Nieuwe Wegen. Jaargang 4

Uit het Leven der Planten.
Twaalf schadelijke planten

I.
Distels

‘Ge zult uw brood winnen in het zweet uws aanschijns en de aarde zal niets dan distels en doornen voortbrengen’!

Als onze eerste ouders dien vloek hoorden uitdonderen, waren ze voorzeker 'lijk met pompewater overgoten. - En als ze mettertijd hun boerderij bezeilden en bevrochten - en de vruchten aan den soms-weerspanningen grond en aan de altijd-woekerende onkruiden moesten ontvechten, dan wisten ze nog beter, wat er van de markt te eten was. - En als ze hun oogstje indeden en vader Adam's vingers vol distels staken, dan bezat Eva geen naaide, in geheel haar kotje - en Adam moest al die pijnigende stekers in zijn vingers laten nestelen, tot ze er van zelfs uitvielen.

't Is een onwaardeerbaar geluk, enkel voor de gewonde vingers, dat de naalden uitgevonden werden, vooral om distels uit te pinnen.

De distel, het sieraad onzer Vlaamsche duinen, is ook het ‘schuw’, het spook, de kwelgeest, de duivel onzer Vlaamsche akkers.

En dat de distel een zindlijke, veeleischende kerel is, weet iedereen. Meent ge, dat hij in slechte gronden zou huizenieren? Ge zijt er wel mee! De zware, de beste, de rijkste landerijen aan koorngrond, daar slaat hij zijn teenen in - en daar nestelt en bedijgt en vermenigvuldigt hij.

Wat het uitroeien betreft, hij is geen katte om zonder handschoenen te grijpen, noch in zijn jeugd, noch in zijn ouden dag - en deze, die distels trekken zonder slons om de hand, kunnen er preuven van toonen.

[p. 5]

De distel wordt dan ook meest met de mak aangerand en afgestekt, zoo diep mogelijk in den grond; doch wordt hij te jong gewond, dan krijgt hij tien stalen voor één - en schiet uit langs alle kanten.

Wilt men wachten tot hij groot geworden is en dik-gepijpt, dan moet men de vruchten vermoorden - en zoo gebeurt het, dat die leelijke stekelverkens aan hun weister overgelaten worden en meegroeien met het strooigewas, zoodat hun bleekroode bloemen, al boven de terwe-auwen te lachen staan en triumf te dansen.

Dan komen de gendarmen voorbijgereden, rekken hun uit, boven den zadel, draven het hofgat in - en vermanen den boer.

- Ziede ga da diistels nie? Fluis erop, jongen! of dan krag de ga 'n proces, zulle!

Wat moet de drommel ook, zijn vruchten vermoorden of de boete?

En laat hij boeten en zijn distels waaien, zoo staan de binders in oogst met lange vingers te werken en te morren van pijn - en de schelver danst van henne-kwaadheid boven op zijn troon en vloekt den eene verblomme! na den anderen - en de boer mag dat bij zijn bakte doen.

Het uitroeien van de distels hangt overigens meest van het weder af; als die plant in geverderden leeftijd afgestekt, maar vooral afgepikt wordt en er aanstonds zware regens opvallen, dan mag men overtuigd zijn, dat er maar weinig uitscheuten den kop meer zullen heffen; immers, het water dat in de afgepikte pijpen drong, doet de wortels rotten.

Dit leert ons de ondervinding - en menige boer kan getuigen, dat hij soms verwonderd gaapte op velden, die van distel vergeven stonden en die plots, na groote regens, van die lastige uitzuigers verlost waren. In alle gevallen is het toch noodig, dat de boer de distels sekeur te keere vliege, aleer hun zaad rijpe, want ieder zaadje is van witte vlerken voorzien - even als het melkwied, de pisseblomme, het singsoen en nog meer planten - en als die duiveljongen rijp en moerevlug zijn, blaast de wind en.... hop! doen de zaadjes, al over de velden weg, de wijde wereld in en.... hebben ze vlerken, ze zijn ver van engeltjes te zijn.

Neen, engeltjes zijn ze niet; ze zijn belichaamd en ze worden moertjes, is het in den omtrek niet, 't zal tien, twintig minuten of een uur verder zijn. Nergens groeit de gewone distel liever, dan in hardbetrapte gronden; zoo vindt men hem veel langs de voetwegen, in den zoom der dijken - en als hij er opschiet, pas op, boertjes, tegen dat de gendarmen, of de garden, of de ingenieur-van-wegen op daagt,... zulle!

[p. 6]

Buiten deze gewone distels, die algemeen gehaat worden, bestaat er een ander ras, peerdedistel genaamd, die, donker en mat van bladeren, ook grooter en wijder open groeit, met langere stekers; deze mag een prachtplant genoemd worden.

Als hij in bloei is, prijkt de kroon hoog en onberoerbaar, op den pyramidalen stam; de knop heeft den vorm van een vaze, met wijd onderste, ingetrokken midden en weeruitkomenden boord, met erboven de donker-roode bloem.

Deze distel vermenigvuldigt niet zooals de gewone soort; hij wordt ook soms gedoogd, vooral door de vogelvangers; deze laten de plant rijpen en zetten haar 's winters in verlorene hoeken en kanten, om de distelvinken te doen vallen, die op het zaad verlekkerd zijn - en hun netje te slaan.

Maar nogeens, alles in het duikertje, of.... zulle!

WARDEN OOM.

_**_*

Waarachtig, hing op Adams zonen

De vloek niet van den Heer,

't En stond allicht geen netelhuttel,

Geen doorn of distel meer.

DE BO
(Rond den Heerd, bl. 361 (1871)