De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 15

[p. 113]

[Nummer 15]

Herinneringen van een dienstmeisje,
door Mathilde.

IV.

Dat was me een thuiskomst; al mijn brutaalheid was gezakt; aan huilen geen gebrek; maar nauwelijks waren wij thuis of moeder hield op met mij uit te schelden en begon hevig uit te varen tegen den dokter, zijn vrouw, maar vooral tegen Pietje; wat had ik nu eigenlijk gedaan, daarvoor was ik immers jong, die prij had zeker oud in de wieg gelegen, dat zij niet wist wat de jonkheid toekwam.

Zoodra ik dit hoorde, begon ik moed te krijgen en hield ik niet op, tegen Pietje te razen en allerlei dingen van haar te vertellen, natuurlijk erg in 't overdrevene, waarnaar moeder met plezier luisterde.

Ant had een heelen tijd stil gezeten zonder een woord te zeggen; eindelijk sprak zij heel langzaam en op elk woord drukkend:

‘Moeder, ik zou Trui maar geen gelijk geven tegenover Mietje, want zij heeft toch zeker de meeste schuld.’

‘Is 't nu een reden, alleen omdat het kind een beetje te laat is thuis gekomen en 't blijkt dat zij een ongeluk gehad heeft, daar zoo'n spektakel van te maken en haar weg te jagen of zij gestolen heeft? En toen vader stierf, hadden die lieden juist het grootste woord. Heeft mevrouw niet zelf daar gestaan en gezegd - ik hoor het nog - moeder Kooiman, maak u niet bezorgd om Truitje. Zij kan bij me blijven zoolang zij wil en zij kan er van alles leeren, later kan zij tweede meid en misschien nog keukenmeid worden. Maar tegenover liên van ons slag hoeft men zijn beloften niet te houden. Dat gaat het eene oor in en het andere uit. Zij hebben het geld, wij zijn maar arme menschen en wij zijn toch even goed, misschien nog beter dan zij.’

‘Moeder.’ Ant wachtte op een oogenblik dat moeder even ophield om adem te scheppen. ‘Gij moet niet onbillijk zijn. Trui heeft groote schuld, de dokter had misschien minder streng kunnen wezen, maar wat hem zoo boos maakt, dat is niet het late thuiskomen van Trui, maar wel dat zij mevrouw voorgejokt heeft van de kerk.’

‘Nu ja, wat zou dat?’

‘Wat dat zou? Dat zou heel veel, moeder; vooral tegenover menschen van een anderen godsdienst is dat veel erger. Wat zullen zij nu zeggen? Men kan de Roomschen niet vertrouwen. Zij geven niets om een leugen, wat helpt nu hun naar de kerk gaan, hun vasten en biechten, als zij er geen zonde in zien, hun meesters te bedriegen.’

Ik kreeg een kleur, 't was of Antje mijnheer had gehoord; precies 't zelfde had hij gezegd.

‘Zij heeft ergernis gegeven aan andersdenkenden en dat is een heele groote zonde, en morgen moet zij naar den dokter gaan en om excuus vragen en zeggen, dat het haar spijt zoo gehandeld te hebben.’

‘Dat kunt gij begrijpen!’ riep ik, ‘dat doe ik nooit, daar bedank ik feestelijk voor.’

‘Neen,’ herhaalde moeder, ‘zij hebben haar weggejaagd en zij komt er niet meer smeeken om als 't u blieft terug te mogen komen. 't Heeft mij al lang genoeg gehinderd, dat die meid haar zoo op den kop zat.’

‘Zij hoeft er ook niet terug te komen, maar zij moet schuld bekennen, zooals 't een goed Roomsch meisje past, en zeggen dat zij berouw heeft van hare daad.’

het kerkhof van st. peter te salzburg.

[p. 114]

‘En waar dient dat dan voor?’

‘Om de ergernis weg te nemen.’

‘'t Lijkt wel of gij de kapelaan zijt, zoo lief kunt gij praten, en ik zeg u - ik ben de moeder en Trui gaat er niet naar toe. Zij hoeft zich niet te vernederen. Zij is geen haar slechter dan dat luie stuk van een mevrouw en die driftige mijnheer en dat malle spook van een oude keukenmeid.’

Antje drong niet verder aan, 't zou nu toch niet helpen; ik voelde mij sterk door moeders goedkeuring en toch was ik niet tevreden, vooral toen Ant, nadat moeder met een paar buurvrouwen een heelen tijd over de zaak had gekakeld, niets anders vroeg dan:

‘Hoe zou vader gehandeld hebben?’

Kleine Bet, die haar verstand wel heeft, riep:

‘Dan had Trui 't nooit gedurfd!’

Het kind kreeg een klap, die zij nog lang voelde, tot loon voor hare wijsheid, maar toch was ik niet gerust. De woorden van Antje deden mij nadenken; ja, als vader had geleefd, dan zou 't nooit zijn gebeurd. Die had mij wel excuus laten vragen bij mevrouw, als ik ten minste gedurfd had, mij zoo aan te stellen. Maar nu moeder er niet op aandrong en zelfs hevig tegen Ant haar bemoeizucht en bazigheid uitvoer, liet ik den boel den boel en bleef stil thuis - rentenieren, dacht ik.

Maar het duurde geen twee dagen of het verveelde mij geducht; 't was moeders bedoeling niet, mij te laten luieren, eerst ging ik door voor een soort martelares, een offer van de hooge standen; alle buurvrouwen kwamen er bij en verklaarden, dat ik groot gelijk had, mij niet op den kop te laten zitten door zoo'n windmaakster als de doktersvrouw en dat moeder mij veel beter thuis kon gebruiken, maar reeds den tweeden dag begon het te verkeeren; de kale pot thuis beviel mij niet en eigenlijk was er ook niets voor mij te doen. Ant en moeder konden het gemakkelijk met haar tweeën af; zoolang de Godspenning van mijn loon nog duurde, ging het nog, maar toen die op was, kreeg moeder een heel ander inzicht in de zaak.

Nu heette ik een doodeetster, een brutale kat, een leegloopster, ik had zeer lichtzinnig gehandeld, ik had mijn geluk verschopt, ik verdiende een pak slaag en hoe gauwer ik een andere betrekking zocht, hoe beter.

Ik wenschte niets liever, maar gemakkelijk ging het niet; het verhaal van mijn wedervaren had als een loopend vuurtje de ronde gedaan, natuurlijk erg vergroot en verergerd; geen mevrouw was er op gesteld aan zoo'n ontrouw dienstmeisje hare kinderen toe te vertrouwen; voor boerenwerk deugde ik niet, ik was te tenger en daarbij trok het mij niet aan, bovendien had ik niets geen lust om mij hier te verhuren. Mijn oude droomen van de groote stad kwamen terug, maar hoe daar te slagen?

Op de recommandaties mijner vroegere mevrouw hoefde ik natuurlijk niet meer te rekenen; ik ging eens naar de pastorie en vroeg aan de meiden, of ik De Tijd en Het Kempenblad eens mocht inzien, en schreef op een paar aankondigingen, maar kreeg er geen antwoord op.

De pastoor, die er van hoorde, ging naar mijn moeder en zei dat het onverantwoordelijk was, zoo'n lichtzinnig kind, als ik getoond had te zijn, alleen naar een groote stad te laten gaan; of zij wel dacht aan de gevaren, die mij daar wachtten, en of zij ten minste voldoende waarborgen had, om te weten of ik goed terecht kwam.

Moeder huilde tranen met tuiten - zij had haar tranen vooral in den laatsten tijd nogal gauw bij de hand - toonde een advertentie die nogal goed leek, vertelde dat zij een zuster in Antwerpen had wonen en dat zij, vóór dat ik een vast besluit nam, met mij daarheen zou gaan, om de zaak nader te onderzoeken; hier in 't dorp kreeg ik toch nooit een betrekking en het was misschien ook beter, dat ik een beetje verder van huis ging; vreemde oogen leeren beter, en hoewel nog lang niet tevreden, zag mijnheer pastoor wel in dat er niets aan te doen viel en dat ik vastbesloten was de wijde wereld in te gaan en dat moeder mij geen ongelijk gaf.

V.

Hoewel er op die advertentie ook al geen antwoord verscheen, besloot moeder met mij naar Antwerpen te gaan, want anders kwam er toch ook geen eind aan. Ik vond dat besluit natuurlijk heerlijk, maar 't spreekt vanzelf dat de wijze Ant daar weer een boel op te zeggen had. Dat schepsel was nooit van hetzelfde oordeel als moeder en ik.

‘Ik wil mijn zuster ook wel eens opzoeken, van haar trouwen af heb ik niets meer van haar gehoord; zeker heeft Bet wel een goeie betrekking voor onze Trui,’ zei moeder.

Op zekeren morgen vertrokken wij dan met ons beiden naar het naaste stadje waar de statie lag; 't was nog stikdonker en Jan bracht er ons heen; wij hadden onze beste kleeren aan en moeder had een karbies bij zich met boterhammen voor ons, om onderweg op te eten en eieren en een koek voor Bet, en een rammelaar en een tol voor de kinderen.

Hoeveel er waren wisten wij bij benadering niet eens.

‘Ik begrijp niet,’ zeide Ant, ‘dat u die menschen nog opzoekt. Zij hebben genoeg getoond, dat zij niets meer met ons te doen willen hebben; na vaders dood schreven zij geen brief of briefkaartje. Dat had toch wel gediend.’

‘Gij zijt ook zoo haatdragend,’ bromde moeder. ‘Hoe 't ook is, Bet is en blijft mijn zuster. Men moet het kwaadste niet altijd denken van de menschen. Misschien heeft tante Bet mijn brief niet eens gekregen, maar gij hebt niets geen gevoel voor uwe broers en zusters.’

Ik vond het prettig dat moeder zoo dacht, mijn hart klopte den heelen nacht door, zoo hard het kon. Eindelijk zou het dan gebeuren, waarop ik zoovele jaren hoopte, ik zou de groote stad te zien krijgen.

Ik had geen rust vóór wij in den trein zaten; het was er vrij koud, donker, leeg en ongezellig, doch 't deed er niet toe, ik voelde mij den koning te rijk en moeder geloof ik ook; zij vertelde mij van haar vroegeren tocht met den pleziertrein, toen was 't zoo warm geweest en zoo vol en stoffig.

Wij hadden thuis gezegd, dat ze niet ongerust moesten zijn, als wij 's avonds niet thuis kwamen.

Moeder had nog altijd die hartelijke ontvangst in haar hoofd van haar zuster Bet, toen deze nog diende, en dacht, nu zij vrij was en op haar eigen stond, dat zij nog veel aardiger zou zijn.

Wij kwamen in Antwerpen aan de Ooststatie aan en keken rond of wij tante Bet of oom niet zagen, maar jawel, er was niemand.

't Ongeluk was dat het begon te gieten van den regen; wij stonden daar als twee verlaten schepsels onder den kap vóór de ijzig groote statie en keken naar boven - niets dan een grauwe lucht, voor ons stroomen regen en daarachter huizen, niets dan huizen; onder ons modder en water.

‘Laat ons maar in de tram gaan, moeder,’ zei ik.

‘Ja, maar brengt ons die bij tante Bet?’ vroeg moeder terug.

Wij haalden het vodje papier voor den dag, waarop het laatste adres van tante stond - ge weet wel, waar vader nog dat spek met gort had heen gezonden, ‘1e Egelantiersdwarsstraat zooveel, stond er meen ik op, ‘het kon ook wel Laurier- of Anjeliersdwarsstraat zijn.’ De naam was iets van bloemen, dat weet ik alleen nog.

‘Waar is dat nu?’ vroeg moeder, ‘hoe vinden wij dat ooit.’

‘In de tram weten ze dat zeker wel.’

Nu dan, wij baggerden door modder en regen en kropen in de nog leege tram.

‘Weet gij wel, dames...’ moeder keek den conducteur aan, of hij haar in 't Engelsch toesprak, ‘dat deze tram pas over een half uur vertrekt?’

‘Wat zou dat,’ antwoordde moeder, ‘als wij maar droog zitten.’

Ik gaf moeder een duwtje.

‘Vraagt u naar de Egelantierstraat.’

Moeder haalde het papiertje weer uit, vouwde het open en las toen voor:

‘Mijnheer, kan u mij ook zeggen of ik met de tram kan komen aan de Egelantierstraat?’

‘De Egelantierstraat,’ en de man keek ons half knorrig, half spottend aan, ‘deze tram gaat maar tot aan den Dam.’

‘En is dat dan niet dicht bij?’

‘Mensch, zijt gij niet wijs?’

Dat klonk anders dan zijn ‘Dames’ van zooeven. ‘Dan helpt de tram u niemendal.’

‘Maar, hoe moet ik dan loopen?’

‘Ja, om u dat uit te leggen! Gij steekt maar door, langs de Dambruggestraat en dan links en dan nog eens links en dan vraagt gij het maar.... Ik raad u aan, er maar dadelijk heen te gaan, want met de tram geeft u niets. Houd liever uwe centen maar in den zak.’

Moeder en ik keken mekaar aan.

‘Nu,’ zei moeder, ‘als het zoo is, dan zal het maar 't beste zijn, dat wij er ons doorheen slaan. U zegt mijnheer, rechts en dan links en nog eens links.’

‘En dan vraagt gij het maar!’

Wij sukkelden weer uit de tram; moeder zette haar groote paraplu open, ik mijn kleinere; toen namen wij onze rokken hoog op en daar sjouwden wij door den regen. Ik herinnerde mij niet, ooit zooveel nattigheid bij elkander te hebben gezien; alles was letterlijk nat, de menschen, de paarden, de huizen, de honden, de straatsteenen, de dakpannen, alles droop en droop. Ik dacht telkens, hoe komt dat ooit weer droog. Wij waren niet bang voor een dropje regen, maar dit was toch een regen, daar had ik eerbied voor.

Wij liepen door, bijna zonder te zien, want zoo sloegen ons de druppels tegen het gezicht en in de oogen - straat in straat uit - tot ik eindelijk tegen moeder zei:

‘Zullen wij nu niet eens vragen, moeder?’

‘Weet gij het nog uit uw hoofd?’

‘O jawel! Egelantiersdwarsstraat.’

Ik zag daar een man loopen met de handen in de zakken en zonder paraplu, die kon niet natter worden als hij even met mij sprak, en ik vroeg het hem.

Ik geloof dat hij iets leelijks zei als: ‘Stik in uwe Egelantierstraat,’ en ging door.

Toen zag ik een vrouwtje met een kind op den arm en klampte haar aan.

‘Ik weet hier ook geen weg,’ zoo maakte zij er zich af en liet ons staan.

Eindelijk zagen wij een politieagent in een kletsnatte regenjas en half huilend deed ik hem de vraag.

‘Gij zijt heel verkeerd,’ antwoordde hij botweg, ‘dan moet ge juist dien kant uit.’

Ik zal niemand meer vermoeien met het verdere verhaal van onze ellende, maar na urenlange omzwervingen kwamen wij eindelijk aan het adres.

‘Och, och!’ klaagde moeder, ‘wat een straat. Hoe heel anders, dan die straat, waar zij vroeger woonde, toen ze nog diende.’

Wij liepen het benedenhuis binnen, hier wist men niets van ooms naam.

‘Vraag maar één hoog!’

't Huis daarnaast had geen schel, niets dan een open deur met een akelige, steile, uitgesleten trap daarachter en iets heel zwart er boven; van boven tot beneden was die trap bezaaid met asch en aardappelschillen en ander vuil.

‘Er zit niets anders op, of wij moeten naar boven!’

‘Nu, dan ga ik wel, moeder,’ zei ik, want ik had diep medelijden met moeder, die er zoo nat stond en moe uitzag.

Boven zag ik een nog steiler trap en vuile deuren. Ik klopte aan de eerste de beste; een smerige vrouw, met een haveloos kind op den arm, maakte mij open.

‘Weet u ook,’ vroeg ik, ‘of juffrouw Hansen hier woont?’

‘Wel mensch, dat ben ik zelf. Zijt ge mijn nichtje Trui misschien. Ja, als zij mij noodig hebben, dan komen zij mij opzoeken, maar anders laat gij ons sterven van ellende, en steekt geen vinger uit om ons te helpen. Ik heb uwe brieven wel ontvangen, maar wat verbeeldt gij u wel, dat ik er logé's op na kan houden. Toen ik het goed kon hebben en een onnoozele paar honderd franks ons hadden kunnen helpen, toen heeft uw vader

[p. 115]

ons in den modder laten steken en nu gij mij noodig hebt, nu kunt gij mij wel komen opzoeken.’

En zoo ging het als een ratel voort; ik maak er nog heel fatsoenlijke taal van, maar als ik alles had willen opschrijven, zooals tante het uitgooide, dan zou niemand het willen lezen.

Moeder hoorde dat spektakel en kroop langzaampjes de trappen op, en toen zij er was, begon het lieve leventje weer geheel opnieuw. Maar moeder, ook niet op haar mondje gevallen, stond tante flink te woord en het einde was, of wij binnen wilden komen om een tas koffie te drinken; daar was zij nog te fatsoenlijk voor, om hier op de trap met haar eigen zuster te bakkeleien, want de vrouwen van twee, drie, vier hoog stonden reeds te luisteren en er zich in te verkneukelen.

Ik keek nu even naar boven en zag er werkelijk vier, vijf havelooze gezichten over de trap loeren. Wij gingen naar binnen, maar daar kon geen blind paard iets kapot gooien, het zag er alles kaal en vuil uit; de kopjes, die zij uit de kast haalde, waren gebroken, zonder ooren of schoteltjes, een paar groezelige kinderen kropen bij mekaar in een hoek der kamer; de lucht was niet om uit te houden, zoo benauwd en akelig; wij waren het wel niet groot gewend thuis, maar 't was er proper en net. We konden het troebele vocht, dat tante ons voorzette, nauwelijks door de keel krijgen; ik kon mijn oogen niet gelooven; was dat nu tante Bet, die ik altijd zoo had bewonderd, die knappe, vlugge, kokette tante Bet, met haar krulletjes in het haar en glacé handschoenen en reuk op den zakdoek?

Haar sloffen waren ingetrapt, haar kousen vol gaten, de bellen hingen aan haar kleeren, die vol gaten en stoppen zaten; ook het kind zag er even smerig, ongekamd en ongewasschen uit.

Maar nog erger dan haar uiterlijk was haar taal, haar grove, platte taal, haar schreeuwerige, kijvende stem; wat was moeder daar in al haren eenvoud een knappe, nette, heldere vrouw bij! En met angst vroeg ik mij af, of ik ook evenzoo zou kunnen worden, en hoe dat kwam? Tante was toch altijd een flinke, zindelijke dienstmeid geweest.

Ondertusschen ging tante Bet maar voort met schelden, kijven en klagen; 't meest had zij het over haren man, die geen werk had, die dronk, die haar sloeg en hare centen meenam. Zij had dikwijls genoeg geen brood in huis; natuurlijk kwamen de krentemik en de eieren van moeder goed te pas, de kinderen - ik was te vies om ze aan te raken, wat mij de benaming van fijne madam bezorgde - vlogen er op en dat gaf een gedrein en gejengel om er tureluursch van te worden. Tante sloeg er hardhandig op los, wat het concert nog wat erger maakte - ik hield mijn hart vast dat oom zou komen. Alles wat ik van hem gehoord had, droeg er niet toe bij, mij naar de kennismaking te doen verlangen.

Dus zat ik moeder maar oogjes en drukjes te geven, om haar aan te sporen op te staan; moeder had ook genoeg van het onderhoud en bracht eindelijk het gesprek op het doel van onze reis, het zoeken van een dienst voor mij.

Dat was weer haar mond opengooien met een stroohalm, terwijl geen koevoet ze dicht kon maken.

‘Blijf in uw land, meid! Gij zijt daar veel gelukkiger dan in de stad. O, als ik alles zoo geweten had als nu, ik was nooit in Antwerpen gekomen. Als jong meisje hangt gij alles aan het lijf, het beste is u niet goed genoeg, ge trouwt zonder een cent op uw spaarboekje, en wat voor man krijgt ge dan nog, een schooier, een dronkelap, een luilak, zooals de mijne.’

‘Maar tante, dat hoeft toch niet,’ probeerde ik er tusschen in te zeggen, ‘ge kunt toch beter uitkijken.’

‘Denkt gij, dat ik niet goed genoeg heb rondgezien, brutale wijsneus? Hij was wat een nette, beste jongen, toen ik kennis aan hem kreeg, maar na het trouwen dan komt pas de aap uit de mouw. Ge denkt, zoolang ge nog onder de menschen zijt, wanneer ik trouw dan ben ik vrij man, dan kan ik doen en laten wat ik wil; jawel, kom daar maar eens om! Eerst zijt ge onwennig en kunt ge u niet thuis voelen in zoo'n nauwe straat en lage kamer, ge zijt zoo gewoon aan die mooie, heldere keuken en bij uw volk vraagt ge niet wat het kost, ge eet en drinkt van het beste. Met het koken zijt ge gewoon er alles met de ruime hand door te doen, maar nu gaat dat niet, ge wordt knorrig, ge komt niet toe met uw geld, ge probeert nu eens dit, dan weer dat, de man wordt baloorig, gaat naar de kroeg, ge komt in de kleine kinderen, maakt schulden, dan valt er een hard woord, van 't eene komt ge in het andere, de fut gaat er uit en zoo vergaat ge langzamerhand heelemaal. Bij ons op het dorp gaat het heel anders. Blijf waar gij zijt, Trui.’

Wij waren blijde toen wij weer op straat stonden, al regende het nog erbarmelijk.

‘Nu Trui,’ vroeg moeder heel flauwtjes, ‘zullen wij nu nog eens gaan zoeken naar eene betrekking.’

‘Neen, moeder, neen!’ riep ik, ‘ik wil niet hier in die akelige groote stad wonen; 't is er alles even nat en vuil en ik wil niet worden, zooals tante Bet.’

Wij krabbelden weer naar de Ooststatie; onder weg kochten wij een paar broodjes - erg duur, vier voor 'n dubbeltje, bij ons hebt ge er acht - aten die op en gingen toen weer in de wachtkamer zitten, totdat er een trein kwam, die ons naar de statie bracht dicht bij Langenberg.

't Was een vergeefsche reis geweest, die ons veel had gekost en erg vermoeid, maar blij dat wij waren toen wij weer thuis zaten bij het lekkere kopje koffie, dat Ant voor ons schonk. Wij vergaten toen alle doorgestane ellende.

Ant luisterde aandachtig naar hetgeen wij over tante Bet vertelden en zei ernstig:

‘De voornaamste reden heeft tante niet genoemd. Zij beginnen zonder God; zij denken aan niets dan aan ijdelheid en plezier en daarom valt hun alles tegen.’

VI.

Eindelijk na lang zoeken en schrijven heen en weer, kreeg ik een betrekking van dienstmeisje in het stadje drie uur van ons af.

Na mijn Antwerpsche reis waren moeder en ik veel bescheidener geworden in onze eischen; wij begonnen te begrijpen dat de goede diensten, vooral in de groote steden, niet maar zoo opgeschept liggen en dat het voor een meisje van buiten niet zoo heel erg gemakkelijk gaat daar terecht te komen.

Verder schrikte het leven van tante Bet ons vreeselijk af. Haar ellendig lot en vreeselijke verandering hadden diepen indruk op ons gemaakt; het was een harde, maar goede les geweest, en de centen, die de reis ons gekost had, waren dus niet geheel verloren.

Ik besloot mijn hoofd te buigen en naar de doktersvrouw te gaan en haar excuus te vragen. Ant was heel tevreden, dat ik het deed, en moeder vond het nu ook goed, vooral omdat zij hoopte, dat zij nu goede getuigen van mij zou willen geven.

Mevrouw was heel aardig en vriendelijk, maar Mietje keek mij aan met oogen, of zij mij op wou eten. De kinderen liepen op mij af en waren blij mij te zien; ik had, oprecht gesproken, grooten trek weer hier te blijven en er mijn leven door te brengen, maar daar kwam natuurlijk niet van in. Mevrouw was van een ander meisje voorzien, waarover zij nogal tevreden was, maar zij beloofde getuigen naar waarheid van mij te geven.

Ik begon een deuntje te huilen en nu gaf mevrouw eindelijk toe, dat zij over die laatste geschiedenis niet spreken zou.

Ik kreeg dan een betrekking in een kleinen manufactuurwinkel, dien de vrouw hield, terwijl de man een bakkerij had; ik was een meid voor alles, want er waren nog een paar kinderen. Hard werken was de boodschap; om de drie maanden mocht ik een dag naar huis en ik ging met de menschen op en neer.

't Was heel iets anders dan ik gedacht had, ooit te zullen krijgen en hoe langer ik er bleef, hoe meer ik voelde dat het mijn plaats niet was.

Den vreeselijken dag in Antwerpen begon ik langzamerhand te vergeten, maar des te meer dacht ik aan mijn prettig leventje bij den dokter van Langenberg, vooral toen Mietje er nog niet was, en aan het fijne eten, dat ik daar kreeg en het jongejuffertjeswerk dat ik doen moest.

Ik zocht naar zoo'n dergelijken dienst, zonder er iets van te laten merken of er thuis over te spreken.

Nu ben ik - al zeg ik het zelf - altijd heel gauw en gemakkelijk geweest om kennis aan te knoopen. Zoo sprak ik wel eens met het meisje van mevrouw Van Meteren, de vrouw van den ontvanger.

Dat was een erg vroolijk huishouden, ik had er altijd plezier in, als ik daar iets brengen moest. Het was een lief, groot huis, met groote spiegelruiten, met prachtige gordijnen en bloemen voor het raam. Het huis van den burgemeester zag er lang niet zoo keurig uit; mevrouw was nog een jonge vrouw en de jonge juffrouwen waren zoo pas van kostschool gekomen en altijd even chic gekleed. De zoon was officier en kwam soms uit Leuven over in een wagentje met flinke paarden, die hij zelf mende, en dan stapte mevrouw zijn mama er in en de jonge dames, zijn zusters, en dan ging het aan het rijden en rossen, dat het een lust was er naar te kijken.

Iedereen sprak over hetgeen de familie Van Meteren deed of niet deed; zij gingen om met de deftigsten van de stad: Baron van dit en gravin van dat; mevrouw was zelf een freule. Mijnheer scheen een eenvoudig mannetje met bleek gezicht en sluik haar; hij liep altijd een beetje voorover gebogen en durfde de menschen nooit recht in de oogen kijken.

Hij ging ook nooit mee met het rijden en rossen en bleef dan stil op het kantoor.

Mijn baas - een mijnheer was het niet - was een degelijk, eenvoudig mannetje, die van den morgen tot den avond werkte en geen andere uitspanning had dan Zondags naar de vergadering van den Volksbond te gaan, waarbij hij een hooge betrekking had - nu dan, mijn baas schudde dikwijls het hoofd en zei:

‘'t Gaat mij niet aan, maar bij die Van Meterens loopt het nooit goed af; zij zijn goeie klanten van mij, zij koopen heel veel ten minste, maar betalen dat is een andere zaak en ik durf ze niet manen, want dan worden zij kwaad en halen niets meer. Mevrouw had geld, zegt men, maar zooals zij nu leven moet het reeds lang op zijn.... Och! wat gaat het mij ook aan,’ en hij ging weer aan zijn werk, ‘wat die lieden doen of niet doen, als ik maar mijn geld van hen krijg.’

Doch dit kwam bij horten en stooten binnen; eens dat mijn baas mevrouw heel eerbiedig verzocht om er aan te denken, dat hij zelf het meel moest betalen en dat het nu juist erg duur was, werd mevrouw erg boos, noemde hem brutaal en vroeg hem of hij dan dacht, dat zij er niet goed voor was; er waren wel andere bakkers in de stad en toen nam zij in geen week meer brood van ons en kwam daarna terug of liever het meisje verscheen weer.

Eens dat zij weer bij ons was en een boezelaartje kocht, waarbij ik haar hielp, omdat de vrouw met de kinderen bezig was, vroeg zij mij, of ik geen lust had bij mevrouw Van Meteren te dienen. De tweede meid ging weg en dan werd zij keukenmeid en zij zou het erg prettig vinden, als ik haar kameraad werd.

De winkel danste voor mijne oogen, grooteliê's meid te worden was mijn liefste wensch, maar ik wou het niet laten merken en vroeg dus, zoo onverschillig mogelijk, of het goede menschen waren en een voordeelige dienst.

‘O jawel, anders bleef ik er niet zoo lang. Zij kijken u niet op de vingers; alles is even goed, mevrouw let niet op de hoekjes en pruttelt ook niet als wij te veel boter of suiker gebruiken en dan is mevrouw een echte groote dame, die nooit een vinger uitsteekt en niets doet in het huishouden, dan soms de kopjes wasschen.’

‘En de jonge juffrouwen?’

‘Die hebben wel eens veel praats, maar dat is niemendal. Ge durft ze goed te antwoorden en op haar nummer te zetten, dan zingen ze wel een toontje lager. Ge moet ze wel allemaal erg nadragen, maar dat weet ge [nu]

[p. 116]

eenmaal, dat zij nooit zelf iets opruimen en den boel den boel laten, maar ze zijn veel uit en dan kunt ge in de keuken laten wie gij wilt en opscheppen, wat gij verkiest, en dan wij hebben hoog loon en veel verval.’

commodore dewey, Commandant van het Amerikaansch Eskader.

Ik had er wel ooren naar en daar ik toch den volgenden Zondag naar huis ging, besloot ik er met moeder en Ant over te spreken; over alles wat Cornelia, zoo heette mijn toekomstige kameraad, mij verteld had, repte ik geen woordje, ik wist wel dat het niet in den smaak zou vallen; alleen gaf ik hoog op van het mooie loon en het vele verval en van de gelegenheid, die ik er had, veel te leeren en zoo vooruit te komen.

maximo gomez, Aanvoerder der opstandelingen op Cuba.

Moeder had er wel zin in; zij was een beetje verdrietig. Geurt was in de loting gevallen en Piet had een zeer been en kon niet aan het werk blijven. De dokter had gezegd, dat Betje te zwak was om aan het naaien te blijven en dus een dienst moest zoeken. Zij had veel zorg en de gedachte, dat ik meer kon verdienen, trok haar zeer aan, maar Ant had, zooals altijd, weer een heel ander inzicht.

‘Trui is zoo goed bij baas Gerrits,’ zeide zij, ‘het zijn zulke brave, eenvoudige menschen; zij behandelen haar als hun eigen kind; zij heeft er goed eten en zal er geen kwaad leeren, en die familie is misschien niet eens katholiek....’

admiraal montojo, Commandant van het Spaansche Eskader.

‘Jawel,’ zei ik, ‘mevrouw en de jonge dames gaan altijd naar de 9-uur-Mis.’

Dat zij er altijd te laat kwamen, bij slecht weer niet verschenen, en overigens volstrekt niet toonden dat zij godsdienstig waren, vertelde ik natuurlijk niet aan die zeurige Ant.

‘Wij moeten in elk geval eerst onderzoeken, wat voor menschen het zijn, voordat gij er heen gaat,’ verklaarde Ant, en ik geloof zeker,

haven en reede van manila.

[p. 117]

Links het Amerikaansche schip ‘Baltimore’. De toeschouwer staat op het dek van het Amerikaansche schip ‘Petrel’, dat achter de ‘Olympia’ door deze gedekt ligt. Rechts op den achtergrond de Spaansche vloot voor Cavite.
de zeeslag bij cavite in de bocht van manila: Het Spaansche admiraalschip Reina Cristina valt het Amerikaansche vlaggeschip Olympia aan. Met behulp eener schets naar authentieke berichten geteekend door A. Kircher.

[p. 118]

als zij er naar toe was gegaan, zou zij nooit toegestemd hebben dat ik er kwam, maar moeder liet het zich niet uit de hand nemen en ging er zelf heen, en het gevolg was, dat ik bij baas Gerrits mijn betrekking opzei en den grooten goospenning van mevrouw Van Meteren kreeg.

(Wordt vervolgd.)