Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 97]

[Nummer 7]

Stance Weltemoe
(Vervolg)

En die ziekte sleepte, sleepte... De doktor had van maanden gesproken, maar jaren was't en nog jaren dat de ongelukkige Joos roerloos en onmachtig op zijn lijdensbed stillekens uitleefde. Na tien jaren geluk kwamen tien jaren ellende en kommernissen. Traag zette de verlamming haren weg voort, dan bleef zij eenige maanden stil alsof ze eerselen wilde voor die onvermoeibare zorgen en het aanhoudend plegen dier wakkere vrouw. Dan hernam ze met geduld en zekerheid haar vernielend werk. En toch kon men niet zeggen dat deze jaren, hoe ellendig en jammervol ook, gansch van geluk beroofd waren. Bij het slaven en oppassen legde Stance zooveel ijver en genegenheid aan den dag, ontstak daarin zoo'n danigen gloed van levenslust en machtige liefde dat heel haar werk er door verlicht en verwarmd scheen, en zij dagelijks troost en leniging brachten tot in dit eindelooze en hopelooze sterven toe.

Op het dorp sprak men veel daarover en niet een die deze moedige vrouw in haar bewonderensweerdig liefdewerk niet prees en bebofte. Alleen de zusters zwegen, de oudste had zelfs sneuvend laten hooren dat die Stance voorzeker wel wist waarom ze zoodanig rond het bed van den zieken verwijlde! Na eenige maanden noemde men dit niet meer en op geheel het dorp scheen niemand te bemerken dat Stance allengerhand versufte en verouderde. Eerst werd het haar

[p. 98]

grauw, dan wit; fijne rimpelkens trokken als eene schaduwe van kommer en zorge om haar voorhoofd samen. Maar Joos had ooge voor alles; hij beschafte dit langzaam en vroegtijdig verval en dat stak hem wreedelijk door het hert. Soms lag hij uren lang te droomen en keek dan met donkere oogen star voor hem uit. Hij dacht er aan hoe hij al die zorgen, hoe hij die opofferinge vergelden zou. Alles wat hij bezat, zou het hare zijn. Wat kon hem zijne familie schelen. Ze hadden hen altijd schuw op hunnen kant gehouden en bezaten geld in overvloed. Daar hij geen kind had moest van rechtswege de geheele nalatenschap zonder bestaan van testament, naar zijne familie gaan. Zoo mocht dat niet zijn en hij zou er wel middel inschaffen om alles op goeden voet te stellen eer hij van hier wegtrok. Meer dan eens had hij daar met Stance over gesproken, maar zij had iederen keer van een anderen kant weggeklapt. Zij liet hem heel en al meester, hij mocht doen wat hij wilde daarvoor hadden ze evenwel altijd tijd genoeg. Nu was hij nog in volle doening en later als 't meer nood deed konden ze daar op weerkeeren. Stance wilde niet alles hebben, daar had ze geen recht aan, zei ze; genoeg om te leven en meer niet, en daarbij, hoe zou de familie hem niet bespringen. Om deswille van dat geld wilde ze noch onrust noch achtergeloop en met een kleinigheid zou ze zeer tevreden zijn. Ze heeft misschien gelijk, peisde Joos, 'k zal haar voor 't minst de helft nalaten, zoo zal ze van de familie gerust gelaten worden. Gedurende deze lange ziekte had hij nogmaals zijn voornemen veranderd en hoe het ook komen mocht hij besloot nu voor goed dat Stance alles, volstrekt alles zou hebben tot zijn laatsten cent met land en huis en hof. Bestond er dus ook op de wereld een mensch die 't meer verdiende dan zij. De familie, die moest het maar weten en hij zoo wel zorgen dat alles in den haak stond en goed verzekerd werd. Er kwam verandering in zijn toestand; de verlamming begon ineens te verergeren en de doktor bekende 't opentlijk dat het einde naderde... Joos begreep ten volle het rischeerlijke van zijn ellendigen staat. Op zijn aandringen ging men den notaris halen die aanstonds met zijnen klerk ter plaatse kwam.

De zieke lag ongeduldig wachtend op zijn lijdensbed, de ongedurigheid brandde in zijne oogen en hoe weinig tijd het duurde eer de notaris aanbelde vroeg hij alle paar minuten: Is hij daar nog niet?... Zou hij dan niet komen? Kwestie of is hij thuis? Stance had alle moeite om hem gerust te stellen en paaide hem met troostvolle worden zij bleef in de kamer met den notaris want het was haar geen geheim meer wat daar zou verhandeld worden. Lang zou het niet duren. Joos liet met zware, onderbroken doch wilskrachtige stem hooren wat hij begeerde en waarom hij het zoo begeerde. De opgaaf klonk klaar en verstandig bedacht, zoodat er na zijn dood noch voor geweldenarijen,

[p. 99]

noch voor rechterlijke aanvallen van wege de familie te vreezen was. In één oogwenk stond het op 't papier, dan het nog eens voorgelezen en de notaris gaf hem de pen in de hand om te onderteekenen. Met koortsige haast greep Joos toe en reeds had hij de pen op het blad wanneer al met eens zijne hand ontsloot en hij met een zucht voorover stook.

Hij is onmachtig geworden, zei de notaris het gerief behoedzaam aan den kant schuivend. Aanstonds was Stance toegesprongen en kloesterde haren man zachtjes in de kussens neer. Doch Joos roerde niet meer het was geene onmacht geweest, maar eene hertverlamming door de groote ontroering te weeg gebracht.

Wanneer men Joos Faastens ten grave droeg volgde heel het dorp den droeven lijkstoet. Hij was toch een doorbrave en meegaande man geweest en men kende hem geene vijanden. Snikkend en weenend stapten de zusters bachten de kist die geheel onder kronen en garven bedolven lag. En waar bleef Stance, niemand had ze gezien? Thuis zat ze in de eenigheid, verlaten en in tranen terwijl de klokken hun narig en eentonig doodsgelui over het dorp galmden.

Den volgenden morgen kwamen de schoonbroers naar het testament vragen, zij konden geene rust vinden vooraleer zij wisten hoeveel er bij den afgestorvenen ging te ravelen zijn. Niet zonder kwalijk verdoken blijdschap vernamen zij dat er geen geldig testament bestond. Dat liet Stance vlak onverschillig. Eenige dorpelingen schudden daarover nadenkend het hoofd. Wat domheid, mompelden ze, waarom daar ook niet vroeger voorgezorgd en weten dat alles zoo erg stond! Anderen lispelden: waarom is zij zoo dwaas geweest daar niet zelf op te peizen, 't is hare schuld! Daar waren er ook die meenden dat Stance haar binst die lange ziekte had voorgezegend, en dat zij nu de boter bachten den lijs had.

De familie deelde niet zonder schelden en twisten. Dan bestelden zij eene schoone grafzuil en daarmee hadden zij het geweten rustig.

De beroofde vrouw ging bij den notaris, of er daar iets kon aangedaan zijn! De man stak mistroostig de schouders op. Ik kan er niets aan veranderen, zei hij. Het spijt mij zelf om u, maar een testament zonder handteeken is een weerdelooze vod. Hij bezag met medelijden die brave vrouw met het vroeg verouderd wezen en het witte haar, eenvoudig gekleed en straatarm!...

Zij ging lijk zij gekomen was. Buiten haar wete bezocht de notaris de familie en legde den betreurensweerdigen toestand der verlatene voor oogen. Zij bleven steenhart. Alles was volgens recht en reden geschied en zij hadden er nooit naar gevraagd om eene gemeene dienstmeid in de familie te stellen. Het was zoo en 't bleef zoo.

[p. 100]

Niettemin een paar dagen later belden de schoonbroers bij Stance aan. Verwonderd liet zij hen binnen. Zij vroegen of zij al wist wat zij ging aanvangen? Zij schudde verneenend het hoofd, en of zij het nog geweten had, 't zou haar nooit de moeite weerd geweest zijn het hun te zeggen. Na wat verlegen rond den pot draaien gerocht het er eindelijk uit waarom ze kwamen. Bij het deelen was er een duizend frank ten onpasse gebleven en dat kwamen zij haar goedhertig aanbieden.

Als ze tenden gesproken waren stond Stance rustig op sloeg spottend-koele hare schoone oogen met een langen harden blik of de angstig wachtende mannen.

- Dank u wel, zei ze, vol weerdigheid, die aalmoes zou u kunnen arm maken.

Zij keerde hare hielen en ging rustig uit de kamer.

Eene week later had Stance eene plaats van huishoudsteraanveerd. Ze diende weer.

O. DEMARRÉ.