De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 14

[p. 169]

[Nummer 22]

Klatergoud.
door J. Vesters Jr.

III.

De winkel zag er van buiten maar onooglijk uit met zijn lagen gevel en de kleine, groenachtige, verweerde ruitjes in de ramen. Maar in den winkel glom en blonk alles van zindelijkheid; de waren, die men er haalde, waren van de beste qualiteit en men kon verzekerd zijn van een goeden doorslag, evenzeer als van een vriendelijk woord en prompte bediening.

Het stond er dan ook den heelen dag niet stil van klanten. Achter de toonbank troonde juffrouw Verhoek, met een blauw geruit voorschoot voor en een stemmig zwart mutsje op. Maar van tronen kon eigenlijk geen sprake zijn, want onophoudelijk dribbelde zij heen en weer, zoo rap nog als een jong meisje. Haar gezicht had altijd een prettige, vriendelijke uitdrukking en aan een half woord, een blik, een wenk van haar klanten begreep zij, wat er van hun verlangen was. Niemand kon vlugger dan zij koffie en suiker en andere kruidenierswaren afwegen, handiger de builen vouwen, nauwkeuriger uitrekenen voor hoeveel er gehaald was en geld wisselen, en daarbij had ze reeds aan de klant, die volgde, gevraagd, wat er van haar believen was, - dat alles zonder ook maar eens in de war te komen, al stond de winkel ook vol volk en al werd er nog zoo druk gepraat.

Een paar dagen in de week, op marktdagen, was het er enkele uren zoo druk, dat iemand, die daaraan niet gewoon was, hooren en zien zou vergaan zijn. Juffrouw Verhoek werd dan ter zij gestaan door haar man en Fine, en met hun drieën hadden zij de handen vol, om alle klanten te bedienen. De winkel was de vaste verzamelplaats van boeren en boerinnen, uren in het rond, die hun voorraad koloniale waren kwamen opdoen, bij ondervinding wetend, dat ze prompt bediend werden en goede waar ontvingen voor weinig geld.

De buitenmenschen houden er in het algemeen niet van, van den eenen winkel naar den anderen te loopen. Zij blijven jaar in, jaar uit, in denzelfden winkel komen, indien ze er maar staat op kunnen maken, dat men hun niet overvraagt, en men de kunst verstaat, met hen om te gaan. Op winkels met hooge, sierlijke gevels, met groote spiegelruiten en allerlei onnoodige versieringen, zooals men ze tegenwoordig in de groote, en zelfs al in de kleine steden bij de vleet ziet, hebben zij het niet begrepen. Hun gezond verstand zegt hun, dat al die fraaiigheden door de koopers moeten betaald worden, en dus de waren òf duurder òf van minder qualiteit moeten zijn.

Omdat de Verhoek's eenvoudige menschen waren, die met den boerenstand wisten om te gaan, omdat hun winkel niets had, dat de eenvoudige boerenluitjes afschrikte, omdat de waren door de uitgebreide klandizie met kleine winst konden worden van de hand gezet, - om al deze redenen was het er druk, en deze drukte nam nog toe, omdat de buitenmenschen den winkel in hun dorp recommandeerden en telkens nieuwe klanten aanbrachten.

de kleine wielrijdster, naar de schilderij van f. simm.

[p. 170]

Een goede gewoonte had juffrouw Verhoek ingevoerd, die de populariteit van haar winkel nog deed stijgen. Op de marktdagen gingen de vaste klanten van buiten, nadat ze hun boodschappen hadden opgegeven, in de kamer achter den winkel een kop koffie drinken, waar ze een grooten malschen koek bij kregen. Voor menschen, die meest een uur of langer door weer en wind geloopen en daarna uren op de markt gezeten hadden, was het een groot gemak, in de stad een soort van tehuis te hebben, waar ze eens konden uitrusten en iets warms kregen. Bovendien spaarde het hun de vijf centen uit, die ze in de herberg voor een kop koffie zouden hebben moeten betalen, en daar boerenmenschen, die met hard werken en als het ware cent voor cent hun geld moeten verdienen, over het algemeen op de kleintjes weten te passen, was die gewoonte, gevoegd bij al het overige, een der redenen van de groote klandizie, waarin de winkel der Verhoek's zich mocht verheugen.

Zou juffrouw Verhoek haar plaats achter de toonbank voor geen geld van de wereld hebben afgestaan, haar man en Fine hoefden haar daarbij enkel op bijzonder drukke dagen behulpzaam te zijn. Den overigen tijd hadden zij andere bezigheden, want - en dit was een der redenen, waarom zij in zoo goeden doen waren gekomen - zij deden alles zelf en hielden de dienstboden buiten de deur, wat hun een dubbel voordeel bezorgde: vooreerst spaarden zij zoodoende een aardig sommetje per jaar uit, en op de tweede plaats werd alles veel beter en veel vlugger gedaan.

Een andere reden, waarom zij zoo goede zaken maakten, was, dat zij het verderfelijke stelsel van borgen, dat in onzen tijd zoo menigen winkel naar den kelder helpt, niet in toepassing brachten. Door aan het beginsel van kontante betaling streng vast te houden, waren zij eenerzijds voor wanbetalers gewaarborgd, leden geen renteverlies en hadden anderzijds altijd geld in kas om de leveranciers te betalen.

Verhoek hield het boek en correspondeerde zelf; daar hij een klant was, die veel noodig had en altijd gereed betaalde, kon hij voordeelig inkoopen, waarbij zijn kennis van zaken hem zeer te stade kwam. Fine deed het huishouden, zij kookte, naaide en stopte, en beloofde eenmaal een uitstekende huismoeder te worden. Alle drie in één woord waren practische menschen, geheel opgaande in de vervulling van hun dagelijksche werkzaamheden, en daarmee tevreden.

Alleen de Zondag behoorde hun toe, en daar maakten zij een goed en echt huiselijk gebruik van. Kon juffrouw Verhoek in de week maar zelden naar de kerk gaan, des Zondags haalde zij haar schade in. ‘Onze Lieve Heer zal het mij niet kwalijk nemen,’ placht zij te zeggen, ‘dat ik in de week maar een enkelen keer een voet kan zetten in Zijn huis; Hij weet wel, dat het bij mij geen onverschilligheid is, en dat de boerinnetjes niet lang mijn klanten zouden blijven, indien ze vernamen, dat ik in de kerk zat, in plaats van op mijn zaken te passen.’

Na de Hoogmis zaten ze met hun drietjes gezellig in de huiskamer, bespraken de gebeurtenissen van de week en veroorloofde zich de een of andere kleine versnapering, die hun veel beter smaakte dan de uitgezochtste lekkernij op de tafel der rijken. Zij gebruikten vroeg het middagmaal, en als het een beetje weer was, maakten zij een wandeling naar buiten. Des avonds las Fine haar moeder gewoonlijk wat voor, terwijl haar vader een paar uurtjes naar zijn vast koffiehuis ging, om er een kaartje te leggen.

Veel afwisseling had hun leven niet, maar zij verlangden er ook niet naar. Zij waren tevreden met het kalme en toch bedrijvige bestaan, dat zij leidden, en dankbaar voor den aardschen zegen, dien God hun in zoo ruime mate schonk.

Door hun neef Karel waren de Verhoek's in kennis gekomen met de familie Van Deinse. Onder de vacantie, toen Karel en Willem nog op kostschool waren, was de laatste wel eens met zijn vriend meegekomen. Later had ook Nelly de beide jongens wel eens vergezeld, en was omgekeerd Fine een dagje bij de Van Deinse's geweest. Nog later waren de ouders zelf met elkaar in kennis gekomen, en deze kennis was aangehouden. Juffrouw Verhoek vond mijnheer en mevrouw Van Deinse wel deftige, maar toch eenvoudige menschen, die, terwijl ze zelf een villatje bewoonden, het toch niet beneden zich achtten, haar in heur veel bescheidener woning te komen opzoeken. Een klein vleugje hoogmoed, wellicht zonder dat ze het zelf wist, was daaraan niet vreemd. Verhoek, die veel met zijn neef Karel ophad en alles goedkeurde wat zijn vrouw deed of voorstelde, vond eveneens de Van Deinse's heel brave, solide menschen. Nelly en Fine van hunnen kant waren spoedig bevriend met elkaar: het waren beiden meisjes, die flink de handen uit de mouw wisten te steken en haar tijd niet met allerlei beuzelarijen doodden.

Op zekeren Zondagavond kwam Verhoek later dan gewoonlijk uit zijn koffiehuis.

‘Gij zijt er laat van avond, Verhoek,’ zei zijn vrouw, naar de ouderwetsche Friesche klok wijzend, waarop het tien uur was.

‘'t Is mijn schuld niet, vrouw,’ antwoordde Verhoek, aan tafel plaats nemend. ‘Ik geef u te raden, wie mij zoolang opgehouden heeft.’

‘Ik kan niet raden,’ antwoordde juffrouw Verhoek, die opgestaan was om het kokende water op den koffieketel te schenken.

‘En gij, Fine, raad u eens.’

‘'t Is te moeilijk, vader, ik geef het op.’

‘Een heel voornaam heer,’ hernam Verhoek langzaam, om de nieuwsgierigheid der beide vrouwen te prikkelen.

‘In het koffiehuis?’ vroeg juffrouw Verhoek, dichter bij de tafel komend.

‘Ja, in het koffiehuis,’ hernam Verhoek. ‘Maar ik zal het u maar zeggen,’ vervolgde hij, toen hij zag, dat zijn vrouw een beetje ongeduldig begon te worden. ‘'t Was meneer Van Schalkwijk.’

‘Meneer Van Schalkwijk, zegt ge, de fabrikant? Wat had die u te zeggen?’

‘Dat zal ik u eens vertellen,’ gaf Verhoek ten antwoord, behaaglijk de beenen onder de tafel uitstrekkend. ‘We hadden juist een partijtje uit - Van Leeuwen had als naar gewoonte gewonnen - toen iemand me van achteren op den schouder tikte. Ik kijk om en zie meneer Van Schalkwijk achter mij, die me zei: Meneer Verhoek, als het u gelegen komt, zou ik u wel eens vijf minuutjes willen spreken. - Ik zei: Tot uw dienst, meneer, en ging met hem naar een tafeltje achter in de zaal, waar we ongestoord konden praten. Maar de vijf minuutjes werden anderhalf uur.’

Met klimmende verbazing hadden zijn vrouw en dochter naar hem geluisterd. Zij konden niet begrijpen, wat Van Schalkwijk, de grootste industrieel der stad, van Verhoek hebben moest. Hij kwam niet eens bij hen in den winkel.

Deze gedachte bracht juffrouw Verhoek tot de zeer natuurlijke vraag:

‘Wilde hij u soms over de klandizie spreken?’

‘Dat dacht ik eerst ook,’ gaf haar man ten antwoord, ‘maar het bleek heel wat anders te zijn, iets, waaraan nog geen haar op mijn hoofd ooit gedacht had. Maar laat ik u alles geregeld vertellen. Nauwelijks hadden wij aan het tafeltje plaats genomen, of meneer Van Schalkwijk bestelde een flesch wijn. Ik was hoe langer hoe meer verwonderd. Meneer Van Schalkwijk scheen dit wel te merken, want hij zei: Ik begrijp, dat het u verwondert, meneer Verhoek, dat ik u om een onderhoud heb verzocht. Als ik u hier niet getroffen had, zou ik morgen aan, uw huis gekomen zijn....’

‘Meneer Van Schalkwijk hier?’ viel zijn vrouw hem in de rede.

‘Neen, nu komt hij niet,’ vervolgde Verhoek haastig. Ofschoon.... maar, laat ik eerst verder vertellen. - U weet, zei Van Schalkwijk, dat er binnenkort een verkiezing voor den gemeenteraad zal zijn. - Ik knikte van ja. - Welnu, weet u wien ze candidaat willen maken? - Ik zeg, neen, mijnheer, dat weet ik niet, maar er zijn er knappe genoeg. - Zeker, antwoordde hij, knappen genoeg, maar het zit 'm niet alleen in de knapheid. Het is ook billijk, dat de verschillende belangen in den raad vertegenwoordigd zijn. En nu zal het u toch wel opgevallen zijn, dat voor den winkelstand alleen meneer Beukels in den raad zit, een brave man, maar oud, zoo goed als versleten.

Hier hield meneer Van Schalkwijk op en keek me eens aan. Ik knikte, want het was waar: Beukels is oud. Maar ik begreep nog niet waar Van Schalkwijk heen wilde. - Welnu, vervolgde hij, wat zou u doen, indien men u candidaat stelde?

Nu het hooge woord er uit was, keek hij me weer aan. Ik moet zeggen, dat ik er in het begin verbouwereerd van was, want daar had ik nu in het minst geen erg in. Van Schalkwijk, wien dit niet ontging, zei tegen me: Ik begrijp, dat het u verwondert, dat ik u daar zoo onverhoeds mee aan boord kom. - Ja, dat doet het mij inderdaad, meneer, antwoordde ik; mag ik weten, hoe u op dat gedacht gekomen zijt?

Zeker, zei hij toen weer, wij hadden gisteren bestuursvergadering van de kiesvereeniging naar aanleiding van de vacature in den gemeenteraad. De algemeene opinie was, dat er een vertegenwoordiger van den winkelstand moest gekozen worden. De vraag was alleen, wie daarvoor de meest geschikte candidaat was. Behoef ik u te zeggen, mijn waarde heer, vervolgde Van Schalkwijk, dat u in aller oog de aangewezen man was? Uw zaak is een van de drukste affaires der heele stad, u zelf is een practisch man, - wat was dus natuurlijker dan dat, toen eenmaal in beginsel was uitgemaakt, dat een handelsman zou worden uitgeroepen, de keus op u viel?

Juffrouw Verhoek had haar man laten uitspreken, zonder hem een enkele maal in de rede te vallen. Nu vroeg zij:

‘En wat hebt gij daarop geantwoord?’

‘Wel, dat ik op zulk een aanbod niet was voorbereid, dat er wel beter candidaten waren te vinden. Maar, ik weet het zoo precies niet meer, want ik moet zeggen, dat ik wel een beetje van mijn stuk geraakt was.’

‘En wat zei meneer Van Schalkwijk daarop?’

‘Hij zei, dat hij zich er mee belast had, mij eerst te polsen, daar het bestuur geen verdere stappen kon doen, vooraleer het wist, of ik mij een eventueele candidatuur zou laten welgevallen. Meneer Van Schalkwijk begreep, dat ik er eerst nog eens kalm over wou nadenken, en daarom zou hij tegen het einde der week mijn antwoord komen vernemen, 't Is een aardige prater, die Van Schalkwijk.’

‘Gij hebt u toch nog tot niets verbonden?’ vroeg zijn vrouw weer.

‘Verbonden?.... Neen.... dat is te zeggen, ik zei natuurlijk, dat ik zeer gevoelig was voor de eer.... en dat ik het in overweging zou nemen.... Ik geloof, dat er dit zoo wat bij hoort. Maar overigens heb ik mij niet verbonden. Die Van Schalkwijk weet anders te praten als de knapste advocaat.’

‘En wat denkt ge te doen?’ vroeg zijn vrouw weer.

‘Wat ik denk te doen? Ja, ik weet het nog zoo precies niet.... Ik geloof wel, dat ik er den tijd voor zou kunnen vinden. Ze vergaderen hier nogal zoo druk niet. Maar wat denk gij, vrouw?’

Was het toeval, of hoe kwam het, dat de goede vrouw aan den deftigen heer Van Deinse dacht, en aan Karel, die ingenieur moest worden?.... Lid van den gemeenteraad! 't Klonk toch wel een beetje voornaam.... Een van de drukste zaken in de stad, 't was waar, en dat ze maar een eenvoudig huis hadden, deed daar niets aan af. Er was geen hypotheek op, en menige duizend frank ging er door de handen.... En als er iemand uit den winkelstand moest gekozen worden, dan had haar man er zeker aanspraak op.... Wat den tijd betreft, dien zou hij wel weten te vinden. Zij zou er moeilijker uit kunnen, maar haar man kon er wel een keer in de maand voor een paar uren uitbreken.... Ze waren wel altijd heel eenvoudige menschen geweest, en dat zouden ze blijven, maar daarvoor hoefden ze toch niet voor alles te bedanken. Haar man had al eens kerkmeester kunnen worden, maar dat had hij toen afgeslagen, omdat hij dan alle dag in de kerk moest zijn, en daartoe kon hij zich niet verbinden. Maar lid van den gemeenteraad was gemakkelijker waar te nemen, dacht zij, en het was toch nog deftiger ook.

[p. 171]

‘Nu, wat denkt gij, vrouw?’ herhaalde Verhoek.

‘Ja, ik kan er eigenlijk zoo weinig over zeggen. Het is eene zaak, waar ik zoo geen verstand van heb. Maar gij hebt nog den tijd. Denk er eens goed over. Me dunkt....’

‘Nu?’

‘Me dunkt, ge kunt er mijnheer Van Deinse wel eens over schrijven, of liever, ga er morgen eens heen en vraag hem om raad. Hij is een man van veel ondervinding.’

‘Ja, dat zal ik doen,’ antwoordde Verhoek, ‘mijnheer Van Deinse is een vertrouwd, verstandig man. En dan neem ik Fine mee, die is er ook in lange niet meer geweest. Vindt gij dat goed, Fine?’

‘Zeker, vader, heel goed. Nelly heeft me de vorige week nog geschreven, dat ze het niet aardig vond, dat ik van den zomer nog geen enkelen keer geweest was.’

De koffie werd dien avond koud gedronken, wat nog nooit gebeurd was, en noch Verhoek, noch juffrouw Verhoek konden spoedig den slaap vatten, wat hun maar zelden overkwam. Het vooruitzicht van het lidmaatschap van den gemeenteraad hield hun nu den slaap uit de oogen. Zou het daar wel bij blijven?

IV.

Mijnheer Van Schalkwijk streek met de rechterhand bedachtzaam door zijn zwarten, welverzorgden baard, terwijl hij behaaglijk de beenen voor het open haardvuur uitstrekte en nadenkend in de vlammen staarde, die als vurige tongetjes opkronkelden en aan de houtblokken lekten.

‘Waar denkt ge aan, Henri?’ vroeg mevrouw, van haar boek opziende. ‘Aan mijnheer Verhoek, ons nieuw gemeenteraadslid?’ En een spottend glimlachje krulde zich om de dunne lippen der vrouw, die met scherts dien eeretitel uitsprak.

‘Juist, aan meneer Verhoek,’ antwoordde Van Schalkwijk, tot zijn vrouw opziende. ‘Wat ik u verzoeken mag, Louise, wees nu eens aardig voor die menschen, het kan ons te pas komen.’

‘Ik vind het toch embêtant, dat ge met die lieden aanlegt,’ hernam mevrouw, zich op de lippen bijtend. ‘Een kruidenier!’ Ze sprak dit woord met al de verachting uit, waartoe mevrouw Van Schalkwijk, geboren jonkvrouw Van Leeuwenstein, in staat was.

‘Maar een kruidenier, die er fameus goed bij zit. Gij begrijpt, dat ik eerst inlichtingen omtrent hem heb ingewonnen, en ik kan u verzekeren, dat hij in zijn onooglijk winkeltje heel wat meer verdient dan ik in mijn fabriek. En dan weet gij heel goed, Louise, wat ons huishouden kost. Verhoek zou er van schrikken als hij het bedrag hoorde.’

‘En de eerzame kruideniersvrouw dan, die wij van avond te gast krijgen!’ vulde mevrouw spottend aan. ‘Het goede mensch zal zich hier voelen als een kat in een vreemd pakhuis.’

‘Juist daarom moet gij ze een beetje op haar gemak brengen. Gij hebt er zoo'n slag van, Louise, als ge wilt,’ vleide haar man. ‘En bedenk dan dat de vriendelijkheid goede rente kan opbrengen.’

‘Hoor eens, Henri,’ zei mevrouw, thans ernstig, ‘ik begrijp je maar half, of liever, ik begrijp u heelemaal niet. Gij hadt zelf lid van den gemeenteraad kunnen worden - ge weet, dat ik er erg op gestaan heb - en nu hebt ge in de kiesvereeniging, waar geen sterveling aan hem gedacht had, doorgedreven, dat Ver hoek candidaat zou worden gesteld.’

‘Een spiering om een kabeljauw te vangen,’ merkte Van Schalkwijk op.

‘En alsof dat nog niet genoeg was,’ vervolgde mevrouw, zonder op die onderbreking acht te slaan, ‘moeten Verhoek en zijn vrouw hier aan huis komen; misschien wilt ge er wel uw huisvrienden van maken! Ik moet zeggen, 't is gedistingeerd gezelschap!’

‘Luister nu eens een oogenblik kalm toe, Louise,’ antwoordde haar man, ‘en dan weet ik zeker, dat gij mij gelijk zult geven. Ik had raadslid kunnen worden, dat is waar, maar het zou mij veel vijanden hebben bezorgd. Nu ik de candidatuur van een eenvoudig burgerman als Verhoek heb gepatroneerd, ben ik onder de breede klasse van de burgerij en van den minderen man populair geworden.’

‘Maar daar steekt ge niets mee in den zak!’

‘Direct niet, dat is waar. Maar het volgend jaar is er verkiezing voor de Provinciale Staten, en daar mijnheer Wybouts dan niet meer in aanmerking wenscht te komen, is er een vacature. Hebt ge me begrepen, Louise?’

‘Zoo wat,’ gaf mevrouw Van Schalkwijk ten antwoord. ‘Gij verkiest het lidmaatschap der Staten? Maar....’

‘Wel, begrijpt ge dan niet, dat mijn populariteit onder de burgerij mij daarbij uitstekend te stade zal komen? Verder zal Verhoek, die verplichting aan mij heeft en het ook goed weten wil, me daarbij van veel nut zijn. Hij kent al de boeren en boerinnen in de omliggende dorpen, en als hij me recommandeert, verwacht ik daar nog meer van dan van alle mogelijke advertenties en strooibiljetten. Is het geen voordeelige ruil?’

‘Het kan dat worden, Henri, maar één vogel in de hand is beter dan tien in de lucht,’ antwoordde mevrouw. ‘En daarvoor zult ge een heel jaar lang mooi weer moeten spelen tegenover Verhoek, en hem mitsgaders zijn vrouw in uw huis moeten noodigen. Misschien hebt ge wel plan, ze ook eens te dineeren te vragen? Ik zou het u dan aanraden te doen, als mijn broer, jonker Van Leeuwenstein, over is.’

Mijnheer had het op de lippen te antwoorden, dat Verhoek, die op een flink kapitaal geschat werd, nog zoo'n kwaad figuur niet zou maken naast den kalen jonker Van Leeuwenstein, die behalve zijn adellijk predicaat niet veel meer zijn eigendom kon noemen dan schulden, maar hij zag in, dat, indien het gesprek zulk een wending nam, dit niet veel goeds beloofde voor dien avond.

‘Kom, Louise,’ zei hij, ‘gij zijt anders zoo verstandig en schrander, maar nu schijnt ge 't er op gezet te hebben, mij niet te willen begrijpen. We hoeven het met Verhoek niet drukker aan te leggen dan we zelf willen. Hij is een bescheiden man, en we behoeven dus niet bang te zijn, dat hij ons zal overloopen. Maar dat we hem af en toe eens zien, kan geen kwaad, ook voor het geval ik eens in oogenblikkelijke geldverlegenheid kom.’

Mevrouw, die vooral dit laatste argument goed begreep, knikte en zweeg. Zij wist maar al te goed, hoeveel haar op grooten voet ingericht huishouden verslond, veel meer dan de fabriek opleverde, en bovendien had ze nog al eens in het geheim een ondersteuning doen toekomen aan jonker Van Leeuwenstein. Hierdoor had zij schulden moeten maken, waar haar man niet van wist, en nu zou wellicht Verhoek ook haar uit den brand kunnen helpen. 't Was wel een vreeselijk kleinburgerlijk mensch, maar geld verraadt zijn afkomst niet, en ook het geld van eenen burger zou den aristocratischen heer Van Leeuwenstein niet onwelkom zijn.

Mijnheer Van Schalkwijk had nog een ander plannetje met zijn vriendschappelijke betrekking tot Verhoek, doch met het oog op de prikkelbaarheid, waarvan zijn vrouw dezen avond blijk gaf, vond hij het beter, dat voorloopig vóór zich te houden.

‘Gij hebt Lucie toch gezegd, dat ze straks beneden moet komen?’

‘Ja, maar ze heeft er anders het zuur aan, met juffrouw Verhoek te converseeren. 't Kind heeft zulke echt aristocratische manieren. Dat zegt de jonker ook.’

Een haast onmerkbaar glimlachje plooide zich om de lippen van Van Schalkwijk. ‘Ik wil het wel gelooven,’ antwoordde hij. ‘Zij is nogal trotsch en pedant. Maar ik had toch graag, dat ze die manieren van avond niet ten toon spreidde. Menschen als Verhoek en zijn vrouw zijn daaraan niet gewoon en zullen er niet hard in vallen. Ze moet die maar bewaren tegen dat de jonker komt.’

‘Maar waarom wilt ge dan dat Lucie er bij zal zijn?’ vroeg mevrouw tamelijk bits, geprikkeld door de bedekte toespeling op haar aristocratischen broer.

‘Wel omdat meneer Fred zich ook al te voornaam acht met die menschen aan één tafel te zitten. Ik heb Verhoek en zijn vrouw op een avondje en familie gevraagd, maar als alle twee onze kinderen wegblijven, zullen zij er wat achter zoeken. Voor Fred kan ik wel een verontschuldiging vinden, maar voor Lucie niet. Daarom verlang ik dat ze er bij zal zijn en dat ze die menschen zal ontvangen zooals het behoort. Dat eischt de burgerlijke beleefdheid alleen al, en daar we Verhoek wel eens noodig kunnen hebben, is het te meer zaak, dat hij hier een goed onthaal vindt.’

‘'t Is goed,’ zuchtte mevrouw, of haar groot ongelijk werd aangedaan. ‘Ik zal het Lucie zeggen, en ik hoop, dat zij zich geweld zal willen aandoen, om haar afkeer voor zulke kleinburgerlijke lieden het zwijgen op te leggen.’

‘Dat hoop ik ook,’ zei mijnheer Van Schalkwijk spottend. ‘Maar wat dunkt u, zouden wij moeder ook vragen, of ze beneden wil komen?’

‘Welneen, laat het oude mensch toch boven op haar kamer. Die is aan zoo'n drukte niet gewoon.’

‘O, maar het zal zoo'n drukte niet zijn, en zij zal allicht beter met juffrouw Verhoek kunnen praten dan Lucie.’

‘Hoor eens, Henri, gij moet het nu niet te ver drijven. Het lijkt wel, of ge de heele familie Van Schalkwijk de revue wilt laten passeeren voor de Verhoek's. Die menschen mogen zijn wat ze willen, ze mogen geld hebben en gij kunt hen tot vriend willen voor uwe candidatuur voor de Staten, ze zijn in ieder geval niet van onzen stand en hebben geen aanspraak op de égards, waarmee gij ze wilt overstelpen. 't Kan tòch goed zijn.’

Terwijl Van Schalkwijk en zijn vrouw dit gesprek voerden, waren Verhoek en zijn vrouw bezig met toilet maken voor hun bezoek. De laatste had er eerst wel wat tegen opgezien: zij kwam bijna nergens, en nu bij zulke voorname lieden een bezoek brengen, was in haar oog eene gebeurtenis van buitengewoon groot gewicht. Maar haar man had haar ten laatste overreed, en dan, de ijdelheid, die in haar hart begon op te schieten, had er ook het hare toe bijgedragen om ze over de bedenkingen, die eerst bij haar waren opgekomen, te doen heenstappen.

Het lidmaatschap van den gemeenteraad bracht nu eenmaal verplichtingen mee, waaraan zij zich niet konden onttrekken. In huis zouden ze natuurlijk, zooals vroeger, dezelfde eenvoudige levenswijze blijven volgen, maar tegenover de buitenwereld waren ze nu in een eenigszins andere verhouding gekomen. Vóór de verkiezing hadden ze dat alles zoo niet bedacht, maar nu het er eenmaal toe lag, moesten ze ook de lasten dragen, die aan de lusten onafscheidelijk verbonden zijn.

Verhoek had spoedig vernomen, dat hij eigenlijk aan de belangeloosheid van mijnheer Van Schalkwijk zijn candidaatstelling te danken had. De goede man, in alles wat zijn zaken betrof, zoo scherpzinnig, had het inderdaad voor belangeloosheid aangezien en niet vermoed, dat de industrieel, zooals hij het tegen zijn vrouw zei, een spiering had uitgeworpen om een kabeljauw te vangen.

‘Het is tijd, vrouw, we moeten gaan,’ zei Verhoek tegen zijn echtgenoote, die zich al honderdmaal in den spiegel had bekeken, om te zien, of de hoed en mantel, die zij zich opzettelijk voor deze gelegenheid had laten maken, haar goed pasten.

‘Ja, ja, ik ben klaar,’ antwoordde juffrouw Verhoek een beetje zenuwachtig, - zij, die anders geen zenuwen kende. ‘Zeg, Fine, staat mijn mantel goed? Valt hij van achteren wel goed? Me dunkt, dat hij onder de oksels een beetje trekt.’

‘Neen, moeder, dat denkt u maar,’ antwoordde het jonge meisje, dat van avond minstens een halfuur voor kamenier gediend had, terwijl haar moeder anders nooit dergelijke hulp noodig had, ‘De mantel zit u keurig.’

‘Kom nu, vrouw,’ herhaalde Verhoek, die al vijf minuten den knop van de deur in de hand hield. ‘We mogen die menschen niet laten wachten.’

Nog een blik in den spiegel, nog even haar hoed een beetje verschikt, nòg een blik in den spiegel, en juffrouw Verhoek volgde haar man.

(Wordt vervolgd.)

[p. 172]

De Kruisgang. Het klooster. de benedictijner abdij maria-laach.