De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

De postdiefstal.

Ik was - zoo verhaalt een Duitsch politiebeambte - voor eenige jaren aangesteld als commissaris voor crimineele zaken bij den politie president in de provincie hoofdstad P. Op zekeren dag kregen wij bericht, dat in het op verscheiden mijlen afstands gelegen stadje M. een postdiefstal was gepleegd, vermoedelijk door een beambte. De dader was evenwel onbekend gebleven. Ik gaf aan de onder mij geplaatste ambtenaren de gebruikelijke instructies, maar kreeg twee dagen later uit M. het verzoek, een ervaren politieman te sturen, daar in de zaak nog niet de minste klaarheid was gekomen.

Ik besloot nu zelf naar M. te gaan. In den postdirecteur leerde ik een reeds tamelijk bejaard, en naar het mij voorkwam ook eenigszins ziekelijk heer kennen, die in de grootste opgewondenheid verkeerde. Hij vertelde mij het geval tot in de kleinste bijzonderheden. 's Maandags te voren was met den personentrein 's avonds even over elven een aangeteekende brief aangekomen, die 5000 mark aan papieren geld inhield. Deze brief was met de overige poststukken onder toezicht van een surnumerair door een ondergeschikt beambte naar het postrijtuig gedragen, dat voor het stationsgebouw stond en overeenkomstig voorschrift gesloten werd. Bij aankomst van het rijtuig op de binnenplaats van het postkantoor, was het in tegenwoordigheid van den assistent Dürig geopend. De heele post, waaraan blijkens het geleibiljet geen enkel stuk ontbrak, werd door den brievenbesteller Kranzmann uit het rijtuig naar binnen gebracht. Den aangeteekenden brief had de assistent zelf in het onderste loket van de muurkast weggesloten en den sleutel niet uit handen gegeven. Den volgenden morgen om zeven uur bleek, dat de aangeteekende brief spoorloos verdwenen was. Aan het slot der kast was niets te bespeuren, en de beambten, die in het vertrek waren werkzaam geweest, beweerden, het niet te hebben verlaten. Ook was buiten het personeel niemand in de kamer geweest. De surnumerair Meissner en de brievenbesteller Kranzmann hadden zich, nadat de laatste post was aangekomen en gesorteerd, naar huis begeven.

‘Hebt ge tegen niemand verdenking?’ vroeg ik aan den directeur.

‘Neen,’ was het antwoord. ‘Mijn personeel bestaat uit rechtschapen menschen, en ik heb nooit iets ongunstigs over hen vernomen.’

‘Heeft de een of de ander geen schulden?’ vroeg ik verder.

‘Zoo ver ik weet niet. De assistent Dürig moet wel heel sober leven, daar hij zijn broer, die student is, ondersteunt, maar van schulden heb ik nooit 1ets gehoord.’

Daar ik in de stad geheel onbekend was en den burgemeester en den postdirecteur de stiptste geheimhouding had verzocht, kon ik mijn nasporingen des te beter verrichten. In het beste logement van het stadje nam ik mijn intrek en schreef mij in het vreemdelingenboek als koopman in.

Des namiddags, toen ik met den hotelhouder alleen was, vroeg ik hem over alles uit en kwam te weten wat ik verlangde. Omtrent de financieele omstandigheden van den assistent was ik weldra ten volle ingelicht en wist, dat hij twee dagen na den diefstal bij zijn kleermaker een rekening van veertig mark en bij zijn schoenmaker een van twintig mark betaald had. Nu meende ik snel te moeten handelen. Van den postdirecteur vernam ik, dat Dürig tot 's avonds acht uur dienst had, en daar het nog niet voluit zes uur was, ging ik naar den burgemeester en begaf mij met dezen naar den rechter-commissaris. Naar mijn meening was een onmiddellijke huiszoeking bij Dürig noodzakelijk. De beide ambtenaren waren het met mij eens, en zoo gingen wij gezamenlijk naar Dürig's woning. Dürig had een gemeubileerde kamer bij een bakker, en daar noch deze, noch zijn vrouw thuis waren, lieten wij de kamer door het dienstmeisje openen. Ondanks de nauwkeurigste huiszoeking vonden wij niets verdachts. Toen besloot ik

[p. 292]

nog eens een grooten koffer te doorzoeken, dien ik met een looper had geopend. Tot onze verrassing bleek, dat de koffer een dubbelen bodem had, dien wij eerst niet hadden gezien. In het tusschenschot lag een boek. Ik nam het er uit, bladerde er in, en - een kreet van verrassing ontsnapte onze lippen. Tusschen de bladzijden lag een biljet van duizend mark, verscheidene van honderd en vijftig en twee van twintig.

De burgemeester ging aanstonds naar het stadhuis, en nam een politie-agent mee, om Dürig op het postkantoor in hechtenis te nemen. Ik begaf mij met den rechter-commissaris naar het gebouw der rechtbank, nadat ik het boek met het papieren geld bij mij gestoken had.

pluto mag niet mee, naar de schilderij van anton müller.
(Het origineel is in het bezit van den kunsthandel F. Schwarz te Weenen.)

Dürig kwam bleek, maar kalm binnen. Op de vraag van den rechter commissaris: ‘Meneer Dürig, gij wordt ernstig van den diefstal beschuldigd; bekent gij uw schuld? Het is in uw eigen belang, nu het geld bij u gevonden is, de volle waarheid te zeggen,’- antwoordde de beschuldigde:

‘Het in mijn koffer gevonden geld is mijn eigendom.’

‘Hoe kom je zoo in eens aan zooveel geld?’

[p. 293]

vroeg de rechterlijke ambtenaar verder. ‘Je had toch geen vermogen?’

‘Ik heb in de loterij gewonnen.’

Wij keken elkaar alle drie verbaasd, maar ongeloovig aan.

‘In welke loterij heb je dan gespeeld?’

Dürig gaf het adres van een collecteur te Hamburg op. Onmiddellijk moest de postdirecteur naar Hamburg telegrapheeren. Middelerwijl werd Dürig naar de gevangenis gebracht, en ik begaf mij met den rechter-commissaris, die vrijgezel was, naar het logement, om daar te dineeren.

Terwijl wij ons daar over het geval onderhielden, zagen wij een politie-agent met een telegram in de hand het kleine marktplein oversteken. Nadat de rechter-commissaris het geopend en gelezen had, gaf hij het mij met de woorden: ‘Kijk eens, de collecteur Braun te Hamburg seint, dat de naam Dürig op zijn lijsten in 't geheel niet voorkomt.’

de jachtbuit, naar de schilderij van j. schmitzberger.

De rechter achtte mijn tegenwoordigheid niet meer noodig, en zoo vertrok ik nog denzelfden avond.

Den volgenden morgen werd de assistent nogmaals in verhoor genomen. Toen er den beschuldigde op werd gewezen, dat zijn naam niet op de loterijlijsten voorkwam, antwoordde Dürig: ‘Het lot was niet op mijn naam, maar op dien van den koopman Cremer genomen.’

[p. 294]

Nu werd nog eenmaal in Hamburg geïnformeerd, en werkelijk kwam het antwoord terug, dat zekere Cremer voor korten tijd 6000 mark gewonnen had. Het geld was naar Berlijn gestuurd, daar Cremer eenigen tijd geleden het stadje M. had verlaten. Dürig kon echter door geen enkelen brief of een oud lootje bewijzen, dat hij met Cremer samen had gespeeld. Het gerecht nam aan, dat Dürig dit eenvoudig had verzonnen, want Cremer kon niet als getuige worden gedagvaard, daar hij naar Amerika was gegaan en niemand zijn adres wist.

Dürig bleef echter hardnekkig volhouden, dat het bij hem gevonden geld zijn aandeel was van de loterijwinst. De afzender van den gestolen brief was een veehandelaar uit een naburig plaatsje, die de nummers van de verzonden bankbiljetten niet had opgeteekend.

In het stadje M. zelf verwekte het geval natuurlijk groote opschudding. Ook een zeer geachte familie, die van den koopman Gumprecht, was er indirect bij betrokken. Dürig was met diens oudste dochter verloofd. De oude lui waren er in het begin erg tegen geweest, daar Dürig geen fortuin had en een rijke schoonzoon den welgestelden koopman veel liever zou zijn. Nu dwongen de ouders hun dochter, den beschuldigde onmiddellijk af te schrijven, hoewel zij van diens onschuld overtuigd was en dit ook schreef.

Dürig betuigde voortdurend in de gevangenis zijn onschuld. Maar toen hij den brief in handen kreeg, waarin zijn Erna met gebroken hart voor eeuwig afscheid van hem nam, was het met zijn wilskracht gedaan. Zijn verdediger had wel getracht het adres van Cremer in Amerika op te sporen, maar dit was hem niet gelukt.

De dag, waarop de zaak voor de jury te L. zou worden behandeld, was aangebroken. Dürig had te voren nog getracht zijn onschuld te bewijzen, maar het was vergeefs. Een postbeambte, die had moeten verklaren, dat de beschuldigde eens in een restauratie tegen een derden persoon zou hebben gezegd, dat hij met Cremer een lot in de loterij had genomen, kon zich dat niet meer herinneren. Onder zijn collega's had Dürig niet veel vrienden, daar men hem benijdde, het hart der rijke koopmansdochter te hebben veroverd.

De kleine rechtszaal was overvol toehoorders. De beschuldigde zag er lijdend, maar kalm uit. Hij hield de oogen enkel op de rechterstafel en de banken der gezworenen gevestigd en vermeed het de blikken der toehoorders te ontmoeten. De rechtszitting had het gewone verloop. De als getuige gedagvaarde veehandelaar, de afzender van den brief, kon de bij Dürig in beslag genomen bankbiljetten niet herkennen als die, welke hij in de enveloppe had gestoken. De als getuigen opgeroepen postbeambten verklaarden gezien te hebben, dat Dürig den brief in de kast gelegd en deze gesloten had. Geen ander beambte had den sleutel in handen gehad. De verdediger betoogde de mogelijkheid, dat iemand met een nagemaakten sleutel de deur had geopend. Uit de teekening, die den gezworenen van de inrichting van het bureau werd voorgelegd, konden zij niet wijs worden, zoodat de president der rechtbank een bezoek in loco gelastte. Het hof, het openbaar ministerie, de jury, de verdediger en de beschuldigde begaven zich naar M. Het bureau en de muurkast werden nauwkeurig onderzocht. Een der gezworenen, een metselaarsbaas, maakte den president opmerkzaam op een bijzonderheid betreffende de kast, die van binnen bekleed was. In het groene laken van het onderste vak was een scheur, die enkel bij oplettende beschouwing zichtbaar was.

‘Wat is daar voor bijzonders aan?’ vroeg de president.

‘Ik verzoek, het tusschenvak er uit te nemen,’ zei de gezworene.

Dit geschiedde, en nu bleek, dat het tamelijk oude laken had losgelaten. De metselaar tastte achter het laken en haalde tot aller verbazing een ongeschonden brief te voorschijn, dien hij den president overhandigde. Het was de aangeteekende brief van den veehandelaar. Dürig schreide van vreugde.

De president maakte den brief open en het geheele bedrag van 5000 mark was er nog in. Nog denzelfden middag werd de terugreis aanvaard. Het openbaar ministerie vroeg natuurlijk vrijspraak, en deze volgde onmiddellijk.

Aan Dürig werd het verzoek gericht, weer in dienst te treden. Veertien dagen later werd hij al bevorderd en kreeg een goede betrekking in een provincie hoofdstad. Ook de ouders van Erna legden thans het huwelijk hunner dochter met Dürig geen hinderpalen meer in den weg. Kort vóór het huwelijk kwam Cremer uit Amerika, waar het hem niet voor den wind was gegaan, in het vaderland terug. Hij bevestigde alles wat Dürig gezegd had betreffende hun gezanrenlijk spelen in de loterij.

Dürig maakte overigens een schitterende carrière en is thans directeur van een groot postkantoor in een aanzienlijke handelsstad.