De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 241]

[Nummer 31]

esther begeeft zich naar koning assuerus, naar de schilderij van f.j. barrius.

[p. 242]

Plicht het hoogst.
Door
J. Vesters Jr.
(Vervolg.)

Je hebt gelijk, dat je niet gegaan bent, Ed, maar wat ben je nu voornemens te doen?’

‘Ik ben het met mij zelven nog niet eens, maar mij dunkt, dat het mijn plicht is, den minister in kennis te stellen.’

‘Maar dan wordt Verstraaten vervolgd, dan wordt het een rechtszaak, en dan is natuurlijk alle kans op Clara voorgoed verkeken.’

‘O, wat dat betreft heb ik toch reeds alle hoop laten varen,’ hernam de ingenieur moedeloos. ‘De eenige vraag is voor mij nu alleen meer, wat mijn plicht mij voorschrijft.’

‘Maar daarbij zijt ge wel degelijk verplicht, uw belang, of wilt ge liever het belang van Clara in het oog te houden. Wordt haar vader vervolgd, dan is ook zij geschandvlekt. Wilt ge dat?’

‘Neen, nooit!’ antwoordde de ingenieur met kracht. ‘Haar eer moet onaangetast blijven. Op haar mag geen vlek vallen.’

‘Welnu, dan is het zaak, er den minister en ieder ander buiten te houden. Mij dunkt - doch het is enkel een raad, dien ik je geef - dat ge het best doet, Verstraaten een briefje te schrijven, indien ge er tegen opziet, met hem de zaak te bespreken. Komt ge van avond niet, dan zal Verstraaten zeer goed begrijpen, waar 'm de schoen wringt. Een lange uitleg is dus niet noodig. Ge kleedt het voorzichtig in, om hem niet méér voor het hoofd te stooten dan strikt noodig is. Wie weet, of Verstraaten dan niet respect heeft voor je rechtschapenheid en begrijpt, dat hij zijn dochter niet aan een waardiger kan toevertrouwen.’

Van Buren schudde met een weemoedigen glimlach het hoofd. ‘Neen, Willem, Clara is voor mij verloren, onherroepelijk verloren, en iedere poging om haar te behouden zou mij mijn eer kosten. Maar toch geloof ik, dat uw raad goed is, vooral omdat daardoor Clara gespaard zal worden. Als het van mij afhangt, zal zij niet weten, dat haar vader een bedrieger is.’

‘Dus je houdt er de autoriteiten buiten, dat is afgesproken, en je ontziet Verstraaten zoover als je dat doen mag. Welnu, dan geef ik de hoop nog niet verloren, dat Clara eenmaal je vrouw wordt. Wat ik voor je doen kan, zal gedaan worden, en er zijn er nog wel meer, die in u en in Clara belang stellen. Kom, jongen, houd nu het hoofd boven water. Ook onze Lieve Heer zal je plichtsbetrachting niet onbeloond laten.’

De ingenieur was opgestaan. ‘Willem,’ zei hij, de hand van zijn vriend warm drukkende, ‘ik dank je voor je bemoedigende woorden en je goeden raad. Ik zal nooit vergeten wat je voor mij geweest bent, toen ik alle hoop verloren had.’

‘Ga je nu al heen, Ed? Wil je niet liever den avond bij me doorbrengen?’

‘Neen, Willem, ik wil van avond nog den brief aan Verstraaten schrijven, Hoe eer dat achter den rug is, hoe beter. En ik kan den brief niet van hieruit verzenden....’

‘Je hebt gelijk, maar als je er niets tegen hebt, ga ik met je mee. Dan stellen we samen den brief op. Vind je dat goed?’

‘Zeker vind ik dat goed. Ik had het je niet durven vragen, maar nu je het mij aanbiedt, neem ik je aanbod dankbaar aan. Je zal me helpen met dien brief te schrijven; ik zou het alleen misschien niet klaar krijgen, want ik zie er tegen op als tegen een berg.’

‘Op welks top het geluk je wacht,’ zei Willem schertsend. ‘Geloof me, eer we een jaar verder zijn, is Clara je vrouw.’

De ingenieur schudde met het hoofd, maar toen hij met Willem diens woning verliet, voelde hij zich toch veel lichter en verruimder, dan toen hij een paar uur vroeger het huis was binnengegaan.

X.

Na een slapeloozen nacht was Verstraaten den volgenden morgen vroeg op. Ten einde zijn brandend hoofd wat te verfrisschen en de gedachten, die onstuimig door zijn brein joegen, tot kalmte te brengen, ging hij den tuin in, maar hij had geen oog voor de heerlijke kleurenmengeling der bloemen, geen oor voor het lieflijk kweelen der vogels. Zijn stemming vormde een schreeuwende disharmonie met zijn omgeving, die blij opleefde en jubelde in jeugdige kracht.

‘Wat zal er gebeuren? Wat moet ik doen?’ - deze vragen hielden Verstraaten geheel bezig. Maar hoe hij ook nadacht, hij zag nergens meer uitkomst. Hij was zijn naam, zijn positie, hij was alles kwijt. Spoedig zou iedereen weten, dat hij een bedrieger was, en niemand kon twijfelen, want het was de ingenieur, de aanstaande verloofde van zijn dochter zelf, die zijn oplichting had aan het licht gebracht.

Ja, nu hij goed nadacht en terugging tot den vorigen avond, meende hij zelfs, dat zijn gasten reeds iets vermoedden. Het wegblijven van Van Buren had natuurlijk de aandacht getrokken, men zocht er wat achter, en al hadden allen voor het oog de vormen in acht genomen en zich gehouden, of zij niets wisten en de afwezigheid van den ingenieur hen niet bevreemdde, - hij begreep zeer wel, dat dit maar comediespel geweest was, dat zij, zoodra de deur achter hen was dichtgevallen, allerlei veronderstellingen geopperd en gissingen gewaagd zouden hebben. O, hoe verwenschte hij mevrouw Van Bom, die nu tegen dezen, dan tegen genen had gefluisterd, dat een surprise hen dien avond wachtte. Inderdaad, het was een surprise geweest, maar een geheel andere, dan zij vermoed hadden.

Het wegblijven van den ingenieur was zoo welsprekend geweest, dat hij zich omtrent de beteekenis daarvan niet kon vergissen. Van Buren gaf daardoor te kennen, dat hij niets meer met hem te doen wilde hebben, dat hij zelfs liever van Clara afzag, dan door zijn zwijgen het gepleegde bedrog te dekken. De ingenieur zou dus spreken, maar hoe en tot wien? Zou hij Verstraaten aanklagen en dezen laten vervolgen, of zou hij zich eerst nog tot hem wenden? Maar zelfs in dit laatste geval, wat baatte het hem rog, daar hij buiten staat was, het bedrog goed te maken? Hij was een geruïneerd man; dit werk had hem er bovenop moeten helpen, en dit zou ook gebeurd zijn, indien de ingenieur niet zoo kinderachtig consciëntieus was geweest. Verstraaten had gehoopt, dat het vooruitzicht op Clara's hand Van Buren zou hebben genoopt, niet zoo nauw toe te zien, - want hij wist, dat de ingenieur oprecht veel van Clara hield.

Daar gloorde eensklaps een straal van hoop in de duisternis, die Verstraaten omgaf. Eén middel bleef er nog over, dat wellicht in staat zou zijn, Van Buren te vermurwen. Het kostte den aannemer veel, daartoe zijn toevlucht te nemen, maar hij had geen keus, en het moest spoedig worden aangewend, anders was het te laat.

Hij zou aan Clara zeggen, in welken moeilijken geldelijken toestand hij zich bevond; hoe hij, niet voor zich zelf, maar voor haar toekomst, niet precies aan de eischen der leverantie had voldaan, waardoor toch geen mensch benadeeld werd; hoe de ingenieur hem nu in het ongeluk kon storten, en hoe zij dat kon verhoeden, indien zij hem schreef.... Hij zou aan haar verzoek geen weerstand kunnen bieden: hun eigen geluk immers hing er van af.

Verstraaten ging naar binnen en liet vragen, of zijn dochter even bij hem wilde komen. Ook Clara had dien nacht geen oog gesloten, maar zich in de eenzaamheid honderdmaal afgevraagd, wat er toch wel mocht gebeurd zijn, dat de ingenieur op zoo raadselachtige wijze was weggebleven. Allerlei veronderstellingen kwamen bij haar op, de bangste voorgevoelens kwelden naar. Zij dacht minder aan het ver lies van haar eigen geluk, dan aan de vrees, dat een groot onheil hun allen boven het hoofd hing, en juist de gedachte, dat zij niet kon vermoeden welk onheil, verdubbelde haar angst, die in de lange uren, welke zoo traag voorbijkropen, tot het paroxysme werd opgevoerd.

Eindelijk was de morgen gekomen. Rillend van de koorts stond zij op, en het eerste wat zij zag was haar vader, die met groote stappen in den tuin op en neer liep. Ook hij was blijkbaar ten hoogste ongerust, en haar hart werd nog meer beklemd. Wel trachtte Truus haar gerust te stellen met te zeggen, dat er dien dag stellig bericht van Eduard zou komen, dat hij waarschijnlijk persoonlijk zijn wegblijven zou komen ophelderen, maar die goed bedoelde pogingen bewerkten niets. Truus zelf had ten slotte den moed niet meer, nog langer aan te dringen, en indien zij het niet had gelaten om Clara, die haar met heur door angst vergroote oogen zoo hulpeloos aanstaarde, zou zij het huis ontvlucht zijn, waar zij den vorigen dag was binnengetreden om feest te vieren, en dat nu het aanzien had, of er een doode boven aarde stond.

Zwijgend zaten de jonge meisjes bij elkaar, toen de boodschap kwam, of Clara even bij haar papa op zijn kantoor wilde komen. Clara ontstelde hevig: zou hij reeds alles weten en haar nu de vreeselijke tijding meedeelen? Het jonge meisje kon niet veinzen, zij dacht ook niet aan veinzen, en Truus, die haar ontsteltenis en angst las in haar oogen, haar trekken, haar houding, sprak haar moed in. Maar de woorden troffen Clara's oor, zonder dat ze doordrongen tot haar verstand: het waren als vage, onbepaalde klanken, die in de ruimte wegstierven en geen indruk nalieten. Eindelijk vermande Clara zich en ging, haar vriendin een blik toewerpend, waaruit zooveel bekommering, zooveel lijden sprak, dat Truus zich ontsteld afvroeg, van welk drama zij nog getuige zou zijn.

Toen Clara het kantoor van haar vader binnenging en hem daar als vernietigd op een stoel zag zitten, kon ze zich niet inhouden, ging op hem toe, kuste hem en vroeg met trillende stem:

‘Vader, u weet wat er gebeurd is, waarom Eduard niet is gekomen. Zeg het mij, ik ben zóó ongerust. Is hem een ongeluk overkomen?’

‘Neen, Clara, geen ongeluk. Als je kalm kan zijn, zal ik je alles vertellen, en dan reken ik er op, dat je als een liefhebbende dochter mij zult helpen.’

‘U helpen? Zeker, vader. Hebt u ooit aan mij getwijfeld?’

‘Neen, kind, ik weet, dat je veel van mij houdt, en daarom heb ik je laten roepen. Het is een ernstige zaak, maar het is goed, dat je alles weet.’

‘Ja, vader, alles,’ antwoordde Clara hijgend. ‘Verberg mij niets.’

‘Welnu, Clara, je hebt tot dusver gedacht, zooals iedereen, dat ik rijk of ten minste zeer bemiddeld ben.’

Clara knikte.

‘Dat is niet zoo, kind, ongelukkige ondernemingen hebben mijn vermogen verslonden. Ik bezit niets.’

Clara dacht het allereerst aan Eduard. Zou hij dat vernomen hebben en toen aan haar vader hebben geschreven, dat hij Clara niet meer wilde? Zou hij dus niet haar, maar haar bruidschat hebben liefgehad? Maar neen, dat kon niet zijn: zóó was Eduard niet. Zou haar vader zich vergist hebben? Zij haalde reeds eenigszins ruimer adem, want ze was overtuigd, dat hier een misverstand in het spel was.

‘Ik begrijp, dat deze bekentenis je aangrijpt,’ zei Verstraaten, die het zwijgen zijner dochter verkeerd uitlegde, ‘en het is ook vooral om u geweest, in het belang van uw toekomst, dat ik getracht heb, er weer bovenop te komen. De laatste aanneming bood mij daartoe een geschikte gelegenheid. Het was een groot werk, waaraan een flinke som verdiend kon worden, maar nu heb ik uit liefde tot u....’

Clara was opgesprongen. Ze begreep wat haar vader wilde zeggen. ‘Vader!....’

‘Wees kalm, Clara. Ik heb uit liefde voor u mij niet strikt gehouden aan de gestelde

[p. 243]

voorwaarden, ten einde een grootere winst te maken. Niemand lijdt daar schade door, niemand. Maar nu heeft Eduard, die àl te stipt is, daar ik weet niet welk bedrog in gezien....’

‘Vader, vader, dat had u niet moeten doen!’ kreet Clara.

‘Maar, meisje, dat doen ze allemaal, daar ziet niemand kwaad in, en als Eduard....’

‘Maar God dan, vader! Het is.... het is....’ Ze kon dat harde woord niet zeggen, en snikkend verborg ze het hoofd in de handen.

‘Dief! dief!’ suisde het in haar ooren. Haar vader een dief, en zij de dochter van een dief! Eduard wist het en zou hen verachten, eerlijk en rechtschapen als hij was. Dat was nu het eind van haar geluksdroom, de ontknooping van het vreeselijke drama. Zij waren zedelijk vernietigd, zedelijk dood.

‘Je moet het zoo tragisch niet opvatten, Clara,’ zei haar vader. ‘Je had gezegd, dat je me helpen zou. Welnu, wees kalm en verstandig.’

‘Maar wat moet ik dan doen, vader?’

‘Dat zal ik je zeggen,’ hernam Verstraaten, die, door de tranen zijner dochter geprikkeld, zijn geduld begon te verliezen. ‘Eduard begrijpt zijn belang niet, hij schopt het geluk moedwillig van zich af. Breng jij hem nu tot andere gedachten. Je hebt veel invloed op hem. Je moet een beroep doen op zijn genegenheid voor je.... Enfin, je zal zelf het best weten, hoe je dat moet inkleeden. Maar het moet spoedig gebeuren, anders ben ik verloren.’

Toen hij dit gezegd had, stond Verstraaten op; zijn gezicht werd hoogrood en hij tastte naar zijn overhemd, als werd het benauwd aan zijn keel.

‘Vader,’ antwoordde Clara kalm, ‘u wil dus, dat ik Eduard tot iets verkeerds zal overhalen, tot het verzaken van zijn plicht?’

‘Plicht! Je plicht is het, je vader te helpen. Dat is je plicht, en als je het niet doet....’

Verstraaten's gezicht werd nòg rooder, hij plaatste zich vóór zijn dochter, die sidderend de handen vouwde en als om genade smeekend, uitriep:

‘Vader, ik kan niet, ik mag niet. Vraag dàt niet van mij. Ik zal alles voor u doen, alles, ik zal Eduard vergeten, mijn geluk ten offer brengen, ik zal voor u werken. Maar vraag van mij niet de schande, niet, dat ik eerloos word in mijn oogen en in die van Eduard.’

Die betraande oogen, die smeekende stem verbitterden Verstraaten nog meer. ‘Je zult, je moet!’ schreeuwde hij, ‘of zie je me liever in de gevangenis? Waar blijft je eer, als ik veroordeeld word? Je bent een ontaarde dochter, je....’

Verstraaten hield plotseling op. Zijn stem weigerde haar dienst, een suizing in de ooren overviel hem, voor zijn oogen werd het plotseling nacht. Hij strekte de armen uit als wilde hij zich aan iets vastgrijpen, hij tastte in de ledige ruimte als een hulpelooze blinde, en met een gil stortte hij met een zwaren plof op den grond, voordat Clara hem kon opvangen.

Een oogenblik was Clara's keel als toegeschroefd, daarna gilde zij: ‘hulp! hulp!’ zoo luid zij kon, zich in doodelijken angst over haar vader buigend, bij wien geen teeken van leven meer was te bespeuren. Een oogenblik later werd de deur geopend en mevrouw Verstraaten trad binnen, met een brief in de hand.

‘Hoorde ik je roepen, Clara?’ Maar zij vroeg niet verder; met één blik overzag zij wat er gebeurd was en snelde op haar man toe. De brief ontviel haar handen en bleef op het tapijt liggen. ‘Vlug, Clara, help me papa op de canapé dragen. Geef me spoedig water en azijn en stuur dan om den dokter.’

Een oogenblik later lag Verstraaten op de canapé uitgestrekt, de oogen gesloten, met doodsbleeke gelaatskleur en de handen slap lanes het lichaam.

Op dit oogenblik kwam een der dienstboden binnen. ‘Gauw, Antje, naar den dokter, mijnheer is niet wel geworden,’ zei mevrouw, terwijl ze de slapen van haar man met water en azijn wiesch, zonder dat het eenige uitwerking scheen te hebben.

Antje haastte zich de gang door. Juist kwam Truus, die boven in spanning de terugkomst van Clara verbeid had en die een ongewone beweging in huis had waargenomen, de trap af. ‘Wat is er, Antje?’

‘O, juffrouw, mijnheer is zoo naar, misschien wel dood, ik geloof een beroerte. Ik moet naar den dokter. Och, gaat u toch binnen.’

Truus knikte. Toch bleef zij nog een oogenblik staan. Wat zij de laatste vier en twintig uur in dit huis gezien en gehoord had, was zóó vreemd, zóó vreeselijk, dat zij zich afvroeg, of het werkelijkheid was of een benauwende droom. Het angstig voorgevoel van Clara, het wegblijven van Eduard, de onrust van Verstraaten, het gesprek met zijn dochter, en nu een beroerte.... God, welk drama was daarachter verborgen! Maar zij vermande zich; misschien kon ze mevrouw en Clara van dienst zijn, en daarom spoedde zij zich naar het kantoor, waar de beide vrouwen nog altijd vruchteloos bezig waren om de levensgeesten van den zieke op te wekken. Mevrouw schudde het hoofd, in Clara's oogen blonken tranen. Het was een tooneel van aangrijpende hulpeloosheid.

Spoedig kwam de dokter, die gelastte, dat mijnheer Verstraaten aanstonds te bed gelegd zou worden. Door mevrouw en Clara geholpen, droeg hij den zieke naar de belendende kamer, terwijl Truus in het kantoor alleen achterbleef. Het jonge meisje ging even zitten, hartelijk medelijden hebbend met het zwaarbeproefde gezin en zich afvragend wat de ontknooping van dit drama zou zijn. Daar viel plotseling haar blik op een wit papier op het tapijt. Wat kon dat zijn? Zij ging er naar toe en raapte het op. Het was een brief.... ze herkende de hand van Eduard. Waarschijnlijk had mijnheer hem uit de hand laten glijden en had geen der huisgenooten in haar ontsteltenis hem bemerkt. Hij bevatte wellicht den sleutel van het raadsel....

Het papier brandde haar in de vingers. Zou zij er niet even een blik in slaan? In alle andere gevallen zou zij het onbescheiden gevonden hebben, doch thans was geen gewone nieuwsgierigheid in het spel, maar een hooger motief. Als zij wist, wat er gebeurd was, zou zij misschien kunnen helpen, wellicht Clara het verloren geluk kunnen hergeven. Toch aarzelde zij nog. Wie weet, welk vreeselijk geheim die brief bevatte. Misschien zou zij er altijd spijt over gevoelen, dat geheim uitgevorscht te hebben. Maar de gedachte aan Clara behield de overhand, en haastig, gejaagd doorvloog zij den inhoud van den brief, haar adem inhoudend.

‘Arme Clara!’ fluisterde zij, toen ze met lezen klaar was. ‘Arme Eduard! Moeten nu deze twee zielen, die elkaar zoo goed begrijpen en zoo innig liet hebben, van elkaar gescheiden worden? Neen, dat mag niet, en als ik er iets aan doen kan, zal het ook niet gebeuren.’

(Wordt vervolgd.)