Nieuwe Wegen. Jaargang 3

[p. 76]

Het spook met de vlottende haren...

Bij de rotsige zeebocht, waar de razende golven tegen den oever onstuimig klotsen, waar de meeuwen nest op nest in kloven vastmetsen, waar de ijsvogel en de nachtuil huizen, stond eertijds de woning van Swaïda Selimas.

Veertig zomers had hij op zee rondgedobberd. Veertig winters had hij in 't land van Bawindhana rondgeleurd, gesjouwd, met de groote zeildoeken over den rug, van deur tot deur, gansch 't binnenland door, tot weder de zomer door 't grauwig Noorden boorde, en zegde: ‘Swaïda, we gaan!...’

En dan was Swaïda naar zijne woning teruggekeerd, had zijnen geldbeugel op tafel geworpen, zijne vellenkleêren uitgetrokken, en was zeewaarts gegaan. Daar had hij zijne vischboot geterd, had ze in 't water getrokken, en dan was hij op zee gegaan.

Een gansche zomer ging voorbij, vooraleer Swaïda weder in de bocht van Bawindhana aanlandde, bij Awandha, zijne vrouw, Sewan, zijn zoon, en Selana, zijne dochter. Na elk zomergetijde lag een diepe rimpel meer in zijn voorhoofd gegroefd, en weder puilde een nieuwe ader uit zijnen harigen arm.

Toen nu dit jaar de maan voor de derde maal was ondergegaan, en toen reeds een nieuwe sikkel ten hemel uitpuntte, sprak Swaïda tot Awandha: ‘Awandha, de maan is nu reeds driemaal verdwenen, en nu groeit ze een vierde maal aan 't uitspansel, maar als ze voor de vijfde maal zal rijzen, zal Swaïda niet meer ter zee gaan, zeildoeken zal hij in Bawindhana niet meer ronddragen, maar Sewan zal dit alles voortaan voortzetten. Hem geef ik mijne boot ten geschenke, alsmede mijnen wandelstaf uit sperrenhout gesneden. Ga naar Pisowatha, koop hem een bed, want de tijd is gekomen dat hij trouwe!’.

En Awandha sprak: ‘Swaïda, Selana, onze dochter, geef ik mijne rietene armbanden en mijn mantel: dat ze ook trouwe en bij ons inwone, want de tijd is gekomen dat het werken u en mij onmogelijk is geworden!’; en Swaïda knikte, toestemmende. Dan trok Awandha, langs de rotsen, naar Pisowatha, en kocht een bed voor Sewan die een meisje huwde uit de laagvlakte van Bawindhana, met wie hij ter school geweest was in Pisowatha.

Selana ook trouwde, met Kaïdja, een vellenleurder van Mardjik, en kwam inwonen bij Swaïda en Awandha.

* _* *

Korts na het huwelijk van Selana met Kaïdja, stierf Awandha

Swaïda was naar de nederige teraardstelling bij de zeebocht, niet meêgegaan: te zeer had hem het onverwachtsch afsterven van zijne vrouw getroffen. Zelden nog ging hij op wandel; soms zat hij uren op

[p. 77]

uren bij het heerdvuur, roerloos, 't hoofd in de harige handen gezonken, in de vlammen te staren, terwijl Kaïdja met dierenvellen in Bawindhana rondleurde, en Selana de berggeiten uit de nabijgelegene hoeve, weidde.

Sewan had eene hut gebouwd op de rots bij de zeebocht, waar hij rustig woonde met zijne jonge vrouw.

Zekeren morgen ging hij op zee met de boot, die hij van Swaïda, zijn vader, geërfd had. Toen die dag met den avondsluier overschaduwd werd, was Sewan in de bocht niet aangeland, hetgene buiten zijne gewoonte was. Een tweede, derde en vierde avond waren omsluierd geweest en nog was Sewan niet aangeland.

Toen nu voor de vijfde maal zijne vrouw aan de zeebocht stond om Sewan, bij zijne komst, te groeten, zag zij op het water een grauw zeil drijven en zij zegde: ‘Sewan is op zee omgekomen en de haaien hebben hem verdeeld en ingezwolgen!’. Dan trok zij naar hare woning; maar op den drempel gekomen, viel zij neder en weende tot de nacht de hutte had omvademd.

Toen ging zij hare woning binnen. Zij opende de kasdeur, aanschouwde bij het flauw beven van 't stervende heerdvuur, gedurende eenen langen tijd, de kleêren van Sewan; zij bezag die breede schouders die er schenen in te steken, die wijde lendenbanden, waarin de wervels nog geplooid lagen; zij beschouwde al die kleêren van hem, dien zij zoo lief had, die kleêren, die zij zelf verveerdigde.

Dan nam zij den wandelstaf van Sewan, legde haren mantel op, sloot de hutte, daalde den berg af en ging door de vlakte naar het huis van haren vader, waar zij als kind weder werd opgenomen.

Des anderendaags, met het eerste daglicht, zond zij haren ouderen broeder naar Swaïda, haar schoonvader, om hem de wreede konde te doen ‘dat Sewan op zee omkwam, en onder de haaien verdeeld werd, en dat zijne vrouw de woonst verlaten had’...

_**_*

Het zat daar weder, 'lijk elke nacht, op den drempel van Sewan's hutte, dat spook met vlottende haren, in den gierenden wind, met een zwarten sluier over den schouder: ‘'k Heb gezien de stormende golving der dennenbosschen, 'k heb hun zingezangen en hun lioelen gehoord, 'k heb het woest spartelen en wild dooreenwentelen der worstelende zee gezien, 'k heb ze buiten hare oevers zien rukken, en nooit raakte dit mij zoo, als de dood van hem. 'k Heb de wreede hongersnood tegenover mij zien staan, de hongersnood, die grijnsde en menschenhonger had, en dit was niets bij de dood van hem. 'k Heb moeder zien verkwijnen, en dit ook is niets bij de verdwijning van hem. Hij is heen en keert nooit meer weder, en 'k blijf hier alleen. Zijn geest is 't eiland der uitverkorenen binnengevlogen; weg is hij, verre weg van mij. Dat mijne dagen verdelgd worden, dat de kappe van 't uitspansel instortte en op mij valle, opdat ik hem moge gaan vervoegen in de vruchtbare streken en landouwen van 't Hierboven...’; en de schimme moorelde

[p. 78]

en tierde, en vluchtte in een zotte razernij over de puntige rotsblokken der kust,... en de nachtuil zat verdrietig te weeklagen, en zijne kreten vielen geborsten over zee en woud. Bij 't fletse licht der halve maan, vluchtte 't spook voort naar de woning van Swaïda Selimas.

Alles was in rust bij Selimas.

Swaïda was een onkennelijk menschenpuin geworden; hij zat, in slaap, te kuchen en te ademsnakken, in zijnen met dierenvellen behangen leunstoel.

Op eens stond het spook vóór hem; 't stervend loovervuur verfde zijn wezen met een bloedkleur: ‘Selimas, geef mij mijn Sewan weder!’, en Swaïda, ontwakend, greep naar de gedaante, maar viel neder lijk een rotsblok, om niet meer te bewegen. Zijn geest was dezen van Awandha en Sewan gaan vervoegen in de streken der eeuwigheid... en het spook vaarde weg, met vlottende haren, door den donkeren nacht.

Paul Van Biervliet.

Gits, April 1912.