De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

[p. 373]

[Nummer 47]

Het doode land.
Door
Pastoor Kaag.
(Vervolg.)
Jordaan en Doode-Zee.

Onze eerste nacht in tenten was voorbij. Hoe ons die nacht bevallen is?

de doode-zee.

Vooreerst een tent is een tent en geen huis. Van den dikken paal, die in het midden van de tent in den grond is vastgezet, loopen van boven in verscheidene hoeken de koorden, aan lage paaltjes in den grond vastgemaakt, waarover het zeildoek gespannen is. Geloof echter niet, dat het zeildoek van deze tenten, zooals bij onze legertenten, grijswit van kleur is. Daarvoor houden de Oosterlingen veel te veel van kleur. Neen, uit lange, breede, roode, gek, blauwe strepen of banen, die van het hoogste punt der tent af naar beneden dalen, zijn deze zeildoeken bijeen genaaid, terwijl op eenige tenten de Muzelmansche halve-maan, op den dikken middenpaal gestoken, het Turksche uiterlijk van deze tenten voltooide; maar de wapperende kleuren van Nederlands vlag overschaduwden toch het heele Turksche gedoe.

Vijf tenten bevatten elk twee ijzeren kribben met bedden en een ijzer tafeltje voor het toilet. Eén grootere tent heeft een lange tafel, waaraan gegeten wordt, en is voor gemeenschappelijk gebruik bestemd, terwijl in een andere tent de Arabische kok zijn Arabische kunst in koken en braden vertoont. Denk echter niet, dat hij geen kunstenaar is; want met zoo weinig middelen op zoodanige vuurtjes goed eten te koken voor tien heeren, aan wie de kookkunst in velerlei landen haar heerlijkheden heeft vertoond, is een arbeid, dien onze keukenprinsessen in haar blanke keukens, met koper- en nikkel-versierde wanden, eerbiedig zouden laten liggen. Het middagmaal was toch goed en smakelijk klaar gemaakt. Wij hadden altijd soep, twee vleeschsoorten, een toespijs en fruit voor nagerecht. Dat het vleesch vooral lams- en geitenvleesch was, is de schuld van het land, waar rund- en varkensvleesch wel verlangd wordt, maar niet te krijgen is.

Om halfzes in den morgen luidde de bel in het kamp, om ons te zeggen, dat wij weer leven moesten. Ik geloof echter, dat voor de meesten die bel niet noodig was om hun te doen weten, dat zij nog levend waren, want in den nacht was de wind met kracht beginnen te spelen, niet alleen met het dundoek onzer vlaggen maar ook met het zeildoek onzer tenten, terwijl de honden daarbuiten op zoo luidruchtige wijze hunne gedachten hadden uitgesproken, dat de paarden, die in onze onmiddellijke nabijheid aan korte palen waren vast-

[p. 374]

gebonden, trappelden van pret of stampten van boosheid op den harden vloer, naarmate die hondentaal door hen werd toegejuicht of verfoeid. Die in een zoodanig luidruchtige vergadering nog slapen kan, moet wel slapen kunnen in een vergadering van socialisten, die bewijzen willen, dat de wereld stil zal worden, wanneer zij niet meer knechten maar meesters zullen zijn.

Het was dan halfzes uur en door het zeildoek drong licht genoeg om de twee geherbergden van elke tent te vrijwaren voor dwaling bij de keuze hunner kleederen, die van alles wat in den nacht gefladderd had, alleen rustig gebleven waren op het vouwstoeltje, waarop ze in den vorigen avond waren neergelegd.

Om halfzeven uur zaten we allen weer te paard, terwijl de zon in het oosten, bij den Jordaan, nog achter de Moabietische bergen was. Ze was koel, maar levenwekkend, de lucht, die wij door onze longen voelden gaan. Zonder spijs of drank genoten te hebben begonnen onze priesters den tocht, want zij zouden de Mis lezen aan een draagbaar altaar, wat wij medevoerden, bij den Jordaan, op de plaats, waar de overlevering zegt, dat Christus gedoopt werd door den leeuw, die met zijn gebrul van boetvaardigheid de eenmaal heele Jordaan-vlakte vulde.

de jordaan: H. Mis ter plaatse waar Christus gedoopt werd.

De hemel was helder en helderder werd hij, terwijl wij voortreden door de vlakte, achter de hooge Moabietische bergen, die in het oosten voor ons lagen, totdat de zon, eerst de hoogste toppen der bergen van Judea achter ons verlichtend, eindelijk ons allen heel den gloed harer stralen zond en wij voor al dien glans onze oogen nedersloegen met ontzag.

Anderhalf uur reden wij in dien zonnegloed, aleer wij waren bij den Jordaan. Rappe handen, aan dat werk gewend, hadden spoedig de tent opgeslagen, waarin het draagbaar altaar werd neergezet.

Met groote devotie werden de Missen gelezen en gehoord op deze plek, waar eenmaal op waarneembare wijze de Drie Personen der H. Drieëenheid te zamen waren geweest, toen Christus door Zijn Doopsel het water heiligde en door Hem die lange rij van Doopsels begon, die de schakels van den keten zouden wezen, waarmee de aarde aan den Hemel verbonden werd.

De Jordaan!.... Welk een lange en oude geschiedenis is opgegroeid bij dien snelvlietenden stroom, waarbij wij peinzend stonden in dien heerlijken morgen met de vroolijke, ons bloed dunner- en vluggermakende warmte van een Hollandschen, wazigen Mei-dag in en om ons heen, terwijl de wateren van dezen stroom, geel-achtig-grijs van kleur, aan het water van onze rivier de Lek gelijk, vette slib van dezelfde kleur met zich voortjoeg naar de dichtbijgelegen lage, blauwe Doode-Zee.

De jordaan is de eenige rivier van het heele land en loopt er door van noord tot zuid. Ze ontspringt uit drie bronnen bij den berg, den grooten Hermon - den witten berg - met zijn eeuwige kruin van sneeuw, aan den zuidkant van het Libanon-gebergte gelegen. Bijna 1000 meter lager valt ze in de Doode-Zee.

In rechte lijn is tusschen het begin en het einde slechts een afstand van 194 kilometers, overeenkomende ongeveer met tweemaal den afstand, die Amsterdam van Arnhem scheidt.

Geweldig zou dus, met dit groot verval op zoodanigen korten afstand, de stroom van dit water zijn, indien dit water niet tevens het meer van Tiberias of Galilea vullen moest en, wat nog van grooter invloed is, de lengte der bedding niet driemaal grooter ware dan de rechte lijn. Want menigvuldig zijn de kronkels in de bedding van deze rivier.

Toch is de stroom van het water krachtig genoeg om zelfs voor een goed en krachtig zwemmer het oversteken gevaarlijk te maken.

Toen wij na de Mis bij den Jordaan stonden, was juist een familie, die tot de niet-geünieerde Grieksche Kerk behoorde, bezig de kinderen in het water van den Jordaan te dompelen, terwijl in de onmiddellijke nabijheid een armzalig schuitje, door een Griekschen priester bestuurd, gereed lag om met allen, die wilden, een kort tochtje te maken op de rivier.

Schuitje varen op den Jordaan moest den Hollandschen pelgrim wel zoo toelachen, dat hij geen weerstand aan de bekoring bieden kon.

Zonder vrees, al was de schuit slecht, voeren wij dan ook de rivier op, die vlakbij weer een kromming maakte en na die kromming voortschuurde langs den hoogen, rooden rotswand van de Moabietische bergen. Maar de tijd was kort, veel te kort voor den rijkdom van gedachten, die met ons voeren op deze heilige plaats, en met weemoed moesten wij terugkeeren naar de plek vanwaar wij gekomen waren.

Heilige Jordaan! waardoor de Israëlieten trokken op deze zelfde plaats, toen zij na veertig jaren van afzondering, waarin alle Israëlieten, die de vleeschpotten van Egypte gekend hadden, gestorven waren, onder de leiding van Josuë binnengingen het Beloofde Land.

Zij hadden schuiten noch bruggen noodig, want toen de priesters, die de Ark des Verbonds droegen, bij de rivier kwamen, bleef het water aan den noordkant staan als een muur, terwijl van den zuidkant ai het water wegliep naar de Doode-Zee en over de drooggeworden bedding, terwijl de priesters met de Ark op de bedding bleven staan, alle krijgsmannen, ongeveer 40.000, met vrouwen en kinderen, droogvoets aan de andere zijde kwamen. Toen ten laatste ook de priesters met de Ark aan den overkant stonden, kwam het water los en stroomde het voort als weleer.

Ruim duizend jaren later gehoorzaamde nog eens, tweemaal op denzelfden dag, het water van den Jordaan aan den wil van God. Eerst om een weg te banen voor de beide profeten Eliseüs en Elias, op den dag waarop de laatste in een vurigen wagen ten hemel reed; en voor de tweede maal, toen Eliseüs terugkeerde, nadat hij de hemelvaart van Elias gezien had. Dit alles geschiedde omtrent dezelfde plaats waar wij dien dag waren bij den Jordaan.

Helaas! niet langer dan anderhalf uur konden wij daar vertoeven, wilden wij, zooals besloten was, in den middag weer te Jericho in onze tenten zijn. Om 9.45 zaten wij weer in het zadel en voort ging het door de vlakte, waar het lente was en veldbloemen in jonge frischheid kleurden en geurden, naar de zware, dikke, blauwe wateren van de Doode-Zee.

Maar de geheimzinnige, die de wulpschheid van vijf steden voor eeuwen en eeuwen in hare kolken begraven heeft en geen levend wezen in of bij hare wateren duldt, schijnt ook vrees te hebben voor ons; want dachten wij, toen wij den Jordaan verlieten, binnen een kwartier uurs bij hare wateren te staan, wij schijnen nu al voortrijdend nog altijd even ver van haar verwijderd te blijven. Eerst een uur later, en toen wilden wij eerst nog onze oogen niet Vertrouwen, zagen wij toch met zekerheid, dat hare wateren, daar vlak bij ons, aan doode takken en stokken likten op haar strand van grijzig gruis.

Daar ligt ze, bijna vierhonderd meters lager dan de Middellandsche Zee, in het oosten door de bergen van Moab en in het westen door Judea's bergen als tusschen hooge dijken vastgelegd, die in het westen blinkend wit en in het oosten vuil-rood zijn van kleur. In het zuiden ligt de hemel in een wazigen sluier op haar wateren neer, die een breedte van achttien kilometer en een lengte van acht-en-zeventig dekken.

Bij die blauwe lucht, bij die heldere zon, bij al dien voorjaarsgloed, voelt gij toch, dat gij hier zijt in het rijk van den kouden, onbarmhartigen Dood.

Dat hare wateren zwaar zijn en dik, wist keizer Titus reeds in de dagen van Jerusalems ondergang, toen hij een tal van slaven, met ijzeren ketens aan elkander gebonden, daarin neer liet werpen en zien moest hoe zij niet zonken en op de watervlakte drijven bleven.

Meer dan een half uur verwijlden wij daar niet en zonder spijt over dat kort verwijl zaten wij weer te paard om den dood te ontvlieden en terug te keeren tot het leven, in onze tenten te Jericho.

Somber en doodsch bleef de vlakte waarover wij voortreden nog langen tijd, terwijl hier en daar groote, breede hoogten van steen als verouderde forten van vorige eeuwen zooveel indruk op ons maakten, dat wij onwillekeurig met vreeze naar haar omzagen, alsof ieder oogenblik van achter die hoogten een verraderlijk geweerschot ons treffen kon.

Dat inderdaad die streek gevaarlijk was, werd ons door onzen Bedouïenen-sjeik duidelijk gemaakt, toen hij vertelde, hoe in een vorig jaar nog een achterblijvende te paard doodelijk getroffen werd door een verscholen Bedouïen.

Na anderhalf uur zagen wij, Goddank! onze tenten en onze vlaggen te Jericho

[p. 375]

weer. Wij hadden het eten en rusten na dezen morgentocht wel verdiend. Ruim anderhalf uur later zaten wij wederom in het zadel om te gaan naar de plaats waar eenmaal het oude Jericho stond, waar de bronnen van den Profeet Eliseüs zijn en waar Christus veertig dagen en nachten in vasten en bidden heeft doorgebracht.

Maar ik zou bijna vergeten u te vertellen, hoe wij in den middag, bij onze terugkomst te Jericho, onzen Sjeik, onzen hoofdman der Bedouïenen, zijn gebed zagen doen.

Wij stonden om onze tenten. De Bedouïen nam in plechtig gebaar zijn grooten, breeden, donkeren mantel van zijn schouders, toen hij zich met zijn gelaat naar Mekka gekeerd had, en dien mantel spreidde hij voor zich uit op den grond; diep boog hij met de armen kruiselings op de borst geslagen, stak toen zijn armen recht voor zich uit, terwijl hij zich op zijn uitgespreiden mantel liet vallen om, steunende op die uitgestrekte armen, diep gebogen neer te liggen voor een wijl. Daarna trok hij het bovenlijf naar boven op, terwijl hij op beide knieën liggen bleef, maakte telkens kleine buigingen, terwijl hij zijn formulen of gebeden lispelde.

Een heerlijke verschijning was hij daar, onze Sjeik, in al zijn bewegingen waardig als een vorst, die zonder vrees voor het oordeel der, naar zijne opvatting, groote vreemdelingen, op zijne wijze bad tot den Heer der Heeren, Die altijd en overal onze aanbidding waardig is! Welk een les voor allen, die wel eens denken, dat bidden alleen binnenskamers geschieden moet!

Maar aanstonds komen wij op de plaats waar de Christus een voorbeeld van bidden aan alle Christenen geven zou.

Vóor dien tijd moesten wij nog naar de bron van den Profeet Eliseüs, die door ons, na een half uur gereden te hebben, werd bereikt.

Een overvloed van water ontspringt aan deze bron nog altijd. Waarom aan deze bron de naam van den profeet verbonden is? Toen Eliseüs gezien had hoe Elias ten hemel gereden was, keerde hij naar Jericho terug, waarvan de inwoners tot hem zeiden: ‘Heer, het verblijf in deze stad is, gelijk gij-zelf ziet, zeer aangenaam. Maar het water is hier zeer slecht en de grond onvruchtbaar.’ Eliseüs zeide hun: ‘Brengt mij een nieuwe vaas met zout.’ Toen zij hem die gebracht hadden, ging hij naar de waterbron, wierp er het zout in en zeide: ‘Hoort, wat de Heer zegt: Ik heb dit water gezond gemaakt en voortaan zal het noch den dood, noch onvruchtbaarheid brengen.’ Het water werd gezond, zooals het nu nog is, naar het woord dat door Eliseüs gesproken werd.

Dat het oude Jericho van Josuë bij deze bron gelegen heeft, wordt algemeen als bewezen beschouwd; maar tevens komt men meer en meer tot de overtuiging, dat het Jericho van Christus' tijd meer naar het zuiden was gelegen, dichter bij de plaats waar onze tenten stonden.

Hier bij de bron van Eliseüs zag het er uit, alsof wij bij een moderne prise d'eau stonden, die verlaten en vervallen was. Een nieuwe watermolen alleen bracht leven en beweging in die doodsche eenzaamheid.

Maar zoo eenzaam was het hier niet, toen Christus leefde en in de onmiddellijke nabijheid hiervan Zich terugtrok op den berg om daar te bidden en te vasten. Toen lag een halfuur verder de stad Jericho in die vruchtbare vlakte, waar wilde rozenstruiken groeiden in grooten overvloed en van eene grootte, die nergens te vinden was. De verdroogde, zoogenaamde roos van Jericho, die men u thans in handen tracht te stoppen, is niets anders dan de anastatica hierochuntica, die tot de familie der kruisvormige planten behoort en haar blaadjes naar binnen slaat; doch daar ze van natuur alle vocht opneemt, laat ze haar blaadjes opengaan, wanneer men ze in het water zet. Neen, de ware rozenstruik van Jericho, waarvan Christus spreekt, groeit daar niet meer.

Van de Eliseüs-bron weggaande, keerden wij ons naar het noorden, naar Judea's laatste hooge bergen, die daar onmiddellijk voor ons, met hunne rood-bruine kleur, in heel hunne naaktheid, plotseling uit het dal oprijzend, voor ons stonden.

Wat altijd geschiedt, wanneer een steile hoogte voor u staat, geschiedde ook hier. Langer dan wij dachten, moesten wij rijden, aleer wij aan den voet van den berg stonden, die den naam van Quarentania draagt, ter gedachtenis der veertig dagen en nachten, die Christus op dezen berg wilde doorbrengen, aleer Hij Zijn openbaar leven begon.

Een wel steile, maar toch goed bewerkte weg voert in zig-zagkronkels binnen twintig minuten ter halve hoogte van den berg, waar nu een klooster met Grieksche monniken gelegen is en waar vroeger Christus veertig dagen en nachten in afzondering heeft doorgebracht.

Welk een verrukkelijk ver-gezicht heeft men van deze plek over de heele Jordaanvlakte en de Doode-Zee! Hoe is hier bijeen het leven en de dood! Dat Christus deze plek gronds voor Zijn afzondering heeft uitgekozen, is begrijpelijk genoeg. Op ongeveer honderd meter van den beganen grond, in den wand van een ruwe, kale rots met horizontale, rood-bruine lagen, had Hij een spelonk, die niet dan met inspanning van alle krachten te bereiken was. Geen spruitje, geen grashalm groeide daar; steen en nog eens steen was alles rondom Hem. En voor Hem uit, naar het oosten, de heerlijke, bloeiende vlakte in het volle, jonge leven der lente, met haar palmen en oostersche gewassen, die in grooten overvloed tusschen de landhuizen stonden van vermogende eigenaars, ontloopend den regen en den wind van Jerusalem in den winter. Daar lag ook het Jericho, door koning Herodes tot een lusthof omschapen, waar oostersche weelde met vorstelijken rijkdom te zamen leefden. En in de onmiddellijke nabijheid van al die weelde en al dien rijkdom lag de Heer en Meester der wereld, van Wien alle rijkdom voortkomt, op Zijn knieën in het stof in de donkere eenzaamheid van een hooggelegen grot van steen. Maar als de avond over die vlakte was gedaald en voor het oog des menschen al die menschelijke grootheid en rijkdom verdween in het duister, kwamen de sterren aan den diepblauwen oosterschen hemel met fonkelend licht, alsof de oogen der Engelen uit den hemel nederzagen op den biddenden Koning van het heelal. Hoe ver blijft de grootheid en rijkdom van oostersche palmen en marmeren paleizen beneden den armen, biddenden Christus, terwijl de sterren in fonkelenden gloed bidden met Hem.

Na veertig dagen van vasten en bidden had Christus eindelijk honger. - En de bekoorder naderde en zeide tot Hem: ‘Indien Gij Gods Zoon zijt, zeg, dat deze steenen brood worden.’

Maar Hij antwoordde en sprak: ‘Er staat geschreven: De mensch leeft niet van brood alleen, maar van alle woord, hetwelk uit den mond Gods voortkomt.’

Toen nam Hem de duivel op naar de Heilige Stad, en zette Hem op de tinne des tempels.

En hij zeide tot Hem: ‘Indien Gij Gods Zoon zijt, werp U van boven neder; want er staat geschreven: dat Hij Zijnen Engelen wegens U bevolen heeft, en zij zullen U op de handen dragen, opdat Gij Uwen voet aan geenen steen zoudt stooten.’

Jesus sprak tot hem: ‘Er staat ook geschreven: ‘Gij zult den Heer uwen God niet tergen.’

De duivel nam Hem wederom op naar een zeer hoogen berg en toonde Hem alle de koninkrijken der wereld en derzelver heerlijkheid.

En hij zeide tot Hem: ‘Dit alles wil ik U geven, indien Gij nedervalt en mij aanbidt.’

Toen sprak Jesus tot hem: ‘Ga henen, Satan! want er staat geschreven: Gij moet den Heer uwen God aanbidden, en Hem alleen dienen!’

Toen verliet Hem de duivel, en ziet, Engelen naderden en dienden Hem.

Hier, op dezen berg van steen, waar alles steen is, kan men gemakkelijk begrijpen, dat de duivel ter beproeving aan Christus vroeg, van steenen brood te maken, toen Christus honger had. Was hier geen brood, steenen waren er zooveel te meer.

Dat sedert de eerste Christentijden kluizenaars hier in afzondering leven wilden, waar hun Meester in afzondering veertig dagen had doorgebracht, kan niemand verwonderen, en in den tijd der kruisvaarders was hier een klooster, welks bewoners ‘Broeders van de Veertigdaagsche’ genoemd werden.

De cellen en grotten worden nu betrokken door Grieksche monniken, die u, trap op, trap af, in een menigte van cellen voeren, die lucht en licht alleen ontvangen door een gat in de deur. In de kleine kapel, die georiënteerd is en geheel uitgehouwen in de rots, ziet men nog zwakke overblijfselen van oude schilderingen.

Daar is niet veel te zien op deze plaats, en met gesloten oogen zien wij hier meer: wij zien Christus bidden voor ons.

De terugtocht naar beneden, naar den voet van den berg, kon niet geschieden te paard: daarvoor was dé weg te steil. Wij moesten dus voorzichtig en langzaam langs den iet-of-wat glibberigen weg naar beneden loopen, bij de teugels onze paarden leidende, die ons een voorbeeld van voorzichtigheid gaven en in wilde sprongen hun blijdschap betuigden, toen zij weer stonden op den vlakken grond.

Om 5.30 waren wij weer in onze tenten te Jericho terug, waar het avondmaal gevolgd werd door een kleine wandeling naar het Jordan-hôtel, in de nabijheid onzer tenten gelegen, waar weinig vreemdelingen waren en de heele inrichting ons overtuigde, dat wij beter dan hier in onze tenten gelegerd waren, om daar te slapen en te genieten van een welverdiende rust, nadat eenige Bedouïenen bij de eentonige muziek van rietfluiten en tamboerijns hunnen nationalen dans hadden uitgevoerd voor ons.

(Wordt vervolgd.)