De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

Er wordt wat vertoond!
Humoreske door Béha.

‘Bij de Suikermans moet wat te doen zijn, kinderen!’ sprak mama Scheerlings tot haar beide niet jonge dochters. Daarbij gluurden zij met scherpen blik, van haar breikous opkijkend, van achter de beschuttende gordijnen naar het huis van haar overbuurman, den gewezen grossier, thans stil levenden Suikerman. ‘Dat is een geschel aan de voordeur en een geloop en gesleep uit en in, een schuiven van meubelen en een gehamer en getimmer van wat-ben-je-me, tot in het holst van den nacht toe; de buren moesten zich dat toch niet langer laten welgevallen!’

‘Natuurlijk is er wat te doen, natuurlijk is er weer wat te doen bij de Suikermans,’ mengde zich nu ook de jongste der jonge dames Scheerlings in 't gesprek; ‘er wordt wat vertoond!’

En mama Scheerlings met haar beide dochters gaven door een hoonend lachtrio aan haar vriendschappelijke gevoelens als buren lucht.

Ja, aan de overzijde bij de Suikermans stond men aan den vooravond van groote gebeurtenissen. Wie het inwendige van het huis in stille dagen gekend had, zou het in dezen veelbewogen tijd nooit herkend hebben: het was, om mama Suikerman's eigen woorden te herhalen: ‘kompleet het ondersteboven gehaald.’ De groote huiskamer was, op de reusachtige kachel na, geheel uitgekleed, en in plaats van sierlijke meubelen, spiegels en schilderijen er aan te treffen, liep men, als men de deur maar eventjes half opendeed, tegen een chaos van coulissen, planken, lampen, stangen, bruggen en wolken (van bordpapier en linnen), tegen donder en bliksem, festons en bloemen, terwijl de zonder erg voortschrijdende voet in een warnet van touwen, binddraad, rijen flesschen en snoeren van ringen en gespen als in de kooiden van een vogelnet gevangen werd. De mooie kamer rechts was opgepropt met zwaarden en dolken, met harnassen en schilden, met helmen en tulbanden, zoodat een beangstigd gemoed licht op de verdenking had kunnen komen, dat men in het wapenmagazijn van een geheim carbonarisch genootschap geraakt was, als het ‘gevoel’ ons niet gezegd had, dat alles van bordpapier was. Uit de keuken klonk het, alsof op de werf een lek geworden schip gekalefaterd werd, en in het geheele huis was geen kussen, geen canapé of causeuse meer, wier overtrek of springveeren niet door de repetitie van de groote verwurgings-scène in het vijfde bedrijf heelemaal ontredderd waren: want men had niets minder voor dan een opvoering van Shakespeare's Othello, waarop als harmonisch verzoenend naspel ‘uitgezochte’ partijen uit de Stomme zouden volgen.

Het was twee dagen voor het gezamenlijk optreden van den kunstenaarstroep ‘Suikerman en Co.’, en de zeven-en-vijftigste en laatste repetitie was juist afgeloopen. ‘Als wij maar eerst een beetje flinker in alles zijn, dan zal het wel marcheeren,’ begon de heer Sempronius Suikerman Jr. zijn toespraak tot het verzamelde corps dramatique, tot welks regisseur hij bij acclamatie was gekozen, in aanmerking genomen, dat hij de vertolker der titelrol was en werkelijk kunstenaarskuiten had. ‘Gij, beste Meyer,’ ging de ‘technische dirigent’ voort, zich tot een langen, bleeken, met een reusachtigen blonden cotelette-baard uitgedosten jongen man wendend, ‘gij, beste Meyer, speelt den Roderigo bril-jant.’

‘Ja, briljant!’ echo-den de drie Suikermuisjes (gelijk zij genoemd werden), de dames uit de kunstenaarsfamilie; want mijnheer Meyer was werkelijk een ‘alleraardigst’ mensch. Hij had een zoo smachtend, lonkend oog, geheel anders dan de gewone Meyer's, en zoo'n ‘voornamen’ cotelette-baard, afgezien nog van zijn talent, op de fluit te kunnen blazen en ‘verrukkelijke’ albumversjes te schrijven.

De interessante Rodrigo-Meyer maakte een beschaamde buiging.

‘Eén ding echter moet ge mij toestaan op te merken,’ ging de blanke Othello voort, ‘zoudt ge in die vechtscène niet nog wat sierlijker, iets - e - e - meer Shakespeare achtig kunnen vallen?’

‘Ik voel het heel goed,’ antwoordde Rodrigo peinzend, ‘daar zit de wondeplek in mijn voorstelling. Wel heb ik mij in ons pakhuis geoefend in 't vallen, maar het doet een mensch zoo'n pijn. Voel maar!’ Hij greep de rechterhand van den regisseur en bracht ze aan zijn achterhoofd. ‘Voel maar eens die dramatische builen!’

Thans streken ook de drie Suikermuisjes langs de eervolle kenteekenen van mimische offervaardigheid.

‘Gij begrijpt, dames, dat, daar ik achterover moet vallen, de zaak niet zonder levensgevaar is!’

‘Maar pas toch op, bid ik u,’ vermaande papa Suikerman, ‘dat gij geen coulisse verplettert! Ge weet, ons tooneel is erg bekrompen.’

‘Gij, waarde heer Haspel,’ zoo wendde zich de regisseur thans tot den Masaniello van het muzikale gedeelte, ‘gij zult ons in allen gevalle eer doen inoogsten: gij zult de Stomme glansrijk doen slagen. Dames en heeren, mijnheer Haspel brengt als dilettant iets voortreffelijks voort!’

Goedkeurend gemompel. Haspel glimlacht beschaamd, kucht in zijn roodwollen Masaniello-muts en neuriet half binnensmonds:

O ziet hoe heerlijk stra-aalt de morgen!

‘Laat zien,’ begint de regisseur, terwijl hij, om op te tellen, zijn pink vat en ombuigt, ‘er treden dus in de Stomme drie dansende landlieden, buiten Fanella, en vier visschers op, en als wij oom August een goed woordje geven, dan doet die als vijfde mee. Ik geef hem Christiaans blauwgeruite flanellen blouse en een roodwollen pluimmuts; dat staat prachtig! In de koren moeten wij allen natuurlijk achter de coulissen flink meezingen, anders wordt het te dun, en in de markt scène treedt alles op, wat beenen heeft, en wandelt op het tooneel in mantels, doeken en allerlei costumes rond, zooals het 't beste gaat. Gerard zal het oproer voorstellen; hij snelt daartoe met een zeis of piek van rechts op het tooneel, verdwijnt links en begint zijn kringloop zoolang opnieuw, tot het effect bereikt is. Zoo zal het publiek op verrassende wijze omtrent het aantal der medewerkende figuranten misleid worden; want zijn herhaald optreden zal op de verschijning van een nieuwen oproerling gelijken. Wij schrijven dus in onze rolverdeeling: Gewapend oproer - Gerard. En in de slotscène zal de uitbarstende Vesuvius door een potje vochtig kruit of Bengaalsch vuur worden voorgesteld, terwijl wij intusschen achter het tooneel met de ijzeren braadpan en de blikken theebladen een heidensch leven maken: dat zal electriseerend werken.’

Verlaten wij voor een oogenblik den kunstenaarstroep, die aan de beschikkingen van den regisseur onverdeelden bijval schenkt, om ons nog eens met het klaverblad - mama Scheerlings benevens haar dochters - achter de dichte overgordijnen der woonkamer aan de overzijde te verbergen.

‘Mama, mama!’ roept Leentje juist, ‘de knecht van Worst, den slager, gaat met twee stukken gebraden kalfsvleesch en een gekookte ham bij Suikerman binnen!’

‘Zij zullen dus maar een koud avondmaal geven,’ hoonde mama, ‘een aangekleede boterham! Nu, ik dank God, dat ik waarschijnlijk niet in de gelegenheid kom, Donderdagavond Suikerman's boterhammen met kalfsvleesch te moeten slikken.’

‘Maar, mama,’ bracht thans Adelheid, de nog meer ‘bejaarde’ tweede zuster, ironisch in

[p. 351]

't midden, ‘hoe kunt u toch zoo minachtend van de Suikermans denken? Ik weet uit goede bron, dat zij bovendien bij Van den Berg, den banketbakker, zes dozijn pruimentaartjes besteld hebben.’

‘Ha!’ kreten de beide andere dames en rilden.

‘Bij de Van den Bergs taartjes besteld?’ riep Helene; ‘denk toch eens, mama, bij de Van den Bergs, waar de mieren bij dozijnen in de winkelkast rondloopen.’

‘Ja, maar daar krijgen zij het goedkooper, kinderen, en grooter, de arme Suikermans!’ voltooide mama Scheerlings.

‘O, het is te bespottelijk, die heele hocuspocus!’ voegde Adelheid er met een krampachtig lachje bij.

‘En gij zoudt ons ook zeker niet toegestaan hebben, er heen te gaan, als wij uitgenoodigd waren, mama,’ troostte Leentje zich over de ‘zure druiven’.

‘Die beschouwing der zaak, kinderen, had ik ook van jelui verwacht,’ knikte mama Scheerlings; ‘maar, als ik mij niet vergis, gaat die oude vrijer, de broeder van Suikerman, anders een heel verstandig mensch, daar juist ook bij dien rommel in huis.’

Precies, zoo was het. Juist wilde mijnheer de regisseur zijn tooneelspelers laten vertrekken, toen oom August, dien ieder daar in huis en van de kennissen aan zijn gewoon kuchje en aan de manier, waarop hij bij het binnentreden de voeten veegde, kende, de muzenzaal kwam instrompelen; een dramatische lat, die op den grond lag en waarop hij geen acht had geslagen, had hem voldingend bewezen, wat een schouwburg in wording is.

Oom August was een rijke vrijgezel en om zijn onverstoorbaren humor en zijn groote genegenheid voor de gezamenlijke familieleden, inzonderheid voor de jongere neefjes en nichtjes, de afgod van allen, die naar den naam Suikerman luisterden. Oom August was steeds fideel, keuvelde en plaagde onophoudelijk en was slechts in één opzicht gevreesd, nl. als kenner van alle drama's van Shakespeare, die hij woordelijk van buiten kende, en uit dezen fabelachtigen schat van zijn geheugen puttend, liet hij nooit een niet letterlijk voorgedragen rol ongewroken en verbeterde, zonder aanzien des persoons, de geringste fout, elke nog zoo kleine afwijking van den oorspronkelijken tekst.

‘Nu, kinderen,’ vroeg oom August, nadat de ‘liefhebbende bloedverwanten’ op de rij af ieder met een handdruk begroet waren, ‘hoe staat het met de rollen? Alles netjes van buiten geleerd en op de planken geoefend? Kom, Mietje hoe heet het in het tweede bedrijf, eerste tooneel plaatsing links:

‘Behoede God, dat niet...’

‘Flink op, kind, hoe is het verder?’

‘O ja,’ deed Mietje, ‘nu weet ik het:

‘Veeleer ons aller liefde en vreugde stijge,
‘Terwijl ons leven vordert..

‘Maak een pauze hier en daar!’ merkte de oude heer aan, die in eigen oog een geweldig criticus voor den Heer was. ‘Dus, opgepast, zoo:

‘Veeleer ons aller liefde en vreugde stijge - -’

Klemtoon op stijge, pauze na leven, stem laten zakken na vordert! Zie, ongeveer zoo, Mietje! Geloof je oom!’

Nadat oom August tot ieder der acteurs bij Suikerman's ‘troep’ eenige woorden van aanmoediging en waardeering gericht, maar vooral geruimen tijd druk geredeneerd had met ‘Sem’ - zoo noemde hij om de klassieke kortheid zijn neef Sempronius - den regisseur en titelheld (die ten gevolge van zijn onophoudelijk inwrijven met gebrande kurken als een ringduif uit de oogen zag), scheidde men onder oom Augusts motto: ‘Bij Philippi zien wij elkaar weder.’

De onder gemengde gevoelens eindelijk aangebroken dag van Philippi, ditmaal een Donderdag, bracht in den loop van den morgen eenige, doch naar papa Suikerman's wijsgeerige uitspraak ‘niet noemenswaard’ kleine onaangenaamheden. Volgens de bij den intendant ingekomen berichten was er gegronde twijfel aanwezig, of het bij den tooneelverhuurder geleende costuum Lassio wel passen zou. Insgelijks was het de vraag geworden, of de primadonna van het muzikale gedeelte wegens hevige hoofdpijn wel ‘werken’ kon, en de heer Masaniello-Haspel had zooeven per briefkaart meegedeeld, dat hij zich, om een hardnekkige schorheid te verdrijven, door een overmatig gebruik van citroensap en kandijsuiker een buitengewoon lastige maagcatarrhe op den hals had gehaald. Ten overvloede eindelijk waren twee fluiten en de violoncel onpasselijk geworden. Wat moest daarvan groeien? Alle uitgenoodigden hadden aangenomen, de kunstenaars waren muurvast in hun en haar rollen; de kleedkamer glinsterde van verguldsel en klatergoud; de witte veeren waren overschoon; Rodrigo-Meyer had zich in het vallen geoefend, tot hij van den schedel tot de voetzolen met builen bedekt was, en Jago was overtuigd, in de scène van het doodsteken een overweldigend succes te zullen behalen. Voor de heeschge-worden fluiten had Fortuna een ouden heer, die wel is waar zich zelven had moeten oefenen en uiterst hardhoorig was, in de plaats gezonden. Juffrouw Pokel's talent op de piano had nog nooit iemand in den steek gelaten, en eindelijk had de heer De Bruin nog te elfder ure schriftelijk de toezegging gegeven, de ziekgeworden violoncel naar zijn beste vermogen te willen vervangen. En de heer De Bruin was geen slecht plaatsvervanger.

Het zevende avonduur naderde en daarmede het uitgenoodigde publiek in grooten getale. Alle hoogere standen der plaats waren vertegenwoordigd, want de kennissen der Suikermans waren talrijk. Het wemelde er van raadsleden en kooplieden, van weduwen van raadsleden en welgedane koopmansvrouwen, van jonge ambtenaren en oude vrijsters, van bakvischjes en gestudeerde heeren, tot de kennis behoorend. In het midden echter van al deze ‘volkeren en namen, die gastvrij hier te zamen kwamen,’ troonden oom August en - mama Scheerlings, die na lang heen- en weerspreken eindelijk toch nog genoodigd was, hoewel men uit boosheid ‘benevens de dochters’ had weggelaten. Maar mama Scheerlings was uit boosheid nu juist toch gekomen, want zij had kort te voren van een schipbreuk gedroomd en - had de uitnoodiging aangenomen.

‘Tink, tink, tink!’ ging de schel van den souffleur, klokslag acht uur, en door de zaal ruischte de ouverture Zampa. De piano werkte met alle atmosferen, en de vrijwillig aangeboden violoncel deed op lofwaardige wijze haar best, ook van tijd tot tijd hoorbaar te worden. De doove heer met de reservefluit speelde prima vista, en daar hij bovendien ook een weinig bijziende en kortademig was, kreeg hij gedurende de gansche tonenvoordracht geen been van den grond, gelijk men pleegt te zeggen, maar beproefde slechts nu en dan op een verkeerde plaats een maat kwijt te raken. De geheele ouverture Zampa was inderdaad op een haar met een wedren te vergelijken, waarbij de piano verscheidene maten vóór de anderen het eerste binnenliep; haar volgde de violoncel, en na een langere tusschenruimte de arme fluit; want de doove kunstenaar, verdiept in zijn muziekpapier, merkte er niets van, dat piano en violoncel reeds lang bij de eindstreep waren aangekomen, doch blies de slotmaten van zijn instrument als solo gemoedelijk voort, totdat het daverend applaus hem deed onthutsen en den nakomer tot zwijgen bracht.

Toen kwam er een stilte, die veel verwachting deed koesteren, terwijl men de door de lampenkoorts aangetaste toeneelspelers achter het gordijn hoorde fluisteren of rondsluipen. Het publiek klapte in de handen, om het personeel, dat moest optreden, moed in te storten.

Wederom ademlooze stilte en het ‘tink, tink, tink!’ van den souffleur. ‘Rrrff!’ deed het gordijn, en zat toen vast, hoog genoeg, om verschillende paren beenen en voeten met gele en roode tooneellaarzen te onthullen. ‘Tink, tink, tink!’ jammerde het schelletje uit de kast. De gele en roode laarzen vlogen heen en weer; het voorhangsel werd met geweld gerukt en gestooten, maar zat als ‘vastgemetseld in de aarde,’ terwijl de toehoorders gichelden, en oom August halfluid reciteerde:

‘Trekt, trekt, haalt op!’

Het bewoog zich, maar ging niet, en: ‘Omlaag, omlaag!’ klonk op gedempten toon het bevel van den regisseur. Daarna vernam men wederom een fluisteren en krakeelen en com mandeeren en een geroep om spijkers en bindtouw, en na een eindeloos ‘tink, tink, tink!’ gaat het gordijn in allen ernst op, en het open tooneel vertoont den heer Sempronius-Othello als chocoladekleurigen Moor, sierlijk gecostumeerd.

Het huis trilt van het stampen en klappen. Othello legt de rechterhand op zijn borst, buigt en zegt: ‘Dames en heeren! Ik moet u tot ons groot leedwezen meedeelen, dat de heer Jago, die voor Kempers zou spelen - excuseer, heeren en dames, als ik een weinig opgewonden en in de war ben - ik bedoel, dat de heer Kempers, die de rol van Jago op zich genomen had, zooeven bericht heeft gezonden, dat hij wegens het ziekworden van een plotselingen collega, onafgebroken dienst aan het postloket heeft. Onder deze omstandigheden zal een andere heer de rol van Jago lezen, en wij verzoeken onze hooggeachte toehoorders om eenige toegevendheid en verder nog een kwartiertje geduld.’

Overweldigend applaus. Othello af. Het gordijn valt.

Het verdere kwartiertje, door het publiek met engelengeduld afgewacht, werd wel wat onbehoorlijk gerekt, en toen men eindelijk de Jago-vervanging naar de eischen des tooneels had in orde gebracht, gebeurde het, dat de heer Kempers onvermoed en onverwacht aankwam, en, nadat de Jago-vervanger, die lezen zou, het Jago-pakje uitgetrokken en de ware Jago zich aangekleed had, kon hij zijn rol weer overnemen.

Nu begon het treurspel dan ook in allen vorm, en alles ging voorspoedig en tamelijk wel, tot aan het derde tooneel van het eerste bedrijf, als wanneer Othello zich vóór den vergaderden Senaat - voorgesteld door den timmerman, alsmede twee dienstmannen, die men op aanbeveling van den tuinier had aangeworven, en een kleinen schoenenpoetser - te verantwoorden heeft. Sempronius-Othello begon dus en sprak:

‘Eerwaarde, machtge, doorluchte heeren,
Zeer edele, welervaren, waardige mannen!
Dat ik zijn dochter heb ontvoerd,
Is volkomen waar; ruw ben ik in mijn spreken - -

‘Is dat juist?’ fluisterde mama Scheerlings oom August hoonend toe.

‘Neen!’

‘Nu, maak den acteur er dan ook opmerkzaam op!’

‘Dat zal ik ook. - Heidaar, Sera!’ riep oom August ongegeneerd: ‘dat is verkeerd, mijn jongen!’

‘Wat is verkeerd, oom?’ stamelde Sem-Othello, de waardigheid van den toestand, benevens den hoogen Senaat schandelijk vergetend.

‘Ge hebt wat weggelaten:

Ik ben met haar gehuwd....

zoo gaat het verder.’

‘Ha ja! Welnu:

Ik ben met haar gehuwd,
Tot zoover strekt zich mijne schuld,
Doch verder niet....’

(Ter zijde): ‘Papa, waarom souffleert u niet?’

Papa Suikerman, halfdood van hitte en verwarring: ‘Omdat ik mijn bril verlegd heb.’

‘Nu komt het:

.... ruw ben ik in mijn spreken -’

voltooide oom August met stentorstem, en Othello kwam gelukkig weer in bekend vaarwater. Doch niet lang duurde het, of zijn vaartuig zat weer vast, en, door mama Scheerlings aangepord, maakte oom August het telkens weer vlot, en hij geraakte allengs zoo in vuur, dat hij ieders rol halfluid meereciteerde. De toehoorders amuseerden zich kostelijk, mama Scheerlings triompheerde, de tooneelspelers werden verlegen, en nooit hadden de gezamenlijke neven en nichten van oom August op-

[p. 352]

rechter en vuriger gewenscht, dat hij bij zijn voorvaderen verzameld mocht zijn, dan op dien gedenkwaardigen avond, gedenkwaardig ook door nog andere kleine episoden en onderbrekingen.

Eerst ging de verheven knikkende reigerveer op Rodrigo-Meyers zwartfluweelen baret in vlammen op, doordat de kunstenaar onvoorziens te dicht bij een lamp tusschen de coulissen kwam. Bovendien verbrijzelde hij in de vecht scène, gelijk papa Suikerman wijselijk voorzegd had, bij 't vallen de tweede zijcoulisse. De pianist van het orkest werd bij het begin van de ‘uitgezochte’ tooneelen uit de Stomme, ten gevolge van de ontzaglijke hitte, bewusteloos en moest weggedragen worden, terwijl daardoor de fluit en de violoncel de verdiensten deelen moesten, Masaniello te begeleiden. Toen beschuldigde deze ondankbare hen, dat zij hem uit de maat brachten, waartegen in het orkest plechtig verklaarde, dat geen sterveling een zanger als den heer Haspel begeleiden kon.

Ten slotte staakten de figuranten, die bij de voorstelling der oproerige visschers te Portici geëngageerd waren, den arbeid en weigerden op te treden, tenzij hun van te voren een bepaalde hoeveelheid drank geschonken werd, en eindelijk had het niet veel gescheeld, of het Bengaalsche vuur, dat de uitbarsting van den Vesuvius voorstelde, had den schouwburg in brand gestoken. Het slot van het geheel werd in ondoordringbaren kruitdamp gehuld. In één woord: de geheele voorstelling was, gelijk mama Scheerlings triomphantelijk haar buren toefluisterde, volkomen ‘in 't water gevallen.’

Het was tegen halfdrie in den ochtend, toen de genoodigden den terugweg aanvaardden, uitgeput van lachen, naar en akelig van hoofdpijn en bedenkelijk naar kruit en zwavel ruikend.

de zwarte lieveling, naar de schilderij van h. achmichen.

De Suikermans echter gingen ter ruste met het vaste besluit, binnen den kortst mogelijken tijd naar de Zwanenrivier te verhuizen. Of zij het gedaan hebben, weten wij niet, maar dit kunnen wij onzen lezers ten stelligste verzekeren, dat de Suikermans, zoolang zij leefden, nooit weer iets ‘vertoond’ hebben.