De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 20

Van het Heilig College.

Bestaat het H. College van kardinalen, dat geroepen is den Paus in het algemeen bestuur der Kerk ter zijde te staan, wanneer het voltallig is uit zeventig leden, men onderscheidt drie orden van kardinalen: die der kardinaal-bisschoppen, der kardinaal-priesters en der kardinaal-diakens, een verdeeling, die den drievoudigen oorsprong van het H. College aanwijst.

Bij een concilie, in 769 onder Stephanus III te Rome gehouden, ziet men voor het eerst melding gemaakt van de kardinaal-bisschoppen. Zoo werden de bestuurders der suburbicaire diocesen, d.w.z. der in de nabijheid van Rome gelegen bisdommen genoemd, wien men den naam gaf van hebdomadarii, daar zij, den H. Vader in diens bisschopsambt bijstaande, beurtelings een week op het Lateraan, het middelpunt van het pauselijk bestuur, doorbrachten. Zij waren ten getale van zeven, en de titularis van den zetel van Ostia had sedert St. Augustinus' tijd het voorrecht, den tot de pauselijke waardigheid verkoren priester tot bisschop te wijden.

Sixtus V stelde het aantal suburbicaire bisdommen op zes vast: Ostia en Velletri, Porto en Santa Rufina, Sabina, Albano, Palestrina en Frascati. De kardinaal-bisschoppen, die tot den raad des Pausen behooren, behoeven niet in hun diocesen te verblijven; zij mogen integendeel Rome niet zonder toestemming des Pausen verlaten.

Reeds in oude tijden had men in de Eeuwige Stad parochiën, die den naam van tıtuli (titels) droegen: onder Paus Gregorius waren er vijf en twintig. De priesters aan het hoofd dezer titels droegen den naam van kȧrdinaal. En evenals de kardinaal-bisschoppen in de basiliek van Lateranen, de kathedraal des Pausen, officieerden, zoo verrichtten de kardinaal-priesters de kerkelijke diensten in St. Pieter, St. Paulus, St. Laurentius en St. Maria de Meerdere, de bijzondere kathedralen der vier patriarchen in het Oosten. Het aantal kardinaal-priesters werd door Callixtus II op acht en twintig, door Sixtus V op vijftig gebracht.

In de zevende eeuw wordt melding gemaakt van diaconieën, als hoedanig liefdadige instellingen werden aangeduid, waaraan een kapel verbonden was. De diaken, die aan het hoofd der liefdadige instelling stond, heette kardinaal-diaken. In de mid-deleeuwen waren er zestien; Sixtus V stelde hun getal op veertien.

Werd men in de middeleeuwen kardinaal doordat men pastoor was van een titulus of voorzitter van een diaconie, thans is het juist omgekeerd: de Paus noodigt hen, die hij tot kardinaal creëert, uit, bezit te nemen van een titelkerk of van een diaconie.

[p. 120]

De oudsten, in jaren van benoeming, der drie orden van kardinalen dragen den titel van deken.

Deken van de orde der kardinaal-bisschoppen, tevens deken van het geheele H. College, is sedert 1896 Zijne Eminentie Luigi Oreglia di Santo Stefano, den 9den Juli 1828 geboren en in het consistorie van den 22sten December 1873 door Z.H. Pius IX tot kardinaal gecreëerd. Kardinaal Oreglia, de eenig overgeblevene der door Pius IX tot het purper verhevenen, is bisschop van Ostia en Velletri, camerlengo der H. Roomsche Kerk, aartskanselier der Romeinsche Universiteit, prefect der H. Congregatie van het Ceremonieel en lid van een aantal andere Congregaties.

Deken of Primo Prete (eerste priester) van de orde der kardinaal-priesters is Z.Em. Joseph Sebastiaan Netto, patriarch van Lissabon, den 8sten Februari 1841 geboren en in 1884 door Z.H. Paus Leo XIII tot kardinaal gecreëerd van den titel der H.H. Twaalf Apostelen.

Deken of Primo Diacono (eerste Diaken) van de orde der kardinaal-diakens is Z.Em. Luigi Macchi, den 3den Maart 1832 geboren, in 1889 tot kardinaal gecreëerd, diaken van S. Maria in Via Lata, secretaris der Breven van Zijne Heiligheid, grootkanselier der Pauselijke ridderorden en apostolisch administrator der abdij van Subiaco.

's pausen jubelfeest: De H. Vader, op de ‘Sedia gestatoria’ gezeten, zegent de geloovigen.

De dekens der drie orden van kardinalen treden vooral op den voorgrond, wanneer de H. Vader het tijdelijke met het eeuwige heeft gewisseld en de Pauselijke souvereiniteit tijdelijk op het H. College, in Conclaaf vergaderd, is overgegaan.

Dit op den voorgrond treden is evenzeer, zoo niet in nog meerdere mate, het geval bij den kardinaal-camerlengo der H. Roomsche Kerk, die, in gewone tijden voorzitter der Apostolische Rekenkamer, bij het ledig staan van den H. Stoel als bestuurder van de tijdelijke aangelegenheden der Kerk optreedt en alles voor de verkiezing van een nieuwen Paus te regelen heeft.

Werd het gewichtige ambt van camerlengo bij het overlijden van Pius IX door den tegenwoordigen Paus bekleed, thans is de deken van het H. College, kardinaal Oreglia, tevens camerlengo.

Zoodra de H. Vader overleden is, begeeft zich de kardinaal-camerlengo in paars gewaad, ten teeken van rouw, vergezeld door den majordomus en andere leden der Famiglia Pontificia, naar de sterfkamer om den dood des Pausen vast te stellen.

Zoo naderde den 7den Februari 1878 de kardinaal-camerlengo Joachim Pecci het sterfbed van den ontslapen Pius IX. De witte sluier, die het gelaat des Pausen bedekte, werd opgelicht. ‘Giovanni! Giovan-

[p. 121]

ni! Giovanni!’ riep de camerlengo en tikte driemaal met een zilveren hamer op het voorhoofd des dooden. De mond des Pausen bleef stom. ‘De Paus is waarlijk dood,’ zei de camerlengo tot de omstaanders, waarop de De Profundis weerklonk. Nu schoof de maestro di camera, Mgr. Macchi, thans deken der kardinaal-diakens, den visschersring van den vinger van Pius IX en stelde dien den camerlengo ter hand, ten bewijze, dat op dezen het bestuur der Kerk was overgegaan. Hierna maakte een protonotarius een proces-verbaal op, dat door hem werd voorgelezen.

In de zorg om alles voor de Pauskeuze te regelen wordt de camerlengo bijgestaan door de dekens der drie orden van kardinalen, die terstond na den dood des Pausen door den camerlengo worden bijeengeroepen.

De deken van het H. College vraagt aan den gekozen Paus, of hij de benoeming aanneemt, en steekt hem, na bevestigend antwoord, den visschersring aan den vinger. De deken der kardinaal-diakens maakt daarna de keuze aan de buitenwereld bekend; hij ook is het, die bij de plechtige kroning de tiara op het hoofd des Pausen plaatst.

Bij het overlijden van Pius IX was de deken van het H. College Z. Em. kardinaal Amat, die in zijn ziekbed het Conclaaf bijwoonde (hij overleed den 30sten Maart van hetzelfde jaar) en in zijn verschillende functiën vervangen werd door den subdecanus kardinaal Di Pietro. Deken van de orde der kardinaal-priesters was toen kardinaal Schwarzenberg, aartsbisschop van Praag; deken van de orde der kardinaaldiakens kardinaal Caterini.