|
| |
| |
| |
| |
Rombout.
Verhael uit de XVIde eeuw.
De slag by Paviën, welke den Franschen zoo noodlottig geweest was, en zelfs aen hunnen koning de vryheid kostte, had hunnen haet tegen de Spanjaerds ten top doen stygen, en hunne gemoederen met de hoop vervuld, van over hunne verliezen, eene glansryke wederwraek te kunnen nemen. Ook, was Frans I. nauwlyks uit zyne gevangenis teruggekeerd, of hy verbrak het verdrag dat hy met Karel V. had aengegaen, en wilde een andermael beproeven of de kans des oorlogs hem niet gunstiger zoude geweest zyn.
Om des te beter tot zyn doel te geraken, zocht hy inlandsche beroerten in de Nederlanden te verwekken, en sloot, ten dien einde, een verbond met den Hertog van Gelder, wiens landen sedert lang de begeerlykheid van den keizer hadden opgewekt, en welkers bezit hy vuriglyk trachtte te verkrygen.
Ten dien gevolge viel Marten Van Rossem, een der veldheeren van den Hertog van Gelder, met een leger dat meest uit overloopers, baenstroopers en landlieden
| |
| |
samengesteld was, in Braband. Hun doortogt werd langs alle zyden door de vernieling gekenmerkt. De dorpen en vlekken werden door hen geplunderd of verbrand, de oogst verwoest, de vrouwen verkracht en geschaekt, de dorpelingen deerlyk mishandeld of gemoord. In een woord, achter hen lieten zy niets dan de verdelging en derzelver droevige gevolgen: ellende en wanhoop.
Na, op deze wyze, de Kempen doorloopen te hebben, kwamen zy zich eindelyk op den 24n July van den jare 1542, omtrent Antwerpen, op St. Willebrordsveld, nederzetten.
Op het bevel van Marten Van Rossem, en terwyl hy eenen zendeling naer de stad had afgevaerdigd, om die in den naem des franschen konings af te eischen, werden de tenten nedergeslagen en alle voorzorgen genomen, om aen geene verrassing blootgesteld te worden.
Zoohaest de avond gevallen was, staekten de mannen hunne werken, om, in de vermaken, eene uitspanning aen hunnen arbeid te zoeken.
Een zonderling schouwspel deed zich alsdan aen het oog op.
Terwyl de veldheer zich met andere oversten in zyne tent had opgesloten, gaven de krygslieden zich aen alle slach van spelen over. Eenigen van hen waren rond eene tafel, welke met stoopen en bekers overdekt was, gezeten, en deden de lucht weêrgalmen door hunne ontuchtige liedjes, welker uitdrukkingen, alwie nog eenig gevoel van eigenwaerde bezat, zouden hebben doen blozen. Een weinig verder bevond zich een hoop mannen, wier stilzwygenheid de grootste tegenstelling
| |
| |
met de luidruchtigheid der anderen maekte. Eenige stappen van hen, zat een jong meisje dat in de diepste wanhoop gedompeld scheen, en gedurig met hare hangende hairen, de tranen welke heur over de wangen rolden, afvaegde. Aen deze, nogtans, schenen zy weinig aendacht te geven, want dit tafereel kwam hun zoo dikwyls voor, dat het hunne weemoedigheid niet meer opwekte.
Eensklaps riep een dezer mannen tegen een jongeling die nevens hem gezeten was: ‘By den duivel, Rombout, wat deert u?....... Gy die ons gewoonlyk met uwe koddige liedjes vermaekt, schynt nu zoo treurig als de voorgevel eener oude adellyke wooning; wat is hier de rede van, Rombout?.....’
- ‘Ach! Dierk, laet my met rust,’ antwoordde de jongeling.
- ‘Neen, by Satan! dit zal ik niet,’ hernam Dierk; ‘gy verwekt zoo dikwyls onzen lach, dat ik nu, in eer en geweten, verpligt ben het myne by te zetten om uwe droefgeestigheid te verjagen.’
- ‘En zoodra gy de oorzaek derzelve zult kennen, zal ik het voorwerp uwer bespottingen worden. Maer gy eischt het; - welnu! luistert, mannen:’
Nu ontstond er eene groote beweging tusschen de landloopers; zy sloten hunnen kring digt en leenden een aendachtig oor aen de woorden van Rombout, die aldus aenving:
‘Makkers! hebt gy nooit eenige wroeging ondervonden, nooit eenige knaging van geweten gewaer geworden over de menigvuldige moorden en plunderingen welke wy begaen hebben?....’
| |
| |
Een algemeene lach antwoordde hem, en Dierk riep al schaterende uit: ‘Zonderlinge vraeg, Rombout! Heeft ooit de beul zich berouwd een' misdadigen aen de galg geknoopt te hebben; heeft ooit een veldheer tranen gestort over de vyanden welke hy nedergeveld had?.........’
- ‘Ik verwachtte my aen dit antwoord, ging Rombout voort; welnu, mannen! Deze wroeging, deze knaging van geweten worde ik gewaer. Des nachts, wanneer alles rustig en stil is, zie ik soms de schimmen, dergenen welke onder onze slagen gevallen zyn, myne legerstede naderen; soms hoor ik de treurige toonen der stormklok, aen de ongelukkige dorpelingen den brand, die onze handen hebben aengestoken, verkondigen; soms zie ik het bleek geraemte myns vaders voor my verschynen, dat my met eene afgryselyke stem toeroept: ‘Ontaerde zoon, gy zyt gevloekt!’ en dan hoor ik duizend stemmen herhalen: ‘Gy zyt gevloekt!...’
- ‘Kom, kom, - viel Dierk in, - dit zyn voortbrengsels uwer inbeelding. De dooden beminnen de rust en verlaten hunne graven niet, om de levenden met nachtbezoeken te vereeren. Denkelyk is het de......’
- ‘Neen, het zyn geene hersenschimmen, het is geene inbeelding! Neen! Deze schrikkelyke verschynsels, die ik maer al te wel zie en hoor, zyn de voorboden van een zwaer ongeluk dat my boven het hoofd hangt.... Ach! myn vader, waerom heb ik uwe zalige lessen vergeten! Waerom heb ik uwe wooning, waer myne jeugd zoo zoet en zoo kommerloos was voorbygeloopen, ontvlugt!...... In plaets van de steun uwes ouderdoms, van de leidsman myner jonge zuster te zyn,
| |
| |
heb ik uwe stem niet aenhoord en myne ongehoorzaemheid heeft my tot de misdaed geleid!...... Ach! dit moet een einde nemen!..... Niet later dan morgen verlaet ik onze rangen; dan ga ik myn' vader opzoeken en hem om vergeving smeeken; en zoo hy niet meer leeft, zoo ik myne zuster niet kan wedervinden, ga ik myne dagen in de eenzaemheid slyten en boeting doen om myne misdaden uittewisschen.’
Het verhael van Rombout had weinig indruk op zyne makkers gemaekt, want reeds lang hadden zy alle gevoel uit hun hart verdreven. Eenigen verwyderden zich grimlachend; andere wierpen eenen spottenden blik op den jongeling; doch, Dierk, die hem blydere gedachten zocht inteboezemen, riep tegen eenen der omstaenders: ‘Breng wyn en dobbelsteenen! - Wyn, om onze zwarte gedachten te verjagen; dobbelsteenen, om den tyd te korten!.... Kom Rombout, zet u neder, en dat het goud van onzen laetsten uittogt den buit des overwinnaers worde.’
Rombout, als of hy in het spel de vergetelheid zyner smarten wilde zoeken, zettede zich neder, greep haestiglyk de dobbelsteenen en deed dezelve den koker ontrollen.
Een twaelftal hunner makkers, die zeker niets meer te verliezen hadden, omringden de spelers, en volgden met oplettenheid de verschillige kansen die zich opdeden.
Intusschen werden de bekers op herhaelde reizen geledigd. Aen Rombouts wangen, welke zich reeds met eenen rooden schyn verlevendigden, kon men gemakkelyk bespeuren dat de wyn hem naer het hoofd begon
| |
| |
te loopen. Een hoop geld die vóór hem was opgetast, toonde dat de kans hem niet ongunstig was geweest; maer weldra verliet hem het geluk. De winst welke hy reeds gemaekt had, keerde tot de beurs van Dierk terug. Woedend nam hy eene handvol goud en wierp dit op de trommel, welke hun tot speeltafel diende. De dobbelsteenen werden door hen beurtelings nedergeworpen en Rombout verloor andermael.
Nu begon de woede des jongelings meer en meer toetenemen. De zuivere voornemens welke hy een oogenblik te voren vormde, waren hem gansch ontgaen. Reeds dacht hy aen zynen gryzen vader, noch aen zyne jonge zuster niet meer. Eene zekere dulheid, zoo gemeen aen de spelers, had hem gevat. Zyne oogen volgden met angst de dobbelsteenen die over het trommel-vel rolden, en wanneer hy zyn laetste stuk geld in Dierk's handen zag overgaen, ontsnapte een ysselyke vloek zynen mond.
‘Gy zyt geen gelukkig speler,’ Rombout, zegde Dierk al spottende.
- ‘Dierk, - sprak Rombout op eenen zonderlingen toon, - gy zyt my eene wederkans schuldig.’
- ‘Ik ben gereed u die toetestaen. Hebt gy nog iets te verspelen?.....’
- ‘Niets dan myn degen, myn dolk, myn....’
- ‘Voor uwe geheele uitrusting geef ik geene drie blanken.’
- ‘Dan zult gy my borgen......’
- ‘Borgen!..... Dit ware eene gekheid.’
- ‘Dit moet nogtans geschieden!’ riep Rombout, terwyl hy met geweld Dierk's arm vastgreep.
| |
| |
- ‘Een oogenblik, een oogenblik, myn vriend, maer by den duivel, laet eerst myn' arm los!... Hoor; eene kans wil ik u nog toestaen, maer zie op welke voorwaerde: zoo gy wint, geef ik u al wat gy verloren hebt weder; zoo gy verliest, wordt het meisje, dat u dezen morgen te beurt gevallen is, het myne.’
- ‘Oh! neen, neen; dit ware onmenschelyk!’
- ‘Gy weigert?... Dit doet my spyt. Het is nogtans een schoon voorstel dat ik u deed. - Gy zyt getuigen, makkers, dat hy niet wil. Welnu! Dan zy de zitting gesloten.’
- ‘Gy wilt my dan geene andere voorwaerden aenbieden, Dierk?.....’
- ‘Neen!......’
- ‘Geene?..... Welnu! Spelen wy!’
Nu zetteden de spelers zich neder en hunne makkers omringden hen, met ongeduld de beslissing van het lot afwachtende. Het aenzigt van Rombout was zoo bleek dat hy eenen dooden gelyk scheen. Groote zweetdruppelen vielen hem van het hoofd en rolden traeg over zyne wangen. Met eene bevende hand vattede hy den koker en liet de dobbelsteenen nedervallen.
‘Tien! Dit is eene schoone kans,’ zegde een der omstaenders.
- ‘Twaelf! Gy hebt verloren, riep Dierk. Rombout, lever my het meisje!’
- ‘Neem haer,’ sprak de jongeling, zich met eenen wankelenden tred verwyderende.
Het meisje, dat tot nu toe, aen al wat haer omringde, ongevoelig geweest was scheen nu, daer zy deze schrikbare mannen op haer zag aenkomen, te begrypen
| |
| |
dat zy aen hunne geile driften ging overgeleverd worden. Driftig rigtte zy zich op en kwam voor Rombouts voeten nedervallen, hem toeschreeuwende: ‘Red my, red my!....’
- ‘U redden, meisje!... en ik ben het die u in hunne handen lever.’
- ‘Oh! neen, - ging zy voort, - dit is onmogelyk; gy wilt my bedriegen; neen! Ik zie op uw gelaet dat gy hunne booze ondernemingen niet goedkeurt; neen, gy zult my niet laten onteeren! Misschien hebt gy eene minnares, eene zuster, ach! dat hare gedachtenis my uwe bescherming verwerve. Reeds zyn er zoo vele ongelukken op my gevallen. Was het niet genoeg dat ik myn' vader onmedoogend onder myne oogen door de Spaenjaerds zag moorden.... Ja, het is de waerheid die ik u zegge..... Myn vader..... gy hebt hem misschien gekend: Gwyde Smitsaert, een ryk juwelier......’
- ‘Gwyde Smitsaert, zegt gy, - vroeg Rombout, - dan zyt gy Helena?.....’
- ‘Voorzeker. Wie heeft u myn naem gezegd?...’
- ‘Helena! Helena!.... Ik ben uw broeder!....’
- ‘Myn broeder!...’ en het meisje wierp zich weenend in Rombouts armen.
Nu scheen de jongeling te herleven. Het was als of de tegenwoordigheid zyner zuster hem van zyne vorige misdaden reinigde. Zalige gedachten keerden beurtelings in zyn hart weder. Oh! nu was hy opregt gelukkig! Hy had zyne zuster wedergevonden; hy drukte haer aen zyne borst! Hunne tranen mengden zich, en in omhelzingen doofden hunne stemmen zich uit!
De baenstroopers hadden eenige oogenblikken dit ta- | |
| |
fereel aengezien, zonder dat het de minste ontroering in hunne harten gebragt had. In ongeduld ontsteken, riep Dierk:
- ‘Kom, Rombout, lever my dit meisje!’
- ‘Dit is onmogelyk, zy is myne zuster!....’ en tot haer voortsgaende, zegde hy: ‘Maer op welke wyze zyt gy hier gekomen?.....’
- ‘Na de dood myns vaders had ik geen geld, geene middelen van bestaen meer; myne voedster kreeg medelyden met my en bood my eene plaets onder haer dak aen. Ik aenvaerde; en reeds begon de hoop in myn hart terug te keeren; reeds begon ik myne rampen te vergeten, toen deze morgen onze hoeve overvallen en geplunderd werd, door de mannen die my hier bragten.’
- ‘En nu moogt gy gerust wezen, myne zuster, sprak Rombout, want in uw broeder hebt gy eenen verdediger gevonden. Maer zeg my, - vroeg hy verder, - in zyn jongste oogenblik heeft vader my niet gevloekt?..’
- ‘Neen, - antwoordde Helena, zyn laetste bede was voor u, zyn laetste woord was: Vergeving!’
- ‘Herinner u onze voorwaerde, Rombout! hernam Dierk; dit meisje hoort my toe.’
- ‘Kom ruk haer dan uit myne armen, ontaerde schelm! riep de jongeling hem met zyn' dolk dreigende, - maer zoo gy nadert, zyt gy een man des doods!’
- ‘Makkers! - sprak Dierk, tot de mannen die hem omringden, - ik schenk u die vrouw; zoo gy ze wilt, tracht haer dan te veroveren.’
Nauwlyks had hy deze woorden uitgesproken of de ellendelingen wierpen zich op het meisje, zoo als wilde dieren hunne prooi aenvallen; eenige van hen vat- | |
| |
teden Rombouts arm om hem zyn' dolk te ontnemen. Helena liet eenen luiden gril hooren en zocht, vol angst, haer hoofd op heur broeders borst te verbergen. Rombout, overmand, en het oogenblik daer ziende dat zyne zuster hem zoude ontroofd worden, schreeuwde met eene ontroerde stem:
‘Eerlooze schelmen! mits ik haer niet kan redden, zult gy ze niet levendig bezitten!’ en zynen arm met geweld losrukkende, stiet hy zyn' dolk in Helena's hart.
Op hetzelfde oogenblik loste Dierk een handgeweer, en het lood kwam Rombouts borst treffen.
Broeder en zuster vielen, in elkanders armen gestrengeld, zielloos ter aerde neder.
|
|
Auteursrechtvrij
