Nieuwe Wegen. Jaargang 2

Boekbespreking:

De gipten van Vlaanderen door D^r Jul. Delbeke-Vandamme, bekroond in den tooneelwedstrijd te Antwerpen, ten jare 1905. (Uitgever J. Demeester, Roeselare). Prijs: twee frank.

Hoewel dit stuk ons geen nieuwe-zonderliage toestanden brengt, toch is het geheel menschelik, zonder geweld van nuttelooze verwikkelingen, wat ruim aan de waarde bijzet. De handelingen zijn echt-eenvoudig, vol van geweldige gemoedsdriften. Het stuk van D^r Delbeke is krachtig als drama en kunstig bedacht in zijn afwisselende omstandigheden. De karakters zijner geheel net afgeteekend, en het geheele werk getuigt, dat de schrijver het zwervers volk van zijn drama van dicht bij heeft nagekeken. Het zou te veel plaats vergen al de schoonheden van dat spel hier aan te halen; maar het mag heusch in de rij van onze Nederlandsche tooneelwerken geplaatst worden.

Wie onder onze Vlaamsche toonkundigen zal het heerlik libretto aanvatten om het even krachtig te bewerken en alzoo een volmaakt Vlaamsch monument op te bouwen?

Stof is er genoeg bij, van woelige menigte en krachtige uitdrukking, om er kleurrijke, roerende tafreelen van te maken die opleven als in de schilderwerken van onze Vlaamsche meesters.

Het zal ons dan gegeven worden dit meesterlik zangspel eens op het tooneel te mogen genieten nu moeten we ons nog bepalen bij eene lezing van het libretto dat ons de grootste voldoening geeft.

In een eenvoudige ongekunstelde, taal. - zijn West-Vlaamsch. - beschrijft D^r Delbeke het zwervend volk, de leurders van Vlaanderen, die steden en dorpen afloopen om vodden, beenderen en afval op te koopen of ellegoed, gebreid goed en beelden te verkoopen.

Dit volk is ongebonden, driest-ruw, tevens goed, teerhartig en meedoogend.

Een kort overzicht der handeling:

Lena en Rik hebben elkaar een eeuwige liefde gezworen. Rave is vruchteloos verliefd op Rik, en Tone bemint ze driftig-wild. Rave's liefde verandert in haat; ze spant samen met Tone en ze maken het volk op tegen Rik en Lena - die dank hun werk een sport hooger geklommen zijn in de maatschappij - en gebruiken de laagste, gruwelikste en schandigste middelen om hun val te bewerken.

Lena, de vrouw van Rik, baart een doodgeboren kind: hun werkhuis wordt in brand gestoken; Tone wordt vermoord en Rave doolt krankzinnig. De vloek van 't volk weegt óp haar, ze wordt door iedereen verlaten en verschopt.

Op Allerzielenavond bezoeken Rik, Lena en ander volk het kerkhof. Rave komt als een verschijnsel op het graf van Lena's kind; ze zet de rouwkroon op haar hoofd, strooit bloemen op het graf, ziet verwilderd rond, werpt een schruwel uit en vlucht. Rik en Lena schenken Tone en Rave vrede en vergiffenis.

- Mannen die voor hun volk schrijven en dichten moeten gekend zijn en gelezen. De onverschilligheid tegenover onze Vlaamsche letterkundigen is hier wat al te groot; men leest niet, noch men voert geen eigen werk op, uit onkunde of uit voorliefde voor al wat uitheemsch is en zoo zijn de beste krachten maar al te dikwijls ontmoedigd en verlamd.

Mochte dit welgelukt libretto door velen gelezen en genoten worden en ik stel nog eens de vraag: Wanneer zullen we dit merkwaardig werk op ons Vlaamsch tooneel zien opvoeren?

Fons De Meester.

[p. 12]

Kleine Pilatus, door Pater Luis Coloma uit het Spaansch vertaald door Jozef Simons. Uitgave van De Lelie. (Beheer: Katelijnevest, 48, Antwerpen). Prijs: 1 frank.

Dat de bloedige stierengevechten ontaardend inwerken op het Spaansche volk zal wellicht niemand verwonderen; dat hoogeschoolstudenten, pas de collegebanken verlaten hebbende, gelijk het met den jongen Gabriel het geval is, aan dit gevaar der weeldestad Sevilla, en op den hoop toe aan haar menigvuldige andere gevaren niet ontsnappen, zoo zij een groote dosis overmoed en menschelik opzicht bezitten, bewijst ons het mooie boek van Pater Coloma.

Het boeiend verhaal van Pilatillo's of kleine Pilatus' schande en heropbeuring heb ik in één adem doorgelezen: mocht door velen, die alleen staan in het koortsig geweld van de wereld, dit eenvoudig boekje gesmaakt worden.

Jozef Simons, de gekende Antwerpsche letterkundige en medewerker aan Nieuwe Wegen, leverde een goedverzorgde vertaling van Pilatillo, en De Lelie, het Nederlandsch dames-tijdschrift gaf het werkje uit in sierliken drukletter, mooi papier, smaakvollen band en aan goedkoopen prijs.

Joseph Verhelst.