De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

De Lindeboom van Birbach.
Humoreske, door J.J.G.W.

‘Nomina sunt odiosa!’ zei onze goede, oude professor altijd, als hij een nieuwe geschiedenis verteld had, welke hier of daar gebeurd was. ‘Als jelui wat snaaksch weet te vertellen, voor den dag er mee, maar noemt geen namen, of duidt die hoogstens aan, want zij, wien het betreft, verstaan het toch wel, en de anderen behoeven 't fijne er van niet te weten.’

Het beetje Latijn, dat ik van hem leerde, ben ik al lang weder vergeten, maar zijn goeden raad heb ik onthouden, en daarom zal ik bij het volgend ware verhaal, dat al lang geleden gebeurd is, den waren naam weglaten; de geachte lezer verliest er niets bij.

Tusschen prachtige wijnbergen en uitgestrekte boomgaarden in 't kanton Thurgau ligt Saftheim, een lief, mooi stadje. De inwoners staan van oudsher bekend als vroolijk en ietwat overmoedig, en een der overmoedigste kleermakers daarin was baas Rijgdraad, een degelijk burgerkind en een snijder van 't zuiverste ras, want hij kon u nog een boekje laten zien van zijn overgrootvader, waarin stond, dat deze eens een staatsierok had gemaakt voor den landvoogd te Frauenfeld, - nu dat was toch zeker wel een groote eer voor heel het gilde.

In dien tijd bestond er nog niet op elken hoek van een straat een kleerenwinkel, waar men voor spotprijs ‘uitmuntende’ kleeding kon koopen, die 't een viereljaars uithielden en dan nog niet eens graag door den voddenman werden aangenomen; neen, destijds kon een bekwaam kleermaker het nog tot iets brengen, en zóó ging het ook met baas Rijgdraad, wiens huis, aan de markt, zijn schuldvrij eigendom was en waar hij met vrouw en kind gewerkt heeft.

Zijn wederhelft was een wakkere vrouw, frisch, als de most in 't gisten, niet te zoet en niet te zuur, arbeidzaam en huishoudelijk; alleen als haar echtvriend, wat van tijd tot tijd wel eens gebeurde en, op den keper beschouwd, hem wel wat kwalijk mocht genomen worden, een of twee pintjes wijn te veel gebruikt had, werd zij boos, maar ze maakte het ook dan toch niet te bont.

Maar een liever dan ‘Babettli,’ beider dochter, was er noord- of zuidwaarts, ten oosten of ten westen van 't heele land geen meisje te vinden. Een gezichtje als melk en bloed, prachtige, bruine kijkers, die helder glinsterden en flonkerden van blijdschap en levenslust; donker haar, in een paar strengels gevlochten, dat men zou gemeend hebben, dat heur hoofdje het niet kon torsen; en als zij lachte, dan verscheen er in elke wang een alleraardigst kuiltje, en daarbij trok zij den mond zóó guitig, dat men wel mee moest lachen, of men wilde of niet. Springen kon zij als een gazel en zingen gelijk een nachtegaal en dat ging zoo den godganschelijken dag aan één stuk door; al wie haar hoorde, had er schik in.

Daar kwam op zekeren dag een knappe, jonge man bij baas Rijgdraad, zei dat ie kleermaker van z'n ambacht was en vroeg, of hij ook werk kon krijgen. En, kijk, 't was of men hem geroepen had, want Rijgdraad kon 't werk alleen niet af, en goede knechten waren schaarsch, en dus werden die twee het spoedig eens met elkaar. Een half uur later zat de nieuwe gezel reeds naast den baas op de snijderstafel en werkte er flink op los, en dat wel zóó handig en net, dat de baas er versteld van stond. Zoo'n flinken knecht had hij nog nooit gehad.

De nieuwe gezel heette Rudolf Meier en was uit Zofingen geboortig, op één na de oudste zoon van welgestelde ouders. Zijn oudste broer had de zaak van vader, een lakenwinkel, overgenomen en nu was Rudi (verkorting van Rudolf) naar Fransch-Zwitserland getogen, om er het kleermaken te leeren. Nadat hij daar zes jaar geweest was, dacht hij eens te moeten gaan zien, hoe men in Zwaben jassen maakte en derhalve wierp hij den ransel op zijn rug en ondernam een voetreis van Genève tot aan het meer van Constanz, midden door Zwitserland. Te Zofingen gekomen, bracht hij daar een paar vroolijke dagen door en stapte vervolgens naar het kanton Thurgau. En daar kwam hij tot de treurige ontdekking, welke trouwens reeds heel andere menschen dan kleermakersgezellen gemaakt hebben, dat zijn geld op was. Nu zat hij daarom echter geenszins in zak en asch, maar dacht: ‘Zwaben loopt niet weg; ik vind wel een baas, die wérk voor mij heeft, en over vier of vijf weken heb ik zóóveel verdiend, dat ik mijn reis kan vervolgen.’ En inderdaad vond hij werk.

Elken dag kreeg de baas meer schik in Rudi; slechts één ding beviel hem niet, en toch moest hij 't in zijn knecht prijzen. Rijgdraad nam hem dikwerf mee naar ‘De Kroon,’ waar men den besten wijn van Saftheim dronk, - doch in weerwil van het goede voorbeeld van zijn baas en der andere burgers, had Rudi nooit meer gedronken dan één, hoogstens twee pintjes, en op alle aanmoedigingen om er nog een te nemen, antwoordde hij onveranderlijk, dat hij 't zóó ook in Fransch-Zwitserland gedaan had, waar de wijn nòg beter was dan in Saftheim, en dat hij nu eenmaal niet méér dronk. De menschen keken hem aan, alsof zij het in Keulen hoorden donderen, want zóó iets hadden zij dáár te lande nog nooit beleefd; ten leste liet men hem met rust, zeggende, dat hij uit den ‘cultuur’- staat kwam, waar de menschen altijd iets eigenaardigs aan zich hebben.

Zóó verliepen er vier weken, zes weken, een viereljaars, en Rudi bleef, ondanks zijn voornemen, bij baas Rijgdraad en dacht heelemaal niet meer aan Zwaben. Waarom? De lieve lezeres zal 't wellicht geraden hebben, - zij zou misschien ons de reden kunnen zeggen. Dat was namelijk Babettli.

Hoe langer Rudi het lieve kind gezien had, altijd opgeruimd, flink, huishoudelijk

[p. 287]

en toch zoo bescheiden, des te meer hield hij van haar. Hij zei er wel is waar niets van, dat durfde hij niet, maar Babettli had geen negentienjarige Eva's-dochter moeten zijn, als ze hem dat niet aan zijn gezicht had afgelezen. Zij heeft het hem dan ook volstrekt niet kwalijk genomen, neen, integendeel, zij had er werkelijk schik in, want ze mocht Rudi dolgraag lijden.

Op zekeren avond moest de baas uit, om een besten klant een jas te passen, en daar dat heerschap dicht bij ‘de Kroon’ woonde, kon men aannemen, dat de baas met die karwei lang werk zou hebben. En vrouw Rijgdraad moest noodzakelijk in den een of anderen winkel een boodschap doen, en daar Rudi dus zoo heel alleen was, heeft Babettli wat met hem gepraat. Het eene woord haalde het andere uit; wat zij met elkaar verhakstukten, dàt weet ik niet, maar op eens hielden zij elkanders handen vast, toen de moeder binnentrad. De twee vlogen ijlings uiteen, en moeder verschrikte en verschoot van kleur, alsof zij onpasselijk werd.

‘Nou, die was nog al teergevoelig!’ zal wellicht de lezeres denken, doch een beetje geduld als 't u blieft: er was nog meer te eten aan dat ei.

Baas Rijgdraad had namelijk een goeden vriend in Frauenfeld, die daar een groote kleermakerij bezat, met tal van knechts werkte en veel geld verdiende. Baas Persijzer was óók van Saftheim geboortig, had met Rijgdraad school gegaan, was later bij den ouden Rijgdraad in de leer gekomen, en beide jongens, Rijgdraad en Persijzer, togen naar den vreemde, om zich verder in hun vak te bekwamen, - zes jaar lang, - en waren bij denzelfden baas, in dezelfde plaats. Als de een verderop wilde, dan pakte de ander ook zijn bundeltje samen en reisde met zijn vriend naar elders. Toen de oude Rijgdraad stierf en dus de jonge thuis moest komen, had Persijzer geen schik meer in 't buitenland en trok met hem naar Thurgau terug. Doch in dien tijd waren twee kleermakers te veel voor Saftheim; men droeg in die dagen zijn kleeren langeren tijd dan tegenwoordig en ook de mode veranderde niet elk oogenblik, derhalve toog Persijzer naar Frauenfeld, trouwde daar en had een flinke zaak.

Zulke oude kameraadschap geldt soms meer dan bloedverwantschap, en toen er bij Persijzer een kind ter wereld kwam, zijn eenige zoon, moest Rijgdraad overkomen en peter zijn. Zóó ging het omgekeerd, toen drie jaar later bij baas Rijgdraad Babettli kwam aanrukken.

De oude vrienden kwamen wel is waar zelden bijeen, hoogstens eenmaal in 't jaar. maar dan ging het er ook des te vroolijker toe.

Bij zulk een gelegenheid hadden zij uitgemaakt, dat, wijl ze toch al zulke beste vrienden waren, zij nog nader moesten verwant worden, en dat daarom hunne kinderen met elkaar zouden trouwen. Men zou er hun nù nog niets van zeggen; maar als Jaapie - Jacob was ie gedoopt, Jacques schreef hij zich, en Jaapie werd hij geheeten - uit den vreemde terugkwam, moest hij Babettli nemen. Daarop hadden de vaders nog een paar glazen wijn gedronken en zóó had die zaak haar beslag gekregen.

Dit wist vrouw Rijgdraad, en omdat zij de stijfhoofdigheid van haar man en diens vriend kende, was zij terstond van oordeel, dat er van een huwelijk met Rudi niets kon komen. Dáárom was zij zoo verschrikt geweest en legde den jongelui het geval uit.

Maar toen is me die Babettli uitgevaren, men zou 't warempel niet van het meisje verwacht hebben. Dus achter haar rug wilde men haar uithuwelijken, zonder haar daarin te kennen, zonder haar te vragen; en dan nog wel met Jaapie Persijzer, dien ze hoogstens tienmaal in 'r leven gezien en die haar nog nooit een vriendelijk woord

toegestuurd had? - dat duldde ze niet en dat wou ze niet en dat dee ze niet; en als ze haren Rudi niet mocht hebben, dan bleef ze ongetrouwd... en zoo voorts en zoo voorts, wat jonge meisjes bij zulk een gelegenheid plegen te zeggen, en ten leste begon ze te huilen - en op dat oogenblik trad baas Rijgdraad binnen.

Die keek heel verwonderd, tot dat zijn vrouw hem alles vertelde. Toen ging hem een licht op; hij maakte korte metten en joeg eerst het vrouwvolk de kamer uit en sprak vervolgens wel vriendelijk, maar ook drommels duidelijk met Rudi.

‘Hoor eens, Rudi, het spijt mij, dat het zóó ver gekomen is, want ik heb nooit een beteren knecht gehad, dan jij bent, en als ik het niet aan mijn vriend Persijzer beloofd had, dan zou ik gaarne Babettli aan je afstaan; ik zou er volkomen zeker van zijn, dat je haar gelukkig maakte. Maar dat is nu allemaal te laat; Jaapie is in den vreemde, over een jaar komt hij terug en dan vieren wij bruiloft; zóó is het tusschen Persijzer en mij afgesproken en daar gaat tittel noch jota af. Pak nu je boeltje en vervolg je reis naar Zwaben. Dáár vindt je stellig een meisje, dat je minstens zoo goed bevalt als mijn dochter, en ook Babettli zal je dan spoedig vergeten zijn. Dat is voor beide partijen het beste.’

Heel mooi geredeneerd, doch Rudi beviel het niet. Maar wat zou hij er aan doen? Hij diende den baas zijn zin te geven en dus vertrok hij den volgenden morgen.

Hij ging echter niet naar Zwaben. Neen, zóó gauw liet Rudi zich geen vrees aanjagen; hij begaf zich regelrecht naar Frauenfeld, vroeg bij baas Persijzer om werk en kreeg het daar. Natuurlijk zei hij geen enkel woord van baas Rijgdraad en Babettli; hij hield zich, alsof hij Saftheim nooit gezien had. Maar eer hij van daar vertrok, had hij een onderhoud gehad met een arme vrouw, die voor hem waschte, en deze luisterde goed naar hetgeen hij haar opdroeg omtrent briefwisseling en adressen, en zij lachte en was van meening, dat hij zich niet hoefde te bekommeren, daar zij voor een en ander zou zorgen. Hij was dus, zooals de militairen zeggen, in uitmuntende strategische positie, in het hoofdkwartier van den vijand, en hield toch steeds voeling met den vriend. - En de brieven vlogen prettig over en weer.

Nu komt het tweede deel, zooals het in de predikatie heet.

Een dik uur van Saftheim ligt de parochie Birbach, een mooi dorp, dat destijds een bijzondere merkwaardigheid bezat, namelijk een reusachtigen, schoonen lindeboom, gelijk men heinde en ver geen tweeden zag. Wie door het dorp wandelde, had hem met verbazing beschouwd en dat verdiende die boom ook. Twee mannen konden amper den stam er van omvamen en de kroon verhief zich fier in de lucht. In 't voorjaar geurde de lindebloesem een half uur ver, en er kwamen veel menschen uit de stad, om bij den kastelein ‘In de linde’ eenige glazen te drinken en den boom te bewonderen.

Evenals elk ding op deze onvolmaakte wereld, had ook die prachtige linde haar schaduwzijde, en die was juist haar schaduw, welke precies op het schoolgebouw viel. Met andere woorden: men kon in de school, alsmede in de woning van den onderwijzer slecht zien, en des winters moest men den geheelen namiddag de lamp op hebben. En 's zomers bracht zij ook al haar ongemak mee, dan zat de boom vol spreeuwen en andere vogels, die evenveel lawaai maakten, als alle schoolkinderen te zamen - en dat wil wat zeggen.

In den goeden ouden tijd en zoo lang de bejaarde schoolmeester leefde, had dat niets te beteekenen; 's namiddags hield hij eenvoudig geen school; dat was een buitenkansje voor de kinderen, en hij zelf bleef ook niet tusschen vier muren hokken, maar ging liever naar de Linde, dat wil zeggen, naar de herberg van dien naam, en dat was een buitenkansje voor hem en voor den kastelein; en eindelijk, de boeren hadden hunne kinderen thuis, waar zij, elk naar mate zijner krachten, bij den arbeid konden helpen, en dat was een buitenkansje voor de boeren. Wat kan men meer verlangen, dan het allen menschen naar den zin te maken?

Edoch - de tijden veranderen; de regeering wijdde meer aandacht aan het onderwijs, de oude schoolmeester stierf en in zijn plaats kwam een jong, ijverig onderwijzer, en - toen gingen de poppen aan 't dansen.

(Wordt vervolgd.)