezelve te verdryven..... Thans weet gy myn geheim, mynheer;...... zoo gy geene liefde voor my gevoelt, zoo gy er eene andere bemint, - oh? zeg het my dan niet, zeg het
| |
| |
my niet; want dan zoudt gy my het leven benemen, dan zoudt gy myn doodvonnis uitspreken....’
Deze bekentenis, aen welke Frans verre was van zich te verwachten, had hem als verplet. Zyn gemoed was door zulke zware aendoening getroffen, dat het hem onmogelyk was een woord te spreken. Eindelyk bedwong hy zyne onsteltenis:
‘Gy mint my, Maria, - riep hy vol geestdrift uit; - gy mint my!.... Oh! welk heil is het myne; waer door heb ik dit geluk kunnen verdienen?.... Gy de beminnelykste, de schoonste der vrouwen!..... Doch is het geen droom? Is het geene begoocheling?.... Ach! zoo het eene bedriegery is, zoo het een droom is door myne inbeelding geschapen, ontneem my dan myn geluk niet, laet my dan de verrukking welke myne ziel beproeft!!. Maer neen! het is waerheid! Het is wel uwe stem die ik gehoord heb, het is wel uwe zachte stem die myne zinnen is komen streelen en my liefdeswoorden heeft toegesproken!.... Gy mint my, Maria! gy mint my!... Ik zal u ook minnen; ja, ik gevoel dat alle de liefde die in myn hart opgesloten ligt, zich op u zal vestigen, en dat zy, ons beide, het zaligst genot zal doen smaken...... ô Maria! nooit zoude ik my hebben durven verstouten tot u myne oogen opteligten, maer gy zyt tot den armen schilder neêrgedaeld om hem tot u te verheffen; gy hebt het oordeel der menschen durven trotseren: oh! dank, dank zy u, engel!... En waerom zoudt gy u over de wereld, over hare wetten, over hare gebruiken bekommeren? Zyn zy niet onregtvaerdig? Strekken zy niet om de vrouwen te onderdrukken, om haer der mannen slaven te maken?.... ô welke schan- | |
| |
de! Aen een' man zal het toegelaten zyn eenen keus te doen, en de vrouw welke hy zal verkozen hebben, zal gedwee het hoofd moeten bukken en haer lot verbinden aen hetgeen van een man die zy niet bemint, die zy niet kan, die zy nooit zal beminnen; en wanneer zy later den jongeling ontmoet die haer de ware liefde zoude hebben kunnen leeren kennen, wiens harte haer harte verstaet, wiens gevoelens met de hare overeenstemmen, dan is het haer niet meer geoorlofd te beminnen zonder pligtig te worden; dan moet zy deze zalige gedachten uit haren boezem verdryven, en geduldig het lot dragen dat de gebruiken der wereld haer gemaekt hebben!.... ô spotterny!!... Maer waer dwalen myne gedachten
henen!..... Oh! zulk lot zullen wy nooit moeten beproeven, oh neen! Geheel myn leven zal u toegewyd zyn; altoos zal ik uw levenspad met geurige bloemen bestroeyen, en steeds zal myn grootste geluk zyn, zoo als thans, aen uwe voeten neêrteknielen, uwe hand aen myne lippen te drukken en u toeteroepen: Maria, ik bemin, ik aenbid u!....’
- ‘Sta op, sta op, Frans, - zegde het meisje, - myn vader zou ons kunnen verrassen, en voor een tyd zal het nog noodig zyn hem onze liefde te verbergen. Ik weet wel dat hy het geluk zyner dochter niet aen een ydel vooroordeel zal willen opofferen, echter weet ik ook dat hy myne hand niet zal schenken dan aen een man, die, by gebrek aen fortuin, een naem, een roemryke naem zal bezitten. Tracht dien te verkrygen, Frans, en dan worde ik de uwe. Beide zyn wy jong en kunnen met geduld den tyd die ons vereenigen moet, afwachten; hy zal my niet lang duren zoo ik my slechts
| |
| |
op uwe standvastigheid moge betrouwen, zoo als gy op de myne zult kunnen rekenen.’
- ‘Oh! twyfel daer niet aen, Maria, - hernam de jongeling; - zoo niet de erkentenis my hier toe dwong zoude een ander gevoel my dit gebieden. Slechts drie jaren geduld, ô engel, en dan ben ik verzekerd uwer waerdig te zyn.’
- ‘Gedenk u steeds de spreuk die ik u aenbevolen heb, - sprak het meisje, - moed en geduld; wy zullen dezelve noodig hebben.’
- ‘Nimmer, nimmer zal zy uit myn geheugen verdwynen, Maria!.... en nu, vaerwel, vaerwel, tot binnen drie jaren!....’
- ‘Vaerwel, Frans; vaerwel!’ - herhaelde zy; en lang bleef zy nog de deur aenschouwen langs welke de jongeling vertrokken was.
Drie jaren schynen eene eeuwigheid wanneer men, met ongeduld, na derzelver verloop wacht; drie jaren zyn niets wanneer men stellig verzekerd is na dien tyd de volvoering zyner wenschen te gemoed te zien. Dit was het lot onzer jongelieden.
Sedert dat Frans de verklaring der liefde van Maria had verkregen, had hy zich vlytig aen het werk gesteld, en met yver zyne studien voortgezet. In eens had hy vaerwel aen alle de vermaken zyns ouderdoms gezegd, en met alle de kermisfeesten en danspartyen afgebroken. Niets kon hem van zyne geliefkoosde bezigheden onttrekken: zyne vrienden hadden hem schoon opmerkingen te maken, altoos sloot hy het oor aen
| |
| |
hunne verleyende uitnoodigingen: ook werd hy over zyne zelfsopoffering ruim beloond. De voortgang dien hy deed, was ongeloofbaer. Reeds hadden de dagbladen hem verscheiden malen eene eeremelding gegeven, en nu dat zyn naem uit het duister begon op te ryzen, kon hy met moeite aen de talryke aenvragen van tafereelen die hem gedaen werden, voldoen.
Telkens dat de roem van haren minnaer tot by Maria doordrong, vond zy haer levendig gestreeld over de loftuitingen die hy ontving. Zy gevoelde dat zy niet vruchteloos haer betrouwen in hem had gesteld, en dat zy gerust het bepaelde tydstip mogt afwachten. Dit deed goed aen hare ziel; want daer de geliefden zich alle briefwisseling en byeenkomsten ontzegd hadden, was het slechts op deze wyze dat het meisje van den voortgang hares minnaers kon onderrigt worden, en wanneer zy hem dan eenige dagen later ergens ontmoette, dan was het een oogslag of een glimlach die hem kwam aenmoedigen en beloonen.
Gedurende dezen tyd, nogtans, was dikwyls Maria's rust gestoord geworden, en had zy alle hare liefde, al haren moed noodig gehad, om aen de verleyingen, waervan zy omringd werd, te weêrstaen. Verscheidene jongelingen wier geboorte en fortuin met de hare overeenstemden, waren hare hand komen afsmeeken; doch telkens had zy hun verzoek met beleefdheid afgeslagen. Dit gedrag verwonderde grootelyks haren vader. Hy kon zich niet inbeelden welke rede hier toe mogt aenleiding geven, en hield niet op haer aenteporren om tusschen hare minnaers eenen keus te doen.
- ‘Gy verlangt niets dan myn geluk, niet waer,
| |
| |
vader? vroeg het meisje; welnu! laet my wachten. Wanneer de tyd zal gekomen zyn, zal ik u mynen keus te kennen geven, en dan hoop ik dat gy my uwe toestemming niet zult weigeren.’
- ‘Gy verbergt my dus een geheim?..... Gy mint dan iemand, Maria?’ vroeg de goede vader.
- ‘Misschien!’ antwoordde het lieve kind, en dan vlugtte zy spoedig weg om aen de nieuwsgierige vragen hares vaders te ontsnappen.
Inmiddels was de tyd die Frans zich bepaeld had, verschenen. Door een groot werk had hy zyne proefjaren willen sluiten, en van al den moed die de liefde geeft, had hy zich bediend om zichzelf te overtreffen. Verscheidene persoonen hadden zich ten zynent aengeboden om zyn doek te komen bezigtigen, maer niemand was hierin kunnen gelukken: voor zyne beste vrienden zelf was zyn werkhuis gesloten gebleven. Deze handelwyze had een ieder verwonderd en in de stad groot gerucht gemaekt. De nieuwsgierigheid was hier door dusdanig opgewekt, dat wanneer de dag der driejarige tentoonstelling verscheen, er reeds een groote toeloop van volk zich voor de deur bevond, vóór nog dat dezelve geopend werd.
Dit gerucht was ook tot by Maria gekomen, en het was haer onmogelyk geweest haer ongeduld langer te bedwingen. Deze dag moest over haer lot beslissen, en, vol angst, had zy haer vader gesmeekt haer derwaerts te geleiden. Zy ook wilde een der eerste zyn om het werk van haren minnaer te aenschouwen en om zich te overtuigen dat hy aen zyne belofte niet was te kort gebleven.
| |
| |
Zoo dra de deuren ontsloten werden, rukten alle de nieuwsgierigen eensklaps de zael binnen; doch zonder op eenig ander schilderstuk aendacht te maken, begaven zy zich te gelyk tot voor het doek van Frans. Hoe bang klopte nu des meisjes harte, en hoe zeer werd zy met schrik bevangen: een woord kon alle hare droomen verydelen, al haer geluk vernietigen; maer neen! dit woord werd niet uitgesproken: er ging maer eene enkele stem op die uit den mond van allen vloeide, en dit was om den lof des schilders uittegalmen.
Maria was in verrukking. - ‘Vader, vader, - sprak zy; - kunt gy in hem nu nog wel den schilder herkennen welks eerste tafereel gy hebt afgekocht.?’
- ‘Oh neen! kind, dit is onmogelyk! Met reuzenstappen heeft hy voortgang gemaekt, en van dit oogenblik mag Antwerpen zich roemen een groot schilder te meer te bezitten.’
Zoo haest Maria deze verklaring had gehoord, deed zy haren vader in eene andere zael treden waer zich nog niemand bevond, en dan vroeg zy hem met eene bevende stem en in de uiterste verlegenheid:
- ‘En zoo hy u myne hand kwam afsmeeken, vader; zoudt gy hem dezelve weigeren?....’
- ‘Wat zegt gy, Maria? welk geheim?....’
- ‘Oh! vergeef, vader, vergeef! Sedert drie jaren min ik hem en draegt hy my de zuiverste wederliefde toe. Dit gevoel alleen heeft zyne krachten ondersteund en hem aengespoord den glorietrap te beklimmen, waer hy nu reeds eene luisterryke plaets heeft genomen. Maer gy spreekt niet.... zeg, vader, zoudt gy u tegen myn geluk willen verzetten?......’
| |
| |
- ‘Oh! neen, kind! Gy weet dat ik dit alleen betrachte. Frans is waerdig myn zoon te worden. Zoo hy geen fortuin bezit, zal zyne kunde hem daer van gemakkelyk plaets houden, en het talent dat hy bezit is den schoonsten huwelykspand die eene vrouw kan aengeboden worden. Dat hy kome, ik heb haest hem myn' zoon te noemen.’
Oh! wat was Maria nu gelukkig! zy zag alle hare wenschen volbragt, en met een rein gemoed kon zy den loon harer liefde ontvangen.
Eenige weken daer na werd het huwelyk plegtig gevierd; en wanneer de gryze priester den zege des Heeren over het jonge paer afriep, wierp Frans een' blik op zyne bruid, en in dien blik las zy dat zy altoos de gelukkigste der vrouwen zou geweest zyn.
s. blereau.
|
|
Auteursrechtvrij
