Nieuwe Wegen. Jaargang 4

[p. 17]

[Nummer 2]

‘Van den Kanarievogel en 't Simpel Zieltje’
(Vervolg.)

‘Oorspronkelijke brugsche novelle’.

De koelte van de kerkstilte die zoo oneindig bevredigend over haar was nedergedaald, als een goddelijke zegening, toen ze van danige warmte niet verder meer kon, het zachte genot de beenen uit te strekken, en half in dommeling met een overtuigde devotie schietgebedekes te stamelen; dat alles had, nu ze wist ingesloten te zijn, niet de minste bekoring noch verrukking meer voor haar. En ze zou wel graag twee maal zoo ver zijn gegaan 'lijk ze te middag had afgelegd, en dat in de volle zon, om maar even buiten te zijn, vrij ten minste, in de roostende hitte van 't middag-laaien.

‘Piet’ de vogel vond dat min lustig ook, hij zweeg doodstil en zag verbaasd rond op wat gebeuren moest.

.... Polientje had menigmaal reeds geroepen binnen 't portaal, gebonsd op de zware kerkpoorte, getrokken en geslingerd aan de klokstreng, maar te vergeefs....

Ze zou nu wachten, lange... lange... misschien.

Vele wagens kwamen aangerold en de wanden van de groote kerk daverden, en er beefde iets heel zachtjes hooger in de ramen, waar groote heiligen in het topazenlicht der ziftende zon, rood, groen en goud te lichten hingen; en het miek haar angstig, want ze voelde

[p. 18]

wel dat het gerucht boven en rond de kerk stoof, dat de stem der menschen er buiten bleef, en hier geen lawaai inkomen mocht noch kon, dat hier God troonde, de Schepper, Regeerder van 't gene rond zijn tempel huilde, brieschte en sjouwde.

En ze meende wel, dat, zoo Hij het buiten verdroeg, hier ten minste zulks eeuwig zou gestraft worden.

Haar oogen vielen op den vogel, en ze bezag als verschrikt de groen geverfde kooi! Een machtige stem ontstond in haar geweten en klemde haar bevende lippen saam...

- ‘Ja! wat had hij durven doen? en wat had zij laten gebeuren? Oh! dat heiligschendend gefluit, dat ontheiligend gekir!’ Ze sloeg met de hand op haar borst; ze sloeg drie maal om de groote zonde.

En nu kwam er als een gedachte klaar in haar geest en het scheen Polientje of verstond het eindelijk waarom het hier was opgesloten: Jeezeken wilde haar de voorsmaak geven van de eeuwige pijnen der hel en 't opsluiten ging slechts haar eerste straf zijn... niet de laatste... veel misschien, heel veel beproevingen gingen haar nog overvallen tot eindelijk het eeuwig vuur voor haar zou opengaan... het eeuwig brandend vuur...! En er waren nu geen kleuren naar genoeg om al de beproevingen af te schilderen die haar te wachten stonden; ziekten, rhematiek, ongelukken en wat meer nog...

‘Zoete naam Jesus...’ ze ging niet verder, ze dierf niet, mocht ze zulks nog, hare zondige lippen konden God niet meer aangenaam zijn. Ze viel op de kniëen stak de armen uit ten hemel en riep angstig en luid: - ‘Wees bermhertig, zoete Jeezeken!.. Wees bermhertig voor mij!...’

‘Piet’ vond het ook geraadzaam den hemel luidruchtig te aanroepen en floot op de smeekende klachten van Polientje een geweldig deuntje...!

Het ging er zoo in de kerk toen de koster plots de poorte ontsloot en binnenkwam.

Polientje vloog als een bezetene den armen man te gemoet en begon daar een ellenlange historie, zonder kop nog steert, waaruit de man niets kon klaar krijgen dan ‘opsluiten! opgesloten! heiligschennis! vagevuur! hel en kanarieveugels!’

Hij bezag het simpel zieltje, maar hoe meer hij 't vrouwtje bekeek, hoe meer in hem de gedachte ontstond dat Polientje ‘een slag van den meulen’ moest gekregen hebben en toen hij uit al die opdringende veronderstellingen terecht kwam, begon hij met: - ‘Dat 's al wel mijn brave ziele, maar...

Polientje liet hem niet voortgaan en overviel den koster met haar aloverweldigend oudjesgebabbel:

[p. 19]

- ‘En dat ik nu nog niet geëten heb, en het reeds zoo laat is, dat's uwe schuld... Hoe staat het met de gezondheid van je vrouw, lijdt ze nog aan rhematiek in de beenen? Ik heb daar een goede remedie voor... je neemt:...’

Ze ging niet verder.

- ‘'t Was nu te laat, want haar dochter en haar schoonzoon waren haar verwachtend... Nu, hij moest veel komplimenten doen aan Wantje, z'en vrouwe’...

En Polientje met de eeuwige muite onder den mantel, ontliep den koster, zonder hem den tijd te laten haar verder uit te pluisteren. Hij had daar nu ook geen lust meer toe; zoohaast hij uit haar woorden de weet er van had dat het een vriendin van zijn vrouw was, en zooveel belang stelde in de gezondheid van zijn dierbare wederhelft, was alle verontrusting geweken; en hij twijfelde er geen oogenblik aan of het pover oudje was een brave ziele, hier door zijn schuld ingesloten. Het monstergedacht van ‘dievegge’ week uit zijn kop, als een zacht zomerwolkje dat het koele zoeltje drijven doet naar ver-blauwende einders.

Er kriepte een deur door de kerkstilte, er kwam een striepke zon plekken onder 't kerkportaal en 't getrappel van Polientje stierf weg en werd een arm brokje te meer van 't groot gedruisch dat sidderde in de tempelmuren en beefde tot hoog in de zonlichtende glasramen.

_**_*

Drie uren...en de klokslagen hingen in de lucht als viel het hun te lastig lager te dalen en hield het felle-zonnebranden de klanken van hun bronzen mond omhoog.

Polientje kwam over de Goedjes-brug, beende geweldig onder de reeks boomen van den Dijver die voor haar hun koele schaduwlane trokken, doortinteld met bevende zonneringetjes, schoof verder de Rozenhoedkaai voorbij, de Predikheerenstraat op, en trappelde Sint Annawaarts toe.

Haar dochter woonde in den Rolleweg.

Onder de berustende schaduw der Dijverlane had ze eerst veel op de droeve ervaarnis van 't opsluiten gedacht. Wat een groote zonde ook!

- ‘En z'en zou nu morgen zeker naar de Heilige Communie niet durven gaan; en wat gingen de bagientjes daarvan denken dat zij, Polientje, eerste assistente van de gedurige aanbidding Jezu, niet ter heilige tafel naderde, en ze ging haar plaats verliezen, den mooien zitbank, dicht, heel dicht bij het tabernakel, en het zou nu Netje zijn geweest die op de fluweelen kussens ging tronen, Netje, de kwaad-

[p. 20]

aardige buurvrouw die nooit opzag naar iemand en waarvan heel het Bagienhof sprak als van een ‘dronkelutte” meende zij.”

- ‘Oh! die veugel, die leelijke veugel!’

- ‘Neen dat mocht niet, dat kon niet! en ze zou s'avonds naar den pastoor van 't Bagienhof gaan en alles bekennen, uitleggen hoe 't was gebeurd en dat zij waarlijk met geen kwaad inzicht was bezield geweest, en dat ze den kanarieveugel toch niet kon buiten laten staan, en.....

Maar al met eens zag ze door haar traagwerkende gedachten, een verre preek van den oûwen man, waarin hij aan de stille zielen van 't rustig hof verteld had, hoe Christus in groote woede ontstoken, de Joden uit zijn tempel had gejaagd om er duiven, honden en slachtdieren te hebben ingebracht.

Had Jesus tot hen niet geroepen:

- ‘Mijn huis is geen roovershol.’ En het scheen haar of kwamen die woorden ook uit den mond van den oûwen pastoor over haar en ze zou nu zeker tot hem niet durven gaan; verder zag ze 't mooie beeld van 't heilig herte Jezu, den hoogen troon afstappen waarop het geplaatst stond en haar met koordslagen buitenzwepen:

- ‘Mijn huis is geen roovershol!’

't Vrouwtje zuchtte diep en vroeg zich hopeloos af wat er met haar arm zwart zieltje zou geworden.

Ze was jagend van de hitte, eindelijk aan de Jeruzalemskerk gekomen, nog twee straten, de eene links de andere rechts en ze zou er zijn.

Ze beende minder rap.

Langs de eene zijde stonden de gevels laag en dicht tegen malkander geschoord, in de blauwende schaduw die wat verder nog over de straatsteenen striepte; de deuren stonden wagewijd open op de koelte; en tegen den muur zaten bij groepjes de kantwerksters samen een koutje te slaan.

Toen Polientje voorbij trok zagen ze even boven hun werk, spraken twee woorden zachter tot malkander en knikten ‘Goên dag’.

De kinders mooschten bij tropjes in 't ronde.

Ze lagen gedrieën bij den greppel, en de waterstriepjes liepen vet en smoezig tusschen de hobbelige steenen, in een zomp van koffiegruis, vischkoppen en gesmoesde aardappelen; ze smeesden en speesden met de naakte bemorsde pootjes, wrochten in 't slijk met de handen, of trokken malkanders lijf erin.

De zon begoot den overkant der straat met gulpen vlammende licht, en de van klaarte sidderende gevels hadden er allen hunne groene luiken dicht; twee jongens lagen er uitgelangd in de warmte en knepen van danige deugd de beide oogen toe.

't Was al.

[p. 21]

In den ommedraai der straat blekte plots de volle zon verblindend in Polientje's gezicht. Drie meisjes waren daar aan 't koorde-dansen: z'en had het spel niet gezien van 't danig zongeflikker, kwam onverwachts in de koord terecht, strompelde eerst, vernestelde dan, en viel eindelijk zoolang ze was op de straatsteenen.

... Een groote gil, een dof gerakkel, en de muite lag op den grond aan stukken, het valletje was opengeslagen en ‘Piet’ wipte de kooi uit. De meisjes giegelden om 't eigenaardige van die vogelkooi onder den mantel en ook wel om 't huilen en 't vallen van 't oude vrouwtje; de geburen waren toegesprongen, diep aangedaan door het zoo plotse ongeval.

Toen Polientje den vogel zag uitwippen kermde 't niet lang, scharrelde haastig zijn verbroken leden saam, en trekhielde al wat het kon naar het vluchtende beestje, dat op een vensterkassijn, van zijn eersten schrik bekomen, nu leutig over zijn herwonnen vrijheid een aardig deuntje aan 't kwetteren was.

Er speelde een deugdelijk lachen door de menigte.

- ‘Zoete naam Jezus! Zoete naam Jezus!’ riep 't simpel zieltje, terwijl het met gestrekte handen den kanarievogel achternabeende.

‘Piet’ wipte tjiepend met gemeten sprongjes verder en vond er een waar genot in, het oude wijf op hem te zien afkomen. Middelerwijl waren ook de jongens van de buurt, de meisjes en de vrouwen op den kanarievogel losgegaan; hij vond het geraadzaam wat hooger te schuilen, ging neerstrijken op het punttrapje van een eeuwenouden gevel en begon daar een zot geswatel en lustig gekir.

... Een verlaten zoldervenster kriepte open, heel dicht bij het trapgeveltje waar 't beestje aan 't fazelen was en er blekte daar plots een pijpmuts uit met een langen stok in d'handen, waaraan een netje was gehecht.

Beneden in de straat stond Polientje met de verminkte kooi maar immer ten hemel te zien en stamelde luid op, haar eeuwig schietgebedeken om het welgelukken van de vangst:

‘Zoete naam Jezus, wees gebenedijd
van nu tot in der eeuwigheid’.

Gansch 't gebuurte was bachten 't vrouwtje geschaard, de kantekussens waren verlaten, de greppels, de warmte van de straat-steenen en het koordedansen ook. Men zag naar den vogel, het netje en de pijpmuts en hier en daar loech een leutig woord door de menigte.

- ‘J'en stok is niet lang genoeg, Meele!’

- ‘Valt er niet mêe’!

- ‘Toe maar! moed!’

Maar de stok, het netje, het opengewrongen dakvenster, het haastig rumoer van de pijpmuts, 't was al te vergeefs, de wilde vogel

[p. 22]

wipte steeds hooger van den gevel tot het dak en de schouw; en het simpel zieltje riep maar altoos luider haar schietgebedeken tot den Heer.

Toen Polientje nu eindelijk zag dat er geen vangen meer aan was en ‘Piet’ voor goed de lucht in bleef, viel haar hoofd zwaarder en dieper op haar borst, haar oogen begonnen te pinken en wrange tranen kwamen.

De kantwerksters spraken haar zachte woorden toe, heel zachte, de kinders proestten nevens 't wijveke hunne geweldige vreugde uit en 't arme zieltje stamelde maar gedurig tusschen haar tranen de ellenlange historie van haar droevig wedervaren, die eindigde eeuwig en ellendig:

- ‘En dat is nu de tweede straf voor men groote heiligschennis’.

_**_*

In den hoogen blauwen, hemel gekte een klein, geel vogeltje op den toon van:

‘Zoete naam Jezus, wees gebenedijd,
van nu tot in der eeuwigheid

Polientje herkende 't gefazel, dierf omhoog niet zien van schaamte maar trapte uit klare woede de verminkte vogelkooi onder de voeten aan splinters....

... Zoo was in 't volle zonnebranden haar geschenk den blauwen hemel in....

Dien dag is Polientje, naar Fiene haar dochter, niet meer durven gaan....

Brugge.

André VAN ACKER