De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 18

[p. 401]

[Nummer 51]

wintergenoegens, naar de schilderij van th. kleehaas.

[p. 402]

Gorm de Noorman,
door
J. Vesters Jr.

IX.

De oude Wicbert werd uit zijn slaap opgeschrikt door een langgerekt schril gefluit. ‘Heilige Maagd!’ riep hij uit, een kruisteeken makend, ‘dat moet Hoige zijn.’ In een oogenblik was hij klaar-wakker en spoedde zich, zoo snel zijn oude beenen hem dragen konden, naar de poort. Hij hoorde reeds den hoefslag van een paard aan de overzijde der ophaalbrug, en zijn hand beefde, toen hij het deurtje in de poort ontsloot.

Enkele dagen geleden was Hoige eensklaps uit den burcht verdwenen, niemand wist waarom of waarheen. Allerlei gissingen waren gemaakt; Yge Galama voelde zich over het verdwijnen van den trouwen dienaar niet gerust; Mabelia, aan een drenkeling gelijk, koesterde een hoop, die zij niemand, zelfs niet haar vader, durfde toevertrouwen. Wicbert had het hoofd geschud: Rolfr zal hem in een hinderlaag gelokt en zijn wraak aan hem gekoeld hebben, zoo dacht hij.

En nu, in het holst van den nacht, verscheen Hoige voor den burcht. Wat had dat te beteekenen? Werd hij misschien achtervolgd en kwam hij nu een schuilplaats zoeken achter de hechte muren? Of....

Maar Wicbert dacht niet langer, want nauwelijks was het deurtje geopend, of Hoiges stem riep met blijden klank: ‘Rep u, Wicbert, laat mij binnen en wek Yge Galama en jonkvrouw Mabelia, want ik breng blijde tijding.’

Mabelia had deze woorden gehoord. Het waren droevige, bange dagen voor haar geweest sedert Okko Juckema's eerste bezoek. Hij was iederen dag teruggekomen, en al had hij zelf tegenover haar met geen enkel woord tot dusver het teere punt aangeraakt, het werd haar duidelijk, dat hij bij haar vader om haar hand had aangehouden. Want deze drong er bij haar op aan, dat zij voortaan de gedachte aan den onwaardigen Ubbo Adelen uit haar geest zou verbannen en overwegen, op welke wijze zij haar dankbaarheid zou betuigen aan den ridder, die naars vaders leven had gered.

Welk een foltering waren die woorden voor haar arm hart. Ze was Okko Juckema dankbaar, ze had - en dit strekte haar tot een grievend verwijt - hem verkeerd beoordeeld, ze was hem ook erkentelijk, dat hij Ubbo Adelen's onschuld bij haar vader had bepleit; maar hem liefhebben kon ze niet. Zij vreesde zijn ruw, opvliegend karakter; zij wist dat hij een goed deel van zijn vaderlijk erfgoed had verbrast; maar toch zou ze wellicht uit liefde voor haar vader over dit alles zijn heengestapt, ware het niet, dat Ubbo Adelen's beeld zich geplaatst had tusschen Okko Juckema en haar. Het leek haar verraad aan Ubbo toe, aan ridder Okko zoo al niet haar hart, dan toch haar hand te schenken. Ubbo was niet schuldig, en eenmaal zou hij haar, stemde zij in haars vaders wensch toe, rekenschap komen vragen van haar woordbreuk. En behoorde Ubbo tot de dooden, dan was zij het aan zijn nagedachtenis verschuldigd, zich steeds als zijn bruid te blijven beschouwen en zijn plaats in haar hart aan geen ander af te staan.

Mabelia wist niet wat van het verdwijnen van Hoige te denken. Zij kende zijn trouw en aanhankelijkheid, waarvan hij zooveel bewijzen had gegeven; zij wist ook, dat hij zich van Ubbo's onschuld overtuigd hield. Zou hij nu, haar geheimste gedachten geraden hebbend en geen gevaren achtend, zijn uitgetogen om een onderzoek naar den verdwenen ridder in te stellen? Maar was dit geen hopelooze en roekelooze onderneming, daar zelfs de geringste aanwijzing ontbrak en Hoige meer dan eenige andere Fries gevaar liep, aan den Noordschen boom te worden opgehangen? Indien hij haar zijn voornemen had meegedeeld, zou zij hem daarin niet hebben durven sterken uit vrees voor zijn leven, dat hij op het spel zette.

Maar kon het hem, die aan een vrij leven gewoon was, ook niet hebben verdroten, opgesloten te zijn binnen de muren van den burcht, en kon hij niet, ten einde allen aandrang om hem te weerhouden te voorkomen, stil zijn heengegaan?

Wat hier ook van ware, zij doorleefde droevige dagen en slapelooze nachten, en vurig bad zij tot God en de H. Maagd om uitkomst. Met schrik zag zij iederen nieuwen dag te gemoet. Okko Juckema zou weer komen, haar vader opnieuw aandringen, en weer zou zij moeten weigeren. Hoe lang zou zij dat nog kunnen, en wat zou het einde zijn?

Ook dezen nacht had zij voor een groot gedeelte wakende doorgebracht. Voor haar venster gezeten staarde zij in de diepe duisternis, die den burcht omgaf, luisterde zij of geen gerucht haar oor trof. Zij wachtte. Waarop? Zij wist het zelf niet, zij vond het dwaas, maar toch wachtte zij. En zij dacht weer aan Ubbo en Hoige, en zij betreurde het, dat ze werkeloos moest blijven en niets kon doen om het geheim te ontsluieren.

Daar hoorde zij den hoefslag van een paard, en zij dacht aan den nacht, toen in denzelfden razenden galop de bode van Marleif Fleringa was verschenen, om haar ridder van verraad te beschuldigen. Zou het weer een ongeluksbode zijn?

Zij stond op en trachtte naar buiten te zien, maar alles was in volslagen duisternis gehuld. Alleen hoorde zij, dat de ruiter voor de valbrug had stil gehouden en het paard van ongeduld trappelde. Wie zou het zijn? Ubbo misschien? Het was dwaas dat te denken. Hoige dan wellicht? Maar met welke tijding? Daar hoorde zij het deurtje opengaan en een oogenblik later Hoiges stem, die zei, dat hij de brenger was van een blijde tijding.

Blijde tijding! Die woorden klonken haar als hemelmuziek in de ooren. Dat kon enkel op Ubbo betrekking hebben. Hij leefde nog, hij was geen verrader! Een juichkreet ontvlood haar lippen en dankend strekte zij de handen ten Hemel. Daarna snelde zij naar beneden, om nog, voordat Wicbert hem bereikt had, haar vader te wekken en hem het heuglijk nieuws mee te deelen.

‘Kind, kind, gij zijt overspannen, ge vleit u met een ijdele hoop,’ zei Yge Galama. ‘Ge moet gedroomd hebben. Wees verstandig en keer naar uw slaapvertrek terug.’

Maar nu kwam ook Wicbert binnen om de blijde mare te bevestigen en Yge Galama mee te deelen, dat Hoige hem op staanden voet wenschte te spreken. Er mocht niet gemard worden, want bij het aanbreken van den dag was een vervolging door de Noormannen te wachten.

Weinige minuten later verschenen Yge Galama en Mabelia in de burchtzaal, waar Hoige hen wachtte, terwijl de geheele bevolking der stinze, door het ongewoon rumoer gewekt, reeds op de been was, maar voor het oogenblik zich met allerlei gissingen moest tevreden stellen, daar Wicbert niet meende te mogen spreken voordat zijn meester de toedracht der zaak had vernomen.

Toen Mabelia binnentrad, zag ze den sjerp, dien ze Ubbo Adelen had geschonken, in Hoiges handen. Ze snelde op den hoevenaar toe. ‘Ik moet u,’ zei deze, haar beweging begrijpend, ‘met de groetenis van ridder Ubbo dezen sjerp overhandigen en u zeggen, dat hij u geen oogenblik uit de gedachten heeft verloren.’

‘Ik wist het wel,’ zei Mabelia, zich met een gezicht stralend van blijdschap en bevend van ontroering tot haar vader wendend, ‘Ubbo kon geen verrader zijn.’ En ze bracht den sjerp, die thans nog meer dan vroeger haar een onderpand zijner riddertrouw was, aan de lippen.

Yge Galama wist niet wat er van te denken. Hij mocht aan Hoiges woorden niet twijfelen; het maakte hem gelukkig te weten dat Ubbo Adelen zijn naam en zijn eer niet had verspeeld; maar overigens was alles hem nog een raadsel.

‘Uw woorden verheugen mij, Hoige, maar maak mij alles duidelijk, want ik sta voor geheimzinnigheden, die ik niet vermag te doorgronden. Verhaal mij uw wedervaren en zeg ons waar Ubbo Adelen zich ophoudt en waarom hij niet met u voor mij verschenen is.’ De laatste woorden klonken eenigszins streng, als van een rechter die rekenschap vordert.

Jonkvrouw Mabelia had daar in de eerste vervoering harer blijdschap niet aan gedacht; het was haar voldoende te weten, dat Ubbo leefde en zijn riddereer onbevlekt had bewaard. Maar nu kwam ook de vraag bij haar op: waarom is hij niet meegekomen, en gejaagd zei ze: ‘Ja, verhaal ons alles, trouwe Hoige, en zeg ons waar mijn ridder zich ophoudt.’

De hoevenaar vertelde, dat hij nooit aan ridder Ubbo's schuld had kunnen gelooven; dat hij, toen de ridder niet opdaagde, aan verraad van een andere zijde begon te denken; dat bij hem het vermoeden was opgekomen, dat Ubbo wellicht in een der burchten van de Noormannen werd gevangen gehouden; dat hij daarom, als marskramer vermomd, binnen Gorms kasteel was gekomen en daar huisvesting voor den nacht had ontvangen; dat hij het geluk had gehad, den ridder in een der onderaardsche kerkers aan te treffen en hem daaruit te verlossen.

‘Gij zijt een held, Hoige,’ zei Yge Galama, toen de hoevenaar ophield, en Mabelia, in tranen uitbarstend, greep de vereelte hand van den trouwen dienaar en drukte er een kus op.

‘Het doet mij leed,’ hernam de grijze po testaat, ‘aan Ubbo's onschuld te hebben kunnen twijfelen. Maar gij hebt ons nog niet alles verhaald. Hoe is de ridder in handen der Noormannen gevallen, en wat belette hem, u naar deze stinze te vergezellen? Hij moet toch verlangend zijn, Mabelia weer te zien.’

‘Zeker, maar op mijn verzoek heeft hij een anderen weg ingeslagen. Doch alvorens hierop door te gaan moet ik u op uw eerste vraag antwoord geven. Een Friesch edelman heeft Ubbo Adelen aan de Noormannen overgeleverd en hun de plannen der Friezen meegedeeld....’

‘Okko Juckema,’ zei, niet Mabelia, maar Yge Galama.

‘Hij is de verrader,’ hernam Hoige. ‘De nadere bijzonderheden zal ridder Ubbo u meedeelen, want de tijd liet ons niet toe veel woorden te wisselen, te minder daar wij nog iemand uit Gorms burcht hebben verlost.’

‘Nog iemand?’ vroegen Yge Galama en Mabelia als uit één mond; ‘was dan behalve Ubbo nog een Fries gevangen gemaakt?’

‘Yge Galama,’ zei Hoige, en zijn stem trilde, ‘die andere gevangene was reeds jaren het eigendom van rossen Gorm; hij had haar voor eenige gouden schellingen gekocht, om een speelnoote en dienares voor zijn dochter te hebben.’

‘Haar,’ mompelde Yge Galama, met de hand door zijn grijze haren strijkend. ‘Mijn God, kan het zijn? Hoige, misleid mij niet,’ vervolgde hij, ‘ik durf er niet aan denken, ik durf niet hopen.’

‘Hoop, hoop, Yge Galama,’ hernam Hoige, ‘God heeft u een groot geluk bereid: niet één, maar twee kinderen schenkt Hij u terug.’

‘Mijn kind, mijn Vastrade leeft?’ riep Yge Galama uit. ‘Hoige, zeg het mij zonder omwegen, is het waar?’

De grijze krijgsman, die heel zijn leven tegen de Noormannen had gestreden, die nooit angst of vrees had gekend, beefde als een blad, zijn knieën knikten, en hij zocht naar een steun om niet te vallen.

‘Uw dochter leeft, zij is vrij en onder de bescherming van Ubbo Adelen,’ zei Hoige, op Yge Galama toesnellend om hem te ondersteunen.

Mabelia, bewonderenswaardig van zelfbeheersching, en Hoige vingen den grijsaard in hun armen op en geleidden hem naar een zetel, waarin hij eenige oogenblikken, met gesloten oogen, als bewusteloos bleef zitten. Maar zijn krachtige natuur behield spoedig de overhand. Hij opende de oogen en zocht de hand van Hoige, die hij krachtig drukte. ‘Hoige, gij zijt waard een ridderzwaard te voeren. Er is geen dapperder man in al de Friesche gouwen dan gij.’ Nu viel zijn blik op Mabelia. ‘Kind,

[p. 403]

welk een geluk! Wie had durven hopen, dat de dochter, die ik sinds zeventien jaar als dood beschouwde, mij zou worden hergeven?’

‘God is wel goed, vader,’ zei Mabelia. ‘O, hoe ben ik verlangend Vastrade te zien, die ik mij nog maar heel even kan herinneren.’

‘Maar vertel ons toch, Hoige,’ hernam Yge Galama, ‘hoe gij achter dat geheim zijt gekomen. Het is mij als een droom, en ik vrees soms, dat gij u moet vergissen.’

‘Onmogelijk, Yge Galama; den Noorman, die Vastrade geroofd en aan Gorm verkocht heeft, heb ik het zelf hooren zeggen.’ En nu verhaalde hij het gesprek der beide Noormannen, waarvan Ubbo en hij onvrijwillig oorgetuigen waren geweest.

‘En waar is nu mijn dochter? Waarom hebt gij ze niet hierheen gebracht, opdat ik ze aanstonds aan mijn hart kon drukken en haar eenigermate schadeloos stellen voor al de liefde en teederheid, die ze heeft moeten derven?’

‘Ook ik verlang er naar, mijn lieve zuster te begroeten,’ voegde Mabelia er bij.

‘Ik hoop, dat ge mijn besluit zult goedkeuren, dat enkel door bezorgdheid werd ingegeven,’ hernam Hoige. ‘Wanneer de Noormannen het verdwijnen van uw dochter en van ridder Ubbo bemerken, zal Rolfr vermoedelijk wel bekennen, wie Rotrude is, en zal Gorm een aanval op dezen burcht laten ondernemen. Voor het oogenblik zou ze hier veilig zijn....’

‘Wij blijven hier niet,’ viel Yge Galama den spreker in de rede, ‘ik mag mijn kinderen niet aan een beleg blootstellen.’

‘Ik vermoedde wel, dat u deze stinze zou verlaten, en daarom achtte ik het beter, uw dochter en ridder Ubbo een voorsprong op de Noormannen te bezorgen. Onder gelerde van een vertrouwd man zijn ze van Gorms burcht regelrecht naar de state van Onno Tjessinga gereden, die van mijn plan wist, en voor een veilige reis naar Gruoninga zal zorg dragen.’

‘Gij hebt alles uitmuntend overlegd, Hoige, en ik moet u danken voor de schranderheid en verstandige zorg, waarmee gij alles hebt geregeld. En nu breken ook wij op, om den tocht naar Gruoninga te aanvaarden. Stond ik alleen, dan zou ik hier Gorms bende afwachten, maar het belang mijner kinderen eischt, dat ik tijdelijk den vaderlandschen grond verlaat. Doch ik hoop er terug te keeren en den tijd nog te beleven, dat de Noormannen uit de Friesche gouwen worden verdreven.’

‘Die tijd zàl aanbreken, Yge Galama,’ antwoordde de hoevenaar, ‘de tijd der afrekening, waarnaar alle oprechte Friezen verlangen, en dan zal geen verrader meer onze plannen verijdelen.’

‘Een verrader,’ mompelde de potestaat en zijn oog vlamde; ‘bij God! indien ik Okko Juckema ontmoet, vel ik hem neer. Kind,’ vervolgde hij, zich tot Mabelia wendend, ‘mijn oude oogen hebben zich laten misleiden, maar uw hart heeft zich niet op een dwaalspoor laten voeren. Doch laten wij voor het oogenblik enkel denken aan den tocht, dien wij hebben te ondernemen en ons daartoe zoo snel mogelijk voorbereiden. Ik voel mij thans tien jaren jonger.’

Onmiddellijk werden aan de burchtzaten de noodige bevelen gegeven en allen maakten zich voor de reis gereed. Met groote geestdrift en innige verheuging werd door allen de tijding vernomen, dat ridder Ubbo geen verrader en door Hoige uit zijn gevangenschap verlost was. Men had zoo diep medelijden gehad met de jonkvrouw, men had haar in stilte zoo beklaagd, dat zij de gemalin van Okko Juckema zou moeten worden, dat men zich thans van alle zijden om haar verdrong, ten einde haar oprechte deelneming in haar geluk te betuigen.

Maar niet minder blijdschap toonde men over het weervinden en verlossen van Yge Galama's jongste dochter. De oude dienaren als Wicbert en Gersewinde herinnerden zich het kleine kind nog goed, welks verdwijnen vóór zeventien jaar den potestaat en vooral de zalige burchtvrouwe zoozeer had aangegrepen. Dat kind was thans, naar Hoiges zeggen, een statige jonkvrouw geworden, en allen verlangden er naar, haar hulde en genegenheid te bewijzen.

Twee uren later, nog vóór het aanbreken van den dag, was alles in gereedheid gebracht. Mabelia en haar dienstbaren hadden plaats genomen in wagens, waarop eveneens de kostbaarheden waren geladen, welke men gemakkelijk kon vervoeren. Yge Galama en zijn mannen waren welgewapend te paard gestegen en omringden de voertuigen.

Hoige had inmiddels niet stilgezeten. Een tiental wakkere mannen in den omtrek, verkleefde onderhoorigen der Galama's, had hij van de gebeurtenissen van dien nacht op de hoogte gesteld, en vóór de burchtzaten opbraken kwam hij hen met deze welkome versterking verrassen.

Voor de laatste maal nam Yge Galama afscheid van den burcht, waaraan voor hem zooveel herinneringen waren verbonden. Het scheiden viel hem zwaar, zijn aftocht leek een vlucht, maar het moest ter wille zijner kinderen, die hij niet in de gevaren van een beleg mocht doen deelen.

de puerta del sol (zonnepoort) te toledo.

Hoige vroeg oorlof om de vertrekkenden niet te vergezellen.

‘Hoe, Hoige,’ zei Yge Galama ten hoogste verrast, ‘zoudt ge ons thans willen verlaten, nu wij uw geleide zoozeer noodig hebben?’

‘Gij hebt thans mannen genoeg om u heen, om de kleine stroopende benden Noormannen niet te vreezen. Wellicht kan het meer nut hebben, dat ik in den omtrek blijf, om Gorm in het oog te houden en de gangen van diens krijgsknechten na te gaan.’

‘Moet ge u dan aan nog meer gevaren blootstellen, Hoige?’ vroeg Yge Galama.

‘Ik zal voorzichtig zijn, reken daarop, want ik wil er bij wezen, wanneer de dag der afrekening zal gekomen zijn,’ voegde hij er schertsend aan toe.

‘Het zij zoo,’ besloot de potestaat, ‘God en de H. Maagd mogen u als ons beschermen. En nu op weg!’

De kleine stoet, door de gewapenden te paard omgeven, zette zich in beweging, den weg naar het oosten inslaande.

Groot was de ontsteltenis in Gorms burcht, toen men den volgenden morgen de deur van ridder Ubbo's kerker open en den ridder verdwenen vond, en, achterdochtig geworden, tot de bevinding kwam, dat ook de marskramer zich uit de voeten had gemaakt. De Noormannen waren woedend, dat zij zich om den tuin hadden laten leiden, en al had ook jonkvrouw Thora aan den marskramer huisvesting bezorgd, zij vreesden toch, dat de woede van Gorm op hun hoofden zou neerkomen, zoodra deze de ontsnapping vernam.

Nog grooter werd de onsteltenis, toen ook Rotrude vermist bleek. Rolfr en Harold, die een vermoeden hadden van de toedracht der zaak, wachtten zich wel daarvan iets te laten blijken. Thora was innig onthutst en bedroefd, meer nog omdat Rotrude haar misleid had en blijkbaar met den marskramer had samengespannen, dan omdat ze haar voortaan zou moeten missen.

Hoe zwaar het haar ook viel, zij moest haar vader het voorgevallene meedeelen. Gorm stoof op, en in het eerst verweet hij zijn dochter daarin de hand te hebben gehad, maar Thora's betuiging, dat zij van niets wist, klonk zoo oprecht, dat hij ten laatste aan haar verzekering geloof sloeg.

‘Wie kan die marskramer geweest zijn?’ vroeg Gorm, maar niemand wist op deze vraag antwoord te geven. En ook de vraag, waarheen de vluchtelingen waren vertrokken, was moeilijk te beantwoorden. Niet onmogelijk was het, dat zij zich naar den burcht van Yge Galama hadden begeven, maar ook Gorm verwachtte niet, dat zij daar zouden gebleven zijn. Toch gaf hij zijn mannen bevel op te zitten en naar alle richtingen te zoeken; maar aangezien sedert de ontvluchting reeds uren en uren verloopen waren, had hij weinig hoop, dat de vluchtelingen nog zouden worden achterhaald.

Rolfr reed met zijn mannen naar Galama's burcht, daar hij wel vermoedde, dat de vluchtelingen daar een schuilplaats zouden hebben gezocht, maar toen hij er aankwam vond hij de valbrug neergelaten en het kasteel leeg. ‘De vogels zijn gevlogen,’ zei Rolfr, ‘en daar wij niet weten welken weg zij zijn ingeslagen, doen wij het verstandigst, naar Gorms slot terug te keeren.’

De andere Noormannen, die weinig lust gevoelden in een nuttelooze jacht, keurden dit voorstel goed, en zoo aanvaardde men den terugweg.

Hoige, die hiervan getuige was geweest, was thans gerustgesteld. Yge Galama had nu geen vervolging meer te duchten, en bovendien was de voorsprong, dien hij bezat, zoo groot, dat aan achterhalen niet meer te denken viel. Welgemoed besteeg hij zijn paard en draafde in vollen galop weg.

Bedrogen zijn oogen hem, of zag hij daar in de verte niet Okko Juckema, eveneens te paard, naderen? Ja, hij was het. Het bloed steeg hem naar het hoofd en hij voelde zijn vingers jeuken, om den ellendeling, die zooveel rampen over zijn land en zijn meester gebracht had, zijn verdiende loon te geven. Maar het was toch beter dit uit te stellen en de straf van den verrader door Yge Galama of Ubbo Adelen te laten voltrekken.

‘Goeden dag, ridder Okko,’ zei Hoige spottend, toen hij hem genaderd was, ‘ge gaat zeker jonkvrouw Mabelia weer bezoeken? Nu, zij zal u een hartelijke ontvangst bereiden.’

‘Onbeschaamde schelm!’ riep Okko Juckema uit, meer verbaasd dan verontwaardigd over deze woorden.

‘Er zijn wel onbeschaamder schelmen dan ik ben, Okko Juckema,’ hernam Hoige; ‘die een ridder aan de Noormannen overleveren en hun land verraden.’

Okko Juckema staarde den hoevenaar met groote oogen aan. ‘Ellendeling,’ riep hij uit, zijn zwaard trekkend, ‘ik zal u....’

‘Laat dat zwaard rusten, Okko Juckerna, en ga liever een bezoek brengen aan Gorm, die zijn gevangene kwijt is. En indien de Noorman mocht willen weten, wie de marskramer was, zeg hem dan dat het Hoige geweest is. Verzuim ook niet mijn eerbiedige groetenis te doen aan den braven Rolfr.’

Met deze woorden reed de hoevenaar heen, den ridder in zulk een toestand van onthutstheid achterlatend, dat deze in de eerste oogenblikken niet in staat was een woord te zeggen of een beweging te maken. Hij begreep alleen dat hij ontmaskerd en zijn toeleg verijdeld was.

(Slot volgt.)