Noord en Zuid. Jaargang 6

[p. 157]

Een brief uit Zuid-Afrika.

Stellenbosch, Kaap-Kolonie, 30 Sept. 1882.

Den Redacteur van ‘Noord en Zuid.’

Mijnheer!

Ofschoon 't volgende juist geen rechtstreeksche bijdrage is tot bevordering van de kennis der Nederlandsche taal, meen ik toch dat het, langs anderen weg 't zelfde beoogende als uw zoo belangrijk tijdschrift, daarin niet misplaatst zal zijn, en verzoek U daarom vriendelijk, 't in een uwer Nommers op te nemen.

In 't Volksblad van heden komt een artikel voor dat, hoe pijnlijk het ook een Nederlandsch-gezind hart moge aandoen, den dank verdient van ieder wien 't Neerlandsch bloed nog onverbasterd in de aderen vloeit, of die, zij hij al dan niet een Nederlander, de Ned. taal om haarzelve lief heeft.

Hier volgt een letterlijk afschrift:

‘Terwijl de Holl. bladen hier in de Kaapstad hun uiterste best doen om zooveel mogelijk voor de verschillende Engelsche uitdrukkingen Hollandsche benamingen te vinden, schijnt men in Holland, wellicht gemakshalve, de Engelsche woorden onveranderd over te nemen. Men spreekt in 't Handelsblad, in eene advertentie over wedloopen, van den Judge, den Clerk of the Course en den Clerk of the Scales, den Starter, den Stakeholder, enz.

Tachtig jaar geleden zou men Fransch gebruikt hebben. Later ging er terecht een kreet op van verontwaardiging, dat men de taal zoo verbasterde, en 't is hoog tijd, dat de beminnaars der Holl. taal weer hun stem eens laten hooren. Wij zagen onlangs in een hoofdartikel in een Holl. blad 't woord interview gebruikt en dàt nog wel verbogen: geïnterviewd.

Dàt is al te erg, en als Dr. Hahn het zag, zou hij zeker uitroepen: zieje wel, hoe ellendig arm dat Hollandsch is; ze nemen alles over van vreemden!

Een ander woord dat wij herhaaldelijk in Holl. bladen aantreffen is catapult, dat wij hier een schietertje of rekker noemen, uitdrukkingen die veel verstaanbaarder zijn en meer op Hollandsch gelijken.’

Wat wil men in Holland toch eigenlijk met dit laffe napraten van vreemden? Heeft de 18e eeuw den Nederlanders op 't punt van na-aperij niet genoeg geleerd? Is de familie Feitama nog niet uitgestorven? Heeft de Ned. natie dan niet zooveel oorspronkelijkheid en geestkracht meer, dat zij, de een of andere zaak van hare buren overnemende, zich die zaak niet zóó kan toeëigenen, niet zóó zeer naar eigen aard en omstandigheden inrichten, dat zij er haar eigen stempel op drukt, of er althans een eigen naam aan

[p. 158]

geeft? Zijn de Nederlanders - d.w.z. de meer bevoorrechten onder hen - nu weer ineens zóó dol verliefd geworden op de Engelschen, ten minste op enkele hunner volksvermaken, dat zij in de bedwelming dier verliefdheid niet genoeg koel verstand hebben overgehouden om de dingen bij hun rechten naam te noemen? Ligt er in 't nadoen van den vreemdeling niet reeds genoeg bewijs van gemis aan oorspronkelijkheid en zelfstandigheid, dat men hem ten overvloede ook nog moet nabauwen? Moet 't reeds bespottelijk aantal vreemde en bastaardwoorden in 't zoogenaamde Nederlandsch woordenboek van Van Dale - overigens zulk een verdienstelijk werk - met nog meer Koeterwaalsch vermeerderd worden; en moet dan zelfs een Nederlandsch woordenboek een getuigenis tegen de Nederlandsche natie worden? Is het 't zoogenaamde ‘denkend deel der natie,’ dat dùs de Hollandsche nationaliteit handhaaft? verdient zulk een volk nog langer in 't bezit zijner zelfstandigheid te blijven; of liever, bewijst 't juist daardoor niet, dat 't, zooals Shepstone van de Transvaal zei, aan ‘inherent weakness’ lijdt en reeds lang zijne zelfstandigheid zou verloren hebben, als het 't behoud daarvan niet aan de onderlinge wangunst zijner buren dankte?’

De lezer meene niet, dat het bloote lezen van 't bovengenoemde Volksblad-artikel mij zoo warm heeft gemaakt. Neen, reeds lang, te lang wellicht, heb ik op dit punt gezwegen en te dikwijls heb ik uit den mond van jonge leer- en leeslustige Afrikaners moeten hooren, dat Holl. boeken zoo vol Fransche woorden zijn.

Aanleiding tot dit schrijven gaf wel 't artikel in het Volksblad, doch de oorzaak mijner verontwaardiging ligt in de zooeven genoemde klacht van de jonge Afrikaners.

Wat baat 't, dat men tegenwoordig op alle mogelijke en onmogelijke wijzen de Z.-Afrikaners op hunne verwantschap met Nederland wijst, en oude, deels vergeten en versleten banden weer zoekt aan te knoopen, wanneer men daartoe een taal bezigt, die zelfs een eenvoudig Nederl. burger niet begrijpt, laat staan een Transvaler of Z.-Afrikaner in 't algemeen, die nooit Fransch geleerd heeft? wat baat 't streven van den onderwijzer der Ned. taal hier in Z.-Afrika, het opgroeiend geslacht liefde en smaak voor 't Nederlandsch in te boezemen en zijne leerlingen eenigszins over de moeielijkheden van de grootendeels in de lucht hangende regelen voor geslacht, verbuiging en spelling heen te helpen, wanneer 't gros dier leerlingen later van verder lezen en onderzoek afgeschrikt wordt door die vreemde, Fransche woorden? Wat baat 't, hier met hand en tand tegen 't verengelschen der taal te strijden en den Afrikaner te wijzen op den rijkdom en de verscheidenheid van 't Nederlandsch in 't vormen van nieuwe woorden uit gelijksoortige, echt Ned. bestanddeelen, wanneer, bij 't lezen van Ned. boeken, 't ontmoeten van Fransche en andere vreemde woorden op bijna

[p. 159]

elke bladzijde zulk eene bewering schijnt te logenstraffen, en telkens weer de klacht gehoord wordt: ‘nee, meneer, hulle gebruik al te banje Franse woorde in die boeke!’

Wat zou de Ned. taal in 't algemeen er niet bij winnen, en hoeveel grooter zou niet - uit een stoffelijk oogpunt beschouwd - 't debiet van Holl. boeken en dus ook de belooning van de in Nederland zoo karig bezoldigde schrijvers zijn, als die schrijvers zelven er zich meer op toelegden, Nederl. gedachten in Nederlandsche woorden uit te drukken.

Doch voor ditmaal genoeg! Moge de oproeping van den wakkeren redacteur van 't Volksblad alom gehoor vinden, en er weldra van alle zijden één kreet van afkeuring tegen die Hollandsche onhollandschheid vernomen worden!

N.M.