De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

[p. 249]

[Nummer 32]

hemelsche liefde, naar de schilderij van m. lewis.

[p. 250]

Het groote raadsel,
door G. Bruna.
(Vervolg.)

‘Me dunkt toch.’ vervolgde de dokter, terwijl de predikant steeds zenuwachtiger werd, ‘de protestantsche theologie, die haar naam draagt, omdat ze protesteert tegen Rome, zal toch wel allereerst die Roomsche leer zelve goed bestudeeren om haar te weerleggen.’

De verlegenheid werd er niet minder op.

‘Ja, ik kan zoo gauw niet vinden, wat u wil, dokter. Ik zak... o, wacht.’

Er scheen iets gevonden te worden. Die vondst lag op de tafel en bestond in een catalogus van te veilen bibliotheken, nagelaten door een hooggeleerden professor in de theologie aan een Rijksuniversiteit en drie weleerwaarde heeren predikanten.

‘Neemt u dien eens mee,’ zei ds. Zoete, ‘ik herinner me, dat ik nog een en ander te doen heb, zoodat ik me moet excuseeren, maar teekent u daarin den titel van het boek aan, dat u wenscht, en ik zal 't u bezorgen.’

Na nog eenige woorden over het weer en den regen gewisseld te hebben, vertrok de dokter om thuis eens op zijn gemak in den catalogus te gaan bladeren.

Hij besteedde daaraan meer dan een uur. Het interesseerde hem, kennis te maken met de titels der werken over de wetenschap, die hem ten eenen male vreemd was, en hij verbaasde zich over de veelsoortige geleerdheid, die aan theologen werd voortgezet.

Maar zijn doel? Waar was de rubriek katholieke werken, die deze voorstanders van vrij onderzoek, en vooral de professor toch zeker, hadden bezeten? Hij vond ze niet, wel anti-katholieke geschriften, maar geen enkele Roomsche dogmatiek.

Hij stond verbaasd.

Wat nu? Toch zou hij zijn doel bereiken. Dan maar naar Rietberg, naar dokter Jansen, dien was hij toch nog een visite schuldig. En dan terstond. Maar voor een fietstocht gevoelde hij zich nog niet sterk genoeg; hij zou wandelen, kalm wandelen. En weer wandelde hij den weg, dien hij enkele maanden te voren in zoo groote emotie had afgelegd. Onwillekeurig vergeleek hij zijn toestand van toen met zijn geestesgesteldheid van nu: wat was hij veranderd. En wat had hij de wereld anders leeren bezien. En zichzelf.

In de verte voor hem daagde het dorp op: ja hij wist den weg nog wel; hij kon zich 't aardige huis van zijn collega nog wel voorstellen, maar beter toch dan dat - hoe kwam die gedachte nu ineens bij hem op? - klaarder nog zag hij in zijn verbeelding een gelaat, het vroolijk-aardige gezichtje van de dochter des huizes.

En zoo waar, zij was het weer, die opendeed. ‘Is uw pa thuis? U is immers de dochter van mijn collega, mag ik mezelf eens voorstellen....’

‘O ja, dokter, pa is thuis, komt u binnen.’

Spoedig verdween de dochter uit de huiskamer, waarin ze den bezoeker had gelaten en even later verscheen dokter Jansen, nu in een tuinman gemetamorphoseerd, met klompen aan, die hij op een wenk van Marie gauw uittrok, daar ze vol modder zaten van het schorseneren-bed, waarvan hij een maal aan 't steken was geweest.

‘Wel verbazend, kerel, ben jij het? Ik had ten minste gedacht, dat een medicus wel een verstandig patiënt zou zijn en nu zie ik, dat die al even onvoorzichtig zijn als de rest. Heb ik je daar permissie voor gegeven, om een uur ver te loopen? Ik zag je wel komen, maar ik kon eenvoudig niet gelooven, dat jij 't was. Maar ik zal je met 't wagentje terug laten brengen, anders moet ik maar weer telkens naar je toe komen om je te behandelen.’

Hartelijk klonk dit alles en gul, en even hartelijk zag Marie den vriend van haar vader aan, met wien ze zulk een medelijden had gevoeld, toen hij in levensgevaar verkeerde en voor wien ze zooveel had gebeden, dat hij niet zou sterven, voordat hij wist, wat sterven is.

Maar mevrouw vertoonde zich niet. Zij vergaf hem nog niet, dat hij dien stervende zoo had bedrogen, en liet zich meermalen door de waschvrouw het telkens weer uitgesponnen en opgesierde verhaal vertellen van dat vreeselijk sterfgeval.

‘Ik hoop niet, dat je hem zult inviteeren, hier te komen,’ had mevrouw tegen haar man gezegd, toen hij zijn genezen collega voor 't laatst ging bezoeken en de goede dokter Jansen had zijn hartelijkheid en gastvrijheid onderdrukt. Maar des te prettiger vond hij het, dat dr. Antoni nu toch kwam.

‘Ik kom u natuurlijk op de eerste plaats bedanken voor de goede zorgen en dan ook eens spreken over de wijze, waarop we 't honorarium zullen regelen voor de bezoeken, die u bij mijn patiënten hebt gebracht....’

‘Wees maar stil,’ viel de oudere collega hem lachend in de rede; ‘ik heb je praktijk meer schade dan goed gedaan, verscheiden patiënten wilden zich niet laten behandelen door zoo'n paap als ik ben. Je weet, wij hebben altijd instructies van de Jezuïeten en speciale fleschjes vergif in den zak....’

Dr. Antoni keek eenigszins verbluft, nu hij zoo door een katholiek hoorde spreken. Hij dacht, dat men in katholieke kringen òf zeer bevreesd òf diep verontwaardigd was over deze beschuldigingen en kon niet vermoeden, dat men zoo verstandig is, er om te lachen.

‘Maar alle gekheid ter zijde,’ vervolgde dr. Jansen, ‘we rekenen natuurlijk zóó af, dat jij mij helpt, wanneer ik eens ziek ben. Je krijgt 't dan wel wat drukker, want Roomsche patiënten zijn zoo kleingeestig niet, dat ze zich geen veertien dagen door een protestantschen dokter willen laten behandelen.’

‘Nu u toch over dat onderwerp spreekt,’ zei Antoni met een schuwen blik naar de jonge dame, die nog steeds vond, dat de vazen op den schoorsteenmantel niet precies op de goede plaats stonden en blijkbaar omtrent die plaatsing een reeks van proeven nam, ‘herinnert u zich nog de vraag, die ik u den eersten dag van mijn ziekte stelde? 't Was over de vraag, hoe de onvolmaakte mensch als hij sterft toch in den volmaakten hemel kan komen. Want anders....’

‘Ja, hoor eens,’ zei de oude geneesheer, ‘theologie is mijn vak niet, dan moet je bij mijn dochter wezen, die praat je onderste boven. Maar nu je er zelf weer over begint, wil ik wel een boek voor je opsnorren, waar je alles in vinden kunt, wat je zoekt. Wacht even, dan haal ik het.’

De dokter liep op zijn kousen de kamer uit en de trap op, terwijl Antoni zich naar Marie wendde en een onderwerp van gesprek zocht.

Zij had er eerder een gevonden: ‘Kijkt u eens, of dat portretje niet mooi gelukt is, ik doe aan photographie, moet u weten....’

Zij overhandigde hem een afbeelding van het huis. Daar hij ver van 't raam zat en de donkere zware overgordijnen niet veel licht binnenlieten, stond de bezoeker op en begaf zich naar 't raam.

Marie volgde hem.

‘Kijk, daar is het raam van deze kamer.’ Met den vinger wees zij op de photographie, op de teenen staand en haar hoofd over zijn schouder buigend.

Plotseling werden buiten voetstappen gehoord en het afgebroken piepen van een kruiwagen. Het vehikel werd neergezet en de bestuurster, niemand anders dan de waschvrouw der familie, trad naar het raam der huiskamer, hield haar handen ter zijde van haar oogen en gluurde naar binnen. Plotseling schrok zij terug: ze had twee gezichten vlak naast elkaar gezien en ze beiden herkend. En terwijl Marie de photographie weer op haar plaats zette, ging vrouw Keesink in de keuken voor de meid staan, klemde de lippen opeen, schudde haar hoofd met het geheele bovenlijf en verklaarde: ‘Nou.’ Daarop wees ze met den duim over haar schouder en zeide nog meer beteekenend: ‘Nou, ik zeg het je.’

Maar ze zei voorloopig niets.

VIII.

Ze sprak niet, vrouw Keesink, maar alleen omdat ze de uitingen harer welsprekendheid wilde bewaren tot geschikter tijd. En die tijd kwam denzelfden avond. Ze had er lang op gewacht; met haar schoone schort voor had ze zitten kijken, staan kijken, loopen kijken, of de dokter niet uitging. Want die moest eerst wegwezen; ze gevoelde, dat 't hoogst noodzakelijk was; dat hare onthullingen veel aan vrijmoedigheid zouden missen, wanneer hij tot getuige kon worden geroepen. En ook moest hij zijn kamer verlaten hebben, als haar buurvrouw, des dokters hospita, haar niet zou willen gelooven; want daar op die kamer lag het bewijsstuk, het ‘korpie likkie,’ zooals haar man-zaliger, die erg geleerd was, altijd zei.

Want haar buurvrouw zou het niet willen gelooven, daar was ze van overtuigd, daar hoopte ze ook op. Dat was juist het mooiste, dat deze haar zou tegenspreken en zij dan kon zeggen: ‘Ga naar voren, daar ligt 't bewijs.’

En nu wou die dokter maar niet weg. Een oogenblik stelde zij zich voor, dat hij den heelen avond thuis zou blijven, maar dat zou al te vreeselijk wezen; den heelen middag had zij haar geheim al bewaard en nu nog tot morgen? Ze zou niet kunnen slapen. Telkens weer deed ze een kleinigheid in haar huishouden, zorgende goed op te letten, of hij niet langs kwam, en dan aan de deur even kijkend, of hij ook juist in die paar seconden den anderen kant op was gegaan.

Eindelijk.

Van achter haar horretje gluurde ze hem na. Toen de schort nog eens recht getrokken, 't haar nog even gladgestreken, gekeken of de kachel geen kwaad kon. En eindelijk de achterdeur uit, over een hekje gestapt en buurvrouws achterdeur in.

Een paar maal moest ze kuchen en met een allervriendelijkst gedempt-schel stemmetje roepen, voor ze gehoor kreeg.

Toen, schuw even omziend, de hand naast haar mond, nog even schuw omziend naar iemand die er niet was of kon zijn, zei ze: ‘Ik kom je wat vertellen.’

Nu behoorde vrouw Jansink wel tot de menschen, die zeer op haar plichten letten en had ze ook een principieelen afkeer van kwaadspreken. Maar zoo eens een nieuwtje te vernemen was toch niet onaardig en om het op haar gemak te savoureeren, zei ze: ‘Zoo, buurvrouw, kom eerst eens binnen, ik ben juist zoo alleen vanavond, de dokter is uit, want al zit hij in de kamer, 't is toch altijd gezellig.’

‘Ja, dat wil ik dan wel even doen,’ zei vrouw Keesink, die niets anders van plan was, dan den heelen avond hier door te brengen om de zaak van alle kanten te bekijken.

Spoedig had zij zich geïnstalleerd in een rieten stoel, op een na het gewichtigste meubel in de woonkamer, en haar blikken gericht op 't allergewichtigste: den koffiemolen, die met bekwamen spoed voor den dag werd gehaald en gehanteerd. Even wilde ze wachten, tot haar gastvrouw er over begon, maar deze was te zeer verdiept in het vraagstuk, hoe zij met zoo weinig mogelijk koffieboonen zooveel mogelijk van dezen welsprekenden nektar kon zetten en vroeg niets.

‘Nou, ik zal 't je dan maar vertellen,’ zei vrouw Keesink, weer schuw rondziend, wat nu althans totaal overbodig was, ‘maar

[p. 251]

je moet me beloven, dat je 't aan niemand zult vertellen. Ik zou 't je ook niet gezegd hebben, maar ‘t gaat je aan, zie je, het is eigenlijk geen blijde tijding voor je, maar wat zul je er aan doen; we moeten ons kruis dragen.’

Na deze onheilspellende inleiding, die haar de noodige aandacht bij haar gehoor verschafte, zette ze een gewichtig gezicht en keek naar buiten.

‘Nou, mensch,’ vervolgde ze, bij haar gastvrouw een zekere bleekheid bespeurend, en bevreesd, dat de veroorzaakte schrik afbreuk zou doen aan de zorg, waarmee de koffie moest worden gezet, ‘schrik nou niet zoo, 't staat nog niet vóór de deur. Ik wou alleen maar zeggen, dat je den dokter over een tijdje als commensaal zult verliezen en zoo'n groot verlies zal dat misschien niet eens zijn.’

‘Over een tijdje? Hoe meen je dat?’

‘Wel ik meen, dat hij trouwplannen heeft!’

‘Onze dokter trouwplannen? Och kom, ik heb er nooit iets van gemerkt, dan zou ik toch wel eens iets gezien hebben van brieven of portretten of zoo, mensch, als je geen ander nieuws weet....’

‘En ik zeg je, dat ik er bij ben geweest, dat het heele engageeren terecht is gekomen, zooals zulke lui dat noemen. Ik heb ze met d'r beiden gezien en nou hoef ik je niets meer te vertellen, je bent ook getrouwd geweest.’

Met hartstocht waren deze woorden uitgeschreeuwd, uit kwaadheid, dat haar nieuws werd geminacht. Maar nu vervolgde ze fluisterend. ‘Word nou niet kwaad, mensch, maar ik zeg je, 't is zoo, zoo waar als ik hier zit.’

‘Och kom,’ zei juffrouw Jansink met nog ongeloovig gebaar, maar toch aan 't twijfelen geraakt. ‘De dokter is vandaag nergens heen geweest dan naar Rietberg.’

‘Juist, naar Rietberg en daar ben ik immers ook heen geweest; je weet wel Maandag haal ik altijd de wasch, die ik dan Vrijdags terugbreng. 't Is wel een heel gesjouw, dat je zoo moet loopen om een stukje brood, maar wat zul je doen? Ja, dan hebben zulke lui 't een boel beter, maar och....’

De koffie was nu zoover, dat ze stond te trekken, en de gastvrouw had den tijd om ook een stoel te nemen en eens wat nauwkeuriger toe te luisteren.

‘In Rietberg ben je geweest ja, maar wat heeft dat er mee te maken? Je hebt daar toch geen honderd wasschen? Alleen bij den dokter kom je en anders nergens.’

‘Mensch, mensch, wat laat je me lachen,’ riep vrouw Keesink met een uiterste poging om inderdaad te doen wat ze zeide, maar het niet verder brengend dan tot een gemaakt gegrinnik. ‘Wat laat je me lachen! Daar heb ik 't ook juist over, over den dokter. Heeft die dan geen dochter en heet die niet Marie?’

Dat laatste argument scheen van bijzondere kracht en de conclusie ook duidelijk genoeg, om die verder aan haar toehoorster over te laten.

Maar deze pareerde den slag even logisch: ‘Marie Jansen? En is die dan, neem me niet kwalijk, dat ik 't je zeg, is die niet Roomsch?’

‘Wat zou ik je kwalijk nemen, mensch? Als jij 't hem maar niet kwalijk neemt, dat hij je godsdienst verlaat om dien van zijn vrouw aan te nemen?’

‘Wat zeur je toch, wie gaat zijn godsdienst verlaten? En wie is die vrouw?’

‘Wel, heb je nou nog niet begrepen, dat dokter Antoni gaat trouwen met Marie Jansen? En dat hij Roomsch wordt?’

‘Dat geloof ik niet,’ verklaarde vrouw Jansink en greep haar koffiekan, ‘dat is onmogelijk.’

Haar bezoekster glimlachte al bij de gedachte aan den verpletterenden slag, dien ze nu ging toebrengen, maar ze stelde haar zegepraal even uit, daar de koffie juist werd ingeschonken en het jammer zou zijn, als daarmee werd gemorst.

Maar toen het dampend kopje goed en wel voor haar stond, deed ze haar laatsten aanval. ‘Ja, mensch, je gelooft me nou niet, maar wil ik je eens een raad geven? Is de dokter thuis?’

‘Neen, de dokter is uit,’ klonk 't kortaf.

‘Nou dat treft dan al bijzonder toevallig mooi. Ga dan eens naar zijn kamer en kijk eens, wat dat voor een boek is, dat dokter Jansen hem van middag meegegeven heeft en dat wel op zijn kamer zal liggen....’

Even aarzelde de aangesprokene nog. Maar 't was haar toch te sterk. Ze zou eens even gaan kijken.

En ze kwam terug met een gebonden boek in de hand, want boven was 't donker, en ze zou eerst even de lamp aansteken, om 't goed te zien. Toen eindelijk las ze: ‘Verklaring der Katholieke Geloofs- en Zedenleer.’

‘Had ik dat ooit kunnen denken!’ Meer zei ze niet, want haar buurvrouw, haar gast, was ook Roomsch en 't kan nooit kwaad, als je goede vrienden blijft.

(Wordt vervolgd.)