Tycho Brahe.
Den 24n October was het de driehonderdste verjaardag van het overlijden van den beroemden Deenschen sterrekundigen Tycho Brahe, die, den 14n December 1546 te Knudstrup, een dorp bij Lund in Denemarken geboren, den 24n October 1601 te Praag overleed.
Nog maar veertien jaar oud, werd Tycho Brahe door een zonsverduistering op de sterrenkunde opmerkzaam gemaakt, waaraan hij voortaan zijn heele leven zou wijden, ondanks de moeilijkheden, die hem in den weg werden gelegd. Tegen den wil zijner bloedverwanten, die hem voor rechtsgeleerde bestemd hadden en de astronomie voor een edelman ongepast oordeelden, nam hij den loop der sterren waar. Des nachts, wanneer allen sliepen, sloop hij naar buiten, om met zijn uiterst primitieve instrumenten te werken, want zijn familie weigerde hem in zijn wetenschappelijk onderzoek te steunen. Maar juist deze omstandigheid dwong hem, zelf op nieuwe, minder gebrekkige instrumenten te peinzen, en zoo was het Brahe, die de heele kunst van waarnemen hervormde en den grondslag legde tot werkelijk nauwkeurige metingen.
In 1572 ontdekte de jeugdige sterrenkundige in het sterrenbeeld Cassiopeia een nieuwe ster, die in 1574 weer verdween, en hij was ook de uitvinder van de sextant, het voor de scheepvaart zoo belangrijke instrument.
DE STERRENKUNDIGE TYCHO BRAHE, † 24 October. 1601.
oranienborg, de sterrenwacht van tycho brahe.
De onophoudelijke plagerijen, waaraan Tycho van de zijde zijner familie blootstond, noopten hem eindelijk, zijn vaderland den rug toe te keeren. Hij begaf zich naar Bazel, maar hertog Wilhelm IV van Hessen trok zich zijner aan, legde koning Frederik II van Denemarken de zaak bloot en wist dezen te bewegen, den buitengewoon begaafden jongeman te ondersteunen. De koning beleende hem in het jaar 1576 met het thans Zweedsche eiland Hven in de Sond, kende hem een jaargeld toe, liet de noodige gebouwen oprichten en schonk hem de instrumenten, die hij voor zijn sterrenkundigen, wiskundigen en scheikundigen arbeid noodig had. Zoo ontstond op het eiland de prachtige, in 1580 voltooide sterrenwacht Oranienborg. In Hollandschen Renaissancestijl door een Hollander gebouwd, was dit voor wetenschappelijke doeleinden bestemde kasteel een meesterstuk van bouwkunst. Rondom door tuinen omringd, welke op hun beurt door prachtige lanen werden omgeven, was het in rooden steen gebouwd, hier en daar door lichten zandsteen afgewisseld, en had tot aan de torenspits, met een Pegasus bekroond, een hoogte van ongeveer twee en twintig meter. In kleine aanbouwsels waren de woningen van Tycho's medewerkers, verder een eigen boekdrukkerij, een chemisch laboratorium en een groote bibliotheek. Het kasteel bevatte verder veel kamers met zeldzame kunstvoorwerpen, schilderijen, oude bronzen enz. De vensters waren van veelkleurig glas, de muren met zinnebeelden, zinspreuken en beelden versierd. In de torens, die naar alle kanten een vrij uitzicht verleenden, werden de sterrenkundige instrumenten, de groote hemelgloben en hemelcirkels opgesteld; verrekijkers waren er toen nog niet. Het is zeer te bejammeren, dat er reeds weinige jaren na Brahe's dood nauwelijks een spoor meer van het prachtig gebouw over was.
Geleerden uit verre landen en verscheidene vorsten, onder wie Jacobus I van Engeland, bezochten Brahe op zijn eiland. Vele studenten omgaven hem en ontvingen van hem onderricht. Op den Oranienborg bedacht hij het naar hem genoemde planetenstelsel, volgens hetwelk de aarde het middelpunt van ons zonnestelsel uitmaakte; om haar heen bewoog zich de zon, op haar beurt omgeven door de andere planeten, waarvan men toen ter tijd nog maar Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus kende. Tegen het heldere en eenvoudige stelsel van Copernicus, die de zon, niet de aarde, tot middelpunt van het planetenstelsel maakte, was Brahe's systeem niet bestand en geraakte weldra in vergetelheid.
Was koning Frederik II den sterrenkundige zeer welwillend gezind, onder diens opvolger Christiaan IV weigerde het hof de sterrenwacht langer te bekostigen, ja, Brahe werd zelfs zijn jaargeld ontnomen. In 1597 verliet deastronoom met zijn gezin het vaderland en trad in 1599 in den dienst van keizer Rudolf II van Oostenrijk, die voor hem te Praag een nieuwe sterrenwacht wilde laten bouwen. Doch vóór dit plan tot uitvoering kwam, overleed Brahe den 24en October van het jaar 1601.
Tycho Brahe was een der kundigste mannen van zijn tijd, wien ook de beroemde Kepler veel heeft te danken gehad. Zijn grootste verdiensten verwierf hij op het gebied der practische astronomie, waarvan hij als de eigenlijke stichter kan worden beschouwd.
Ook heeft hij in de Latijnsche taal een aantal werken op het gebied der sterrenkunde geschreven. Zijn kostbare verzameling instrumenten, die keizer Rudolf van hem had gekocht, werd na den slag bij den Witten Berg grootendeels vernield; enkel een groote sextant bevindt zich nog te Praag. De groote koperen globe, die 5000 thaler moet hebben gekost, kwam na veel lotgevallen weer naar Kopenhagen, waar zij in 1728 bij den brand van het slot vernield werd.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd