De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 19

Van Zijne Heiligheid.

Den derden Maart is het vijf-en-twintigste jaar van Leo XIII's roemrijk Pontificaat ingegaan.

Die datum is voor ons de eerste jubeldag van een jubeljaar, want nu zal er geen zon meer boven Rome rijzen en geen avond meer dalen over de zeven heuvelen, of duizenden harten zullen God danken, indien onze grijze Vader, die sinds een kwarteeuw de wereld verheugt met zijn hemelsch licht, dien dag heeft mogen beleven.

Van deze dagen-reeks zal elke dag ons zijn als een feestdag, quam fecit Dominus, gelijk het heet in de vreugde-taal der Kerk, een dag, dien de Heer gemaakt heeft.

Alle de dagen, die de Heer Zijn Opperpriester nog te leven zal geven, zullen zoovele hoogtijden zijn, niet ingeluid met geklank van bazuinen en geschal van trompetten, begeleidend een opgestelden feeststoet, - maar waar en wanneer er in de vijf werelddeelen een bedeklok kleppen zal, die geloovigen roept ten gebede, zullen in stilte zielen uit alle volk en taal - legioenen te zamen! - één in de gemeenschap der heiligen op aarde, opgaan en nieuwe dagen en nieuwe zegeningen afsmeeken pro pontifice nostro Leone.

*_**

Leo XIII, - die naam is ons heilig in elke beteekenis, heilig en dierbaar.

Sinds jaar en dag zoeken wij in de nieuwsbladen het eerst naar berichten omtrent den gezondheidstoestand van Zijn Heiligheid; - elk woord, dat hij zelf over zijn hoogen ouderdom uitliet, bewaren wij in ons geheugen; - de soberheid, welke den disch kenmerkt van den man, die meer geest schijnt dan lichaam, is ons bekend en wij weten den inhoud te noemen van zijn kloosterlijk menu; - wij verlangden bijzonderheden te kennen van zijn wijze van arbeiden en zich ontspannen: hoe hij werkte aan zijn encyclieken, uur en plaats van zijn wandeling; - aan het altaar, in zijn vertrekken, in zijn rijtuig, op een tuinbank gezeten, de hand aan zijn stokske, - we danken er zijn goedheid voor, dat hij zich door de lichtkunst zóó liet zien en zijn kinderen in staat stelde, als van nabij zijn dagen mee te leven.

Niets, niets van Zijn Heiligheid is onbelangrijk voor ons, en hoe meer verscheidenheden de dagbladen van hem brachten en hoe talrijker kijkjes in de Vaticaansche zalen en tuinen, in het huiselijk leven van den grooten, heiligen man illustraties ons gaven, hoe liever.

‘Niemand is groot voor zijn kamerdienaar,’ zegt een spreekwoord. Leo XIII heeft dat spreekwoord beschaamd. Hoe meer intimiteiten wij te zien en te hooren krijgen van Z.H., hoe dichter onze vertrouwdheid met de dingen van zijn dagelijksch leven de nauwkeurige volledigheid nabijkwam van de kennis eens kamerdienaars, - hoe grooter 's Pausen eenvoud, en hoe eenvoudiger zijn grootheid schitterde.

Dr. Schaepman, die het niet de geringste glorie van zijn leven zal noemen, den omgang met Leo XIII's persoon te Rome genoten te hebben, heeft meer dan eens in treffende kleuren de stille majesteit en den grootschen eenvoud van dezen Roomschen Romein geschilderd.

Aan één diepzinnig woord van den priester-dichter, door hem neergeschreven, toen hij Leo teekende in ‘Mannen van beteekenis’ herinneren wij hier; het luidde: ‘Te Rome leert men eenvoudig groot te zijn.’

Dit is in dubbelen zin waar van Leo XIII: vóór zijn pontificaat heeft hij van eenvoudig-groote modellen zelf geleerd eenvoudig-

[p. 43]

groot te zijn, - doch hij heeft het ook geleeraard door zijn persoonlijk leven en hoogepriesterlijke daden.

Geleeraard aan Kerk en wereld, aan Christen en heiden, hoe men, gevierd door alle grootheden der aarde, een bijna verbijsterende grootheid van ziel gedurende een kwarteeuw aan den dag kan leggen, en toch eenvoudig zijn kan en nederig, - hoe men dán nog als negentigjarig grijsaard een minzamen glimlach kan blijven bewaren, waaraan gemijterden en gepurperden de zachte, vaderlijke majesteit huns Meesters, en kinderen de inhartelijke goedigheid huns Vaders erkennen.

Daar is in heel de rij van Petrus' opvolgers geen Paus geweest, wiens majesteit meer in eenvoud blonk. Den eenvoud van het verhevene.

*_**

Die eenvoud is de grondtoon, welke de machtige symphonie van Leo's encyclieken doorklinkt.

Die apostolische stukken zijn allereerst de Godsdaden van een Richter en Leeraar der volkeren, maar het zijn tevens scheppingen van een menschelijk genie.

Want hun heldere eenvoud is allereerst de wisse, in Gods Geest geziene, wijsheid,

De heldre vlaegh van eenen Pinxterzegen,

gelijk Vondel spreken zou, doch het is ook de som van den arbeid eens denkers, die niet rustte, voor hij de wezenlijke kern vond der vele vragen van zijn tijd, die durfde gaan staan midden in alle zedelijke beweging zijner eeuw en die beweging als het ware over, om en door zich heen liet gaan, doch zelf niet onderging.

Leo XIII was de door Gods Geest gesterkte sterke, die rustig boven den chaos van onrecht en ellende rees en levenwekkende, zielen-bevruchtende woorden over de wereld zond.

Woorden in de taal van onzen tijd aan de menschheid van onzen dag, woorden met herscheppende kracht, wijl zij de lijnen hebben getrokken, naar welke zich de maatschappelijke verhoudingen veilig zullen regelen, wijl zij de woorden waren van gerechtigheid en recht, van wijsheid en wetenschap, die van alle eeuwen zijn.

Van één dier wondere Apostel-brieven heeft Schaepman gezegd, dat de redeneeringen elkander dekken als de schubben van een pantser, dat de taal eenvoudig en klaar is als kristal, maar van een bezielde en bezielende klaarheid: kristal, doortinteld van zonnestralen.

Zóó is de eenvoud van het eeuwige, zóó de klaarheid van het wezenlijke, zóó de helderheid van het echte genie.

En herinner u Leo's Rozenkrans-encyclieken, - heeft niet de eenvoudigste onder de eenvoudigen die verstaan? Het oude, arme moedertje, dat geen weg meer weet met een kerkboek, hebben zij geleerd, dat de persoonlijke, bijzondere devotie van den doorluchtigen Wijze te Rome geen andere is dan de hare, en met inniger godsvrucht heeft zij aan de kralen van haar kettinkje gebeden....

*_**

Leo XIII, - die naam is ons heilig in alle beteekenissen, zeiden wij boven, heilig in den zin van dierbaar misschien het eerst, maar zeker het hoogst in de eerbiedwekkendste d.i. in de eigenlijke beteekenis van het woord.

Want is er geen liefdegevoel in ons hart, dat dezen Paus heilig verklaart bij zijn leven, en dat ons, na zijn verscheiden, tot Hem zelven zal doen bidden om troost, als tot een gezaligde?....

Is dat niet de diepste en onuitwisch baarste indruk, dien zoovele geloovigen medenamen uit de Eeuwige Stad, waar zij met een traan in de oogen de witte, glimlachende majesteitsfiguur van dezen Paus hadden gezien?

Zijne Heiligheid, - men kan in dit jubeljaar dien titel nauwelijks noemen zonder de bijgedachte, dat voor dezen heiligen Vader, voor dezen grijzen Petrus die titel meer dan een eerenaam is.....

C.R. de Klerk.