Noord en Zuid. Jaargang 20

[p. 452]

Snoeren.
(Noord en Zuid XX, 176 vlg.)

Het woord snoer komt in den Bijbel herhaaldelijk voor in de beteekenis van ‘meetwerktuig’, in het bijzonder in die van ‘werktuig, om landerijen in deelen te splitsen.’¹⁾ Zoo bijv. 3 Sam. VIII:2; Amos VII:17; Micha II:5; Zach. II:1. Men vindt Ps. XVI:6: De snoeren zijn mij in lieflijke plaatsen gevallen.

In afl. 2, bl. 180 wordt dit woord in verband gebracht met hengelsnoer; de daar gegeven verklaring dunkt mij echter niet de ware. Dat zich uit de oorspronkelijke beteekenis, die van ‘afgemeten deel, erfelijke bezitting’ kon ontwikkelen (dus eerst snoeren, de koorden, waarmede men den grond opmat en per metonymia het opgemetene), blijkt uit 1 Chron. XVI:18: Ik zal u het land Canaan geven, een snoer van ulieder erfdeel, geciteerd bij Oudemans en door dezen verklaard als zekere afperking lands. Vgl. Joz. XVII;5: Dus vielen aan Manasse tien snoeren ten deel, behalve het land van Gilead en Bazan, dat op gene zijde der Jordaan ligt. 14: Waarom hebt gij mij slechts éen lot en éen snoer ten erfdeel gegeven? Vgl. Joz. XIX:9; [ook Deut. III:4, 13 en Zeph. II:7, waar de Staten-vertaling landstreek heeft in plaats van snoer.

Deut. XXXII:9 heet het Israëlitische volk ook zelf het snoer van 's Heeren erve, d.i. Gods erfdeel, Zijn eigen volk.

Bij Huygens, Zeestraet, vs. 68, lezen we:

'k Hebb jongh en achteloos, nu menigh jaer geleden,
Soo 't kalf treedt in de weg, al daer ick tré, getreden,
Maer sonder gae te slaan in wat een Paradijs
Mijn snoer gevallen was.

1) Van het richtsnoer of meetsnoer bediende men zich bij metingen (Ezech. XLVII:3), bijv. tot verdeeling van landerijen (Jes. XXXIV:17), bij afbakening voor de grondvesting van gebouwen (Job XXXVIII:5; Zach. I:16), bij de vervaardiging van beeldhouwwerk (Jes. XLIV:13); maar vooral bezigde men zulk een richtsnoer, wanneer men een gebouw wilde slechten of met den grond gelijk maken en daarom beteekent de spreekwijze: het richtsnoer over iets uitstrekken, meermalen eenvoudig: vernietigen, verwoesten. (2 Kon. XXI:13; Jes. XXXIV:11; Klaagl. II:8). Zie Bijbelsch Wdb. v.h. Chr. gez. III, 66, 203, 356.

[p. 453]

Huygens zinspeelt hier blijkbaar op Ps. XVI:6. Vgl. de Genestet, Dichtwerken (Rotterdam, 1886), b. 117:

O lusthof mijner ziele,

Goed plekje mij zoo waard

Hoe wèl mijn snoeren vielen

Ginds bij mijn hof en haard...

Potgieter, Poesy II, 31:

Ach! waarom werd, in steê der liefelijke waat'ren
Die, door de zon bestraald, hier vonklende om mij klaat'ren,

Ginds spieglen onder 't loof,

Niet zulk een wilde vloed beschoren aan mijn snoeren
Dat elke mijmering op rotsen mij zou voeren

Voor elk gejammer doof.

De Heer Den Hertog zegt in Noord en Zuid XII omtrent deze plaats uit De jonge Priester, dat snoeren waarschijnlijk staat voor bidsnoer, als symbool der geestelijke waardigheid, maar dat de dichter ook aan de koorden der monnikspij kan gedacht hebben. De wensch, dat een wilde vloed aan zijn snoeren beschoren ware, beteekent alzoo in elk geval, dat hij als priester in eene woeste onherbergzame streek mocht geplaatst zijn.

Bilderdijk teekent bij Zeestraet, vs. 68 aan: ‘Uitdrukking, die van ouds (ook in de gewijde schriften) grondeigening en bewoning te kennen gaf. Mijn snoer gevallen is hier: mijn woon- en geboorteplaats gevestigd.’

We hebben hier dus een zelfde geval als bij ons roede, Fr. verve, tegelijk maat en oppervlakte. In Zuid-Limburg is het woord zil (Hd. seil = touw, snoer) nog algemeen gebruikelijk voor oppervlaktemaat van 100 kleine roeden (20 are)¹⁾.

Amsterdam.

J. Wolthuis.

1) Volgens Dr. Eymael: ‘Huygens Studiën’ blz. 72.