Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 117]

Twaalf schadelijke Planten.
Smerte { Polygonum hydropiper
Smerte { Percicaria Acris

VI

Sprekende van gezapige onkruiden, zouden we de kroon mogen geven aan de ‘Smerte’; dat is nu oprecht 'n braaf onkruid: de kwezel van de onkruiden. Ziet eens, waar ze woonst kiest: in uitgedroogde dijken - en daar staat ze te vreden en gelukkig - en ze eet en ze drinkt er, in dien milden grond, dat ze vet staat als een slekske.

In stille zomers huizeniert ze er zóó wel en stelt ge het zóó goed, dat ze heel haren dijk plompende vol groeit, doch in natte zomers kantelt ze om en wordt ze overstroomd - en dan kermijtelt ze, zoodat haar kop mede drijft met den stroom van het water, wijl ze met haar bovenstje bladjes te zwaaien en te zwemmen ligt, lijk een drenkeling, die zijn armen boven water slaat en den kop uitheft en moord! roept.

Dat komt er van, van op gevaarlijke plaatsen te wonen. Doch de smerte doet lijk de bewoners van vuurbergstreken, zoohaast het gevaar wijkt, slaat ze weerom haar tent op.

Onder alle onkruiden gelijkt smerte best op tronkwilge; heur bladeren hebben even den vorm van wilgebladeren, doch ze verschillen van kleur, vooral als ze gulzig opgroeit.

In magere gronden blijft ze klaarder - en dan zou men haar soms voor echte tronkwilge nemen, vooral in groote droogte, indien ze niet merkelijk korter bleef dan wilge - en geen zaad droeg, wat wilge altijd mist.

Even als onder de wilge, vindt men smerte die in het water groeit en andere, die den akker verkiest.

In dijken en zampers, op natte stukken, land en verwaterde kanten, groeit de soort, welke men watersmert noemt; daar zwelt ze wijd en breed open, met donkergroene wilgebladeren - en als ze nu in de fleure van haar leven is - en in vreugde en wild genot, in de zomerzon te lachen staat, dan krijgen haar bladjes zwarte spotten, lijk uitloopende tranen, die op haar vallende, vlek mieken; doch tranen op, tranen neer, ze druipt zij toch niet - al noemt men haar smerte, juist om die tranen die heur bladjes bevlekken - maar ze leeft vrij en los - en het is te peizen, dat die vlekken eer uitslag van weelde zijn, precies lijk de peerden in koekaasjes komen, als ze wel groen eten 's zomers - en oploopen.

[p. 118]

In natte gronden - niet overstroomd - groeit de smerte tien tot vijftien centimeters hoog; haar stammetje kan vingerdikte worden - en het is zoo vol gezopen, dat het water uit een speldestekje in den stam zou druipen.

De watersmerte die op den akker groeit, - vooral in lichte gronden - blijft kleiner en magerder, dan deze die in dijken of op natte kanten heutelt, doch ze brengt meer zaad voort.

Er zijn twee soorten van smerte, groene en roode.

De roode groeit ook wel in natte landen, doch ze verkiest drooge gronden - en ze groeit er fijntig, doch kloek op, maar kleiner dan de eigenlijke watersmerte.

Roode Smerte kan in sommige landen zóó rood opgroeien, als bloed, doch meesttijds blijft ze slechts roodwendig in blad en bleekrood in bloei. Daarin verschilt ze ook met de groene getikkelde smert: deze heeft witte bloeien.

Smerte draagt heur zaad heel tenden uit, tusschen de twee voorlaatste en de twee laatste bladeren en in den kop van den stam - Leeger zou men soms wel wat korreltjes vinden, doch 't is maar beuzelinge.

De bloeien in knop, gelijken een bolleke haringzaadjes, brutaal tusschen twee vingers uit den hoop gegrepen - en tusschen de smertebladjes gelegd.

Dit plantje is kruideke-tik-mij-niet; zoohaast ze aangeroerd wordt met schaaf of braakhouw, ligt ze morsdood, - precies teer, lijk brave menschen! Kwaad-kruid bederft niet - en deugnieten zijn taai.

Smerte is dus 'n treffelijk onkruid - en bovendien zou roode smert verdienen van als prachtplant in potjes gekweekt te worden - en de vensterbanken te versieren.

Warden OOM.