Arm Trieneke!
Een dorpsgeschiedenis,
door Ravo.
III.
Een donderslag bij helderen hemel.
Den volgenden dag - de zon straalde in haar heldersten glans - waren de danslustigen alweer vroeg vóór den ‘fiedel,’ maar de koning en de koningin kwamen eerst na het middagmaal - Huib had dien dag bij zijn koningin gegeten -, tegen halftwee in ‘'t Vergulde Hert.’ Bij hun verschijning ging een luid hoera op, meermalen herhaald. Dit gaf Huib aanleiding om, terwijl ze in de quadrille stonden, zijn Trieneke in het oor te fluisteren: ‘Wel, Trieneke, vuul-de oe nou nie ècht gelukkig?’
‘Och, Huib,’ luidde het vertrouwelijke, ongekunstelde antwoord, ‘ik zij ummers altijd gelukkig as gij bij me zijt. Kunning of nie, ik heb oe èven gère.’
‘Dè weet ik, m'n honingbluumke,’ hernam Huib en drukte zijn liefste de hand. ‘Maor zie-de, nou ik kunning zij, meug-de wel 'n bietje trotsch op me zijn.’
‘Dè ben ik ok, Huib, en tòch wou ik dè ge 't nieën waart, want ik kaan dè baang gevuul maor nie van me aafzetten. Ik weet es nie, maor ik vertraauw Hannessen niks.... Ik staoj doodsaangsten uit, det-i zich op oe wrèkt... Ge wit toch wel, Huib....’
‘Of ik dè weet?.... det-i oe gevraogd het, wil-de zeggen?’
‘Juust, en nao diejen tijd het-i me geen goed hart toegedraogen, en ouw nog minder, Huib... Kijk,’ vervolgde ze met een lichten schrik, ‘daor kumt-i net binnen.’
‘Dè's veur 't uurst nao giesteren-mèrgen,’ merkte Huib, half lachend, op, ‘hij het laang wèrk gehad, um z'n leid te verzetten.’
Hannes keek vluchtig in 't rond en schreed toen naar het buffet, zich niet bekommerend om den dans, maar steelsche blikken werpend naar Huib en Trieneke, blikken, waarin het vuur van haat en wraakzucht gloeide.
De quadrille, die men danste toen Hannes de in een danszaal herschapen gelagkamer binnentrad, was juist geëindigd, en de begroeting van een tweetal nieuwe paren, die van ‘de Roskam’ kwamen - er werd namelijk in twee herbergen gedanst - leidde tot een herhaalde ovatie van dien kant, waarmede gretig werd ingestemd, aan den koning en de koningin.
Als had hij daarop slechts gewacht, was Hannes plotseling als een tijger toegesprongen, en met schorren lach bulderde hij den vroolijken troep toe: ‘Lève de kunning!’ - roept liever: ‘Lève de dief!’
Dreigend balden zich reeds eenige vuisten, om Hannes voor die lage beleediging onder handen te nemen.
‘Maor zuutjes aon,’ ging Hannes, zich in postuur zettend, tergend voort, ‘of geleuf-de 't soms nie? Van mèrgen in de vruugte het m'n vaoder geld in 't kabinet in de goeje kaomer geleed gehad.... Toen-i 'n uur of wet laoter 't wou gaon haolen, waar 't weg, en daor 't geld nie van eiges kos wegloopen, most het naotuurlik gestolen zijn.... En dè waar 't ok, waant in de kiest van Huib is 't gevonden...’
‘Ellendige leugenaor!’ kreet Huib, zich losrukkend van Trieneke, die doodsbleek hem nog trachtte te weerhouden, en zich op Hannes werpend. Deze deed snel een paar passen achterwaarts, en naar het venster wijzend, schreeuwde hij triomfantelijk:
‘Kijk, daor kommen de sjandèrmen al aon, die zullen 't oe wel verder aon oew verstaand brengen, dè ge 'nen gemeenen dief zijt.’
Als een electrische schok voer bij het zien van de maréchaussée door de aanwezigen. Huib stond daar, bleek als een lijk, met opeengeklemde tanden, blijkbaar weifelend, of hij zich overgeven of wanhopig verdedigen zou.
‘Ben jij Huib Belders?’ vroeg een der gewapende mannen, die, ofschoon hem niet kennend, terstond begrepen had, wie de schuldige was.
‘Jao, wè mot-te van me?’
‘Je bent onze arrestant.’
‘Waorum?’
‘Je wordt beschuldigd van diefstal van geld bij den boer Van Buuren, bij wien je als knecht dient.’
‘Maor dè is gelogen, dè is infaom gelogen!’
‘Dat gaat ons niet aan. Dat moet je maar uitmaken vóór den rechter.’
‘En as ik weiger om met oe meê te gaon?’
‘Dan zullen we je de boeien moeten aandoen. Ga je gewillig met ons mee, dan is dat niet noodig. Ik zou je dus raden, om het laatste te kiezen.’
Huib verkeerde in tweestrijd. Hij keek naar zijn Trieneke, dat daar roerloos stond, sidderend over haar gansche lichaam. Hij scheen in haar oogen te willen lezen, hoe zij over die beschuldiging dacht. Had hij gemeend, dat zij hem schuldig waande, of ook slechts aan hem twijfelde, wellicht had hij in razernij op de gendarmen losgeslagen. Nu echter haar teedere, liefdevolle blik hem zei, dat zij overtuigd van zijn onschuld was, sprak hij gelaten: ‘Goed, ik zal mit oe meêgaon.... Daag, Trieneke,’ ging hij voort met een snik, het meisje de hand toestekend, die zij krampachtig drukte.
‘Daag, Huib!.... O God, nee,'t kan nie waor zijn!’ kreet zij smartelijk en stortte met een gil op den vloer, terwijl eenig bloed haar bleeke lippen verfde.
Den gendarm, die hem bij den arm had gegrepen, terugstootend, viel Huib jammerend op zijn knieën naast het bewustelooze meisje.
Zelfs de mannen der wet waren getroffen door dat onverwacht incident. Slechts één was er, die op eenigen afstand het diep-droef tafereel met een grijnslach om den mond aanstaarde, en in zijn wilde oogen schitterde voldoening.
De aangewende pogingen om de bezwijmde bij te brengen bleven vruchteloos.
Met zacht geweld werd eindelijk Huib, die als een beschonkene op zijn beenen waggelde, weggevoerd. Van alle kanten stak men hem handen toe, en riep men bemoedigend: ‘Haauw maor goejen moed, Huib.... we geleuven er niks aaf, jong.’ Maar 't was, alsof hij die handen niet zag, dat geroep niet hoorde. Als wezenloos keek hij telkens en telkens om naar zijn Trieneke, zijn ‘èrm Trieneke.’ Toen hij Hannes voorbijging, keerde evenwel het besef van 't geen er met hem gebeurde eensklaps terug. Met vlammenden blik en schorre stem voegde hij hem verwijtend toe: ‘Daor zal God oe veur straafe, Hannes, dè ge det het gedaon.’
Toen Trieneke uit haar lange bezwijming ontwaakte, lag zij op een bed. Na eerst eenige oogenblikken verbaasd te hebben rondgekeken, zich niet dadelijk herinnerend, wat met haar was geschied, en niet wetend waar zij zich bevond, viel eindelijk haar blik op haar moeder, die, inmiddels gewaarschuwd, was toegesneld en met betraande oogen bij haar zat.
‘Moeder, waor is Huib?’ sprak Trieneke haar onstuimig, schier wild toe.
‘Bedaor, keind,’ suste vrouw Dalemans, ‘bedaor.... Ge wit toch wel, dè Huib.... ach God,’ schreide de arme vrouw, ‘wè is dè verschrikkelik.’
‘Maor ge geleuft toch nie, moeder....’
‘Nee, keind, ik geleuf det Huib er èven onschuldig aon is as gij en ik....’
‘En waor hebben ze Huib nou naor toe gebrocht, den èrmen jong?.... Och, wè waar-i bedroefd!’
‘Ik weet es nie, keind, ik geleuf naor de stad.... Mar ge mot mar goejen moed haauwen, hij zal wel weer gaauw terugkommen....’
‘Zou-de denken, moeder,’ hernam Trieneke snikkend,.... ‘en.... en wè zeet vaoder?’
‘Vaoder, die waar nie thuis, die wit er.... misschiens nog niks nie aaf nie.’
De aarzeling, waarmee dit werd gezegd, deed vermoeden, dat vrouw Dalemans haar beklagenswaardig kind het oordeel van vader wilde besparen. En dat was inderdaad zoo. Want Dalemans' oordeel was hard en onbillijk geweest.
‘Heb ik nie altijd gezeed, det 't niks waar veur ons Trieneke - had hij zich uitgelaten -, nou zie-de 't eiges!’
En wijl vrouw Dalemans had getracht Huib te verdedigen, had hij haar den rug toegekeerd en was hij naar buiten geloopen, zoodat, toen de boodschap werd ontvangen van 't geen Trieneke overkomen was, de boerin zich werkelijk alleen bevond.
Terwijl vrouw Dalemans nog bezig was met haar arm kind, dat telkens opnieuw in tranen uitbarstte, trad Dalemans zelf in de kamer, waar zijn dochter lag. Zijn kind ziende liggen, krijtwit en met doffe oogen, verschrok hij blijkbaar. Zijn stem beefde ten minste bij de vraag: ‘Wa schilt oe, keind, wè gao de nou veur gekheid uithaolen?’
‘Ach, vaoder!’ kreet Trieneke.
‘Komaon, ge mot oe det zò nie aontrekken, dat is-i nie weerd....’ bemoedigde Dalemans op zijn manier.
‘Vaoder, ge most zò nie sprèken,’ jammerde het meisje, ‘geleuf-de gij dan dat Huib 'nen dief is?’
‘Ik zal me wel waachten, det te zeggen, veurdat 't gerècht 'm gevonnist het, maor vrèmd is 't in ielk geval, èrg vrèmd....’
‘Nou, ik geleuf er niks aaf, en as ze mijn vroegen, wien ik veur den dief haauw, dan zou 'k 'nen hielen aanderen aonwijzen, ikke,’ - kwam vrouw Dalemans haar kind te hulp.
Wellicht zou Dalemans daarop het antwoord niet zijn schuldig gebleven, ware op dat oogenblik niet de pastoor over den drempel gestapt.
't Was een eerbiedwaardige figuur, pastoor Nuggelmans, een statige gestalte, nog ongebogen, hoewel reeds meer dan zeventig jaren op zijn schouders wogen. Ernst lag in die trekken, maar geen strakke, koude ernst, door den beitel van rampspoed en lijden gehouwen, neen, de zachte ernst, die een afspiegeling is van zielevrede, en waardoor nu en dan een vriendelijke glimlach zonnig speelt. Thans echter, terwijl hij het bed naderde, teekende zijn gelaat weemoedige bezorgdheid, 't Was hem aan te zien, dat hem de tijding van het dubbele ongeluk diep had geschokt.
‘Arm kind,’ sprak hij zacht, het meisje de hand toestekend, nadat hij Dalemans en zijn vrouw met een hoofdknikje had begroet, ‘arm kind, ik beklaag je uit het diepst van mijn hart. God beproeft je wel zwaar, maar je weet, het zijn Zijn liefste kinderen, wien Hij de zwaarste slagen overzendt.... En vergeet niet, na lijden komt verblijden.... Houd maar goeden moed, mijn kind, wie weet hoe kort dat lijden zijn zal, en hoe groot en hoe lang het verblijden.... Want dat Huib schuldig zou zijn, geloof ik niet.’
‘Goddaank,’ riep Trieneke tusschen twee snikken door, ‘heur-de wel, vaoder, dat Heeroom Huib ok veur onschuldig haauwt.’
‘En wie zou dat niet, Dalemans?’ vroeg de grijze priester. ‘We weten hier allemaal, wie en wat Huib jarenlang is geweest, een brave, trouwe, werkzame jongen.... Neen, neen, men wordt zoo maar niet ineens een dief.... en dat zonder reden.... Want waarom zou Huib hebben gestolen?’
‘Dat zeg ik ok, pastoor,’ onderbrak moeder Dalemans, ‘waorum, vraog ik, zou-i det hebben gedaon?.... Um det bietje geld, det-i nie noodig had?.... Nee, waoreins, Huib is gennen dief.... Hoeveul waor 't ok hillemaol.... dartien gulden, zeggen ze.’
‘Van Buuren, bij wien ik even ben aangeloopen, staat er zelf versteld van,’ hernam de pastoor, ‘en ofschoon hij er niet recht voor uitkomt, dat hij Huib voor onschuldig houdt, was toch uit hetgeen hij zei heel goed op te maken, dat hij niet wist wat er van te denken.’
‘Maor, hoe is het toch gegaon, pastoor?’ vroeg Trieneke zuchtend. ‘Hoe zijn ze er toe gekommen, um Huib van diefstal te beschuldigen?’
‘Dat zal ik je zeggen, mijn kind. Van Buuren had van morgen in de vroegte eenig geld, een muntje en drie gulden, in zijn kabinet gelegd, om daarmeê een kleine rekening te betalen. Toen hij tegen den middag het geld wilde halen, was het verdwenen. Er behoefde
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
