De Noordstar. Jaargang 1

[p. 137]

Redevoering⁽¹⁾ uitgesproken by het beeld van Rubens,
op het oogenblik Der Plegtige Inhulding,⁽²⁾ door den heer Hendrik Conscience.
Lid der Antwerpsche rederykkamer.

Zal myne stem zich verheffen om u de verdiensten der scheppingen van Rubens te ontleden? kan ik een lauwer meer in zyne kroon vlechten? neen, twee honderd jaren hebben zyne onsterflykheid bevestigd: twee eeuwen rusten op zyn graf; doch zyn naem, zyn glorieryke naem straelt nog gelyk de jonge zon des morgens!

Gy allen die my hoort, hebt meer dan eens, in stille bewondering, voor zyne werken geknield; gy hebt meer dan eens met een ontroerd hart gestaerd op den goddelyken Kristus, wiens hemelnatuer Rubens alleen in het menschelyk lichaem kon doen doorstralen; - en uwe ziel heeft dikwyls, voor zyne

(1) Wy gelooven onzen lezeren geen ondienst te bewyzen met hen de Redevoering van onzen verdienstelyken medewerker, den H. Conscience, schoon reeds in het bundel der Antwerpsche Rederykkamer gedrukt, medetedeelen. Stukken van zulkdanigen aert kunnen niet genoeg verspreid worden.
(NOTA DER REDACTIE.)

(2) Deze aenspraek, opgesteld om op eene openbare markt en in de tegenwoordigheid van duizende persoonen te worden uitgegalmd, zal gewis by de lezing die stille en logische afleiding, welke er voor eene goede redevoering vereischt wordt, niet aenbieden. - Men overwege dat de schryver, om aen zyne stem de noodige volheid en breedte gedurig te kunnen behouden, alle de nu reeds honderdmael herhaelde byzonderheden voor Rubens er uit heeft moeten verbannen, en zynen schryftrant naer den eisch der omstandigheden heeft moeten schikken.
(NOTA VAN DEN SCHRYVER.)

[p. 138]

tooverende tafereelen, deze aerde verlaten om zich tot den hemel te verheffen. Ja gy alleen voelt de macht van zyn penseel, gy kent de uitgestrektheid van zyn vernuft en de breedte van zynen geest.

Doch gy, afstammelingen van den grooten Rubens, gy zyt het niet alleen die zyn' naem als onsterflyk op de historiebladen hebt aengeteekend: niet alleen in België is het dat zyne werken de tempels der kristenen versieren: - overal blinken de kunst-mirakelen van Hem, wiens reuzenbeeld wy tot de nakomelingen overzenden: in alle landen wordt Rubens met eerbied en opgetogenheid, als een wonder van kunst en wetenschap, genoemd! - Vraegt het aen de steden van het kunstryk Italië, aen Duitschland, aen Frankryk, aen Engeland, en gy zult eenen enkelen roep hooren opgaen om de glorie van een vlaemsch schilder te verkonden; gy zult uw hart van hoogmoed en fierheid voelen opzwellen over den naem van Belg die gy draegt!

Heden hebben wy der nagedachtenis van Hem, die ons schoone vaderland met eenen onverganglyken luister overlaedde, eene schuld van dankbaerheid en erkentenis betaeld. Dit Beeld, dat als eene onwrikbare rots de stormen der eeuwen moet doorstaen, zal aen onze nakomelingen zeggen hoe zeer het herboren Belgenland met het vuer der liefde tot de kunst bezield was, het zal voor de toekomende geslachten getuigen dat wy, zonen van den onsterflyken Rubens, zulken vader weerdig waren. Zyn beeld worde eene vuerbaek in het ryk der kunsten! Dat alle degenen die zich iets grootsch in den schedel voelen, in welke stad het ook zy, zich onverdeelbaer om dit heilige gedenkteeken vereenigen: - want er is voor ons slechts ééne school, - en dit, dit is de vlaemsche school. Haer leidsman is de oude Rubens, haer meester de prachtige natuer, en haer bewonderaer de wereld!

Wy, Belgen, zyn ootmoedig onder de volkeren, wy roemen niet veel op de glorie van ons vaderland: wy overstroomen andere landen niet met het verhael der daden onzer vaderen..... en nogtans! er is op den aerdbodem geene natie die, in zoo klein getal als wy zynde, zoo veel lichtende starren aen den hemel

[p. 139]

der kunst gehecht heeft: - geen grond die op eene zoo geringe uitgestrektheid zoo veel doorluchtige mannen, als den heiligen grond van België, die wy betreden, heeft voortgebragt!

Wy hebben dit niet altyd geweten! Er waren tyden dat wy, vreemde helden roemende, de namen van onze eigene vaderen in den nacht der vergetelheid begraven lieten; - maer heden, dat wy de oude vryheid hebben herwonnen, is ook in onze boezems een inniger gevoel van eigenweerde opgekomen, en het belgisch volk is met zyn Leeuw uit eenen langen slaep opgestaen. Heden, ô gelukkig dag! hebben wy de eerste grondzuil onzer jonge nationaliteit gevestigd: ja de eerste vaste grondzuil onzer toekomende verheffing.

Er zyn onder ons nog wel beelden opgerigt - maer die zyn toegewyd aen den roem van een oorlogsheld. - Het is in der waerheid eene wyde wetenschap honderd duizend man op een slagveld te schikken; het is wel eene groote daed zyn vaderland van de verwoesting te redden - en hy, die zyn broederen voor de verdrukking en de slaverny der vreemden bevrydt, is groot! - maer ook! aen wat rampen zyn zyne heldendaden niet verbonden?

Een onmeetbaer bloedbad is het schouwburg waerop die wapenfeiten geschieden; vernieling, armoede, hongersnood, zyn hare trouwe gezellinnen; terwyl de zoete kunst en hare wyde beoefening eene onafscheidbare zuster des vredes en van den bloei der volken is.

Zy kost geene tranen, zy! neen, zy streelt de ziel in eene zachte verrukking; zy scheurt den sluyer der blinkende natuer af, om ons hare geheimste schoonheden te laten doorgronden, en is als eenen bestendigen lofzang tot den Heer wiens werken zy verheerlykt; zy dryft den geest tot het goede en ons in bespiegeling opheffende tot Hem die ons geschapen heeft, verkort zy den afstand die den mensch van zynen God scheidt. De kunst is die algemeene tael die men zoo lang te vergeefs gezocht heeft: het is door haer alleen dat alle volkeren der aerde eens begrypen zullen dat zy broederen en kinderen van éénen enkelen en machtigen vader zyn. Het is in haer dat de luister onzes vader-

[p. 140]

lands rust, het is op Hem, (Rubens) en op diegene, welke, als hy, de kroon versieren die België tot koningin der natiën maekt.

Ho! indien nog als voorhenen de roem der wapens in den moed en de dapperheid des mans besloten lag, zouden wy gewis, ten dezen dage, op dien roem ook nog aenspraek mogen maken: - dit getuige Hierusalem en de Sporenslag! Doch geen dapperheid, geen moed, geen beleid zyn heden voldoende om, in de schael der gebeurtenissen, tegen het getal op te wegen. - Maer er is iets dat nooit tot getal behooren kan, iets dat met het bloed onzes voorgeslachts door onze aderen stroomt en dit, dit is de kunst - de kracht des geests en het scheppend vermogen der ziel!!!!

Gebeurde het nu nog, ô landgenoten, dat iemand met kleinachting van België dorst spreken, wys dan op dit reuzenbeeld, op Rubens, wiens kunstgewrochten de wereld verstommen, en uw antwoord zal hem doen blozen: en indien een vreemdling u de heldendaden zyner vaderen op duizenderlei wyzen komt verhalen - denkt niet dat hy grooter is dan gy - ô neen, niemand is groot boven een Belg!!!!

Van Dyck! Quellyn! Jordaens! Teniers! en gy alle doorluchtige Belgen! Staet op uit het verleden, schaert u om het beeld van uwen meester, en geeft getuigenis der grootheid van uw vaderland!

O ja, in myne zielsverrukking zie ik u! Daer staet gy allen met de onsterflyke kroon der kunst versierd!

O gy zonen van het oud België: gy, wier roem op dit oogenblik door duizenden uwer ontroerde broederen wordt uitgeroepen, dat uwe zalige schimmen zich in onze dankbaerheid verblyden: gy ziet het, wy verdienden de glorie van uwe namen te hebben geërfd. Vraeg van den God, by denwelken gy woont, dat hy het heilig vuer der kunst altyd onder ons late vlammen - smeek hem dat den stempel, waermede hy het geslacht der Belgen geteekend heeft, nooit worde uitgevaegd.... en wy zullen hem eeuwig danken, over het kleine plekje gronds dat hy ons op deze aerde geschonken heeft - ô ja, want het is 't schoonste - het heerlykste der wereld!