Noordnederlandse Historiebijbel

Van Joachim ende Anna, ende hoe Anna geboetscapt wort dat si Maria ontfinc

[Tekst]

Matheus, die ewangelist, die scrijft van dat geslacht Josephs, nedercomende van David, want van Salomon quam Joseph, als in dat ewangelium staet. Want Eleazer wan Matan. Matan nam een wijf ende wan Jacob. Mathan starf. Ende Melchi nam dat wijf, Jacobs moeder, ende wan daerbi Hely. Dus waren Jacob ende Hely twee brueders. Hely nam een wijf ende

[fol. 241ra]

sterf sonder kint. Jacob, sijn brueder, die nam dat wijf ende wan daerbi Joseph, Marien man, van welken Maria geboren is Jhesus, die men noemt Cristus.

Johannes Damascenus die getuucht dat Maria, die moeder Gods, gecomen is van coninc Davids geslacht, want coninc David hadde voel kinderen. Onder al so hadde hi enen soen, hiet Nathan. Nathan wan Levy. Levy wan Melchy. Melchy wan Panthera. Pantera wan Barpantera. Barpanthera wan Joachim. Joachim wan Maria. Maria wan Jhesus, die men Cristus noemt.

Joachim woende in Galyleen in een stede, hiet Nazareth. Hi was een heerde van scapen ende van ander beesten. In sijnre joget doe leefde hi in simpelheit ende in doechden. Ende hi ontsach God ende diende God van al dat hi besat, wast van scapen of van wolle of van anderen guede. Want dat een deel dat gaf hi weduwen ende wesen, pelgrimen ende arme menschen. Dat ander deel dat gaf hi in den tempel die daer diende. Dat dorde deel daer leefde hi selve of mit sinen huysgesin. Dit began Joachim tot sijn 15 jaren ende regierdet also, totdat hi out was 20 jaer. Ende God vermenichvoudichde sijn guet, sodat hi seer rijc was van aertschen guede.

Te Bethleem daer woende een man, hiet Ysachar, ende hadde een wijf, hiet Nazaphat. Daer hadde hi bi twee dochteren; die een

[fol. 241rb]

hiet Anna ende die ander hiet Hesmera. Dese Anna die wort Joachim gegeven tot enen wive. Si leefden beide rechtvaerdelic onder die vrese Gods. Ende hi deelde sijn guet an drien als voirseit is. Ende si leefden mit malcander in echtscap 20 jaer lanc, dat si geen kint en cregen.

Ende op een tijt doe ghinc Joachim mit sinen gebueren ter hoechtijt te Jherusalem om daer sijn offerhande te brengen ten outaer. Doe hi ten outaer quam ende presenteerde daer sijn offerhande, hem verkende die priester, hiet Ruben. Ende hi nam dat in onwaerden dat Joachim sijn offerhande ten outaer brocht. Ende hi seide: Hi en was niet waerdich ten outaer te comen mit vruchtbaren mannen. "Want God en heeft u niet gebenedijt, want Hi en heeft u nye vrucht verleent." Doe was Joachim bescaemt voir al dat volc ende ghinc uten tempel bedroeft. Ende hi en ghinc niet thuys, mer hi ghinc tot sinen beesten ende leedse verre vandaen in een gebercht mit sinen heerden, also dat Anna in vijf maenden van Joachim niet en vernam.

Op een tijt was Anna in haer gebet ende si wort seer screyende ende seide: "Och Heer, alrestercste God van Ysrahel, Gi en hebt my

[fol. 241va]

geen kinder verleent ende nu heb Gi mijn man verborgen, dat ics in vijf maenden nye gesien en hebbe. Ende ic en weet weer hi leeft dan dat hi doot is." Doe ghinc si in haer slaepcamer ende screyde seer ende bat naerstelic an onse Here God. Doe stont si op van haer gebet ende sloech haer ogen op ende sach daer staen een lauwerboem. Ende die musschen hadden in den boem een nest gemaect ende hadden daer jongen in. Doe Anna dat sach, doe seide si mit suchten tot onsen Here God: "Och Here, almachtich God, die alle creaturen hebt jongen verleent, beesten ende vogelen, ende alle verbliden si hem van haer vruchten; Here God, ic segge U danc ende lof, want also Gi wilt, so heb Gijt geordiniert. Ende van die gaven heb Gi my besloten. Nu, Here God, Gi kent mijn herte, want mijn man ende ic die hebben tesamengeleeft. Waert dat Gi ons een vrucht verleende, knechtgin of meystgin, wi soudent in uwen heiligen tempel offeren."

Doe Anna dat seide, doe openbaerde daer den engel Gods voir haer aenschijn ende seide: "Anna, en wilt niet vervaert wesen, want in den raet Gods is u een vrucht voirsien ende dat

[fol. 241vb]

van u geboren sel worden, dat sel een wonderlicheit wesen voir den menschen. Ende gi selt haren naem nomen Maria. Ghelijc dat van u wonderlic geboren sel worden Maria, also sel van haer wonderliken geboren worden die Verlosser der werelt. Ende sinen naem sel wesen Jhesus." Doe die engel dit geseit hadde, doe verbarch hi hem van haren ogen. Anna was vervaert ende verscricte van dat gesicht des engels ende van die woerden die si van hem gehoert hadde. Si ghinc in haer slaepcamer leggen te bedde al dien dach ende dien nacht ende was mit groter vrese altoes in haer gebet. Daerna doe riep si tot haer joncwiven ende seide tot hem: "Gi siet my in der weduen staet bevangen ende mit groter vresen ommebeset. Ende gi en coemt niet tot my." Die joncwiven andwoerden mit onwaerden al murmurerende ende seiden: "Of God u lichaem besloten heeft ende uwen man verborgen heeft geweest, wat sellen wi u doen?" Doe wort si mit bedructer stemmen seer screyende.

Op dien selven dach so openbaerde hem die engel Gods mit groter claerheit voir Joachim, daer hi alleen was. Ende hi was vervaert. Mer die engel vertroeste hem ende seide: "Ic ben een enghel Gods, tot u gesent om u te

[fol. 242ra]

boetscappen dat u gebet voir God gehoert is. Ende u aelmissen die sijn voir den ogen Gods gecomen. Ic heb gesien die scaemt uwer onvruchtbaricheit. God heeft uwer vrientynnen lichaem besloten, omdat si te wonderliker haer vrucht voert sel brengen, want God is almachtich. Want Sara die was out 90 jaer. Daerna wan si Ysaac die die benedixie hadde van sinen vader. Rachel die was lange onvruchtbaer. Daerna wan si Joseph, die een heer was over al Egypten. Wie wasser starcker dan Sampson? Ende wie wasser heiliger dan Samuel? Ende dees worden beide van onvruchtbaren vrouwen geboren. Daerom, geloeft: U wijf sel u een vrucht voirtbrengen. Ende die sel gi nomen Maria. Ghelijc dat si wonderlic geboren sel worden, also sel van haer wonderliker geboren worden die soen des Alrenoversten. Ende sijn naem sel wesen Jhesus. Ende bi hem sellen alle menschen gesalicht worden. Ende dit geef ic u tot enen teyken: Als gi coemt te Jherusalem in die Gulden Poort, daer sel u Anna, u wijf, moeten, want si is van u lange merren bedroeft. Ende si sel haer verbliden van uwer coemst." Ende die engel Gods voir ten hemel. Ende Joachim viel ter aerden in onmacht van die claerheit des engels ende lach al stille swigende van sextijt te vespertijt toe. Doe quamen sijn knechten ende sijn huerlingen ende en wisten niet wat haer meester was.

[fol. 242rb]

Si waenden dat hi doot geweest hadde. Si ghingen tot hem ende si en mochten hem nauwe van der aerden opheffen. Si vraechden hem wat hem was. Hi seide dat hi den engel gesien hadde, die hem seide dat hi thuus gaen soude, want Anna soude hem een kint ter werelt brengen. Doe dat die heerden hoerden, doe dancten si Gode ende seiden tot Joachim: "Versmeet die boetscap des engels niet, mer staet op ende bereet u ende trect thuyswaert in den naem Gods." Joachim nam sijn beesten ende sijn heerden ende toech thuyswaert. Ende in 30 dagen naecte hi Jherusalem. Doe openbaerde hem die engel Gods Anna ende seide: "Gaet in die Gulden Poort te Jherusalem jegen uwen man, want huden sel hi u moeten." Anna stont op haestelic uut haer gebede ende nam mit haer haer maechden ende ghinc in die Gulden Poert ende verwachtede die coemst haers mans. Doe si daer een corte tijt gestaen hadde in haer gebet, doe sloech si haer ogen op ende sach haren man comen van verren mit sinen beesten. Si liep hem jegen ende nammen in den armen ende dancte Gode ende seide: "Ic was wedue ende onvruchtbaer, mer nu ben ic vertroest ende vruchtbaer geworden." Si gingen thuys ende dancten Gode ende verbeiden die godlike

[fol. 242va]

beloft. Anna ontfinc Maria op die achten dach van decembar. Ende Maria wort geboren op den achten dach van septembar. Maria, die alreedelste vrucht, die genoemt is een blinckende Sterre der See, die is opgegaen in der aerden. Ende een groet bliscap is geopenbaert in dat geslacht van Ysrahel.

Doe vervolt waren die achte dagen van der geboerten Marien, doe quamen die priesteren om te geven dier maget haer naem. Si baden daer gemeenlic Gode om ende seiden: "O, hemelsche God ende aelmachtige Here. Wat naem sellen wi geven deser edelre maget? Wilt ons dat openbaren." Ende overmits dat gebet willen so quam daer een stemme van boven ende seide: "Maria sel haren naem wesen," welke naem vertroest heeft alle die werelt. Daerna over 80 dagen doe brocht Anna haer kint in den tempel te Jherusalem mit gaven ende offerdent Gode. Ende doe ghingen si thuys ende voeden dat kint op ende dancten ende loefden Gode.

Doe Maria 3 jaer out was, doe brochtense haer ouders in den tempel, also als si geloeft hadden. Doe si voer den tempel quamen, daer setteden si Maria neder. Ende den tempel was op te clymmen 15 trappen. Die ghinc Maria also clokelic op, dattet hem allen verwonderde diet sagen. Anna die offerde giften ende gaven

[fol. 242vb]

in den tempel. Ende si dancte ende si loefde Gode ende seide: "Ic hebbe onvruchtbaer geweest ende in wanhoep. Nu ben ic moeder geworden ende ic hebbe een kint geopenbaert tot blijscap ende vroechde al Ysrahel."

Daer bleef Maria in den tempel. Ende dese regel plach si te houden: van des morgens tot tarcitijt toe so was si in bedinge, ende van tercijtijt tot noentijt in arbeiden van naeyen of van spinnen of van breyen. Ende wat ander maechden niet volmaken en conden, dat volmaecte Maria cyerlic. Ende te noentijt ghinc si in haer gebet, totdat die engel Gods quam ende brocht haer spise daer si of levede. Ende die spise die si ontfinc van den biscop des tempels, die gaf si den armen. Si was die volmaecste in doechden. Si was in waken die eerste, in wijsheid die geleertste, in oetmoedicheit die oetmoedichste, in reynicheden die reynste, in allen doechden die volmaecste, want si was altoes voirtgaende van doechden in doechden. Nye mens en sachse toornich. Al haer reden waren vol gracien. Ende si was sorchvoldich bi haren gesellinnen, dat sise niet en vertorende. In lachen of in ydelheit en verhief si haer niet boven haer gelijc. Wanneer dat mense gruetede so seide si: "God sijs geloeft." Si was wijs in den monde, luttel sprekende, sorchvoudich in lesen, niet haren hoep settende in rijcheit der werelt. Nyement en quetste si mit woerden, mer alle menschen wel gonnende, haer meren eer wi\sende,

[fol. 243ra]

haer gelijc niet benydende, haer minre niet versmadende, niet wreets en was in haren ogen, niet ontamelic biddende in haer woerden, niet onhoefschs in haren wercken, also dat hoer gedaent haers lichaems een getuuch gaf van die oetmoedicheit haers herten. Haer gesellinnen die sagense menichwerven mitten engel spreken. Ende aldus leefde Maria in doechden ende was daer in den tempel, Gode dienende, totdat si 14 jaer out was.