Nieuwe Wegen. Jaargang 4

Twaalf schadelijke Planten.

VIII
Peerdshove (Fr. Pas d'Ane)

Wordt ook in Vlaanderen bij haar bastaardnaam Padane genoemd, om haar peerdehoefvorm.

Peerdshove is een schamele plant en ze leeft zoo diep ootmoedig en zoo weinig eischend, dat ze bijna onopgemerkt groeit en versterft.

Haar leven is ook heel kort, vooral te velde, want doordien ze met heur bladeren tegen den grond woekert, wordt ze algauw door de wassende vruchten overdaan en versmacht.

Liefst groeit padane in kleigronden, alwaar ze ook diep onder de koorneerde tronk maakt - en op lange strekwortels lijk pemen uitschiet.

Aleer de eigenlijke plant boven komt, heft de bloem uit; deze verschijnt in vorm van een leelijke tap, vingerlengte, bezet van onder tot boven met onbeduidende bloemtjes, lijk belletjes.

Wat kleur die bloemtjes hebben is moeilijk om zeggen, het is een mengelmoes van vuil wit en leelijk groen, nu, een onbeduidend ding, dat het bezien, noch het uitschoppen niet weerd is.

Eenige dagen na het verschijnen van den bloemtap, boren de bladeren door en in korten tijd zijn ze volgroeid.

[p. 150]

De bladeren gelijken in vorm aan peerdehoeven; ze trekken dus ook op nenupharbladeren, doch ze verschillen met deze in kleur. Als ze volgroeid zijn, hebben ze de grootte van spruitkoolbladeren en een blauwgrijze kleur; ze schieten uit den grond met twee-drie gezusters en vormen er een hut, of plant op haar geheel en zoo staan die hutjes twee tot drie voeten van elkaar, zoo ver de grond tot hun voortzetting past. Peerdshove is een zeer schoone plant en haar bladeren blijven vol en gezond, groeiend aan kloeke stengels, die in verschillende richtingen overhangen en stilaan hun last op den grond laten zinken.

Doordien peerdshove in kleigronden heutelt, kan ze goed haren dorst laven, zoolang de groote hitte er niet is, maar eens dat de zonne dwers-door gloeit, als een roode pothul, barsten de kleigronden open, de zonne kettert in die menigvuldige spleetjes en bakt den grond, tot onder de koorneerde en van dan af is het rijk dier kortlevende planten tenden; immers dan ook zijn de vruchten in hun volle geweld en ze versmachten gemakkelijk die uitgehongerde kruipers, die vaal slepen en vergaan van honger en dorst.

In oogst - na den piktijd - vindt men dan boven de kleigronden, de peerdshovebladeren uitgekokerd liggen, tusschen de stoppels, lijk zandblad van tabak.

Van peerdshove spreekt men weinig te lande, tenzij hier en daar een wijf, dat van die plant remedies maakt, om buikpijne, hoofdpijnè, tandpijne, scheuremond, of andere kripsieën te genezen.

Peerdshove-grond is gewoonlijk lastige en magere grond, maar dat is de schuld van die plant niet, maar wel van den klei, die er eerst het water te veel ophoudt en dan met den zomer - van de eene overdrevenheid in de andere vallend - tot in het hert uitgezogen wordt.

Heel zeker is het beter, dat de akkers van peerdshove vrij blijven, doch een lastig onkruid is ze toch niet, ook gaat ze meesttijds haar gang, zonder verontrust te worden en men groet haar genegen, als een oude kennis uit Adam's tijd.

Benevens de wilde peerdshove, hebben we ook de hofpadane; deze is driekleurig: rood, wit en groen; ze is een sieraadplant en mag stout een prachtplant genoemd worden.

Wat den wasdom dezer plant betreft, die is volkomen eens met de gewone peerdshove, met dit verschil, dat de temme plant in alle gronden groeit - liefst in goede - en dat ze verder met haar peemwortels door den grond rijdt, dan de wilde soort, zoodat ze dit jaar hier en het volgende jaar drie, vier, tot vijf meters verder den kop uitsteekt, zelfs dwers door de muren.

[p. 151]

In die voorwaarden kan die heerlijke plant als vuiligheid aanzien worden en uit vrees voor te groote vermenigvuldiging, gansch uit den lusthof verbannen wordt.

Warden OOM.

IX
Krokke (Vicia (Cracca).

Als afleiding schrijven we nu wat over het boosste, het koppigste en het geweldigste van alle onkruiden.

Krokke is van de groote familie der vlinderbloemige - en een kruiper en een klimmer, even als de erweten en de vitsen.

Ze schiet uit als een arm plantje, met drie-vier naaldebladjes of assels, (aiguille de pin) en daar staat dat onbeduidend, klein ding, lijk een onnoozelaartje; ge zoudt zeggen: 't en zal geen puidje kwaad doen! Maar wacht!

Uit het hertje van dat braaf sloortje schieten er twee-drie scheutjes; daar ieder scheutje nu ook een hertje heeft, schieten er ook twee-drie nieuwe scheutjes uit en zoo voorts, tot dat kriepachtig plantje, dat op een kort, dun stammetje staat, meter-vlakte tegen den grond, of langs de vruchten, of al over den rug der vruchten voortkruipt en met zijn groene naaldekens treffelijke oppervlakten bedekt.

In vlas kan krokke onzeggelijk schade veroorzaken, vooral als er veel plantjes bleven in woekeren; daar wast ze klein en verdoken, diep onder de herels, lijk ondeugden in den ondergrond van 's menschens hert, doch als het vlas bijna volgroeid is, breekt ze door; ze grijpt de herels bij lijf en kop - ze groeit welhaast met haar krulranken over de koppen weg - en bedekt de vrucht als met een vlaak. Dan komt de regen af, die blijft haperen en hangen op al die gespannen netjes en onder het zwaar gewicht zinkt het vlas overwonnen te gronde en rot, of verliest er zijn natuur.

Het is dan ook niet te verwonderen, dat de boeren van 's morgens tot 's avonds bachten hun volk staan binst den kruidtijd en dat ze roepen en tieren: de krokjes! vrouwvolk, de krokjes!

In gevallene rogge en terwe kan krokke ook van al de gloeiende ketters droomen, vooral als de vrucht in haar jonkheid omkantelt en ongezuiverd bleef; dan groeien de krokjes dwers door al; ze rijden peerdje op den rugge der stalen, zoeken en vervoegen elkaar en overspannen heele partijen, zoodat er soms van de vrucht niets meer te zien blijft, niets, noch kop, noch lijf, niets, tenzij een vlaak van groene,

[p. 152]

kruipende ranken, met krulhoorntjes en donkergroene naaldebladjes, die in korten tijd een bloemhof uitmaken, van kwistig-gezaaide, kleine, purperroode vlinderbloemtjes.

En dan volgt de rijpdom; ranken en bladeren mijteren op, doch al over de vrucht hangt nu een net van geelgeworden onkruid, zwaargeladen met ontelbare zwarte peultjes, vol kleine, ronde, zwarte, zaadjes en onder dit geel en zwarte net ligt de vrucht versmacht en graanloos, gedood in de grepe van heuren aartsvijand.

Ge kunt begrijpen, hoe sekeur de boeren hun zaaigraan van krokke zuiveren en die vuiligheid van kant maken.

Krokkezaad is gekend als duivekost, doch ja, dat was goed en wel, ten tijde dat de boeren nog zwart brood aten, maar sedert men te lande klare terwe bakt, zijn de duiven ook zindlijker geworden en verkiezen ze schoon, klaar graan boven die zwarte bollekes.

Zoodat er maar weinig goede kanten aan krokke te vinden zijn; 'k heb slechts één maal in mijn leven een luttel goeds uit haar weten voortkomen.

Op een boerenhof ondervond de baas, dat hij, stil-aan, een klein beetje teenegaar, dag-in, dag-uit, bestolen werd. Op niemand kon hij zijn achterdenken laten vallen, want de dief was boos lijk een oude duivel.

Dat duurde nu al een tijdje, tot op zekeren dag een der werkmans, al klappen aan tafel, bitter kloeg, dat zijn bakker hem kavezwart brood leverde van klare terwe.

Dat was een lichtstraal voor den boer. In een-twee-drie was hij bij den bakker, die hem verzekerde dat hij niet kon raden wat aardig meel de werkman hem bracht, doch dat het veeleer krokke was dan terwe.

En nu kwam alles van zelfs te berde, na een dag wakens. De boer had immers krokke, zaad en klein graan - dat hij uit de zaaiterwe zifte, - doen malen voor zijn beesten; de zak stond gerievelijk open tegen het zoldergat en de vrouwe van den werkman, die soms wat in huis hielp futteren, meenend een goede vangst te doen, schepte baktjes uit den malingzak en verdook die in de lochtinghaag; haar vent haalde die 's avonds uit en vergaarde, tot hij een fatsoenlijk klutske had om naar de bakkerij te dragen en daar!...

Zoo greep de krokke den dief, al had ze geen krulranken meer.

Warden OOM.