De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 13

[p. 257]

[Nummer 33]

de dood van brunelleschi, naar de schilderij van fr. leighton.
(In het bezit van Dr. Alphons von Steinle te Frankfort aan den Main).

[p. 258]

Toch gelukkig,
Door
J. Vesters Jr.
(Vervolg.)

Poolshoogte.... omtrent Trees....’ herhaalde de heer Bruning, wien nu een licht opging, ‘maar we kunnen Willem toch niet laten loopen, dat gaat niet.’

‘Dat gaat wel, en het zal gebeuren ook,’ hernam mevrouw. ‘Of denkt gij dat ik Trees een paar jaar op hem wil laten wachten, met de kans dat hij dan weer om een andere reden uitstel zal komen vragen.’

‘Maar Trees houdt immers van hem, en als zij het er mee eens is, is alles in orde. Ze is ons hier toch niet te veel, en ik was eigenlijk blij, dat het huwelijk nog wat zou worden uitgesteld, want ik had ze nog niet graag gemist.’

‘O gij, gij zijt een egoïst, gij denkt alleen maar aan u zelf. Maar ik denk aan Trees' toekomst, en nu voorzie ik wel, dat daar niets van terecht zal komen, als ze moet wachten, tot het Willem gelieft met haar te trouwen.’

‘O, wat dat betreft, Willem zou best willen, maar ik vind het lief van hem, dat hij zijn moeder niet alleen voor de zorg wil laten zitten.’

‘Ik ook, maar Trees mag daar niet onder lijden. Kort en goed, ik zal het tusschen hen wel uitmaken. Nu zich een betere partij voor haar aanbiedt, waren wij wel zot, indien wij ons die lieten ontschieten en Trees geduldig op Willem lieten wachten.’

‘Zijt gij daar wel zoo zeker van, dat Van Gerve een betere partij is?’

‘Ja, hij is een wakkere jongen, die uit zijn oogen weet te kijken. Dat beheeren van het vermogen van dien gekken Groothuis zal hem ook geen windeieren leggen.’

‘Maar is dat wel in den haak?’

‘In den haak? Wat bazelt gij nu? Gij kunt aan het geld toch niet zien, waar het vandaan komt of hoe het verdiend is, en heelt Van Gerve geen gelijk, dat hij van Groothuis ziet te halen wat er te halen is. Als hij het niet doet, doet het een ander.’

‘Ik weet zeker dat Trees niet van hem houdt, en als....’

‘Zoo, weet ge dat zeker?’ viel mevrouw hem in de rede, door de tegenwerpingen van haaiman geprikkeld. ‘Ik veronderstel dat Trees genoeg verstand zal hebben om te begrijpen wat voor haar bestwil is, en als ze dat niet heeft, moeten wij het haar duidelijk maken, daar zijn we ouders voor.’

Bruning zweeg, wel wetend, dat hij tegen de pleitzucht zijner vrouw niet was opgewassen. Zij maakte dadelijk gebruik van het voordeel, dat ze op hem behaald had, en zei:

‘Wees nu eens verstandig, Bruning, en beschouw kalm den stand van zaken. Als gij dat doet, dan zult gij mij moeten toegeven, dat Van Gerve, zooals de zaken thans staan, een veel betere partij voor Trees is dan Veltman. En daar moeten wij naar kijken, al het overige is maar beuzeling.’

‘Voor Willem zal het een onaangename verrassing zijn als hij het hoort....’

‘Laat dat maar aan mij over; ik neem alles op mij.’

‘En Trees dan? Gij weet, dat zij het met Willem geheel eens is en het uitstel heeft goedgevonden.’

‘O dat spreekt vanzelf, ze heeft zich laten bepraten, maar ik zal het haar wel anders aan het verstand brengen.’

‘Ik vrees er voor,’ antwoordde de heer Bruning, ‘want er staat een hoofdje op, dat heeft ze van haar moeder.’

‘Houd u daar nu als 't u blieft heelemaal buiten,’ hernam deze, ‘en laat mij het heele zaakje bedisselen. Gij zult zien, dat we hier binnenkort in huis bruiloft zullen hebben, al is de bruidegom dan een andere.’

Mijnheer Bruning antwoordde maar in zijn hart was hij allesbehalve hiervan overtuigd en, indien hij zijn gemoed had durven uitspreken, zou hij het ook niet gewenscht hebben. Hij rekende op den tegenstand van Trees, die wederkeerig zoo al niet op zijn steun, dan toch op zijn sympathie kon rekenen. Het deed hem, die altijd min of meer onder de pantoffel van zijn vrouw had gezeten, heimelijk genoegen, dat ze nu eens met iemand te doen zou krijgen, die haar staan kon. Want, zooals de heer Bruning gezegd had, Trees had inderdaad een hoofdje.

V.

Haastig trippelde Trees de straat over. Het was koud, ook al scheen de zon, want een scherpe Oostenwind gierde door de straten. Nu en dan hield ze haar mof tegen haar mond, meer nog om haar ontroering te verbergen, dan om zich tegen de koude te beschutten.

Allerlei gedachten woelden in haar hoofdje om en verdrongen elkaar. Zij was zoo gelukkig geweest in het vooruitzicht van de toekomst, die haar had toegelachen. Zij had daaraan geen hooge eischen gesteld, zij was bescheiden geweest, o zoo bescheiden. Zoo vaak had ze vriendinnetjes en nichtjes mooie plannen hooren maken, luchtkasteelen zien bouwen, die jammerlijk waren ingestort voor den adem der kille werkelijkheid, dat zij alle gedachten aan schittering en glans, die in een jong-meisjes-hoofd zoo licht opkomen, had laten varen en zich vergenoegde met een zeer bescheiden mate van stil, huiselijk geluk.

Dat was toch niet te veel gehoopt, had ze gedacht, maar helaas, hoe bitter was ze ontgoocheld. Niet door het uitstel van Willem, neen. Al had haar dit een oogenblik van zeer begrijpelijke teleurstelling bezorgd, zij bezat een te edel gemoed, om Willems besluit niet te billijken en gaarne mede het offer te brengen, dat van haar gevraagd werd. Haar achting voor Willem was daardoor nog toegenomen en ze zei bij zich zeil, dat hij, die een zoo goede zoon was voor zijn moeder, later ook een goed echtgenoot voor haar zou zijn. Twee jaren zouden spoedig voorbij zijn en hun geluk zooveel te grooter, naarmate het met meer opoffering was gekocht.

Wat haar zoo bitter griefde was de houding van haar moeder, die er bij haar op had aangedrongen, dat ze met Willem zou breken, onder voorspiegeling van een goede partij in het verschiet. Zij had geweigerd, kalm maar beslist, en toen haar moeder aanhield, had ze haar verzocht geen verdere moeite te doen, daar zij Willem haar woord gegeven had en altijd de zijne zou blijven.

Misschien was het voorzichtiger geweest, meer diplomatisch te werk te gaan, maar zij kon niet veinzen, zij zou dit harer en Willem onwaardig geacht hebben. Al de overredingskracht harer moeder had dan ook niets gebaat, en toen deze dreigde, dat zij dan Willem zou afzeggen, had zij kalm geantwoord: ‘U kan dat doen, moeder, maar ik zal met niemand anders trouwen dan met Willem.’

Den vorigen dag had zij die bedreiging ten uitvoer gebracht, er op rekenende, dat Trees, wanneer de beslissing eenmaal gevallen zou zijn, wel tot andere gedachten zou komen. Wanneer Van Gerve haar het hof maakte, zou ze Willem langzamerhand wel vergeten. Gevallen als dit kwamen zoo dikwijls in de wereld voor, en het gebeurde dagelijks, dat jongelieden, die elkaar eeuwige trouw gezworen hadden, weldra geheel van elkaar vervreemdden en elk hun eigen weg gingen. Mevrouw Bruning had dit in haar leven al zoo vaak gezien, dat ze niet twijfelde, of met Trees en Willem zou dat ook zoo gaan.

Het jonge meisje had spoedig begrepen, wien haar moeder voor haar op het oog had. Het was dus niet zonder reden, dat ze altijd een instinctmatigen afkeer en vrees voor Van Gerve had gehad. Ze dacht weer aan haar gesprek met Willem, toen ze hem haar angst had geopenbaard en hij haar had pogen gerust te stellen. ‘Nog geen tien Van Gerve's zullen mij u kunnen ontnemen,’ had hij gezegd, en nu doemde Van Gerve reeds op, om haar van Willems zijde te scheuren. Maar ze dacht ook aan het woord, dat zij hem had geantwoord: ‘altijd de uwe,’ en vaster dan ooit was ze beslot[e]n dat woord gestand te doen.

Dien dag was haar moeder op een verjaringsfeestje bij een harer vriendinnen en Trees dus met haar vader alleen. Zij nam deze gelegen heid te baat om met hem openhartig te spreken over hetgeen haar zoozeer gegriefd had. In het eerst trichtte mijnheer Bruning dit onderwerp te ontwijken, daar hij zich niet graag in oneenigheid met zijne vrouw gewikkeld zag; maar ten laatste behield zijn goedhartige natuur de overhand. ‘Hoor eens, Trees,’ zei hij, ‘als ge zooveel van Willem houdt, dat gij het er voor over hebt, een paar jaar te wachten, dan zal ik u nooit tot een ander huwelijk dwingen.’

‘Daar ken ik mijn lieven, besten vader aan,’ antwoordde het jonge meisje, vleiend haar arm om zijn hals slaande.

Mijnheer Bruning voelde zich hierdoor verteederd, maar van den anderen kant vreesde hij reeds te ver gegaan te zijn. ‘Maar twee jaar is een lange tijd, kindlief,’ hernam hij dus, ‘en gij moogt er nog eens goed over nadenken, of gij er later geen spijt van zult hebben. Gij kunt het nu gemakkelijk uitmaken en niemand zal het u kwalijk nemen....’

Trees keek haar vader verwonderd aan, dat hij thans hetzelfde argument bezigde als haar moeder. ‘Maar, vader, denkt u dan ook al, dat ik zóó weinig van Willem houd, dat ik dit offertje niet eens zou willen brengen?’

Er klonk een zacht verwijt in den toon van haar stem, en mijnheer Bruning werd er door getroffen. ‘Neen, kind, als u dat niet te veel is, dan dring ik niet langer aan. Maar ge weet hoe uwe moeder is en hoe ze in haar liefde voor u andere plannen met u voorheeft.’

‘Vader, tracht u haar die toch uit het hoofd te praten.’

Mijnheer Bruning haalde de schouders op.

‘Gij weet, Trees, dat uwe moeder niet gemakkelijk een plan opgeeft, en als ik er tegen in ga, zal zij er nog meer aan vasthouden. Het eenige wat er opzit is, dat gij voet bij stuk houdt; dan zal uw moeder wel inzien, dat het u meenens is, en daar zij evenals ik alleen uw geluk beoogt, zal ze ten laatste haar plan wel opgeven.’

‘Maar waarom moest moeder dan gisteren al dat briefje aan Willem schrijven? Daar was toch geen haast bij, en de arme jongen zal er allen moed onder verliezen. Dàt had hij toch niet verdiend.’

‘Neen, dat is waar, en ik acht Willem nu nog hooger dan eerst. Maar uwe moeder is wel wat voortvarend en ze laat er geen gras over groeien, als ze wat voorheeft. Maar gij kunt Willem geruststellen....’

‘Wil ik er nu even heengaan?’ viel Trees haar vader haastig in de rede.

‘Dat is goed, kind, maar blijf niet te lang weg, want uwe moeder moest in dien tijd eens thuis komen.’

Trees trok vlug haar mantel aan, zette haar hoedje op en nam haar mof. Nu ze op den steun van haar vader kon rekenen, werd het haar lichter om het hart.

‘Ik kan dien Van Gerve niet uitstaan,’ zei ze, terwijl zij zich gereed maakte heen te gaan, ‘en moeder hoeft niet te denken, dat ik hem ooit tot man zal willen. Maar u zal mij helpen, niet waar, beste vader?’ vervolgde ze, hem een kus op het voorhoofd gevend.

‘Ja, ja, kind,’ antwoordde mijnheer Bruning geroerd, ‘ik zal doen wat ik kan, maar gij weet, dat moeder niet gemakkelijk is en dat gij veel geduld zult moeten gebruiken.’

Trees begreep dit maar al te wel, en terwijl ze haastig de straten doorging, stapelden de moeilijkheden zich voor haar geest tot een berg op. Maar zich gewonnen geven zou ze niet; ze voelde zelfs iets strijdlustigs bij zich opkomen bij de gedachte aan Van Gerve. Ze had nooit iemand gehaat, maar hem zou ze kunnen haten, die van Willems' edele opoffering partij zocht te trekken, om hem te ontrooven wat hem het liefst op de wereld was.

Daar viel haar oog op het water, waar de winterzon haar flauwe stralen op deed spelen. Dit gezicht bracht haar Groothuis in de gedachten en diens zonderlinge hebbelijkheid om overal oogen te zien, die hem spottend aanke-

[p. 259]

ken. Ze voelde medelijden met den jonkman, die, ondanks zijn rijkdommen, niet gelukkig was en zich blijkbaar door Van Gerve geheel op sleeptouw liet nemen.

Het geld was de eenige hinderpaal, die zich tusschen haar geluk en dat van Willem gesteld had; het geld ook was het, dat haar moeder naar een andere partij voor haar had doen omzien. O, hoe gemakkelijk zou het Groothuis vallen, alle moeilijkheden uit den weg te ruimen en Willem en haar gelukkig te maken. Een zeer klein gedeelte van zijn vermogen zou daartoe voldoende zijn....

Met schaamte betrapte Trees zich op deze gedachte. Neen, ze zou het niet willen, geen aalmoes, en ook Willems nobel hart zou daartegen in opstand komen. Ze waren beiden moedig genoeg om te strijden en zelf hun geluk te verdienen.

Bij Veltman trol ze Willem niet thuis, maar vond in de huiskamer mevrouw en Lena, die haar hartelijk als altijd verwelkomden.

‘Ik zou eigenlijk een beetje op u moeten brommen, Trees,’ zei Lena, nadat ze haar vriendin van hoed, mantel en mof ontdaan had, ‘want gij zijt in zoo langen tijd niet bij ons geweest.’

‘Het was zoo onpleizierig thuis in de laatste dagen,’ antwoordde het jonge meisje, min of meer verwonderd over deze vraag.

‘Ja, ik begrijp het, kind,’ zei mevrouw Veltman, ‘het zal ook voor uw ouders een heele teleurstelling zijn. O ge kunt niet begrijpen, hoe ik er onder lijd,’ vervolgde ze, ‘geen oogenblik gaat het mij uit de gedachte, en soms verwijt ik mij, dat ik Willems offer heb aangenomen. Eergisteren nog heb ik hem gezegd, dat ik dat offer niet wilde ten koste van zijn geluk, maar hij wilde er niet van hooren.’

Eergisteren, dacht Trees bij zich zelf, meer en meer verwonderd, en gisteren kwam die brief. Vreemd, dat ze daar zelfs niet op zinspeelde. ‘O mevrouw,’ zei ze, ‘dat Willem dat offertje bracht, was zijn plicht, en ik heb er hem te liever om. Maar moeder is er zóó over ontstemd....’

Trees' stem stokte. Ze had zich voorgenomen moedig te zijn, maar haar ontroering was sterker dan haar krachten. Met betraande oogen keek ze mevrouw Veltman aan, die liefdevol heur hand in de hare nam.

‘Wat heeft uw moeder gezegd, kind?’ vroeg ze gejaagd.

‘Weet u dan niets?’ hernam Trees, haar best doende om zich te herstellen.

‘Neen, wat is er dan toch gebeurd?’

‘Heeft Willem gisterenavond geen brief ontvangen?’

‘Een brief? Ja, nu gij het zegt, ik zag, dat hij er van verschrok, maar hij stelde mij aanstonds gerust. Was die brief van uwe moeder?’

Trees knikte.

‘En?....’ vervolgde mevrouw Veltman ademloos. ‘Wat stond er in?’

‘Moeder schreef, dat het tusschen ons uit moest zijn....’

Mevrouw Veltman leunde achterover in haar stoel. ‘God! wat heb ik gedaan? Waarom heb ik er ook in toegestemd? Arme jongen! arme Trees!’

Het jonge meisje trad op mevrouw Veltman toe en greep haar handen. ‘Kom, mevrouw, u moet het u zoo niet aantrekken. Indien ik had kunnen denken, dat u daar niets van geweten had, zou ik het u niet verteld hebben. Maar Willem wilde u niet bedroeven en heeft er u niets van gezegd.’

‘Die arme jongen!’ fluisterde Lena. ‘Wat een edel hart!’

Mevrouw was langzamerhand bijgekomen. Zij hield Trees' handen in de hare en keek het jonge meisje vragend aan.

Trees begreep dien blik, ze voelde den angst, die dat arme, zwaarbeproefde hart had omvangen, en ze zei, zich voorover buigend en met een glimlach, door de tranen der moeder te voorschijn getooverd: ‘Maar ik blijf de zijne, mevrouw, voor altijd. Ik kwam hier om hem dat te zeggen. Zijt gij nu gerust?’

Mevrouw trok het jonge meisje naar zich toe en drukte haar een kus op de wangen. ‘Ge zijt een braaf, edel kind, en dat gij gekomen zijt, doet me zooveel genoegen voor Willem. Wat een treurigen dag zal de goede jongen hebben doorgebracht met die gedachte bij zich, zonder ze aan iemand te willen meedeelen, zonder iemand, die hem kon troosten. Maar ik had toch niet kunnen denken,’ vervolgde ze, ‘dat uw moeder het zóó zou opnemen.’

‘Och, dat heeft ze maar in een eerste opwelling gedaan,’ antwoordde Trees, die zich voornam, van al het overige met geen woord te reppen. ‘Het zou me niet verwonderen, dat ze er weldra spijt van zal hebben en haar woord zal terugnemen.’

Mevrouw dacht een oogenblik na. ‘Het kan zijn, Trees, maar ik wil niet, dat gij en Willem uw geluk in de waagschaal stelt. Ik zal hem zeggen, dat hij naar uwe ouders moet gaan, om de zaak op te helderen, en zoodra de rouw voorbij is, zult gij trouwen. Uwe moeder heeft gelijk; twee jaar is te lang. Wij zullen er toch wel komen, niet waar, Lena?’

Trees aarzelde een seconde. De stem van het egoïsme liet zich even in haar binnenste hooren. Zij wist beter dan iemand, hoe onverzettelijk haar moeder was, hoe zwaar zij in die twee jaren zou hebben te strijden. Een oogenblik schrikte zij er voor terug en kreeg een aanvechting, mevrouw Veltman toe te roepen: ‘Ja, laat ons trouwen, want ik ben bang voor de toekomst.’ Maar aanstonds onderdrukte zij die gedachte. Ze wilde haar deel hebben in het lijden, zij voelde zich sterk genoeg om de beproeving te doorstaan.

‘Neen, mevrouw,’ zei ze, zonder eenige aarzeling, ‘wij kunnen wachten. Eerst moet Willem voor u zorgen: de belofte, aan zijn stervenden vader afgelegd, moet hij nakomen. Vrees niet, dat hij daardoor zijn geluk zal zien te leur gaan; God zal hem zegenen voor het offer, dat hij brengt.’

Daar ging de deur open en trad Willem binnen. Verrast bleef hij aan de deur staan, want hij had niet verwacht, Trees hier te zullen aantreffen.

Het briefje, dat hij den avond te voren ontvangen had, had hem geweldig geschokt. Nadat zijn huisgenooten zich ter ruste hadden begeven, was hij nog uren in stille vertwijfeling blijven zitten. Star staarde hij voor zich uit, zich met een somber, wreed genoegen de gelukkige uren voor den geest halend, die hij in bijzijn van Trees had doorgebracht en die nu voor altijd voorbij waren. Want het korte briefje liet niet den minsten twijfel, de geringste hoop meer over. Het was koel gesteld, als van een handelsman, die alle verdere relaties wenscht af te breken.

Toen Willem eindelijk naar bed was gegaan, kon hij den slaap niet vatten, hoe hij zich ook van den eenen kant naar den anderen wendde. Hij herhaalde telkens bij zich zelf de woorden van het schrijven, dat hij van buiten kende en dat hem als een scherpgewette dolk recht in het hart had getroffen.

Dien morgen was hij naar de kerk gegaan, om aan de voeten der Moeder Gods, deTioosteres der bedrukten, opbeuring en sterkte te zoeken. Hij had die gevonden ook. Toen hij de kerk verliet, voelde hij zich verlicht en verkwikt. Geen oogenblik had hij aan Trees' trouw getwijfeld, ook nu niet, maar tegen den wil van haar ouders zou zij niets vermogen. Zij zou er onder lijden, zoo goed als hij, meer zelfs, want zij was een vrouw met minder weerstandsvermogen.... Het was een lieve droom geweest, dien hij gedroomd had, maar die nooit verwezenlijkt zou worden.

Zoodra Trees Willem gewaar werd, ging ze hem te gemoet en reikte hem de hand: ‘Altijd de uwe,’ zei zij.

Die paar woorden verhelderden Willems trekken. Het was, of er weer hoop neerdaalde in zijn hart, of de toekomst hem minder somber tegengrijnsde. Zij bleef hem trouw, niet dat hij het tegenovergestelde ook maar een oogenblik had gevreesd, doch het deed hem zoo onuitsprekelijk goed, dat zij gekomen was, om een lichtstraaltje te laten vallen op zijn donker pad, om balsem te leggen op de wonde, die haar moeder had geslagen.

‘Willem, ge moet dat schrijven niet zoo letterlijk opnemen,’ fluisterde zij, zijn hand vertrouwelijk in de hare houdend, ‘dat is maar eene bui, die spoedig zal afdrijven. Wanneer wij elkaar trouw blijven, zijn wij zoo sterk, dat niemand of niets ter wereld ons kan deren. Dat waren uw eigen woorden, herinnert gij u die nog, Willem?’

‘Maar er is na dien tijd veel veranderd, Trees.’

‘Toch niets in onze gevoelens, niet waar Willem?’

‘Neen, Trees, dat niet, die blijven dezelfde, nu en altijd.’

‘Welnu, Willem, dan moeten wij den moed niet laten zinken.’

Er kwam een glimlach om zijn lippen. ‘Gij zijt een dapper meisje, Trees, en ik dank u wel dat gij gekomen zijt.’

Terwijl Willem door Trees' hartelijke woorden weer moed vatte, zat Van Gerve bij Groothuis een heel tafereel op te hangen van de vorderingen, die hij in de gunst van mevrouw Bruning maakte.

‘Dus de moeder hebt gij op uwe hand?’ vroeg Groothuis.

‘Heelemaal,’ antwoordde Van Gerve zelfbewust, ‘dat is een gemakkelijke verovering geweest.’

‘Gemakkelijker dan de dochter, wilt gij zeggen?’ vroeg de ander met een tikje spotternij.

‘Nu ja, dat is niet te verwonderen; het meisje heeft den anderen nog in haar hoofd.’

‘En die zal er niet gemakkelijk uitgaan, vrees ik. Rechtuit gezegd, vind ik dat ferm van haar.’

Van Gerve blies een geduchte rookwolk voor zich uit. ‘Met een beetje geduld zal ik het met haar ook wel klaarspelen. De vrouwen zijn zoo wispelturig.’

‘Pas op, Van Gerve, die grondstelling kont gij dezen keer wel eens in den steek laten.’

‘Bah! met de hulp van de moeder en de onzijdigheid van den vader moet ze de mijne worden. U komt toch op de bruiloft, meneer Groothuis?’

‘Als er bruiloft is, zeker. Maar ik zou u raden, mijn waarde, de huid van den beer niet te verkoopen vóór hij geschoten is.’ En met een haast onmerkbaar spotlachje reikte hij Van Gerve de hand tot afscheid.

VI.

Helder scheen de zon, alles met haar gouden stralen overgietend, en helder scheen ook het zonnetje van het geluk bij de Veltman's. Frans en Jan hadden hun studies voltooid en waren geplaatst. Hoe jong ook nog, toch hadden zij beseft, wat hun oudere broer voor hen opofferde, en de gedachte aan dat offer was hun een voortdurende prikkel geweest, om zich met den meesten ijver op de studie toe te leggen en zich door niets daarvan te laten aftrekken.

Voor Willem was het een groote voldoening geweest, dat zijn offer zoo gewaardeerd werd, en mevrouw, die na den dood van haar echtgenoot gevreesd had, dat een troostelooze levensavond haar deel zou zijn, voelde dat zij rijk was door de liefde van haar kinderen. Dagelijks bad zij tot God, dat Hij hen zou zegenen en hun reeds hier op aarde vergelden, wat zij voor haar deden.

Dien avond zou er een klein huiselijk feestje gegeven worden, om de heuglijke gebeurtenis te vieren. Het was de eerste Zondag, nadat Frans en Jan in betrekking waren gegaan, en beide jongelieden waren overgekomen om in de vreugde te deelen. Ook Trees Bruning zou van de partij zijn.

Het jonge meisje was trouw gebleven aan het woord, dat zij Willem gegeven had. Noch de overredingen harer moeder, noch de attenties, die Van Gerve haar bewees, hadden haar standvastigheid aan het wankelen kunnen brengen. Ten laatste had mevrouw Bruning de hoop opgegeven, haar tot andere gedachten te brengen, en zoo was Trees overwinnares gebleven in den strijd. Zij hield te veel van hare moeder en bezat bovendien ook tact genoeg, om het haar niet te laten voelen. Integendeel, zij bedacht van alles om haar moeder aangenaam te zijn, geen moeite was haar te groot, indien ze haar daardoor een genoegen kon doen. Dit ontwapende mevrouw Bruning geheel en al.

‘Als Trees dan niet anders wil,’ had ze tegen haar man gezegd, die zich onzijdig had gehouden, ‘enfin, dan moet ze het zelf maar weten.

[p. 260-261]

VREDE! NAAR DE SCHILDERIJ VAN F. BIRKMEYER.

[p. 262]

Ze is veel te lief voor ons, dan dat ik ze zou willen dwingen. Ja, ik zou ze eigenlijk wel altijd bij ons willen houden, want wat zullen wij ze missen.’

‘Ja, dat zullen we, vrouw,’ beaamde haar man. ‘Trees is een engel.’

‘En toch is het onbegrijpelijk,’ hernam mevrouw, ‘dat ze haar eigen belang niet beter inziet. Ze hoeft maar een vinger uit te steken en Van Gerve ligt aan haar voeten. 't Is onbegrijpelijk,’ herhaalde de waardige vrouw.

‘Ja, vrouw, dat zijn van die raadselen, die men met zijn verstand niet kan oplossen. In zulke zaken spreekt het hart het hoogste woord.’

Had mevrouw Bruning zich feitelijk gewonnen gegeven, toch sprak zij met Trees geen enkel woord over Willem. Zij wilde wachten wat de tijd zou uitwerken, daar zij nog altijd niet kon gelooven, dat Trees twee volle jaren geduldig zou wachten, terwijl zij maar de hand hoefde uit te steken, om het geluk te grijpen. In geen geval wilde zij den eersten stap doen en daardoor erkennen, dat zij voorbarig gehandeld had.

Trees ontging ondertusschen de verandering niet, die bij haar moeder had plaats gegrepen, en zij hoopte daarvan te gelegener tijd partij te trekken. Thans was het oogenblik nog niet gekomen. Eerst als Frans en Jan geplaatst waren en Willem zijn vrijheid van handelen had herkregen, was de tijd daar, om van hare moeder de intrekking van haar vroeger uitgesproken woord te vragen.

Maar toch kon zij alvast Willem hoop inspreken en durfden zij samen weer mooie plannen maken voor de toekomst. Jonge harten hebben zoo weinig noodig om zich aan allerlei droomen over te geven, en moge tegenspoed hen spoedig ter neer slaan, van den anderen kant is een kleinigheid voldoende, om hen luchtkasteelen te doen bouwen. Het is gelukkig, dat God het menschelijk hart zoo gemaakt heeft, en benijdenswaardig zijn de menschen, die zelfs met grijze haren nog een jeugdig hart hebben behouden.

Den dag nadat Frans en Jan geplaatst waren, maakte mevrouw Veltman zich gereed om uit te gaan op een uur, dat Lena niet van haar gewoon was. ‘Waar gaat u heen, moeder?’ vroeg het jonge meisje verwonderd.

‘Ik zou Willem zoo graag een verrassing bereiden tegen dat hij thuiskomt,’ antwoordde mevrouw, terwijl ze haar handschoenen aantrok.

‘Welke verrassing, moeder?’ vroeg Lena. ‘Willem verjaart toch niet. Wil u iets voor hem gaan koopen?’

‘Neen, Lena, dat niet. Ik ga mijnheer en mevrouw Bruning een bezoek brengen.’

‘Bruning!’ hernam Lena verbaasd. Maar aanstonds raadde ze de bedoeling van haar moeder. ‘Ja, moeder, doe dat,’ zei ze. ‘O, wat zou het heerlijk zijn, indien u met goede tijding thuis kwam. Die goede Willem heeft het wel verdiend.’

‘Bid terwijl een Onze Vader, dat het goed mag uitvallen, Lena.’

Terwijl mevrouw langzaam haren weg aflegde, dacht zij aan het doel van haar bezoek. Die stap viel haar zwaar; haar fierheid kwam er tegen op, dat zij als een gunst ging vragen, of mijnheer en mevrouw Bruning haar zoon weer in genade wilden aannemen. Maar het was noodig, want anders zou Willem de vernedering moeten ondergaan, en waar hij getoond had, zooveel over te hebben voor zijn moeder, wilde zij zich in edelmoedigheid door hem niet laten overtreffen.

Zij stelde zich zijn vreugde voor, als ze hem bij zijn thuiskomst zou zeggen: ‘Willem, alle moeilijkheden zijn uit den weg geruimd, Trees is de uwe, wees gelukkig, want gij hebt het verdiend.’ Deze gedachte verbande de laatste aarzeling.

Mijnheer en mevrouw Bruning waren ten hoogste verwonderd, toen de meid hun het bezoek van mevrouw Veltman aankondigde. Deze legde hun dadelijk het doel van haar komst bloot. Had zij eerst gevreesd, dat het spreken haar moeilijk zou afgaan, dat zij gegeneerd zou zijn, thans verwonderde zij er zich zelf over, dat de woorden als vanzelf kwamen. Haar moederlijke liefde maakte haar welsprekend, en die natuurlijke, uit het hart gewelde welsprekendheid maakte zichtbaar indruk op hare hoorders.

Mevrouw Bruning voelde zich bovendien in haar eigenliefde gestreeld, omdat mevrouw Veltman zelf haar was te gemoet gekomen en het haar op deze wijze gemakkelijk maakte, op haar vroeger besluit terug te komen.

‘We hadden het enkel uit bestwil gedaan, niet waar Bruning?’ zei ze. ‘We wilden Trees op de proef stellen en zien of de jongelieden tegen de beproeving bestand waren.’

‘Ze hebben beiden de beproeving glansrijk doorstaan, niet waar?’ vroeg mevrouw Veltman. ‘O, als u eens wist, hoe zwaar het mij viel, het offer van Willem aan te nemen,’ vervolgde ze, ‘maar hij had het zijn stervenden vader beloofd, en het gelukte mij niet, hem tot andere gedachten te brengen.’

‘Daar respecteer ik hem te meer om, mevrouw, en het is voor ons eene waarborg, dat hij ook Trees gelukkig zal maken.’

‘Ze moeten nu maar voor den winter trouwen,’ hernam mevrouw Bruning, ‘want u begrijpt, langer uitstel....’

‘U kan daar gerust op zijn, mevrouw; het is mijn vurigste wensch, dat de jongelieden spoedig mogelijk het geluk vinden, dat beiden zoo wèl verdiend hebben. Ik blijf u intusschen dankbaar voor de bereidwilligheid van uwen kant, die dezen dag tot een der schoonste van mijn leven gemaakt heeft.’

Mevrouw Veltman was geroerd, toen ze dit zei, en ook mevrouw Bruning voelde een gewaarwording, die haar tot dusver vreemd was geweest. Ze smaakte thans het aangename gevoel, dat men ondervindt, als men gelukkigen maakt.

Veel opgewekter dan toen ze gekomen was, verliet mevrouw Veltman het huis der Bruning's. Ja, het scheen haar zelfs toe, dat in dien korten tijd buiten alles een heel ander aanzien had gekregen. De menschen, die ze tegenkwam, zagen er opgeruimd en vroolijk uit, zoo zelfs, dat haar een oogenblik de lust bekroop, aan wildvreemden te zeggen, dat ze zoo gelukkig was, omdat haar Willem thans het loon zou smaken voor zijn edelmoedigheid.

(Wordt vervolgd.)