Nieuwe Wegen. Jaargang 4

Volksredders.
(Vervolg).

Zoo'n algeheele toewijding aan 's volks welzijn werkt aanstekelijk, zoo aanstekelijk zelfs, dat weldra aan Franske's zijde een tweede redder optrad, wat aanvankelijk den hoofdredder wel eenigszins verontrustte, maar wat hem anderzijds streelde om het vereerend gezelschap van zulk een personage. De hulpredder was namelijk niemand minder dan de heer Marcel Vronck.

Marcel Vronck was doctor in de rechten, maar had nooit of nimmer zijn doctooraat in praktijk kunnen brengen. Rond den trekker zijner huisbel stond er wel: ‘Vronck. Advokaat.’ maar de kliënten bleven zoeken, en de bel ging niet over dan door de trekking van de melkboerin, den lijkbidder, den leurder en andere merkwaardige personen van dat slach.

[p. 74]

Meester Vronck was dan ook sedert ettelijke maanden overtuigd, dat hij, kost wat kost, een anderen hemel moest ontdekken, waaruit de opgaande zon van zijn talent glansrijk de ondankbare wereld zou bestralen.

Als hij soms mijmerend en dubbend in zijn studeerkamer zat, gebeurde het wel eens dat zijne droomerijen eene richting volgden, die allengs meer dezelfde was. ‘Waarom zou ik nu toch acht jaar hoogeschool hebben gedaan, mompelde Marcel, tenzij om te spreken? Spreken moet ik, dat is mijne bestemming!’

Daar er nu geene plaats is, waar meer, te pas of ten onpas, gesproken wordt dan in de Kamers, bleef den spraaklievenden advokaat geen ander ideaal dan de zuilen van het Parlement. Maar hoe daar aangeland? ‘De sociale kwestie!’ zei Marcel op zekeren avond. En de inval was zoo onverwachts, de gedachte zoo buitengewoon rijk, dat de gelukkige vinder de vuist op den lessenaar liet nederbonzen tot groote opschudding van den met stof bedekten ‘Code civil’ die daar sinds geruimen tijd in onverstoorde rust voortsluimerde.

Sedert dien heugelijken avond was Marcel Vronck democraat-socialist. Zijn gestarnte had hem goed voorgelicht. Geen maand was er verloopen, of de verdediger van weduwen en weezen was de meest gevierde redenaar van al de politieke herbergen.

Een zeker talent kon men den toekomstigen redenaar niet ontzeggen en hij, zeker van zijn spoor en met het oog op de eerstvolgende kiezing, gaf tijd en krachten ten beste voor het heil van den verdrukten werkman en het kapotmaken der verkankerde maatschappij.

Ravaux begon geweldig voor zijn eigen invloed te vreezen, maar doortrapt als hij was: ‘Van een mededinger een bondgenoot maken, dacht Frans, ten minste voor de toeschouwers. Maar verder, ieder voor zich zelf, slim tegen slim, zonder gedruisch. Die advokaat wordt mijn speelbal, al beeldt hij zich in, dat hij met mijn bolleken kaatsen zal!’

_**_*

- Een partij, die zich niet beweegt, slaapt; en een partij die slaapt, sterft! Wij liggen al te lang stil, zei Vronck tot Ravaux, 't is een geheel jaar....

- Ja; maar onze zaken gaan vooruit; onze optochten waren schitterend, ons ledental klimt, klimt; we zijn acht honderd.

- Er wordt geklaagd over de gedurige geldstortingen, en gevraagd, dreigend gevraagd, wanneer er nu ook verbetering gaat komen in de arbeidsvoorwaarden en de fabriekreglementen.

- Wat wilt ge dan?

- Nog eens 'n staking probeeren.

[p. 75]

- Bij wien?

- Bij Daltier,

- Die mislukt stellig.

- Wat scheelt ons dat?

- Denkt ge, Mijnheer Vronck, dat ik zóó met de belangen der werkers wil omspringen?

- Denkt ge, Frans Ravaux, dat gij er iets meer mee inzit dan ik? Daarbij de Christene syndikaten gaan ontzettend vooruit en.... de kiezing is in aantocht.

- Komen wij op?

- Natuurlijk. Met n'volle lijst. Gij de eerste plaats, ik de tweede; verder Bast, Vleugels, Van Someren en nog een of twee. Zóó lag het ten minste in mijn plan, maar de partij moet beslissen. Doch zooals de gemoederen nu gestemd zijn, is die zaak niet aan te gaan. Er moet gestaakt worden. Brussel, Gent enz. zullen bijspringen, dat weet ik van hoogerhand....

_**_*

‘Geen centiem doe ik er bij! - had Mijnheer Daltier gezegd. Het staat aan allen vrij mijne fabriek te verlaten en elders naar werk en grooter winst uit te zien. De eischen mijner werklieden heb ik grondig onderzocht, het voor en tegen gewikt en gewogen, zonder eigenbaat en zoo breed mogelijk gerekend. Maar dat is nu mijn onwederroepelijk besluit: Het loon blijft wat het was. Geen centiem doe ik er bij. Er staan zegt gij, vijf honderd werkers gereed om, zoo dit onderhoud den gewenschten uitslag niet bekomt, den arbeid te laten staan. Mij is het wel. Met de overigen kan ik onmogelijk het werk voortzetten. Morgen liggen de raderen stil, wordt het vuur uitgedoofd en sluit ik mijne fabriek voor zes maanden. Breng deze mijne woorden aan de muiters over. Vergeet het niet, mijn inzicht staat vast en er is geene verandering mede bemoeid.’

Daarop had hij Marcel Vronck en de tien andere afgevaardigden koel gegroet.

't Is mis, jongens, had de advokaat gezegd, toen de diplomaten op de stoep stonden, de baas houdt voet bij stek. Zoo kras heeft hij ons nooit afgescheept. Maar stuiven zal het er!" En dreigend had hij de vuist naar de fraaie woning uitgestoken.

Nu duurde de staking nog immer voort, al sedert drie maanden. De geestdrift was merkelijk verkoeld; de wekelijksche onderstand uit de kas der vereeniging smolt bij elke uitdeeling en het hulpgeld der verbroederende proletariërs van Brussel en Gent, dat volgens Ravaux aanzienlijk moest zijn, was op. Dit verbaasde de stakers verschrikkelijk en de stoutsten mompelden reeds van langvingerij. Advokaat Vronck was op reis.

[p. 76]

Franske gaf nog wel eens een meetingje en raasde van ‘Volhouden!’ De baas zou buigen of barsten maar hongerige magen hebben geen ooren.

Eindelijk, op een zaterdag, toen de misleide werklieden zich in ‘'s Volks Welzijn’ aanboden om hun arme twee frankskens, verscheen de redder niet. Men stormde naar het huis van Sander Bast, bij wien hij in den kost lag. Sander, bleek van woede, wierp hun de gansche waarheid in 't gelaat. Ravaux was spoorloos verdwenen en even spoorloos, Sanders echtgenoote......

_**_*

In een net gemeubileerd kabinetje zit een man te schrijven. Eene dame leest over zijn schouder heen: ‘Raadgevingen aan alwie tot iets wil geraken.’

Eeerste Hoofdstuk. Wordt volksredder!

Wat wordt daartoe vereischt? Moet men zeer veel verstand hebben?

Neen. Maar men moet slim, doortrapt zijn. Een kinkel, die handig is, komt er ook.

Welke geleerdheid wordt gevergd?

Geen. Doch gebaren dat men ontzaggelijk veel weet is streng vereischt en onontbeerlijk.

Moet de volksredder eerlijk en zedelijk zijn?

Volstrekt niet. Ten minste in de beteekenis, die deze woorden hadden. Hij zorge maar, eenige dagen gevang op te loopen voor wat lawaai; dan is hij bij 't volk een martelaar, en die eeretitel vaagt alle zondekens uit.

Is het noodig iets van godsdienst af te weten? Neen. Één enkel woord van den Bijbel volstaat ruimschoots: ‘Het getal der zotten is oneindig’. Dat woord echter moet men diep in zijn geest prenten en gedurig overwegen.

Is er dan zoo bitter weinig noodig om tot de alles overtreffende waardigheid van volksredder te geraken?

Integendeel. Let wel op de volgende voorwaarden:

Om het werkvolk te redden moet men:

Zelf te lui zijn om te werken.

Uitstekend kunnen liegen.

Ontzaggelijk veel beloven.

Zeer veel schrijven en altijd teekenen met zijnen naam.

Veel meetingen houden; maar nooit laten tegenspreken door een vijand.

De tegenstrevers uitmaken voor al wat leelijk is.

[p. 77]

Aanhoudend werkstakingen uitlokken. Op twintig lukt er allicht ééne.

Goed toezien dat, bij opstootjes of botsingen met de gewapende macht, zijn eigen vel altijd ongedeerd blijve.

De miserie van 't volk doen voortduren; anders houdt natuurlijk het redden op en is het baantje bedorven.

En onder aan schreef het heerschap: ‘Deze gouden levensregelen laat ik als erfenis aan mijne eventueele afstammelingen.’

Frans Ravaux.

_**_*

Marcel Vronck werd in een ander distrikt gekozen. De menschen snakten immers al zoo lang naar een volksredder.

Arie SANDEN.