Noordnederlandse Historiebijbel

Van Julius Cheser

[Tekst]

Doe Pompeyus doot was, doe wort Julius here gecoren te Romen.

Nu beghint eerst dat rijc van Romen. Julius wort van sinen moeder gesneden ende sijn moeder bleef te live. Doe hi Romen machtich was, doe dede hi een beelde op die plaets setten, na hem gemaect. Ende daer screef hi onder dat beelde: "Julius Cheser." Ende hi was die eerste die ye keyser te Romen was genoemt. Doe dede Julius Aristobulus ende Alexander, sijn brueder, uut der vangenis daerse Pompeyus in geleit hadde. Ende hi sende Aristobulus in Cyrien ende meende dat hi Jherusalem an hem wel crigen soude. Mer doe Aristobulus daer quam, doe wort hi vergeven. Ende Alexander, sijn brueder, wort verslegen. Doe dat also gesciede, doe was Antipater vervaert voir Julius ende sende sine kinder in Arabyen tot haer moeder magen, want hi hadde

[fol. 243va]

mitten joden gesterct Pompeyus. Daerom ontsach hi Julius. Ende hi toech te Romen tot hem ende vercreech vrientscap van hem. Ende bi rade van Antipater so wan Julius Egipten. Ende doe maecte hi Antepater here van Jherusalem. Ende in Cyrien maecte Julius sinen neve rechter, een genoemt Sextus. Ende Antipater maecte sinen outsten soen besorger in Jherusalem, die genoemt was Fazelus. Ende Herodes, sijn soen, die maecte hi rechter in Galileen. Ende aldus so besaten die biscop Yrcaen ende Antipater dat lant van Judeen mit vrientscappen tegader.

Doe Julius keyser te Romen geweest hadde 3 jaer ende 7 maenden, doe wort hi benijt van somme van die overste van Romen, ende sonderlinge van Brucus ende van Cassius. 100 dagen voir Julius doot so quam een blixem ende een donre ende sloech Julius beelde an stucken ende maecte sinen naem teniet, die onder dat beelde gescreven was. Des nachts voir sijn sterfdach, daer Julius op sijn camer lach, doe vlogen alle die veynster van der salen ende van der camer op, dat Julius meende dat dat huys gevallen soude hebben. Opten selven dach dat Julius in dat raethuys soude gaen, doe quamen daer vliegen een deel musschen ende beten een

[fol. 243vb]

sijstgin doot voir Julius voeten. Ende doe quam daer een mens ende gaf hem een cedel in sijn hant daer al dat verraet ende die moerdenaers in stonden bescreven. Hi warp den brief in sijn mouwe, mer hi en besachs niet. Doe hi int raethuys quam, daer waren die moerdenaerts vergadert ende staken hem daer doot. Des anderen dages, doe Julius doot was, doe ghingen in dat oest op drie sonnen. Ende doe si bet opquamen, doe vergaderden si in een sonne. Dat was die figuer ende die kennis der drie personen in enen God, die in corten jaren daerna geopenbaert wort.

Op die tijt ghinc een man eren sijn lant mit ossen. Ende een van den ossen sprac totten man ende seide: "Men sel in corter tijt meer volcs dootslaen dan coren snyden." Doe Julius doot was, doe quam die moerdenaer Cassius in Cyryen ende verdreef Sextus ende was here van Cyrien. Ende hi vergaderde volc ende scat jegen Octavianus. Ende Octavianus, die jonghe keyser, die sende Anthonius, sijn swager, die sijn suster hadde, den moerdenaers na om die te vervolgen. Ende Herodes Ascolonita die was die eerste die Anthonius ontfinc in Galileen, ende dede hem hulp ende vrientscap, sodat hem Anthonius bedancte.

Bi den biscop Yrcaen daer was een prins die begheerde biscop te wesen ende woude Yrcaen

[fol. 244ra]

verdriven. Mer hi ontsach Antipater. Ende hi vergaf hem mit venijn, sodat hi doot bleef. Doe dat sijn soen Herodes vernam, dat wrac hi sinen vader ende sloech den prins doot.

Ende Anthonius toech in Cyryen ende verjaechde Cassius ende Brucus in Tessalyen ende daer worden si verslegen. Ende doe maecte Anthonius Herodes heer over al dat lant van Judeen.

Herodes hadde een wijf, hiet Dasis, mer si en was niet edel. Daer wan hi enen soen an, hiet Antipater. Daerna nam Herodes een ander wijf, die hiet Mariagnes ende was des biscops Yrcaens nyfte, een jodinne. Ende daerom dede hem Herodes besniden, omdat hi meende van den joetschen geslacht te wesen. Mariagnes die droeg Aristobulus, Alexander, Archelaus. Doe nam Herodes noch een wijf ende hiet Cleopatra ende was van Jherusalem. Ende die droech Herodes Antypas ende Phillips, sijn brueder. Daerna nam Herodes noch een wijf. Die was van Samarien ende hiet Mataca. Aldus nam Herodes wiven tot negenen toe.

Doe toech Antigonus - ende Aristobulus joncste soen was in Parcen - tot den coninc Pacorus ende vercreech an hem mit vrientscap ende mit scat, dat hi hem helpen soude in Jherusalem op sijns vaders erve. Ende aldus quam dese coninc van Percen ende belach Jherusalem mit Antigonus. Facelus bewaerde die mueren clokelic ende wel. Ende Herodes be\waerde

[fol. 244rb]

Davids toorn, sodat men ten lesten sprac om een soen. Ende daer wort een dach ofgemaect, sodat die overste uut der stat souden comen int heer, sodat die biscop Yrcaen ende Fazelus uut der stat ghingen. Ende Herodes die en moste niet medegaen van Maryagnes, sijn wijf, want si seide hem dat die van Percen niet te geloven en waren. Doe die biscop Yrcaen ende Fazelus buten quamen, doe worden si gevangen ende in een kercker geleit. Doe dat Herodes vernam, doe toech hi bi nacht uut Jherusalem mit wiven ende mit kinderen ende mit al sijn gesin in Ydumeen tot sijns vaders magen. Fazelus die bleef Antigonus gevangen. Ende Antigonus die beet Yrcaen, sinen oem, die oren of, of hi uut der vangenissen quaem, dat hi dan des biscops dienst niet en mocht bewaren, omdat hi gemenct was in sijn leden. Doe Fazelus sach dat hi dus verraden ende gevangen was, doe sloech hi sijn hoeft an die muer ontween, daer hi in den kercker lach.

Doe Herodes dat vernam, dat sijn brueder doot was, doe toech hi te Romen tot Octavyaen ende Anthonius. Ende hi seide hem hoe dattet in Judeen stont. Ende hi inpetreerde an hem dat si hem coninc van Jherusalem maecten ende over al Judeen. Doe wort

[fol. 244va]

Herodes gecroent van Octavianus ende van Anthonius, sijn zwager, ende coninc geset van Jherusalem. Ende sy senden twee princen mit volc mit hem, die hem in sijn macht setten souden. Doe si in Judeen quamen, doe was dat lant al vol onrusten, sodat si die Percen verjaechden ende verslogen. Ende Antigonus wort mede verslegen. Doe wort Herodes Ascolonita coninc geset in Jherusalem. Doe Yrcaen vernam dat Herodes coninc was, doe quam hi weder in Jherusalem ende Herodes gaf hem dat bisdom weder. Mer omdat hi geen oren en hadde, so en mocht hi den dienst niet bewaren. Herodes die wort daerna quaet ende wreet. Dat quam bi ingeven van sijnre suster, want si brocht hem an dat die biscop Yrcaen na sijn rijc stont. Ende doe dede Herodes hem doden. Maryagnes was gram om haers neven doot. Doe maecte Herodes Jonatas, haren brueder, biscop doe hi 17 jaer out was. Ende Saloma, Herodes suster, die dede dien Jonatas oec dootslaen. Ende oec dede si doden Maryagnes, Herodes wijf. Daerom was Herodes so drove, dat hi een wijl in raserien was. Doe hi tot hemselven quam, doe sende hi sijn twee kinderen te Romen ter scolen om te leren die vrye consten.