Nieuwe Wegen. Jaargang 2

[p. 25]

[Nummer 3]

Over Vaccinatie en Serum-inspuiting

Geen enkel lezer van ‘Nieuwe Wegen’ die niet weet waarin bestaat de vaccinatie of inenting - de pokken zetten, zegt men in Roeselare en omstreken - om die operatie zelf één of meermalen onderstaan te hebben, of die geen treffende voorbeelden hoorde aanhalen, waarin door inspuitingen van serum - in geval van kroep-menschenlevens van een zekeren dood bleven gespaard.

Wat nu eigenlijk een ‘vaccin’ of ‘serum’ is, op welke manier die stoffen in het gestel hun weldoenden invloed uitwerken, heeft menigeen zich reeds afgevraagd en omdat wij dat vraagstuk nog maar luttel in niet-medicale tijdschriften zagen behandelen, hebben we gedacht dat het ophelderen, het zoo vatbaar mogelijk maken van dit onderwerp niet overbodig zou schijnen, zooveel te meer dat tering en kanker - de meest moorddadige plagen van onzen tijd, die zooveel akeligs voor den geest brengen en in zoomenig huisgezin wee en wanhoop hebben gebaard - misschien eerstdaags in die geneeswijze eene radikale oplossing zullen vinden. -

Om klaar uiteen te zetten het princiep waarop de behandeling door inentingen en serums is gesteund, hoeft men eerst te weten hoe eene besmettelijke ziekte in het lichaam onstaat en welke verschijnselen dààr, in het diepste der cellen waaruit al onze verschillende weefsels zijn opgebouwd, zich opdoen.

Eene besmettelijke ziekte t.t.z. eene ziekte die zich overzet zooals typhus, kroep, pest, rookoorts, influenza enz. enz. ontstaat altijd door microben, bacterien of levelingen. Die drie benamingen zijn maar één en beduiden oneindig-kleine wezentjes, een vijfduizendste tot het duizendste van een millimeter groot, bestaande uit eene cel, die slechts kunnen worden ontwaard bij middel van een sterk vergrootglas of microscoop en den overgang tusschen het planten - en dierenrijk uitmaken. Die microscopische dwergen vindt men

[p. 26]

overal, op den grond, in de lucht, in het water, op onze kleederen, op de huid, enz. enz.

Hoe geraken die ons lichaam binnen?

Ofwel zij worden ingezwolgen met voedsel en drank, ofwel ingeademd, ofwel dringen langs den bloedsomloop in het gestel bij middel van wonden van vel of slijmvlies. Eens het organisme binnen, waarin zij de vereischte warmte en voedingstoffen vinden, vermenigvuldigen zij zich in enkele uren tol millioenen en millioenen, blijven bijeen of verspreiden zich bij middel van het bloed door het heele lichaam - naar gelang de soort die is ingedrongen - en tezelfdertijd scheiden zij stoffen af die de cellen van onze weefsels aantasten en vergiften uitmaken, heviger dan al die wij in onze artsenijkamer bezitten. Die giften heet men toxinen. Dit gezegde is zoo waar dat, wanneer men op eene kunstmatige wijze microben aankweekt, - men kan het gemakkelijk met ze te laten kiemen in zekere voedingstoffen (bouillons de culture) aan eenen bepaalden warmtegraad gehouden - en na enkele uren eenige kubieke centimeters van den kultuurbouillon, waaruit door filtratie eerst alle levelingen werden geweerd, onder het vel van een dier, een spaansche rat b.v. inspuit, het diertje weldra kenteekens van hevige vergiftiging vertoont, en is de ingespuite hoeveelheid groot genoeg, het aan bloedintoxicatie bezwijkt.

Wat hier aan te merken valt, is dat ieder bacterie een bepaald gift fabriceert en dat door die eigenaardige stof ziekteverschijnselen, eigen aan iedere kwaal, zich voordoen. Zoo zullen de kenteekens van vergiftiging in kroep gansch andere zijn dan in typhus, omdat twee verschillende microben in het spel zijn, die verschillende toxinen hebben afgelost.

Maar, zult ge vragen, hoe kan het nu zijn dat ons organisme waarin op ieder uur van den dag ziektekiemen van allen aard binnensluipen, onbeschadigd, gezond blijve? Hoe dat komt? Omdat een normaal gestel tegenover de indringers zich verweren zal en die zelf-verdediging wordt uitgebracht - zooals Metchnikoff, de beroemde parijsche bioloog, zoo meesterlijk bewees - gedeeltelijk door zekere celgroepen, maar in de ruimste mate door een soort korreltjes die men in overgroot getal in 't bloed van mensch en dier aantreft: de witte bloedlichaampjes, ook nog leukocyten genaamd. ((Men weet dat het bloed is samengesteld uit eene vloeistof - serum of bloedwei - waarin ontelbare bloedlichaampjes of globulen, roode en witte zwemmen).

Nu, dank aan die microscopische verdedigers, wordt daar op ieder oogenblik in de weefsels een inwendige strijd gevoerd die met onze hedendaagsche oorlogen niets gemeens heeft, maar daarom niet te min hardnekkig, ja, onmeedoogend is.

Wel is waar wordt geen Krupp-geschut gehoord, noch gesis van dum-dum-kogels, geen aeroplanen worden uitgezonden om de vijandelijke troepen te verkennen: het gaat er hier op zijn aartsvaderlijke toe; 't is hier man tegen man te doen.

Dat is natuurlijk in den figuurlijken zin gesproken, want die stoute krijgers zijn toch zulke kleine kaboutermannekens; zij bestaan uit ééne cel, maar bezitten de eigenaardigheid zich naar de levelingen toe te bewegen, ze kunnen zelf daartoe de wanden van den bloedader waarin ze ingesloten zijn, doorboren (diapédèse): ze groeien ook aan in getal, onbeschrijfelijk snel en op

[p. 27]

hunne beurt vormen ze zekere stoffen, die de toxinen der bacterieën onschadelijk maken, ze neutraliseeren: tegenvergiften dus of antitoxinen! Ze zouden daarbij durven den microob, zooals hij gaat en staat, inslikken en verteren. Dat noemt men phagocytose of microbenvreterij en die hebben waarlijk aan de menscheneters uit onze kolonie niets te benijden.

Dus tegenover de toxinen der microben hebben we de antitoxinen der leukocyten.

Indien nu, in den strijd, de levelingen de sterksten zijn, indien hun gift ef heviger of in meerdere hoeveelheid wordt voortgebracht dan het tegengift van het lichaam, alsdan, na eene worsteling, die eenige uren of dagen duurt, ontstaat de ziekte met al hare kenteekens en indien het organisme, hetzij bij zijn eigen, hetzij door dokters-hulpe - die zijn daar toch ook tot iets! - eindelijk de macht niet vindt om na dagen of weken of maanden strijdens, de bovenhand te behalen, dan zal het bezwijken: de zieke zal sterven.

Treden daarentegen de leukocyten als overwinnaars uit den strijd, dan doet ofwel de ziekte zich niet voor, of wijkt een voor een, ieder ziekteverschijnsel: de patient geneest. En als men nu eene besmettelijke ziekte heeft doorgemaakt, waarvan men volkomen is hersteld, dan blijven de antitoxinen - door wier toedoen de toxinen der levelingen werden te niet gedaan - eenen heelen tijd in het bloed voortbestaan en dat min of meer lang naar mate het soort microob dat de ziekte veroorzaakte en gedurende gansch dit tijdstip blijft men tegen een nieuwen aanslag der ziekte gevrijwaard. Zoo bv. in rookooris duurt die vrijwaring gewoonlijk een heele leven; in typhus van zeven tot tien jaar; enz. Gedurende gansch dien tijd, zegt men, dat het lichaam is onvatbaar of immuun tegenover die ziekte: er begaat immuniteit.

't Is op die eigenschap van het organisme van vrijwarende, bijblijvende stoffen tegenover de levelingen, die het aantasten, voort te brengen, dat gansch de theorie der inenting en serumbehandeling is gegrondvest.

Men heeft geredeneerd als volgt:

Aangezien elk gezond gestel die vrijwaringsgave bezit, laat ons:

-Ofwel die immuniteit zelf verwekken t.t.z. het lichaam ertoe dwingen antitoxinen te maken, met zelf eene dosis microben of microbentoxinen in het gestel te brengen, = dat is inenting of vaccinatie.

-Ofwel bij een dier die antitoxinen aankweeken en wanneer de ziekte bij den mensch is losgebroken of dreigt los te breken, die verworven antitoxinen in spuiten, om alzoo den kostelij ken tijd te besparen dien het lichaam zou noodig hebben om ze zelf te vervaardigen = dat is serumbehandeling.

Hoe verkrijgt men nu een ‘vaccin’? Op welke manier wordt een ‘serum’ gereed gemaakt?

Het princiep waarop het bereiden van een vaccin berust, is het bekomen van verzwakte toxinen (attenuatie). Men kweekt dus deze of gene microob aan, in een gepast voedingsmidden, men dempt, men verflauwt zijne giftigheid met hem te onderwerpen aan zekere ‘procédés’ die in de laboratoria in voege zijn: (hem laten verdrogen, verouderen, hem onderwerpen aan een hoogen warmtegraad, hem mengelen aan kiemdoodende stollen); zoo komt het dat de toxinen die hij zal uitwerken, min hevig (virulent) zullen zijn.

Om de toxinen der pokken te bemachtigen gaat men er nog op een ander

[p. 28]

wijze aan toe: men ontneemt ze rechtstreeks aan een door pokken aangetaste koe of kalf. Men moet welen dat de pokken of cow-pox, bij dit dier minder hevig zijn dan bij den mensch en zoo zijn de toxinen ook minder giftig.

Wat ook het middel weze waarop de verzwakte toxinen worden verkregen, ze worden op het lichaam van den mensch geënt. Daarin doen zij hun werking gevoelen, want reactie ontstaat (koorts, ontsteking), een teeken dat het lichaam zich verdedigt en antitoxinen vormt, hetgeen des te gemakkelijker zal gaan daar de ingebrachte toxinen hun normale kracht niet bezitten.

De inenting gaf tot hiertoe uitslagen in pokken, hondsdolheid en in zekere gevallen van tuberculosis.

En een serum? Zijn bereidmaking is een weinig meer ingewikkeld en daarom zullen wij die met het voorbeeld van kroep-serum toelichten. Men kweekt den kroepbacil aan een warmtegraad van 37°. Na drie, vier weken is de kultuur rijk genoeg aan toxinen om gebruikt te kunnen worden. Dan geschiedt het afgieten of filtreeren en in het bekomen vocht zijn geen levelingen meer te bespeuren. Na verzwakking der toxinen, met ze aan iood te mengelen, worden die aan een paard ingespuit, eerst in kleine, na eenige dagen in meerdere hoeveelheid. Zelfs zal men eindigen met ze zuiver te geven.

Het paard krijgt koorts en zijn lichaam vormt antitoxinen; na eenige dagen, wanneer het hersteld is, herhaalt men de inspuiting; van daar nieuwe vorming van antitoxinen en zoo voort, totdat na eenige weken en onder steeds in hoeveelheid en giftigheid toenemende inspuitingen, het dier geen nadeel meer ondervindt: - waarvan men de overtuiging kan opdoen met het te wegen. -

Dan zal men het bloed slaan en eenige liters aftappen. Dat bloed laat men rusten, de bloedkoek zinkt in den grond en wat bovendrijft is de bloedwei of serum, 't Is in dit vocht dat de antitoxinen zijn bevat.

Men schinkt het af in kiemvrije fleschjes die dichtgemaakt worden.

Wanneer men nu bij een kind wordt geroepen dat aan den kroep lijdt, dan begint men met 20 cm³ van Roux'serum in te spuiten en zoo worden op een oogenblik eene hoeveelheid antitoxinen - die anders het lichaam van het kind zelf had moeten vormen - met den serum van het paard aangebracht. - De goede uitslag blijft dan ook gewoonlijk niet achter en na eenige uren is er beternis te bespeuren.

Op serumgebied heeft, men tot hiertoe eene groote werkzaamheid aan den dag gelegd die zekere vruchten afwierp.

Zoo zijn gekend:

De serum van Roux en Behring tegen kroep; de serum tegen tetanos of wondkramp; de serum tegen typhus van Chantemesse; de serum tegen cholera van Haffkin; de serum tegen serpenten-venijn van Calmette enz.

Jammer genoeg, tot hiertoe slaagde men er niet in een serum te ontdekken tegen tering en kanker die bevred gende uitslagen voortbracht.

Mocht eensdaags - en dit zal ons besluit zijn - de dag aanbreken, de glorievolle, de gezegende dag, waarop de onverpoosde pogingen der geleerden met die vondst werden bekroond, waarop door den onverdroten ijver, den stalen wil en het vernuft van enkelen, de menscheid van de onmeedoogendste, de rampzaligste der geesels voor eeuwig bleef gespaard!

Op dien heilvollen dag zou hel standbeeld van dien man niet enkel rijzen op

[p. 29]

openbare plaatsen; zijn beeld zou niet alleen prijken op de eereplaats in ieders huis, maar wat meer is, zijne gedachtenis zou in eerbied rusten in eenieders hart en zijn naam zou door groot en klein, door arm en rijk, door vrouwen en kinders en grijsaards met zegeningen worden overladen. God gave dat die man reeds geboren was!

D^r Louf.