De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 14

[p. 41]

[Nummer 6]

Het testament van den zonderling,
door
J.R. van der Lans.

IV.

Wat een hemelsch weer toch vandaag! zei Lina, de jonge postdirecteursvrouw tot haar man, terwijl zij bedrijvig door de kamer op en neer dribbelde en de laatste hand legde aan de voorbereidingen tot de koffietafel.

de wekelijksche kerkgang van den sultan, naar een photographie van de Gebroeders Abdoellah te Constantinopel.

Het was duidelijk dat zij visite wachtte; want zij had van dat klaarzetten bijzonder veel werk g maakt. De blauw porseleinen filtreerkan prijkte aan het hoofdeinde van de tafel op een nikkel komfoortje, dat als zilver blonk, en verhief zich boven de verdere stukken van het servies als de koning in het schaakspel. De tasjes en schoteljes, de beschuittrommeltjes, het lepeldoosje, alles blonk van nieuwheid en netheid op het smetteloos witte dekservet, zwierig in de schuinte over de schoonglimmende tafel uitgespreid. En het blijde licht van den prachtigen zomerdag, dat door een groot breed raam, met welige kamerplanten opgevroolijkt, naar binnen viel, wierp op alles een gloed van gezellige opgewektheid.

‘Mina had geen beteren dag kunnen uitkiezen,’ ging het jonge vrouwtje voort, terwijl zij den suikerpot met suiker vulde. ‘Als we het zoo de heele week mogen houden, zullen we nog goed profiteeren. Nu, de brave meid mag ook wel eens eene uitspanning hebben; want ze heeft een erg ingespannen leven met dat gestadige lesgeven en de beslommeringen van zoo'n druk huishouden. Ik begrijp me dikwijls niet hoe ze 't uithoudt; want van de sterksten is ze bepaald niet. 't Zal me benieuwen hoe ze er uitziet; in elk geval zal ze wel moe zijn van de reis; want dat is ze natuurlijk niet gewoon, en het is een heele zit in den trein.’

‘Me dunkt, als gij haar van 't spoor wilt halen, moogt gij stil aan wel heengaan,’ zei haar man, die, in kantoorjasje en pantoffels, met de handen in den zak, op zijn doode gemak, met welgevallen de bedrijvigheid zijner vrouw aanzag. Het plattelandskantoor gaf niet veel drukte. Hij kon het werk op zijn slofjes af en hij genoot nog ten volle de weelde van een jong man, die zich pas in zijn huishouden gezet heeft.

‘O,’ zei Lina, ‘ik ben onmiddellijk klaar. Ik heb den hoed maar op te zetten. En 't is een stapje van hier naar 't spoor.... Ik kan er niet van over dat Mina het zoo treft met het

[p. 42]

weer. Ik zou 't eeuwig jammer gevonden hebben, als we regen gehad hadden; want dan had ze haar geld in armoe verteerd, en de stumper zal het toch al niet te best kunnen missen. Er komt wat noodig in zoo'n groot huishouden.... Wat of ze wel van ons huishoudentje zeggen zal?’

‘Gij hebt haar zeker in dien dikken brief alles al haarfijn beschreven?’

‘Wel neen, mijn papier was vol eer ik het wist. Ik geloof niet eens dat ik haar verteld heb wat een lieven tuin we hebben. Daar zal ze plezier in hebben. Ze houdt zoo van bloemen.’

Zoo babbelende strikte zij voor den spiegel de linten van haren hoed vast.

‘Zie zoo, nu zal ik maar even uitloopen, hè vent. Gelukkig dat ik dat buiten zoo ongegeneerd kan doen,’ voegde ze er bij, hare handschoenen aantrekkend.

‘Nu tot strakjes. Gij gaat zeker nog even naar 't kantoor. Als ge de kamer uitgaat, trek dan de deur achter u dicht, dat de kat niet naar binnen komt. Ik zal Sientje in 't voorbijgaan zeggen, dat ze er eens op let.’

En vroolijk trippelde de jonge vrouw de deur uit, in de gang uit den standaard een parasol nemend, dien ze opstak voor de felle zon. Uit de stijve dorpstraat was ze al gauw op den frisschen buitenweg, die door het open veld naar de statie leidde. Aan weerszijden strekten zich welige akkers, tuinen en weiden uit; hier en daar kwam ze langs een bouwmanswoning, maar al gauw zag ze midden uit het groen het kleine roodsteenen statiesgebouw voor zich oprijzen. Groote aanloop was er niet, en de kleine wachtkamer was volslagen leeg. Lina moest wel driemaal aan het loket tikken eer zij aan een kaartje geholpen was, dat haar recht gaf om op het kleine perron den trein te zien aankomen.

Met de parasol boven het hoofd en de hand voor de oogen gluurde zij in de richting, van waar hij komen moest. Eindelijk werd in de verte de rookpluim zichtbaar en eerst zachtjes, daarop met toenemende snelheid en aanzwellend gerommel kwam hij aanstoomen. De chef en het verder personeel kwamen op hun doode gemak te voorschijn.

Daar stond de trein stil, de portieren werden opengegooid, de naam van de statie vijf, zesmaal afgeroepen en er stapten drie passagiers uit, twee handelsreizigers met veel bagage en een zwaarlijvige oude boerin, die zich uit voorzorg eerst in zittende houding op de loopplank liet neerglijden en daarop met haar voeten den vasten grond zocht.

Lina, die in blijde verwachting op den trein was toegetreden, hielp het onbeholpen goede mensch, maar keek intusschen met groote oogen uit naar de bezoekster, die zij verwachtte.

Zij zag tot hare verbazing niemand meer uitstappen en liep nog een keer den trein langs, nieuwsgierig elke coupé met de oogen doorvorschend, maar Mina was nergens te zien, en de chef luidde den trein alweer af.

Verlegen bleef Lina een oogenblik op het perron staan en oogde den vertrekkenden trein teleurgesteld na.

Wat was dat nu? Had Mina zich niet aan de afspraak gehouden? Dat was niet aardig van haar, omdat ze wist dat ze zou afgehaald worden; maar misschien was er iets tusschen gekomen; als ze maar geen ongeluk gekregen had!....

Zoo vroolijk en opgewekt als Lina naar de statie gewandeld was, zoo teleurgesteld en ontstemd keerde ze naar huis terug.

Haar man wachtte haar aan den ingang van het kantoor.

‘Ze is niet gekomen, hè,’ zei hij. ‘Zoo even ontving ik een telegram: tot mijn groote spijt verhinderd, Moeder plotseling ernstig ongesteld.’

‘God, da's treurig,’ riep Lina met innig medelijden uit. ‘Wat het mensch opeens mag gekregen hebben! Dat spijt me erg, vooral voor die arme Mina! Ze had zich zooveel genoegen van dit uitstapje voorgesteld. Wel wel! een mensch moet toch maar ongelukkig zijn. Die arme Mina!’

Treurig en hoofdschuddend ging Lina naar binnen, zette den hoed af en wierp zich ontmoedigd in eenen leuningstoel.

Haar man was haar naar binnen gevolgd en bleef haar besluiteloos en meewarig aanzien.

Daar zaten ze nu met hun keurig aangerichte koffietafel, waar het servies zoo vroolijk glom en glansde in de zonnestralen, en de versche broodjes, de rooskleurige ham, het helderroode rookvleesch. de goudgele boter en oranjekleurige Edammerkaas zoo uitlokkend hun frissche kleuren ten toon spreidden op het blanke linnen.

Wat eene teleurstelling!

‘Ja, we moeten in Godsnaam maar alleen koffiedrinken,’ zei Lina ten slotte opstaande. ‘We kunnen er toch niets aan doen. De hemel geve dat het maar een voorbijgaande ongesteldheid is....’

‘We willen 't hopen; dan kan Mina hare schade altijd nog inhalen,’ zei de postdirecteur om zijne vrouw wat op te monteren.

Maar Lina was voorgoed neergeslagen en lusteloos schonk zij koffie, zonder er zelf haast een mond aan te zetten. Van den overvloedigen voorraad werd maar weinig en bijna zonder spreken gebruikt. Telkens bleef Lina in gedachten verzonken voor zich zitten kijken. Wat of die goede mevrouw De Lang toch wel plotseling overkomen mocht zijn?

‘Ik denk dat we daar wel gauw iets naders van hooren zullen,’ zei Eduard. ‘Ze zal wel gauw schrijven.’

‘Wanneer zouden we bericht kunnen hebben?’

‘Ja, als ze van morgen dadelijk geschreven heeft, van avond nog, met de laatste post.’

Met spanning wachtte Lina die post af. Den heelen dag kon zij zich de gedachte niet uit het hoofd zetten aan de teleurstelling van die goede Mina, die zich zooveel genoegen van haar uitstapje had voorgesteld en dit nu opeens door de ziekte van hare moeder zoo treurig moest verijdeld zien. Voor haar zelf was 't natuurlijk niet minder onaangenaam; want ook zij had zich in haar opgetogenheid van jong vrouwtje een heele week van prettig samenzijn met haar vriendin gedroomd. Maar wat was haar ontgoocheling in vergelijking met die van het wakkere meisje, dat de ontspanning, waarop zij hoopte, eensklaps door bange zorg en bekommering vervangen zag!

‘Die arme Mina!’ zuchtte Lina den heelen dag, en zij stelde zich allerlei akelige tafereelen voor van de ontroering, die er heerschen moest in het huis van Dr. De Lang, nu de werkzame huismoeder, die anders op alles het oog hield, plotseling op het ziekbed geworpen was.

Toen 's avonds de bode de brieven van het spoor aanbracht, was Lina, die op den man geloerd had, dadelijk bij den directeur op het kantoor om te zien of het verwachte schrijven er ook was; maar op geen der enveloppen herkende zij het adres in de bekende hand; geen enkel der brieven droeg het postmerk van hare geboortestad.

Den volgenden morgen was zij bij het nazien van de eerste post alweer bij de hand; maar ook dezen keer bleef het verlangde nader bericht achterwege.

Dat uitblijven van alle verdere tijding vergrootte haar ongerustheid; want zij maakte er uit op dat de toestand van de zieke Mina zelfs niet veroorloofde een oogenblik aan schrijven te denken. Eduard poogde haar gerust te stellen door een tegenovergestelde gevolgtrekking. Maar Lina vreesde het ergste.

Eerst in den middag, toen de bode weer een bundel brieven, kaarten en allerlei papieren van het spoor aanbracht, bleek daaronder een stuk te zijn, dat aan de pijnlijke onzekerheid van Lina een einde maakte, maar haar helaas nog smartelijker trof.

Het was een papier met zwaren rouwrand. Met bevende vingers rukte zij het haar man uit de hand en las:

† M.

Met diepe smart deelen wij U mede dat onze innig geliefde Echtgenoote en Moeder, Mevrouw Jacoba Maria de Lang, geboren Groenkuizen, heden plotseling, ofschoon nog tijdig voorzien van de Genademiddelen der H. Kerk, in den Heer overleden is, in den ouderdom van bijna vier en vijftig jaren.
Wij bevelen de dierbare Overledene in uwe godvruchtige gebeden....

Meer zag Lina niet. Tranen verduisterden hare oogen en schreiend wierp ze zich tegen de borst haars echtgenoots, die met innige deelneming hare handen in de zijne drukte.

‘God! God! Eduard! Wat een slag!’ jammerde zij. ‘Die arme Mina! En haar vader! En haar broers en zusjes! 't Is verschrikkelijk!’

‘Ja, de menschen zijn diep te beklagen. Ze worden wel zwaar beproefd,’ stamelde Eduard, verslagen voor zich kijkende.

‘Dood! die goeie, brave mevrouw De Lang! Ze was toch altijd zoo rusteloos in de weer, en altijd even welgemoed! Wat een verlies voor zoo'n huishouden! En dat zoo plotseling! Stel u eens in de plaats van die goeie Mina, die zich voorgesteld had, hier een aangename acht dagen door te brengen en die nu bij het lijk van haar moeder zit.... Och! och! ik zou zoo op 't spoor kunnen stappen om haar te gaan troosten....’

Haar man haalde zuchtend de schouders op.

‘In zulke gevallen is 't zoo uiterst moeilijk wezenlijk troost te brengen. Men denkt soms een balsem op de wond te leggen en men rijt ze veeleer open.... Ik heb dat bij ondervinding gehad, toen vader stierf.... Al wat de vrienden met de beste bedoelingen tot mijn troost zeiden maakte op mij het effect alsof ze wroetten in mijn verdriet.... Het liefst werd ik met mijn leed alleen gelaten. En ik geloof dat dit bij groote smart nog het beste is.... De menschen weten ook niet wat ze zeggen moeten, soms weten ze niets uit te brengen dan onhandige en onverstandige dingen: de wijsten zeggen gewoonlijk het minst.... Een zwijgende handdruk, een blik van innig meegevoel is dikwijls welsprekender dan veel woorden.... Ik zou u niet raden er heen te gaan; gij zult u niet kunnen inhouden en door tranen de droefheid nog vermeerderen.... Er zal door de kinderen toch genoeg geschreid worden.... Daarbij zou de aandoening nadeelig op u kunnen werken; gij moet u in acht nemen...’

De jonge vrouw schreide stil voort achter haar zakdoek.

‘Dat ik dan niets kan doen om mijne deelneming te toonen!’ zuchtte zij na eene pooze.

‘Probeer of gij hun een hartelijken troostbrief kunt schrijven.’

‘Ja, daar zal ik me toe zetten.... ik zal naar mijne woorden niet hoeven te zoeken....’

En met roodgeweende oogen zette ze zich aan haar mans schrijftafel in de huiskamer, terwijl Eduard zich weer naar zijn kantoor begaf, na eerst zijn diepbedroefd vrouwtje met een kus tot kalmte te hebben gesust.

Inderdaad had zij niet meer naar woorden te zoeken; de pen vloog krassend over het papier, maar de tranen verduisterden telkens haar oogen en deden, op den brief neergedrupt, de letters ineenvloeien. Zij zag zich verplicht een schoon velletje te nemen, en alvorens ze dit met bevende hand in de enveloppe schoof, was het ook nog met menigen traan besproeid. Maar dat kwam er niet op aan, dacht ze; Mina mocht wel zien, dat zij niet met droge oogen dien brief had kunnen schrijven.

Toch voelde Lina haar bezwaard hart opgelucht, toen ze haar innig meegevoel in het leed harer vriendin aan het papier had toevertrouwd en de brief, behoorlijk door haar man op het kantoor afgestempeld, in de tasch van den bode naar de statie vertrok, om ginds de tolk te zijn van haar oprechte deelneming.

Zij ging na welken indruk haar eenvoudig, hartelijk schrijven op Mina, haar vader en de grootste kinderen zou maken, en al stelde zij zich niet voor dat het hun grooten troost zou brengen in hun verdriet, ze voelde toch dat het hun goed zou doen, daar Mina er haar goed hart uit zien zou.

En met spanning wachtte zij intusschen eenig nader bericht van hare vriendin af; want zij kon zich maar niet begrijpen welke verraderlijke ziekteaanval haar brave moeder toch zoo plotseling op het doodbed kon geworpen hebben. Dikwijls moest Eduard haar die gedachten uit het hoofd praten, daar hij vreesde dat de treurige aandoeningen, die zoo onverwacht haar opgetogen stemming als gelukkige jonge vrouw waren komen verstoren, een verkeerden invloed

[p. 43]

op haar gestel konden hebben; ze was zoo erg vatbaar voor gemoedsbewegingen.

Om haar te verstrooien maakte hij nu en dan een wandeling met haar door het open veld, en op een keer dat zij op een buitenweg den pastoor ontmoetten en Lina den waardigen man in weinig woorden en alweer onder tranen het leed, dat haar kwelde, had meegedeeld, zei hij met de rustige kalmte van den priester, die voor elke zielewond den christelijken balsem gereed heeft:

‘Daar is niets aan te doen, kind, dan er hartelijk voor te bidden.... Bidden voor de overledene en bidden voor degenen, die zij achterlaat. Dat is het beste en verstandigste wat gij op 't oogenblik voor hen doen kunt; 't is ook het wijste voor u zelve: er is niets wat zoo bedarend werkt op een geschokt gemoed als een hartelijk gebed.’

Lina, die den raad van den braven dorpspastoor niet in den wind sloeg, mocht weldra de goede uitwerking daarvan ondervinden. Het gebed bracht haar in de rechte stemming om den roerenden brief te lezen, dien zij een paar dagen later van haar vriendin ontving en die haar gevoelig hart anders zeker te geweldig zou aangegrepen hebben:

Beste vriendin,

Eindelijk kan ik er mij eens toe zetten, mijn overkropt hart voor u uit te storten. Ge zult begrijpen dat ik er tot dusver den tijd niet voor heb kunnen vinden. Die laatste verschrikkelijke dagen zijn als in een wervelwind voorbijgegaan. Soms is het mij of alles maar een benauwde droom is geweest, waaruit ik wakker schrik op moeders stem. Maar het is, helaas, treurige, onverbiddelijke werkelijkheid. Moeders stem zal ik niet meer hooren; dezen nacht heeft zij voor het eerst buiten geslapen, in de koele aarde van het kerkhof. Ik kon het mij haast niet voorstellen, terwijl ik wakker lag en de klok hoorde slaan: één uur, twee uur, drie uur.... Ik kon me maar niet begrijpen dat die goede moeder, die altijd zoo trouw over ons gewaakt had, die, toen we nog kleine kinderen waren, dikwijls 's nachts aan ons bedje kwam kijken of we wel warm waren toegedekt, en later, als we ziek waren, ons zoo liefderijk verzorgde, dat diezelfde goede moeder nu eenzaam daarbuiten lag, op het kille kerkhof, in regen en wind....

't Is vreemd dat een mensch zich zulke rare dingen in 't hoofd kan halen; want het verstand en het geloof leeren ons toch wel beter. Ik weet dat moeder niet op het kerkhof, maar bij onzen Lieven Heer in den hemel is, of wanneer zij nog voor menschelijke zwakheden mocht te boeten hebben, toch zeker spoedig de eeuwige rust zal genieten, die zij door haar werkzaam leven verdiend heeft.

Die gedachte is ons een groote troost in onze droefheid. Als wij om moeder schreien, dan zegt vader, al schieten ook hem de tranen in de oogen: ‘Kinderen, schreit zoo niet; moeder is goed af. God geef dat we allemaal zoo'n sterfbed mogen hebben.’

Dat sterfbed is dan ook treffend en troostend geweest. Moeder is afgestorven als een heilige. Geen klacht is over hare lippen gekomen. Geen zweem van verzet tegen den wil van onzen Lieven Heer, die haar zoo plotseling uit haar gezin wegrukte. ‘Al wat God belieft, kinderen,’ zei ze, om ons op de scheiding voor te bereiden. ‘Hij weet alleen wat het beste voor ons is. Hij zal ook in Zijn goedheid wel voor u zorgen, als ik er niet meer ben.’

Toch geloof ik dat zij zich, om ons moed te geven, sterker hield dan ze werkelijk was en inwendig er zwaar onder leed, dat zij ons zoo schielijk moest verlaten.

Denk ook eens aan, beste Lina: binnen drie dagen was zij gezond en dood! Maandagmorgen stond zij op het punt mij naar de statie te vergezellen. Jan en Willem hadden wij met de bagage vooruitgestuurd. Juist terwijl ik vader een kus gaf om afscheid van hem te nemen, hoorde ik een zwaren zucht en een doffen slag. Verschrikt zag ik om en daar lag moeder, zoo bleek als een doode, achterover in haar stoel gezonken. Zij had er den heelen ochtend al betrokken uitgezien, maar wij hadden gedacht, en zij zelf ook, dat dit enkel zenuwachtigheid was ten gevolge van de drukte, die de jongens maakten, en we meenden dat de wandeling naar de statie haar goed zou doen. En nu moesten wij haar, gekleed en wel om de deur uit te gaan, ineens machteloos zien neerzijgen. ‘Gauw, Mina, een glas water!’ riep vader, die zich ondanks zijn rheumatische pijnen met geweld oprichtte om haar zinkend hoofd te ondersteunen. Met bevende hand poogde hij haar uit het glas te laten drinken, maar zij hield de lippen en de oogen stijf gesloten. In onzen doodelijken angst stuurden wij Rika dadelijk naar den dokter. Eer die er was, hadden wij, met behulp van water en azijn, moeder ten minste zoover gekregen dat zij de oogen opende. Nooit zal ik den treurigen, meelijdenden blik vergeten, waarmee zij me toen aanzag, terwijl ik daar, met mijn hoed nog op en mijn mantel nog om, voor haar geknield lag. Het was of zij om verschooning vroeg, dat zij mijn reisplannetje zoo op eens verstrooide. Spreken kon ze nog niet, maar o! wat een uitdrukking lag er in haren blik! Vol liefde zag ze nu vader, dan ons aan.

Eindelijk kwam de dokter en constateerde een hartverlamming. Hij zei het wel niet dadelijk om vader en ons niet te heftig te schokken; maar zachtjes aan bereidde hij ons toch op het ergste voor. Zoodra moeder te bed gebracht was, gaf hij te verstaan, dat het raadzaam was, een geestelijke te roepen. Gelukkig kreeg moeder in den loop van den dag de spraak terug, zoodat zij met alle godsvrucht en stichting de heilige sacramenten kon ontvangen.

Nooit zal ik het plechtig oogenblik vergeten, toen wij allen snikkend om haar bed geknield lagen en zij, alvorens de H. Communie te ontvangen, vader en ons vergiffenis vroeg voor het ongelijk, dat zij ons buiten haar weten kon aangedaan of de ergernis, die zij ons ooit kon gegeven hebben. O Lina, terwijl ik dit schrijf, komen de tranen mij in de oogen. Die goede, beste moeder, ons vergiffenis vragen, terwijl zij zich altijd voor ons opgeofferd had en terwijl wij juist door onze kinderlijke ongezeglijkheid haar het leven zoo dikwijls moeilijk gemaakt hadden en misschien hare dood hadden verhaast!

Ach, als gij gezien hadt, Lina, hoe de jongens en vooral Rika te keer gingen. Zij vielen letterlijk tegen elkander aan van het schreien en snikken. Op last van den dokter moest ik ze uit de kamer doen tot ze wat bedaard waren. Hij vreesde dat zij moeder te veel zouden hinderen, maar moeder zag ons toch allemaal liefst zooveel mogelijk om zich heen. ‘Och, laat ze maar bij hun moeder blijven,’ zei ze, wanneer de dokter de kinderen wegstuurde, ‘ze zullen mij niet lang meer hebben.’ En één voor één mochten we telkens aan haar bed komen, en met ieder afzonderlijk had zij dan wat te regelen. Zelf bereidde ze er ons op voor, dat wij haar spoedig zouden moeten missen, drukte ons op het hart haar niet te vergeten en vooral toch gehoorzaam en goed jegens vader te zijn, die het zwaarst onder het verlies zou lijden, altijd als goede broers en zusters veel van elkaar te houden; braaf en godsdienstig te blijven en voor haar te bidden na hare dood.

Nu, ik geloof niet dat een van ons die laatste vermaningen van onze stervende moeder licht zal vergeten. Wij kunnen den goeden God niet genoeg danken dat zij nog zooveel tot ons heeft mogen spreken, niettegenstaande hare krachten snel afnamen. Maar het scheen wel, dat hoe zwakker zij werd naar het lichaam, hoe sterker zij werd naar de ziel.

Woensdagmiddag tegen halfzes - we hadden juist gegeten, voor zoover we ten minste iets door de keel hadden kunnen krijgen - is moeder bij volle kennis, en in volkomen overgeving van Gods heiligen wil gestorven, na ons allen één voor één vaarwel gekust te hebben.

Ge zoudt ze niet gekend hebben, Lina, als gij haar op het doodbed had zien liggen. Ze scheen wel tien jaar jonger geworden; al de pijnlijke trekken, al de rimpels van haar voorhoofd waren als gladgestreken en het was of er een lach om haren mond speelde.

Onze Frans heeft eene teekening van haar gemaakt op haar doodbed, die wij geen van allen met droge oogen kunnen aanzien. Wij begrijpen niet hoe de Jongen ze zóó sprekend heeft kunnen krijgen; want onder het teekenen moest hij telkens zijne tranen afwisschen.

Mijnheer Bokels, van wien wij buitengewoon veel deelneming hebben genoten, beloofde hem dadelijk twintig frank, als hij er voor hem een copie van maken wilde. En dat heeft Frans gedaan ook, tot groote tevredenheid van den besteller.

Ik had nooit kunnen denken dat die droge, saaie man zoo hartelijk kon wezen. Ook vader stond er verbaasd over. Mijnheer Bokels was de eerste, die op het bericht van moeders dood ons kwam opzoeken en dat niet alleen om zijn deelneming te betuigen - de man was diep aangedaan - maar ook om vader zijn diensten aan te bieden. Hij heeft alles voor de begrafenis beloopen en stond er op, zelf voor de kist te mogen zorgen. Nu, hij heeft een prachtige, zware kist gemaakt, eikenhout met een verzilverd kruis en schroeven. Vader was er werkelijk van aangedaan.

Gisterenochtend is moeder begraven. Er was veel deelneming van de buren en bekenden, vooral bij de uitvaart in de kerk. Ook uw goede ouders waren in de mis en ik heb hen nog even gesproken. Ik moet u veel groeten van hen doen.

En nu is het huis als uitgestorven, Lina. Het zal lang duren eer wij de smart te boven zijn. Rika en de jongens zijn dezelfde niet meer van vroeger. Vader houdt zich goed, hoewel de aandoeningen van de laatste dagen natuurlijk heel nadeelig op zijn gestel hebben gewerkt. Hij laat u vriendelijk danken voor uw zoo hartelijken brief en ook ik ben er u niet minder erkentelijk voor, Uw goed hart sprak er zoo duidelijk uit en in het verdriet is het zoo troostend, echte deelneming te ondervinden.

Van mijne reis kan natuurlijk nu vooreerst niets komen, maar in den geest hoop ik, blijven wij toch vereenigd. Ik beveel moeder in uwe gebeden en verzoek u bij gelegenheid ook eens een Weesgegroetje te bidden voor

uwe diepbedroefde vriendin

Maria de Lang.

(Wordt vervolgd.)