Nieuwe Wegen. Jaargang 2

[p. 125]

Boerenmis- en leutedagen.

XI.
Sint Elooisdag.

Die groote boeren-misdag is gaan knikkeren. Wat jammerlijke dingen! Ai! waar gaat onze oude, goede, lustige landaard naar toe?

In den ouden tijd, de boeren-menschen wrochten, schartten en ravelden erger dan nu, ze en waren, - 't scheelt veel, - zoo zindelijk niet in eten en drinken en kleers, maar ze ontbonden op tijd en stond hunnen duivel en ze fooiden en feestten, dat 't aan de ribben hield.

Hunne feestdagen, dat waren, zooals men dat noemt in 't Fransch: ‘extratjes’ en deze gooiden een nieuwe note door de eentonigheid van den gewonen slenter en zetten nieuwen moed en bloed bij.

Al de oude boeren-feesten begonnen zeer vroeg met God en eindigden zeer late, in treffelijke, luidruchtige, Vlaamsche leute, en 's anderdags vielen de menschen met vernieuwden fut aan 't werk, pugden en beulden zonder tegenzin en verlangden weerom al, naar den eerstkomenden leutedag. Ze waren te vreden met nu en dan een groote teuge te slikken uit den vreugdebeker.

Nu zijn de menschen gulzig geworden en hun smaak is vervalscht.

Wat onze voorouders gelukkig maakte en verrukte, schijnt nu kinderspel en trunterij en, niet voldoende meer. Ze moeten nu gedurig smekken en gedurig zwelgen en gedurig genieten, ze moeten overat gaan en overal zijn.

Ja, zoo is 't, en ze smekken en smaken en gaan en loopen zoo wet, dat ze verpuft en nooit meer in iets te voldoen noch voldaan zijn en nooit meer hertelijk lachen.

Is er nu nog leute? Of als er is, deugt ze?

't Is jammer en zonde! Een groot deel der menschen verbeesten hun ziel en lichaam in stomme gejaagdheid en gulzige laving van beestelijken dorst naar gevaarlijke of zondige vermaken, een ander deel zijn uitgedroogde koolstokken, druipneuzende onnoozelaars, goed om op een nest zwalpeiers te broeden in een vorte kafmande en, tusschen die twee soorten, zitten de verstandige menschen, vernepen.

Er zat anders poêr in onze voorvaders, goê poêr! maar ze bedeelden beter hun spel: - Alles op tijd en stond, - was hunne spreuk en als ze het meenden, ze gingen er door, lijk Blare door de boonen.

Veel boerenzoons vooral, zijn niet meer, wat ze voordezen waren, ze hebben hunnen eenvoud verloren, ze hebben te wijd gekeken, te hoog en ze en vinden niet meer genoeg in hun eng, doch zóó zielelavend kringje; ze willen en zoeken meer; him ziele is niet meer in harmonie met de dingen die hen omringen en ze verliezen, zoetjes-aan, de liefde voor het land en de boerendoening.

Zoo versterven de oude zeden en eeuwen-oude gebruiken en dat gaat zoo stil-aan, dat het niemand bemerkt, tot de ontaarding voltrokken is.

Ja de wereld is toch aleventwel een aardige parochie! Hij draait en draait, juist gelijk een tandwiel, dat op en af gaat en immer 't zelfde spel speelt en zoo draait de wereld; hij schijvert al duizende en duizende jaren en gaat en komt en zoo zien wij, onder zijn tandgrepe, eeuwenoude zeden en gebruiken

[p. 126]

verdwijnen en verworden en verworden en wij verstaan niet hoe, noch waarvan.

Zoo is Sint Elooisdag ontaard een weinig 't eenegaar. Over vijftig jaar was het nog een kermisdag: boeren en ambachtsmans trokken op hun pijkebest ter kerke, hoorden godvruchtig mis, ter eere van Sint Elooï en fooiden geheel den dag.

Op iedere parochie kozen de boeren alle jare een deken en eeae dekenin en de ruitersgilde haalde ze 's morgens, op Sint Elooisdag, met groote eerbewijzingen uit hunne woning en leidde ze, zegepralend, ter kerke en ter maaltijd.

De peerden, gekuischt en gekamd, met gevlochtene manen, bezet met rozen uit zijde-papier, snorrelden en neiden, al steigeren, smeten hun eenlijk gat - een heele deur vol, - op en dansten van welgezindheid, ze wisten 't, dat 't Sint Elooisdag was en dat ze den deken inhaalden.

En preutsch dat de jongens waren, op hun onstuimige beesten! en nu ze hoog en verre zagen, ze loerden in 't volk en pinkoogden, gloeiend van bezetenheid, maar hun meisje of hun wijf, die in het duikertje een oogje knipten en hun herte sprong nog hooger en wilder dan hun zotte peerdebeeste.

Al de gezetene burgers en boeren bleven 's noens eten in ‘De Kroon’ of ‘De Sneppe’ of elders en wat ze anders nooit en deden, dat deden ze op Sint Elooisdag, ze kraakten een flessche wijn en gerochten zoo wild, dat ze kleinen oorlog vierden, met de korken en de afgepeuzelde kieken-billen.

Onder den invloed van eten en drinken, waren ze overgelukkig en verzadigd en zóó goed gesteld. Ze waren allen ééns en 's ééns en ze zagen malkaar zoo geerne, dat hunne oogen weidden in hunne wijnglazen van klare ‘ding’.

Tegen avond brobbelde 't in de herbergen van 't volk, want al dat beenen had was opgekomen en nu dat de oude boeren, al een beetje scheel en patat, lijk patriarken en profeten, onder malkaar in ‘koutenancie’ waren, nu begon de leute voor de jongens; ze trokken groote kobben door den pijpesteert, bij de voere en vaagden groote kaven bij de vrechte; ze zongen lijk de lijsters en sprongen en flikkerden lijk jonge geiten, tot ze moe en sentieloos, huttelden in benden en door den stillen nacht naar huis trokken, al voetje leggen, dat er die goê gesapige Sint Elooï compassie meê had.

Warden Oom.