Zou hij de St. Jansmarkt overslaan? ‘Dè kunde begrijpen, dan mos ik geen Peer van Zundert hieten,’ zei hij bij zich zelven, en schoon hij op de markt niets te verhandelen had, stak hij zich 's morgens in zijn beste plunje, met het voornemen, eens braai St.-Jansmarkt te gaan houden.
Maar op zijn eentje had hij er toch weinig aardigheid in, en zoo klopte hij aan bij zijn buurman Jan Gubbels, die, zooals hij wist, ook niet afkeerig was van een pretje, als hem de vreugd maar niet door de strenge blikken van zijn huiskruis vergald werd. En het toeval wilde, dat vrouw Gubbels net op kraamvisite was aan het ander eind van het dorp.
‘Wè's dè?’ vroeg Peer van Zundert, met de deur nog in de hand. ‘Nie naor de St.-Jansmert vandaog? Hoe he'k 'et nou me'oe?’
‘'k Mot er niks nie van hebben,’ zei Jan Gubbels, die met de handen in de broekzakken den op zijn Zondags uitgedosten Peer van top tot teen monsterde. ‘De St.-Jansmert van verleê jaor zit me nog lillik in me'n knoken.’
‘Hedde soms op oewe kop gehad?’ vroeg Peer met een oolijk knipoogje.
‘Neë, dè krek nie, mar ziede, as ik 't wijf bij me heb, is gelêk de aorigheid er af.’
‘Beh nou, dan goade zonder 't wijf,’ zei Peer, die dat nogal eenvoudig vond. ‘Is ze nie thuis?’ vroeg hij, de kamer met een onderzoekenden blik rondziende.
‘Ze is bij Hanneske z'n vrouw, ge wit wel,’ hernam de ander onverschillig.
‘Nou, daor is ze veur den middag nie vandaon,’ zei Peer, ‘ge kunt gen schoonder gelegenheid hebben. Witte wè, gaodegij mè me mee, dan zulde 'ens zien of ge gen plezier het.’
‘'t Zou me lillik opbreken, denk ik, as ik veromkwam,’ hernam Jan, een bedenkelijk gezicht zettend, maar in zijn oogen glinsterde toch al de heimelijke begeerte, het er maar op te wagen.
‘Beh, ge hoeft toch nie te zeggen, dè ge naor de St.-Jansmert gewist zijt; ge prakkezeert mar een smoesje.’
‘Mar ik kan toch zoo de deur nie uit loopen en den boel den boel laoten?’ bracht Jan in het midden en krabde zich achter het oor. De verleiding was wel sterk, maar de schrik voor de straf hield hem nog terug van de zonde.
‘Wè zou dè?’ riep Peer lichtzinnig. ‘Laot ze oe mar is missen, dè kan gen kwaod.’
‘Nee, nee, dè's mar gekheid, dè goa nie,’ zei Jan hoofdschuddend. ‘Ik dien te wachten, tot ze verom is.’
‘Dan kunde lang wachten en stillekes thuis blijven, dè vatte, he?’
Dat moest Jan toestemmen en het vooruitzicht lachte hem volstrekt niet aan.
‘Witte wè,’ zei Peer, die op alles raad wist, ‘ge schrijft 'nen brief, det er iverans een zeug te koop is, die viermaol 's jaars vijf en twintig biggen heet en dè ge daor seffens op af most.’
‘Daor zeede zoo wa,’ riep Jan en er kwam een glans van pleizier over zijn bolle gezicht. ‘As ze dè heurt, is ze direk in de wolken.’
‘Gif dan mar gauw pen en inkt en pampier.’
‘Goed, as gij dan mar schrijft, want ik kan 't nie.’
‘Gif mar hier,’ zei Peer, het schrijfgereedschap aannemend en zich aan de tafel zettend: ‘Zeg op, wè mot ik schrijven?’
‘Nou, begin dan mar: Vrouw, ik zij naar Gestel. Daor mot een zeug te koop zijn.... hedde't?’
‘Jao, vooruit mar.’
‘Die ielk vierelsjaors vijf en twintig biggen heet. Als ze er nie' te wijs mee zijn, dan koop ik em. Ik zal wel nie' veur den donker verom zijn. Denk an het rooibonte kuuske. En as ge tijd het, kunde men werkendaogsche boks wel eens onder handen nemen.’
‘Mot er nog meer bij?’ vroeg Peer ongeduldig.
‘Nee, dè's genogt. Zet nou mar: ik breek af met de pen, maar nie met het hart. Ik wil oe groeten, Jan Gubbels.’
‘Zie zoo, dien brief leggen we hier op taofel. Klee oe nou mar gauw an, dè we wegkommen.’
Jan stak even zijn hoofd door de achterdeur om Hannes den knecht toe te roepen, dat hij het kleine wagentje met den Bles zou inspannen. Daarop haalde hij uit het kabinet zijn beste lakensche broek en jas, met zijn nieuwen blauwen kiel en zijn Zondagsche pet voor den dag en was in een paar minuten van gedaante veranderd. Het vooruitzicht, nu eens zonder 't wijf Sint-Jansmarkt te houden maakte hem eens zoo vlug en handig als anders, en schoon hij gewoonlijk bij het maken van zijn toilet de hulp zijner wakkere wederhelft moeilijk ontberen kon, was hij nu in een ommezien klaar. Het eenige wat hem nog eenige moeilijkheid berokkende, was het leggen van een behoorlijken strik in zijn mooie Zondagsche das, en terwijl Peer ongeduldig in de kamer op en neer drentelde, stond hij daarmee nog voor het oude verweerde scheerspiegeltje te tobben, toen eensklaps de klink der deur overging, de deur wagenwijd werd open geworpen en vrouw Gubbels in haar volle waardigheid voor hem stond.
‘Wè's dè? oewen Zondagschen doek um en de beste spullen aon? Waor mot dè naor toe?’
En zij nam haar eega van top tot teen op met een blik, die dezen door het merg van zijn gebeente drong en hem van het hoofd tot de voeten deed sidderen.
‘En gij ok al op oe Zondagsch,’ dus wendde de onverbiddelijke zich tot Peer van Zundert, die haar echter doodnuchter aankeek, zonder zich door haar barsche toespraak van zijn stuk te laten brengen. ‘Nou, 't is goed, dè 'k betijs vrom zij; want er wordt hier wè gebrouwen waor 'k nie van weten moch; mar ge kunt vroeg opstaon, wilde mijn in de luren leggen. Ge woudt naor de St.-Jansmert he, mar daor zal niks nie van inkommen, verstaode? Ge het in Den Bosch niks nie te maoken, om van aovond met eenen zatten kop naor huis te kommen. Ge blêft hier, heurde? En gij, Peer, as gij lust het, kunde in oe eentje goan. Ik wil oe groeten.’
‘Mar vrouw Gubbels,’ hernam de laatstaangesprokene doodbedaard. ‘Wie het oe gezeed, as dè Jan naor Den Bosch wou? Zie de nie as dèt er eenen brief gekommen is?’
Jan haalde ruimer adem en was benieuwd hoe zijn kameraad het zou aanleggen om hen uit den knoei te helpen. Maar niet minder benieuwd was zijn vrouw naar den inhoud van den brief, die altijd nog op tafel lag.
‘Nou, en wet is er me’ dieën brief?’ vroeg zij, op het papier wijzende; want daar ze geen letter lezen kon, kon ze zich moeilijk zelf van den inhoud op de hoogte stellen. Daar had Jan bij het dicteeren van den epistel niet aan gedacht.
‘Wet er is me' dieën brief?’ zei Peer, ‘da za 'k oe eens gauw zeggen. Ge wit wel as dèt er een week of wè geleën zooveul als een toonstelling gewist is in Vechel, van vee, van de ‘Landbouw...’
‘Daor wit ik niks van, en 't kan me nie schillen ok!’ zei de onhandelbare vrouw Gubbels.
‘Zoo, kan oe dè nie schillen! Nou, Jan zooveulste meer,’ ging Peer doodbedaard voort. ‘Hie het den eersten prijs gewonnen van de verloting, een vèrken van vierhonderd pond. Dè staot in dieën brief. Daor, leesde gij 'm eiges,’ voegde hij er bij, haar het papier onder den neus duwend.
‘En nou wou Jan het beest seffens gaon haolen, waor ie groot gelijk in het.’
‘O, is 't in dieën tijd? Dè verandert,’ zei vrouw Gubbels, en zij zelf veranderde op slag; want nu had ze niets meer tegen de reis in te brengen en vergenoegde zich slechts met nadere bijzonderheden in te winnen omtrent dat ongewone buitenkansje.
‘Vierhonderd pond, zedde,’ ging ze voort. ‘Nou dè kan een schon beest zijn, Jan, zoo'nen kanjerd hemme nog nie in onzen stal gehad.’
‘Vierhonderd pond,’ bevestigde Peer met het onbeschaamdste gezicht van de wereld. ‘Vierhonderd pond, wè 'k oe zeg. Hie het et op nommer 77.’
Inmiddels kwam Hannes met de kar voor de deur en riep, dat het wagentje ingespannen was.
Dat trok vrouw Gubbels van naar aangename bespiegelingen af, en een blik door de kier van de deur werpend, riep zij in verontwaardigde verbazing uit:
‘Bende nou gek, motte mit dè kleine waogentje een beest van 400 pond gaon haolen. Dè's ommers niks gedaon! Guilie mansvolk het toch niks gen benul! Witte wè! ik goai eiges naor Vechel, zeg me mar waor ik zijn mot; want gullie brengt er niks van terecht.’
‘Mar vrouw,’ bracht Jan in het midden, beducht, dat het heele plannetje zoodoende in duigen zou vallen. Peer gaf hem echter een oogje, en nam het woord voor hem op.
‘Nou, as de vrouw het beest eiges haolen wil, alle beneur! 't Is in den Gouwen Leeuw. Ge vraogt mar naor 't vèrken, det op nommero 77 gevallen is en zegt, dè gij de vrouw zijl van Gubbels, die 't geloterd heet.’
‘'t Is goed,’ zei vrouw Gubbels, ‘ik goai seffens naar Vechel, mar nie me' det onneuzele karreke. Hannes, span den grooten waogen in, en de Vos er veur, verstaode. Ge rijdt me' me mee, dan zullen wij ens zien of we dè zaokske nie beter klaoren as die manslui met deren zotten kop.’
Terwijl Hannes het voertuig en paard verwisselde, kon vrouw Gubbels niet nalaten even bij de buurvrouw aan te loopen en haar deelgenoote te maken van haar onverwacht geluk.
‘Een beest van vierhonderd pond,’ betuigde zij, ‘ik gaoi 't eiges haolen. Da vertrouw ik Janne nie. Wè zegde gij?’
De buurvrouw gaf haar groot gelijk; dat was geen ding om zoo licht over te denken. Vrouw Gubbels vertelde 't nog in de gauwigheid aan een andere goede kennis, die toevallig langs den weg kwam, en toen zij eindelijk triomfantelijk achter Hannes op de kar gezeten was en met zegevierende blikken het dorp doorreed, riep zij ieder, die benieuwd was naar het doel harer reis, van haar hooge zitplaats toe:
‘Naor Veghel! 'k He’ den ursten prijs van de verloting. Een vèrken van vierhonderd pond.’
En weldra was het nieuwtje door het heele dorp verspreid. Een ieder zei er het zijne van en de opmerkingen getuigden niet van groote deelneming in het onverwacht geluk, dat vrouw Gubbels te beurt was gevallen. De gezeten boerin was tòch niet bijzonder bemind. Ieder wist, dat ze geen ander wat gunde en voor een arm mensch niets over had; dat zij nu juist zoo'n prijsje moest trekken, gaf dus niemand bijzondere voldoening.
‘'t Waor beter es 't nen èrmen tobberd getroffen ha,’ zei de een.
‘Zeg dè wel,’ bevestigde de ander. ‘Bij Gubbels worre de centers toch maor de deur ingegooid. En ze hebben gen kijnd of krèj in de wereld. 't Is zund veur God, dè zeg ik.’
Maar er waren anderen, die de geschiedenis maar niet zoo grif aannamen.
‘Waor zegde, dè ze 't gewonnen heet?’ vroeg een oude, leepe boer, die de krant las.
‘In Veghel, van de toonstelling.’
‘Beh, der is gen toonstelling in Vechel gewist.’
‘Nou, ze is er toch op af.’
‘Beh, dan is ze veur den gek gehouen. Wie heet er dè op eren mou gespeld?’
‘Peer van Zundert mot er de bodschap van gebrocht hebben.’
‘Nou, dan is het een smoesje heur, daor kunde op aon.’
Sommigen poogden zich zekerheid te verschaffen door eerst bij Gubbels thuis en vervolgens bij Peer te informeeren; maar de beide lustige boertjes waren onmiddellijk na vrouw Gubbels' vertrek gezamenlijk in het kleine wagentje naar de stad gereden en lieten door hun afwezigheid aan de gissingen der goede dorpelingen achter hun rug vrij spel.
Vrouw Gubbels van haar kant had ook de zweep over het paard laten leggen en ijlde zoo hard als het wakkere Vosje loopen kon naar Vechel, waar zulk een onverhoopt fortuintje haar wachtte. Zij rekende al na wat het kapitale beest van vierhonderd pond haar op de naaste markt kon opbrengen, en verlustigde zich in het vooruitzicht, hoe zij den buren en kennissen daarmee de oogen zou uitsteken. Wat zouden ze opzien als zij tegen
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
